Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Department of General Geology and Geotourism

100%

Doktor M. , Mayer W.

Geology, Geophysics and Environment

|

2016

|

tom Vol. 42, no. 2

211--217

2

Features of the fossil record of evolution

100%

Dzik J.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1991

|

tom 36

|

nr 2

EN

Neither allopatric speciations nor extinctions of lineages are directly observable in the fossil record. This significantly reduces the value of inferred durations of taxa as a basis for studies on patterns of evolution. The ranges of taxa detected in rock strata are inevitably shorter than the real durations of lineages. Rates of evolution estimated by counting reported ranges of taxa therefore appear higher than they really were. Biometric studies of gradually evolving lineages indicate that the durations of ‘species’ (morphologies) were actually many times longer. Therefore, the ancestor-descendant relationships along monospecific lineages remain the most important subjects of study in evolutionary paleontology. A way, in which an ancestor-descendant hypothesis can be falsified, is presented.

PL

Testowalność rekonstrukcji przebiegu ewolucji jest jednym z najważniejszych zagadnień paleontologii ewolucyjnej. Wiąże się bezpośrednio z fundamentalnym problemem, czy drzewo rodowe spełnia wymagania stawiane teoriom naukowym. Jego rozstrzygnięcie wymaga precyzyjnego i jednoznacznego sformułowania zasad tworzenia hipotez o powiązaniach ewolucyjnych. Nie wystarcza konstruowanie ich przy użyciu obciążonych subiektywizmem pojęć taksonu i pokrewieństwa krwi. Obiektywnie wyróżnialne są natomiast zespoły skamieniałości w obrębie prób paleontologicznych wykazujące ciągły i jednomodalny rozkład zmienności morfologicznej (odpowiadające neontologicznym fenonom Mayra), które obejmują na tyle krótki odcinek czasu geologicznego, że przemiany ewolucyjne nie deformują w nich rozkładu zmienności. Hipotezy o stosunku pokrewieństwa przodek-potomek dotyczące co najmniej dwu takich jednostek o różnym wieku geologicznym są możliwe do obalenia (sfalsyfikowania) na gruncie paleontologii.

3

Adam Urbanek (1928-2014)

100%

Kozlowska A. , Zalasiewicz J.

Acta Palaeontologica Polonica

|

2014

|

tom 59

|

nr 3

4

Les microfossiles du Jurassique superieur de Magnuszew (Pologne)

100%

Gorka H.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1965

|

tom 10

|

nr 3

FR

Sont décrits les microfossiles des sédiments marins du Jurassique supérieur, extraits du sondage à Magnuszew et appartenant aux groupes suivants: les Dinoflagellés, les Acritarches, les microfossiles incertae sedis et les Algues sédentaires. Les Dinoflagellés appartiennent à 12 espèces, parmi lesquelles ont été distingués 2 nouveaux genres: Tetrasphaera n.gen, et Palaeosphaerium n.gen., ainsi que 5 nouvelles espèces: Palaeoperidinium nuciformoides n.sp., P. rhomboidalis n.sp., Hystrichosphaeridium polonicum n.sp., Tetrasphaera rara n.sp. et Palaeosphaerium infrequens n.sp. Parmi les Acritarches on a distingué 4 espèces, et parmi les microfossiles incertae sedis - 3 espèces attribuées aux deux genres nouveaux; ce sont: Dictyochroa ovalis n.gen., n.sp., Alisum magnum n.gen., n.sp. et Alisum parvum n.sp. Sont décrits, en outre: un microfossile problématique, génériquement et spécifiquement indéterminable, ainsi que deux menues Algues, appartenant, probablement, aux Chlorophycées. Une liste de la répartition stratigraphique des microfossiles, se trouvant dans les échantillons examinés, est jointe au travail.

PL

W pracy niniejszej opisano przedstawicieli czterech grup mikroorganizmów kopalnych, pochodzących z osadów morskich górnej jury z wiercenia w Magnuszewie. Są to: Dinoflagellata, Acritarcha, mikroorganizmy incertae sedis oraz algi osiadłe, należące zapewne do Chlorophyceae. Próbki z wiercenia, w ilości 72, zostały mi udostępnione przez Instytut Geologiczny w Warszawie. W materiale tym, obejmującym serie od Oksfordu do kimerydu, znaleziono niezbyt licznie występujące okazy o średnim stanie zachowania. W dolnej i środkowej jurze stwierdzono brak jakichkolwiek mikroorganizmów nieotwornicowych. Dinoflagellata jurajskie stanowią tu zupełnie odmienny zespół faunistyczny w porównaniu z kredowym, przeważają one ilością egzemplarzy i gatunków nad Acritarcha, które występują nielicznie. Dominują rodzaje Scriniodinium Klement oraz Gonyaulacysta Deflandre. W obrębie Dinoflagellata opisano 12 gatunków, wśród których wyróżniono 2 nowe rodzaje: Tetrasphaera n. gen. i Palaeosphaerium n. gen., oraz 5 nowych gatunków: Palaeoperidinium nuciformoides n. sp., Pal. rhomboidalis n. sp., Hystrichosphaeridium polonicum n. sp., Tetrasphaera rara n. sp. i Palaeosphaerium infrequens n. sp. Pomiędzy Acritarcha wyróżniono 4 gatunki, a wśród mikroorganizmów incertae sedis - 2 nowe rodzaje, reprezentowane przez 3 nowe gatunki: Dictyochroa ovalis n. gen., n. sp., Alisum magnum n. gen., n. sp., Alisum parvum n. sp., oraz formę oznaczoną jako Problematicum gen. et sp. indet. Wszystkie te mikroorganizmy, z wyjątkiem ostatniego, występowały w kredzie Magnuszewa. Opisano również 2 formy drobnych glonów osiadłych, należących zapewne do Chlorophyceae, które występowały również w kredzie tego wiercenia, ale z powodu małej ilości okazów nie zostały poprzednio opisane (Górka, 1963). Ponadto, wśród Dinoflagellata i Acritarcha stwierdzono obecność pewnych gatunków, które zostały już opisane z kredy tego wiercenia (Górka, 1963). Ich stratygraficzne rozprzestrzenienie zostało podane w załączonej tabeli (vide str. 292 tekstu francuskiego). Stosowana w niniejszej pracy systematyka oraz nomenklatura oparta jest na ostatnich pracach Deflandra (1964a, 1964b), Downie, Evitta & Sarjeanta (1963), Downie & Sarjeanta (1963), Eisenacka (1964) oraz Evitta (1962a, 1962b, 1963a, 1963b, 1964). Zgodnie z ostatnimi badaniami Evitta, terminy „hystrichosphaera” i „hystrichosphaeridium” są stosowane dla przypuszczalnych cyst, utworzonych, zdaniem tego autora, wewnątrz tek Dinoflagellata i zaliczonych do klasy Dinophyceae. Pozostałe rodzaje o budowie hystrichosfer zgrupowane zostały pod nazwą Acritarcha (Evitt, 1963a, 1963b), jako „grupa” o niepewnym stanowisku systematycznym, zapewne różnego pochodzenia. Materiał dokumentacyjny, na którym oparto niniejsze opracowanie, stanowi około 250 preparatów mikroskopowych oraz zdjęcia fotograficzne. Metodyka, związana z przygotowaniem preparatów została podana w mej pracy poprzedniej (Górka, 1963). DIAGNOZY NOWYCH FORM. DINOFLAGELLATA Rodzaj Palaeoperidinium Deflandre, 1934, Palaeoperidinium nucijormoid.es n. sp. (Pl. II, fig. 1, 2). Diagnoza. - Teka elipsoidalna, wydłużona, podzielona bruzdą poprzeczną na epitekę i hipotekę. Epiteka niekiedy stożkowata, zaopatrzona w krótki kolec apikalny. Hipoteka zaokrąglona. Tabulacja i bruzda podłużna nieobecne. Powierzchnia teki miejscami drobno granulowana i pokryta bardzo krótkimi wyrostkami. Astart (gł. 1262,67 m) i kimeryd (gł. 1219,4 m) Magnuszewa. Palaeoperidinium rhomboidalis n. sp. (Pl. I, fig. 6 a-b). Diagnoza. - Teka czteroboczna, o zaokrąglonych kątach, podzielona bruzdą poprzeczną na epitekę i hipotekę. Brak bruzdy podłużnej, kolca apikalnego oraz tabulacji. Na peryferii hipoteki znajdują się wyrostki, których końce rozwidlają się znacznie w płaszczyźnie prostopadłej do głównej osi i często łączą się pomiędzy sobą. Wielkość wyrostków maleje w kierunku bruzdy poprzecznej. Na peryferii epiteki wyrostki tego typu występują bardzo rzadko. Natomiast pokryta jest ona krótkimi, prostymi wyrostkami, które znajdują się również na powierzchni całej teki. Powierzchnia teki bardzo drobno siateczkowana. Kimeryd Magnuszewa (gł. 1219,4 m). Rodzaj Hystrichosphaeridium Deflandre, 1937, emend. Eisenack, 1958, Hystrichosphaeridium polonicum n. sp. (Pl. III, fig. 5, 6). Diagnoza. - Błonka kulista z około 18-20 rurkowatymi wyrostkami, poszerzonymi u podstawy, zwężonymi w środku i z kielichowato otwartymi dystalnymi zakończeniami, które są delikatnie ząbkowane. Wyrostki te wykazują włóknistą strukturę, którą obserwuje się również na powierzchni błonki. Oprócz wyrostków tego typu, które dominują, obserwuje się również na tym samym okazie kilka wyrostków o zakończeniach czapeczkowato zgrubiałych lub drobno ząbkowanych z nieznacznymi wcięciami. Powierzchnia błonki, oprócz występującej miejscami włóknistości, jest drobno perforowana. Oksford Magnuszewa (gł. 1476,0 m). Tetrasphaera rara n. gen., n. sp. (Pl. II, fig. 6 a-b). Diagnoza. - Teka czworokątna, zaokrąglona, z otoczką tego samego kształtu. Obecna bruzda poprzeczna oraz tabulacja trudna do sprecyzowania. Na szwach odgraniczających płytki obecne są krótkie wyrostki, Teka i otoczka drobno siateczkowana. Astart Magnuszewa (gł. 1331,2 m). Palaeosphaerium infrequens n. gen., n. sp. (Pl. II, fig. 7 a-b). Diagnoza. - Teka sferyczno-polyedryczna z tabulacją trudną do prześledzenia, jak również bruzdą poprzeczną. Bruzdy podłużnej i kolca apikalnego brak. Na szwach, pomiędzy płytkami obecne są bardzo krótkie wyrostki. Powierzchnia bardzo drobno siateczkowana. Astart Magnuszewa (gł. 1331,2 m). MIKROSKAMIENIAŁOSCI INCERTAE SEDIS Dictyochroa ovalis n. gen., n. sp. (Pl. IV, fig. 4-6). Diagnoza. - Błonka o zarysie kulistym lub jajowatym, nieco spłaszczona, pokryta na całej swej powierzchni nieznacznie wystającymi listewkami, tworzącymi siatkę o regularnie sześciobocznych oczkach. Centrum oczek jest drobno perforowane. Często na jednym z biegunów (Pl. IV, fig. n 5) lub w centrum okazu (Pl. IV, fig. 6) znajduje się pęknięcie, które trudno jest utożsamiać z pylomem, spotykanym na przykład u Dinoflagellata, pęknięcie to bowiem nie występuje zawsze w tym samym miejscu i na wszystkich okazach. Raurak (gł. 1357,5 m), astart (gł. 1265,0 m, 1262,67 m), turon (gł. 996,5 m) oraz emszer (913,3 m) Magnuszewa. Alisum magnum n. gen., n. sp. (Pl. IV, fig. 7). Diagnoza. - Błonka w kształcie urny, z szeroką i krótką, słabo odgraniczoną ciemniejszą szyjką na jednym biegunie. Na przeciwnym - zaokrąglona. Powierzchnia bez ornamentacji, miejscami widoczne nieregularne fałdki, zapewne wtórnego pochodzenia. Raurak (gł. 1357,5 m), astart (gł. 1277,4 m), turon (gł. 996,5 m) oraz emszer (gł. 913,3 m) Magnuszewa. Alisurn parvum n. gen., n. sp. (Pl. IV, fig. 2, 3). Diagnoza. - Błonka w kształcie urny z wąską i wyraźnie odgraniczającą się szyjką na jednym biegunie. Na przeciwnym - wybitnie zaokrąglona. Powierzchnia bez ornamentacji, miejscami widoczne nieregularne fałdki, zapewne wtórnego pochodzenia. Okazy tego gatunku bywają niekiedy połączone po dwa, w ten sposób, że szyjka jednego przenika do wnętrza drugiego (Pl. IV, fig. 3). Przypomina to bardzo połączenia łańcuszkowate Chitinozoa. Astart (gł. 1259,0 m), turon (gł. 996,5 m) oraz emszer (gł. 913,3 m) Magnuszewa. CHLOROPHYCEAE Alga osiadła, forma A (Pl. V, fig. 1-4). Diagnoza. - Z wspólnego, masywnego, stosunkowo wysokiego pnia odchodzą liczne, nieregularnie ułożone, w ilości 6-15, odgałęzienia o okrągłym przekroju. Ich zakończenia są przeważnie zaokrąglone czasem zgrubiałe, rzadziej zaostrzone. Powierzchnia gładka. Raurak (gł. 1357,5 m), astart (gł. 1223,0 m), kimeryd (gł. 1210,3 m), turon (gł. 996,5 m) oraz emszer (gł. 913,3 m) Magnuszewa. Alga osiadła, forma B (Pl. V, fig. 5, 6). Diagnoza. - Spłaszczona, nieregularna błonka, z powierzchni której odchodzą liczne, krótkie i nieregularne odgałęzienia o okrągłym przekroju. Przeważnie są one dichotomicznie, niekiedy kilkakrotnie podzielone już w połowie swojej długości. Końce najczęściej zaokrąglone, bardzo rzadko zostrzone. Kolor jasnozłoty. Kimeryd (gł. 1210,3 m) Magnuszewa.

RU

В настоящей работе дано описание представителей 4 групп ископаемых микроорганизмов из морских отложений верхней юры из буровой скважины местности Магнушев (келецкое воеводство), а именно: Dinoflagellata, Acritarcha, микроорганизмов incertae sedis, а также сидячих водорослей, принадлежащих вероятно к Chlorophyceae. Образцы из буровой скважины в числе 72 были поручены автору Геологическим Институтом в Варшаве. В этом материале, заключающим в себе серии оксфордского и кимериджского ярусов найдено не особенно обильно выступающие образцы, средней сохранности. В нижней и средней частях юрского периода не обнаружено никаких микроорганизмов кроме фораминифер. Dinoflagellata юрские, в сравнении с меловыми, являются здесь совершенно отличным фаунистическим комплексом. Количеством экземпляров и видов превышают они немногочисленных представителей Acritarcha. Особенно обильны роды Scriniodinium Klement и Gonyaulacysta Deflandre. Среди Dinoflagellata приводится описание 12 видов, среди которых выделено 2 новых рода: Tetrasphaera n. gen. и Palaeosphaerium n. gen., и 5 новых видов: Palaeoperidinium nuciformoides n. sp., P. rhomboidalis n. sp., Hystrichosphaeridium polonicum n. sp., Tetrasphaera rara n. sp., и Palaeosphaerium infrequens n. sp. Среди Acritarcha выделено 4 вида, а среди микроорганизмов incertae sedis - 2 новые рода с тремя новыми видами: Dictyochroa ovalis n. gen., n. sp., Alisum magnum n. gen., n. sp. и A. parvum n. sp., а также одну форму обозначенную как Problematicum gen. et sp. indet. Все эти микроорганизмы только спорадически выступают в меловых отложениях этой скважины. Приводится также описание 2 форм мелких сидячих водорослей, принадлежащих вероятно к Chlorophyceae. Появляются они также в меловых отложениях Магнушева, но принимая во внимание ограниченное количество экземпляров, не приводилось раньше (Гурка, 1963) их описания. Кроме того, среди Dinoflagellata и Acritarcha, обнаруженных в меловых отложениях этой скважины, удостоверено присутствие некоторых видов, описание которых было приведено автором раньше (Гурка, 1963). Их стратиграфическое распространение приводится в табели на стр. 292. Систематика и номенклатура применяемая в настоящей работе основывается на новейших работах Дефландра (Deflandre, 1964а, 1964b), Довние, Эвитта & Сарджанта (Downie, Evitt & Sarjeant, 1963), Довни & Сарджанта (Downie & Sarjeant, 1963), Ейзенака (Eisenack, 1964), а также Эвитта (Evitt, 1962a, 1962b, 1963a, 1963b, 1964). Согласно последним исследованиям Эвитта, термины „гистрихосфера” (hystrichosphaera) и „гистрихосферидиум” (hystrichosphaeridium) касаются предполагаемых кист, образованных, по мнению этого автора, внутри тек Dinoflagellata и принадлежащих классу Dinophyceae. Остальные роды, характеризующиеся строением типа гистрихосфер, сгруппировано под названием Acritarcha (Evitt, 1963а, 1963b), как систематически сомнительную „группу"’, по всей вероятности разного происхождения. Документационный материал настоящего труда состоит из примерно 250 микроскопических препаратов и фотографических снимков. Методика подготовки препаратов к работе была подробно описана автором в работе с 1963 г. ДИАГНОЗЫ НОВЫХ ФОРМ DINOFLAGELLATA Род Palaeoperidinium Deflandre, 1934, Palaeoperidinium nuciformoides n. sp. (пл. II, фиг. 1-2). Диагноз. - Тека эллипсоидная, удлиненная, разделена поперечной бороздой на эпитеку и гипотеку. Эпитека иногда конусовидная, снабжена апикальным шипом. Гипотека закругленная. Табуляция и продольная борозда отсутствуют. На поверхности теки видны очень короткие отростки и местами мелкая грануляция. Астарт (гл. 1262,67 м), кимеридж (гл. 1219,4 м), Магнушев. Palaeoperidinium rhomboidalis n. sp. (пл. I, фиг. 6a-b). Диагноз. - Тека четырехгранная, с закругленными вершинами, разделенная поперечной бороздой на эпитеку и гипотеку. Продольная борозда, апикальный шип и табуляция отсутствуют. На периферии гипотеки присутствуют отростки со значительно раздвоенными концами в плоскости перпендикулярной к главной оои и часто соединенными между собой. Величина отростков уменьшается в направлении к поперечной борозде. На периферии эпитеки такие отростки появляются очень редко, но присутствуют здесь короткие, прямые отростки, которые видны также на поверхности всей теки. Поверхность теки покрытая очень мелкой сеточкой. Кимеридж (гл. 1219,4 м), Магнушев. Род Hystrichosphaeridium Deflandre, 1937, emend. Eisenack 1958, Hystrichosphaeridium polonicum n. sp. (пл. III, фиг. 5, 6). Диагноз. - Оболочка сферическая с 18-20 трубковидными отростками, расширенными у основания, а суженными в середине, и с чашевидно открытыми, тонко зубчатыми дистальными окончаниями. Отростки характеризуются волокнистой структурой, наблюдаемой также на поверхности оболочки. Кроме преобладающих отростков этого типа, наблюдается также в том самом экземпляре несколько отростков с окончаниями шапочковидными, утолщенными или тонко зубчатыми, с незначительными врезами. Оксфорд (гл. 1476,0 м), Магнушев. Tetrasphaera rаrа n. gen., n. sp. (пл. II, фиг. 6 а-b). Диагноз. - Тека четырехугольная, закругленная, с оболочкой такой же самой формы. Присутствуют поперечная борозда и нечёткая табуляция. На швах отделяющих пластинки присутствуют короткие отростки. Тека и оболочка покрытые мелкой сеточкой. Астарт (гл. 1331,2 м), Магнушев. Palaeosphaerium infrequens n. gen., n. sp. (пл. II, фиг. 7 a-b). Диагноз. - Тека сферическо-многосторонная, с нечёткой табуляцией, а также с поперечной бороздой. Продольная борозда и апикальный шип отсутствуют. По швам, между пластинками присутствуют короткие отростки. Поверхность покрытая очень мелкой сеточкой. Астарт (гл. 1331,2 м), Магнушев. МИКРООРГАНИЗМЫ INCERTAE SEDIS. Dictyochroa ovalis n.gen., n. sp. (пл. IV, фиг. 4-6). Диагноз. - Оболочка сферическая или яйцеобразная, слегка сплюснутая. Поверхность её покрывают незначительно выдающиеся планки, образующие сетку в виде правильных шестигранных очек. Центр очек мелко перфорированный. Часто на одном из полюсов (пл. IV, фиг. 5) либо в центре экземпляра (пл. IV, фиг. 6) присутствует трещина, которая вероятно не является пылёмом, выступающим например у Dinoflagellata, ибо такая трещина не всегда присутствует в том самом месте и во всех экземплярах. Рорак (гл. 1357,5 м), астарт (гл. 1265,0 м - 1262,67 м), турон (гл. 996,5 м), эм-шер (913,3 м), Магнушев. Alisum magnum, n. gen., n. sp. (пл. IV, фиг. 7). Диагноз. - Оболочка в виде урны, с широкой, короткой и нечётко отделенной темной шейкой на одном из полюсов, на противолежащим - закругленная. Поверхность лишена орнаментации, иногда с неправильными складками, по всей вероятности вторичного происхождения. Рорак (гл. 1337,5 м), астарт (гл. 1277,4 м), турон (гл. 996,5 м), эмшер (гл. 913,3 м), Магнушев. Alisum parvum n. gen., n. sp. (пл. IV, фиг. 2-3). Диагноз. - Оболочка в виде урны, с узкой, чётко отделенной шейкой на одном из полюсов; на противолежащим - закругленная. Поверхность лишена орнаментации, иногда с неправильными складками, по всей вероятности вторичного происхождения. Экземпляры этого вида соединяются иногда парами так, что шейка одного экземпляра проникает внутрь другого (пл. IV, фиг. 3). Это очень напоминает цепное соединение Chitinozoa. Астарт (гл. 1259,0 м), турон (гл. 996, 5 м), эмшер (гл. 913,3 м), Магнушев. CHLOROPHYCEAE. Водоросль сидячая, форма А (пл. V, фиг. 1-4). Диагноз. - Из общего массивного, относительно длинного ствола вырастают многочисленные (6-15), нерегулярно расположенные ответвления, круглые в разрезе, с окончаниями по большей части закругленными, иногда огрубевшими, реже обостренными. Поверхность гладкая. Рорак (гл. 1357,5 м), астарт (гл. 1223,0 м), кимеридж (гл. 1210,3 м), турон (гл. 996,5 м), эмшер (гл. 913,3 м), Магнушев. Водоросль сидячая, форма В (пл. V, фиг. 5,6). Диагноз. - Оболочка нерегулярная, сплюснутая. Из её поверхности вырастают многочисленные, короткие, нерегулярные и круглые в разрезе ответвления, по большей части дихотомические, иногда в несколько раз разделенные уже в половине длины. Окончания их бывают по большей части закругленные, очень редко обостренные. Цвет оветло-золотистый. Кимеридж (гл. 1210,3 м), Магнушев.

5

Late Visean/early Namurian conodont succession from the Esla area of the Cantabrian Mountains, Spain

100%

Belka Z. , Lehmann J.

Acta Geologica Polonica

|

1998

|

tom Vol. 48, no. 1

31-41

EN

Conodont fauna recovered from pelagic nodular limestone sequence exposed near Santa Olaja de la Varga precisely dates the upper part of the Alba Formation in the Esla area of the Cantabrian Mountains. In terms of goniatite stratigraphy, the formation ranges into the early Namurian E2 interval which has been identified by the occurrence of the conodont Gnathodus bollandensis. The investigated conodont fauna includes exclusively deep-water forms and is dominated by species of Gnathodus and Lochriea. The former genus is represented primarily by the bilineatus lineage, in which a new species Gnathodus cantabricus sp. nov. has been recognized and is described herein. Representatives of the another gnathodontid girtyi lineage,generally present in the late Visean/early Namurian deep-water faunas, are extremely rare. The vertical succession of Lohriea species is closely comparable to those recognized in Northern England, Poland andUkraine. The Visean/Namurian boundary is thus placed at the first occurrence of Lochriea cruciformis, 4.7 m below the top of the Alba Formation.

6

Oeufs fossiles des cephalopodes?

100%

Kozlowski R.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1965

|

tom 10

|

nr 1

FR

L'auteur essaie d'interpréter la nature des énigmatiques vésicules ordoviciennes qu'il a déorites en 1959 sous le nom de Clistrocystis graptolithophilius Kozł. Il constate leur surprenante ressemblance avec les oeufs de la seiche. Cela suggère l'idée qu'il y puisse s'agir des oeufs d'un Céphalopode ordovicien.

PL

Autor powraca do zagadnienia opisanej przed paru laty (Kozłowski, 1959) pod nazwą Clistrocystis graptolithophilius Kozł. enigmatycznej skamieniałości ordowickiej. Skamieniałość ta wykazuje zadziwiające podobieństwo do kapsułek jajowych mątwy (Sepia officinalis L.). Podobieństwo to wyraża się zarówno w morfologii, jak i w sposobie przytwierdzania do podłoża. Pęcherzyki Clistrocystis przytwierdzone są do gałązek graptolita Mastigograptus sp. za pomocą pałąkowatego przydatku. W ten sam sposób są przytwierdzone do gałązek różnych organizmów roślinnych i zwierzęcych kapsulki jajowe mątwy. Zarówno pęcherzyki Clistrocystis, jak i kapsułki mątwy zakończone są na biegunie przeciwległym do pałąka stożkowatym wyrostkiem. Z czynnością przytwierdzania jaj przez mątwę związana jest dość skomplikowana i ściśle ustalona manipulacja ramion; to zaś związane jest z bardzo wysoką organizacją centralnego ośrodka nerwowego tego zwierzęcia. Ponieważ sposób przytwierdzenia pęcherzyków Clistrocystis jest nieomal identyczny ze sposobem przytwierdzenia kapsulek jajowych mątwy, można przypuszczać, że zwierzę, do którego należały te pęcherzyki, było zdolne wykonywać czynności analogiczne. O ile zwierzęciem tym był głowonóg, co wydaje się prawdopodobne, musiał to być przedstawiciel grupy Ectocochlia, gdyż śladów Endocochlia, do których należy mątwa, jak dotychczas, w ordowiku nie znaleziono.

RU

Автор возвращается к проблеме описанной несколько лет тому назад (Kozłowski, 1959) под названием Clistrocystis graptolithophilius Kozł., энигматической окаменелости из ордовика. Окаменелость эта указывает на удивительное сходство с яйцевыми капсулами каракатицы (Sepia officinalis L.). Сходство это проявляется так в морфологии, как и в способе прикрепления к субстрату. Пузырьки Clistrocystis прикреплены к ветвям граптолита Mastigograptus sp. при помощи дугообразного придатка. Таким же способом прикреплены к ветвям разных организмов, растительных и животных, яйцевые капсулы каракатицы. Пузырьки Clistrocystis, так как и капсулы каракатицы, закончены конусным отростком на полюсе, противоположном дуге. С функцией прикрепления яиц каракатицой связана довольно сложная и четко определенная манипуляция рук; а это имеет связь с очень высокой степенью организации центральной части нервной системы у этого животного. Так как способ прикрепления пузырьков Clistrocystis почти идентичный со способом прикрепления яйцевых капсул каракатицы, можно предполагать, что животное, к которому принадлежали эти пузырьки, способно было к аналогичным функциям. Если это животное принадлежало к головоногим, что кажется вероятным, то должен это быть представитель группы Ectocochlia, так как остатков Endocochlia, к которым принадлежит каракатица, в ордовике до сих пор не найдено.

7

Additional evidence for the drilling behavior of Paleozoic gastropods

100%

Gahn F. J. , Fabian A. , Baumiller T. K.

Acta Palaeontologica Polonica

|

2003

|

tom 48

|

nr 1

EN

Although the record of Paleozoic drillholes is long and extensive, evidence pertaining to the identity of the drillers is sparse. The most conclusive evidence, a driller “caught in the act”, has been documented only once (Baumiller 1990). In that example, a drillhole in the calyx of a crinoid was found directly beneath an attached platyceratid gastropod. Additional evidence for drilling by platyceratids has been circumstantial, i.e., based on the association of platyceratids with certain blastoids and crinoids, and the presence of drillholes in other crinoid and blastoid taxa. To a skeptic, the lack of congruence between drilled and platyceratidinfested crinoids and blastoids is not sufficient evidence that platyceratids were the drillers. More conclusive evidence requires examples of drillholes in taxa that are known to have been platyceratid−infested, preferably from localities where both infested specimens and drilled specimens co−occur.

8

Comodon Kretzoi and Kretzoi, 2000 replaces Phascolodon Simpson, 1925 [Mammalia], not Phascolodon Stein, 1859

100%

Cifelli R. L.

Acta Palaeontologica Polonica

|

2002

|

tom 47

|

nr 1

9

Le developpement d'un graptolite Tuboide

88%

Kozlowski R.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1963

|

tom 08

|

nr 2

FR

Les échantillons extraits des galets erratiques ordoviciens, appartenant à un représentant de l'ordre des Tuboidea - Dendrotubus erraticus n. sp. - ont permis, pour la première fois, d'étudier la sicule et de faire une analyse détaillée de l'astogenèse de la colonie. L'auteur arrive à la conclusion que la sicule de ce Graptolite est à différents égards plus primitive que les sicules des Dendroidea et des Graptoloidea - les seules connues jusqu'à présent. Elle a plusieurs traits communs avec la "vésicule embryonnaire" du Ptèrobranche récent - Rhabdopleura normani Allman. Les stolons de Dendrotubus erraticus n. sp. sont remarquables par la présence de diaphragmes vésiculaires. Le fossile décrit par l'auteur en 1959 sous le nom de Trimerohydra Kozł. correspond, selon toute probabilité, aux stolons d'un Graptolite voisin de Koremagraptus Bulman, 1944.

PL

W materiałach wytrawionych z ordowickich głazów narzutowych w latach 1949-1962 spotykają się nierzadko przedstawiciele graptolitów z rzędu Tuboidea, szczególnie z rodzaju Dendrotubus Kozł. Rodzaj ten ustanowiony został przez autora w roku 1949 na podstawie materiału z tremadoku Gór Świętokrzyskich, gdzie reprezentowany był przez jeden gatunek Dendrotubus wimani Kozł. W niniejszej pracy podane są wyniki badań nad drugim gatunkiem - Dendrotubus erraticus n. sp. Okazy jego, w liczbie ponad sto, wypreparowano z 33 głazów narzutowych. Sądząc z graptolitów przewodnich, towarzyszących D. erraticus n. sp. w niektórych z tych głazów, wiek ich waha się od ordowiku środkowego do górnego. Pomimo tak dużego zasięgu stratyficznego wydaje się, że wszystkie okazy można zaliczyć do jednego dość zmiennego gatunku. Szczególnie zmienną cechą D. erraticus n.sp. jest kształt jego rabdiozomu, jak to uwidoczniają załączone w niniejszej pracy rysunki. Po raz pierwszy udało się znaleźć i szczegółowo zbadać sikulę tego gatunku - pierwszą poznaną u przedstawiciela rzędu Tuboidea. Sikula ta różni się wybitnie od sikul graptolitów, należących do rzędów Dendroidea i Graptoloidea. Różnice te przejawiają się szczególnie silnie w morfologii prosikuli, która składa się z banieczkowato rozdętej części podstawowej i cylindrycznej, szyjkowatej części górnej. Co się tyczy metasikuli, to jest ona zbliżona do metasikuli Dendroidea, lecz różni się tym, że fuzellusy, z jakich jest zbudowana, są ułożone nieregularnie, nie wykazując tendencji do utworzenia dwu przeciwstawnych szwów zygzakowatych. U Dendroidea taka budowa występuje tylko w dolnej, najstarszej części metasikuli, ku górze fuzellusy układają się regularnie, tworząc szwy zygzakowate. Astogenezę można było zbadać opierając się głównie na rabdozomach odpowiadających późniejszym stadiom, gdyż okazy wczesnych stadiów są nieliczne i fragmentaryczne. Część dalsza rabdozomu utworzona jest przez dyskowatą tekoryzę. W tekoryzie tej bywają świetnie zachowane stolony. Charakterystyczną cechą tych stolonów jest obecność, w punktach ich rozwidleń oraz w punktach przyczepu do nich tek, banieczkowatych diafragm. Również charakterystyczne jest ułożenie spiralne stolonów wkoło podstawy sikuli. Na dnie prosikuli znajduje się zaczątkowa część systemu stolonowego w postaci cienkiej rureczki, spoczywającej na błonce bazalnej. Dla rureczki tej wprowadzono nazwę prostolonu. Do maczugowato rozszerzonego końca prostolonu przyczepione są za pośrednictwem banieczkowatych diafragm dwa stolony. Jeden z nich jest stolonem stolotekalnym, do drugiego natomiast przyczepiona jest za pośrednictwem banieczkowatej diafragmy pierwsza teka. Na końcu stolonu stolotekalnego, podobnie jak na prostolonie, znajdują się takież dwie banieczkowate diafragmy i następuje rozwidlenie stolonu. Ten proces powtarza się dalej w miarę przyrostu systemu stolonowego. W pewnym jednak stadium, system stolonowy, zamiast rozrastać się dalej w tekoryzie, przenika ku górze tekoryzy, dając początek tekom układającym się w gałązkowate wiązki, które wznoszą się nad tekoryzą. Teki, które biorą początek w tekoryzie (zarówno autoteki, jak i biteki) składają się z części podstawowej, ścielącej się na błonie bazalnej tekoryzy i z części górnej wchodzącej w skład gałązek. W dalszym rozwoju rabdozomu teki powstają już bezpośrednio w jego gałązkach, pączkując na znajdujących się w nich stolonach, podobnie jak to jest u Dendroidea. Na podstawie analizy początkowych stadiów rozwoju Dendrotubus erraticus n. sp. autor dochodzi do wniosku, że w stadiach tych przejawia się znaczne podobieństwo do odpowiednich stadiów kolonii dzisiejszego przedstawiciela Pterobranchia - Rhabdopleura normani Allman. Prawda, że rozwój rabdopleury jest dotychczas niedostatecznie poznany. Jedyne dane opublikowane w tym zakresie są te, które zawiera praca Schepotieffa z lat 1906-1907. Według obserwacji tego autora, kolonia rabdopleury zaczyna się tak zwanym pęcherzykiem embrionalnym („Embrionalblase”), na którym wznosi się cylindryczna rurka. Wydaje się, że ów pęcherzyk wraz z dolną częścią rurki może być odpowiednikiem prosikuli, zaś górna część rurki, poprzecznie prążkowana, odpowiadałaby metasikuli. Chociaż Schepotieff nie podaje, jak powstaje u rabdopleury zaczątek stolonu, to logiczne jest przypuszczenie, że stolon ten wytworzony jest przez przytwierdzającą się do podłoża larwę i że wydostaje się zapewne nazewnątrz pęcherzyka embrionalnego przez otworek w jego ścianie, znajdujący się na poziomie jej dna. Jeżeli tak jest w rzeczywistości, to i pod tym względem istniałoby uderzające podobieństwo między zaczątkiem kolonii u D. erraticus n. sp. i R. normani Allman. Dla lepszego uzasadnienia tej koncepcji niezbędne jest jednak dokładniejsze zbadanie początkowych stadiów rozwoju rabdopleury, niż to mógł uczynić Sohepotieff. Co się tyczy stolonów u D. erraticus n. sp., to autor dochodzi do wniosku, że wykazują one daleko idące podobieństwo ze stolonami graptolita górno-ordowickiego, opisanego przez O. M. B. Bulmana (1944) pod nazwą Koremagraptus kozlowskii Bulman. Opierając się na opisach i rysunkach tego autora można sądzić, że stolony Koremagraptus kozlowskii opatrzone były również pęcherzykowatymi diafragmami. Lecz u tego graptolita na węźle stolonu stolotekalnego biorą początek trzy stolony, a nie dwa - jak u D. erraticus. Słusznie też Bulman umieścił go w rzędzie Dendroidea, charakteryzującym się pączkowaniem triadowym. Należy jednak dodać, że u typowych Dendroidea, jak np. u rodzaju Dendrograptus Hall, stolony pozbawione są diafragm w części dolnej. Diafragma istnieje tam tylko w punkcie połączenia stolonu z teką (zarówno autoteką, jak i biteką). Szczegóły te udało się autorowi wyjaśnić ostatnio na fragmentach bliżej nie oznaczonego gatunku Dendrograptus, wytrawionego z wapienia ordowickiego pochodzącego z głębokiego wiercenia miejscowości Krzyże (woj. białostockie). Po dokładnym zbadaniu misternej budowy stolonów u Dendrograptus erraticus autor zwrócił uwagę na uderzające podobieństwo między tymi stolonami a formą opisaną przezeń przed paru laty pod nazwą Trimerohydra Kozł. i zaliczoną do Hydroida Thecaphora. U formy tej istnieją diafragmy pęcherzykowate identyczne z diafragmami D. erraticus. Badając swego czasu Trimerohydra glabra Kozł. stwierdzono na pewnych okazach obecność strzępków perydermy o budowie fuzellarnej. Ponieważ nie udało się wówczas ustalić wyraźnego związku między tymi fragmentami perydermy a gałązkami Trimerohydra, autor wysunął przypuszczenie, że w tym przypadku ma się do czynienia z asocjacją hydroida z graptolitem, analogicznie jak to można zaobserwować często na okazach dzisiejszej rabdopleury z Morza Norweskiego, poprzerastanych hydroidami. Lecz obecnie, wobec stwierdzenia uderzającego podobieństwa diafragm u D. erraticus i Trimerohydra, autor dochodzi do wniosku, że okazy, na podstawie których ustanowiony został rodzaj Trimerohydra, nie należą do Hydroida, lecz są stolonami graptolita, a przylegające do gałązek kawałki perydermy są fragmentami tek. Stolony Trimerohydra różnią się od stolonów D. erraticus tym, że dzielą się nie na diady, lecz na triady. To wskazuje, że ma się tu zapewne do czynienia z przedstawicielem Dendroidea. Między tymi ostatnimi bardzo zbliżony do Trimerohydra typ stolonów cechuje graptolita Koremagraptus kozlowskii Bulman. Z jego trzech stolonów, tak jak u Trimerohydra, tylko dwa boczne opatrzone są diafragmami u podstawy, środkowy natomiast jest bez diafragmy. Nie jest więc wykluczone, że fragmenty Trimerohydra nie są niczym innym, jak stolonami rodzaju Koremagraptus i w takim razie nazwa Trimerohydra Kozł., 1959, byłaby synonimem nazwy Koremagraptus Bulman, 1944. Zaliczając w roku 1959 Trimerohydra do Hydroida autor był częściowo zasugerowany faktem, że u Trimerohydra annulata Kozł. gałązki mają pierścieniowate przewężenia, tak jak to się obserwuje u wielu hydroidów, np. u Obelia, Campanularia i innych. Należy jednak zaznaczyć, że podobne przewężenia pierścieniowate występują też na stolonach graptolitów z rzędu Crustoidea Kozł., 1962. Tendencja do tworzenia przewężeń, jak również diafragm, nie stanowi cechy ekskluzywnej jakiejś określonej grupy bezkręgowców. Występują one zarówno u graptolitów, jak i hydroidów oraz u rabdopleury. OBJAŚNIENIA DO ILUSTRACJI. Fig. 1 (p. 105). Prawie kompletna sikula z uszkodzoną podstawą prosikuli; xx granica między prosikulą i metasikulą, h trzy ostatnie skręty linii helikoidalnej prosikuli. Głaz O.194, Mochty (woj. warszawskie). Fig. 2 (p. 106). Prosikulą z dolną częścią metasikuli; xx granica między prosikulą i metasikulą. Głaz O.153, Wyszogród-Zakroczym (woj. warszawskie). Fig. 3 (p. 107). Prawie kompletna sikula, przedstawiona w pozycji pochylonej ku przodowi dla uwidocznienia błony marginalnej (m). Głaz O.107, Jarosławiec (woj. szczecińskie). Fig. 4 (p. 108). Tekoryza holotypu (patrz również fig. 9), pozbawiona większej części błony podstawowej, widziana od strony dolnej. Stolony skręcone w kierunku odwrotnym do strzałki zegarowej; m błona marginalna, ps prostolon, si sikula, st stolon tekalny (auto- lub bitekalny), ss stolon stolotekalny, 1-7 części bazalne ścielące się następujących po sobie tek. Głaz O.169, Wyszogród-Zakroczym (woj. warszawskie). Fig. 5 (p. 109). Rysunek diagramatyczny środkowej części tekoryzy. Stolony skręcone w kierunku strzałki zegarowej; cl przegroda w początkowej części prostolonu, ds diafragmy pęcherzykowate u podstawy stolonów, dt diafragmy pęcherzykowate u podstawy tek, ps prostolon, si sikula, ss stolon stolotekalny, st stolon tekalny (bi- lub autotekalny), 1-3 następujące po sobie teki. Fig. 6 (p. 110). Młody rabdozom złożony z sikuli i dwu tek. Część podstawowa zniszczona; a autoteka, b biteka, p błonka („web”) między tekami, si sikula, x granica prosikuli i metasikuli. Głaz O.92, Rewal (woj. szczecińskie). Fig. 7 (p. 113). Kompletny rabdozom typu wydłużonego, słabo rozgałęzionego; a autoteki, b biteki, si sikula, tr tekoryza. Głaz O.108, Jarosławiec (woj. koszalińskie). Fig. 8 (p. 114). Kompletny rabdozom typu wydłużonego, nierozgałęziony, nieregularnie wygięty począwszy od tekoryzy; a autoteki, b biteki, si sikula, tr tekoryza. Głaz O.70, Ustka (woj. koszalińskie). Fig. 9 (p. 115). Prawie kompletny rabdozom typu rozgałęziającego się począwszy od tekoryzy. Gałązki złożone głównie z autotek. Hołotyp. Budowa tekoryzy przedstawiona na fig. 4; si sikula. Głaz 0.169, Wyszogród-Zakroczym (woj. warszawskie). Fig. 10 (p. 116). Rabdozom typu rozgałęziającego się począwszy od tekoryzy, widziany skośnie od dołu. Stolony skręcone w kierunku strzałki zegarowej; m błona marginalna, ps prosbolon, si sikula. Głaz 0.108, Jarosławiec (woj. koszalińskie). Fig. 11 (p. 117). Część końcowa gałązki, złożonej z trzech autotek (a) silnie wydłużonych i jednej biteki (b) również wydłużonej. Głaz 0.65, Dziwnów (woj. szczecińskie). Fig. 12 (p. 118). Część końcowa gałązki, złożonej z czterech autotek (a) i dziewięciu bitek (b) wydłużonych, widziana w dwu pozycjach. Głaz 0.42, Zakroczym (woj. warszawskie). Fig. 13 (p. 119). Część końcowa gałązki, złożona z czterech autotek (a) i dwu bitek (b). Głaz 0.92, Rewal (woj. szczecińskie). Fig. 14 (p. 119). Część podstawowa rabdozomu, złożona z jednej wiązki tek (f urwanej); b biteki, m błona marginalna, si sikula. Głaz O.70, Ustka (woj. koszalińskie). Fig. 15 (p. 119). Część końcowa gałązki z dissepimentum (d) łączącym dwie autoteki oraz z pęcherzykowatym narostem (ex). Głaz O.92, Rewal (woj. szczecińskie). Fig. 16 (p. 125). Dendrograptus sp. A fragment gałązki z zachowanymi stolonami triady tekalnej, opatrzonymi diafragmami pęcherzykowatymi u podstawy autoteki i biteki; B budowa diafragmy u podstawy autoteki. Rysunki schematyczne, a autoteka, b biteka, d przegroda diafragmy, e pierścieniowate zgrubienie na granicy diafragmy i autoteki, p otworek w przegrodzie diafragmy. Ordowik dolny, wiercenie Krzyże (woj. białostockie).

RU

В материалах вытравленных в годах 1949-1962 из ордовикских валунов встречаются нередко представители граптолитов из отряда Tuboidea, а особенно представители рода Dendrotubus Kozł. Этот род установлен автором в 1949 году на основании материала из тремадока Свентокржиских Гор. где представлен одним видом Dendrotubus wimani Kozł. В настоящей работе помещены результаты изучения другого вида - Dendrotubus erraticus n.sp. Образцы этого вида, в числе свыше ста, отпрепарировано из 33 валунов. Судя по руководящим формам граптолитов сопутствующих D. erraticus n.sp. в некоторых из этих валунов, их возраст колеблется от среднего до верхнего ордовика. Несмотря на так обширное стратиграфическое распространение кажется, что все образцы можно зачислить в один довольно изменчивый вид. Особенно изменчивым признаком D. erraticus n.sp. является форма рабдосомы, как это видно на приведенных в настоящей работе рисунках. В первый раз удалось найти и подробно изучить сикулу этого вида - первую, которую удалось наблюдать у представителей отряда Tuboidea. Сикула эта сильно отличается от сикул граптолитов принадлежащих к Dendroidea и Graptoloidea. Различия особенно сильно выражены в морфологии просикулы, которая состоит из пузыреобразно вздутой основной части и цилиндрической, шееобразной верхней. Что касается метасикулы, она напоминает метасикулу у Dendroidea, но отличается тем, что фузеллусы из которых она построена, расположены нерегулярно не обнаруживая склонности к образованию двух противоположных зигзагообразных швов. Dendroidea имеют такое строение только в нижней, самой старшей части метасикулы; кверху веретенца располагаются регулярно, образуя зигзагообразные швы. Астогенез можно было изучить опираясь главным образом на рабдосомах соответствующих позднейшим стадиям, так как образцы более ранних стадий немногочисленны и фрагментарны. Дальнейшая часть рабдосомы составлена дискообразной текоризой. В этой текоризе встречаются столоны превосходной сохранности. Характерной чертой этих столонов является присутствие, в точках их бифуркации и в точках прикрепления тек, пузыреобразных диафрагм. Характерно тоже спиральное расположение столонов вокруг основания сикулы. На дне просикулы находится начальная часть столоновой системы в виде тонкой трубки покоящейся на базальной перепонке. Для обозначения этой трубки введено название простолон. К булавообразно расширенному концу простолона прикреплены посредством пузыреобразных диафрагм два столоны. Один из них является столотекальным столоном, к другому прикреплена посредством пузыреобразной диафрагмы первая тека. На конце столотекального столона, так как и на простолоне, находятся такие же две пузыреобразные перепонки и происходит бифуркация столона. Этот процесс повторяется дальше соразмерно с приростом столоновой системы. На определенной однако стадии, столоновая система, вместо дальнейшего роста в текоризе, проникает вверх текоризы, давая начало текам располагающимся в веткообразные пучки, которые возвышаются над текоризой. Теки начинающиеся в текоризе (так автотеки, как и битеки) состоят из базальной части стелющейся на базальной плене текоризы и из верхней части входившей в состав веток. В дальнейшем развитии рабдосомы теки возникают уже непосредственно в его веточках, почкуя на находившихся в них столонах подобным образом как у Dendroidea. На основании анализа начальных стадий развития Dendrotubus erraticus n.sp. автор приходит к заключению, что на этих стадиях проявляется большое сходство с соответствующими стадиями колоний современного представителя Pterobranchia - Rhabdopleura normani Allman. Правда, что развитие рабдоплесры до сих пор остается недостаточно изученным. Единственные опубликованные данные это те, которые содержит работа Щепотьева из 1906-1907 г. По наблюдениям этого автора колония рабдоплевры начинается так называемым эмбриональным пузырем („Embrionalbase”), над которым возвышается цилиндрическая трубка. Кажется, что именно этот пузырек вместе с нижней частью трубки может соответствовать просикуле Dendrotubus, а верхняя поперечно-полосатая часть трубки соответствовала бы его метасикуле. Хотя Щепотьев не говорит о том, как возникает у рабдоплевры зачаток столона, но весьма логично предположение, что этот столон был образован прикрепляющиейся к субстрату личинкой и выходил наружу через отверстие в его стенке, находящееся на уровне ее дна. Если это действительно так, то и в этом отношении существовало бы поразительное сходство между зачатками колоний D. erraticus n.sp. и Rh. normani Allman. Для лучшего обоснования этой концепции необходимо однако более детальное изучение начальных стадий развития рабдоплевры, чем это мог сделать Щепотьев. Что касается столонов D. erraticus n.sp., автор приходит к заключению, что они обнаруживают большое сходство со столонами верхне-ордовикского грапто-лита, описанного О. М. Б. Бульманом под названием Коremagraptus kozlowskii Bulman. Опираясь на описании и рисунках этого автора можно полагать, что столоны Koremagraptus kozlowskii были тоже снабжены пузыреобразными диафрагмами. Но у этого граптолита на узле столотекального столона берут начало три столоны, а не два как у D. erraticus. Совершенно тоже правильно Бульман помещает его в отряд Dendroidea, отличающийся почкованием по триадам. Следует однако сказать, что у типичных Dendroidea, как например у рода Dendrograptus Hall, столоны лишены диафрагм в нижней части. Диафрагма имеется там только в точке соединения столона с текой (так автотекой, как и битекой). Эти подробности удалось выяснить автору в последнее время на фрагментах ближе неопределенного вида Dendrograptus, вытравленного из ордовикского известняка, из глубокого бурения в местности Кржиже (Бялостоцкое воеводство). После подробного изучения тонкого строения столонов у Dendrotubus erraticus автор обратил внимание на поразительное сходство этих столонов с описанной им лет несколько тому назад формой под названием Trimerohydra Kozł. и причисленной к Hydroida Thecaphora. У этой формы имеются пузыреобразные диафрагмы идентичные с диафрагмами D. erraticus. Изучая в свое время Trimerohydra glabra Kozł. установлено на некоторых образцах присутствие обрывов перидермы с фузелларным строением. Так как тогда не удалось установить отчетливой связи между этими фрагментами перидермы и веточками Trimerohydra, автор выдвинул предположение, что в этом случае имеем дело с ассоциацией гидроида с граптолитом, аналогично тому, что часто можем наблюдать на образцах нынешней рабдоплевры из Норвежского моря переросших гидроидами. Но теперь, ввиду установления поразительного сходства диафрагм D. erraticus и Trimerohydra, автор приходит к выводу, что образцы, на которых основании установлен род Trimerohydra, не принадлежат Hydroidea, но являются столонами граптолита, а прилегающие к веточкам обрывки перидермы - фрагментами тек. Столоны Trimerohydra отличаются от столонов D. erraticus тем, что разделяются не на диады, а на триады. Это указывает на то, что имеем тут по-видимому дело с представителем Dendroidea. Среди этих последних очень близкий к Trimerohydra тип столонов свойствен граптолиту Koremagraptus kozlowskii Bulman. Из его трех столонов, как у Trimerohydra, только два боковые снабжены у основания диафрагмами, средний же лишен диафрагмы. Не исключена возможность, что фрагменты Trimerohydra представляют собой не что иное, как столоны рода Koremagraptus и в таком случае название Trimerohydra, Kozł., 1959, было бы синонимом названия Koremagraptus Bulman, 1944. Зачисляя в году 1959 Trimerohydra в Hydroidea автор был под впечатлением того, что у Trimerohydra annulata Kozł. ветки имеют кольцеобразные сужения такие же, как наблюдаемые у многих гидроидов, например у Obelia, Campanularia и др. Следует однако подчеркнуть, что подобные кольцеобразные сужения имеются тоже и на столонах граптолитов из отряда Crustoidea Kozł., 1962. Расположение к образованию сужений, равным образом как и диафрагм, не является исключительным свойством определенной группы беспозвоночных. Выступают они так у граптолитов, как у гидроидов и у рабдоплевры.

10

Formations recifales du Devonien des Monts de Sainte-Croix (Pologne)

88%

Pajchlowa M. , Stasinska A.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1965

|

tom 10

|

nr 2

FR

Sont présentés les résultats des observations sur les formations récifales dans le Frasnien et le Givétien des Monts de Sainte-Croix (Góry Świętokrzyskie), dans les localités Kadzielnia, Sitkówka et Jurkowice. A Kadzielnia ce sont les biohermes et à Sitkówka et Jurkowice - les biostromes.

PL

Celem niniejszej notatki jest podanie wstępnych wiadomości o rozpoczętych badaniach raf dewońskich w Polsce, które występują w serii węglanowej dewonu środkowego i górnego. Obserwowano je dotychczas w dewonie regionu świętokrzyskiego i śląsko-krakowskiego, a także w zapadlisku brzeżnym Niżu Polskiego. Typowo rozwinięte utwory rafowe ukazują się dopiero w żywecie. W dolnej jego części, wykształconej głównie w postaci dolomitów, pojawiają się pierwsze biostromy, które znane są również z górnego żywetu i dolnego franu. Natomiast we franie środkowym dominują biohermy. W młodszych osadach dewonu utworów rafowych brak. Najdostępniejsze dla badań są utwory rafowe południowo-zachodniej części Gór Świętokrzyskich. Prawdopodobnie są tu one najpełniej wykształcone i występują pomiędzy masywami staropaleozoicznymi pasm: chęcińskiego, posłowskiego i łyso-górskiego. Biostromy rozwinięte są w obrębie niecki bolechowicko-gałęzickiej, syn-klinorium kielecko-łagowskiego i synkliny bodzentyńskiej. Biohermy natomiast obserwowano dotychczas jedynie w niecce bolechowicko-gałęzickiej i w zachodniej części synklinorium kielecko-łagowskiego, jakkolwiek istnieją pewne przesłanki, że są one wykształcone również i we wschodniej części tego synklinorium. Dobrze rozwinięte biohermy występują w okolicy Kielc, gdzie tworzą pasmo wzgórz ciągnących się od Górek Szczukowskich, przez Brusznię, Karczówkę i Kadzielnię. Ponadto rozwinięte są one w okolicy Bolechowie. Z wyników dotychczasowych badań przedstawione są w tej notatce tylko trzy przykłady raf: jedna typu biohermy, obserwowana na Kadzielni, a dwie inne typu biostromy, rozwinięte w Sitkówce i Jurkowicach.

RU

Настоящая статья содержит предварительные сведения о начатых исследованиях девонских рифов в Польше, которые находятся в карбонатной серии среднего и верхнего девона. Рифовые образования до сих пор известны были из девонских отложений Свентокржиского и Силезско-Краковского районов, а также из краевой впадины Польской Низменности. Типичные рифовые образования появляются лишь в живетском ярусе. В нижней его части, представленной главным образом доломитами, появляются первые биостромы, которые известны также из верхнего живета и нижнего франа. В среднем фране зато преобладают биогермы. В более молодых осадках девона рифовые образования отсутствуют. Наиболее доступными для исследований являются рифовые образования юго-западной части Свентокржиских Гор. Вероятно они тут наиболее полно развиты и находятся между старопалеозойскими массивами кряжей: хенцин-ским, пословским и лысогурским. Биостромы развиты в пределах болехо-вицко-галензицкой мульды, келецко-лаговского синклинария и бодзентынской синклинали. Биогермы же наблюдались до сих пор только в болеховицко-га-лензицюой мульде и в западной части келецко-лаговского синклинория. Но имеются некоторые предпосылки, что они развиты также и в восточной части этого синклинория. Хорошо развиты биогермы, выступающие в окрестности Кельц, образуют ряд холмов, которые простираются от Щуковских Горок через Брутто, Карчувку и Кадзельню. Кроме того, биогермы встречаются также в окрестности Болеховиц. Из достигнутых исследований в этой статье представлено только три примера рифов: один типа биогермы, который наблюдался на Кадзельне, и два иные типа биостромы, выступающие в Ситкувке и в Юрксвицах.

11

Gertruda Biernat (1923–2016)

88%

Halamski A. T. , Balinski A.

Acta Palaeontologica Polonica

|

2016

|

tom 61

|

nr 2

12

Les organismes sedentaires sur les rostres des belemnites du Cretace superieur

88%

Pugaczewska H.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1965

|

tom 10

|

nr 1

FR

24 organismes sédentaires fixés sur les rostres des Bélemnites du Crétacé supérieur de Pologne sont décrits. Parmi ces organismes il y a des représentants de divers groupes d'animaux: Foraminifères - 3 espèces, Bryozoaires 7 espèces, Annélides - 3 espèces, Lamellibranches - 2 espèces, Alcyonaires - espèces et 1 organisme problématique.

PL

Opisano 24 organizmy, w tym 6 niszczących rostra belemnitów, a 18 osiadłych na nich. Materiał pochodzi z górnego kampanu i mastrychtu okolic Mielnik (woj. białostockie) oraz z licznych odsłonięć tych poziomów w przełomie środkowej Wisły. W kredzie Mielnika, reprezentującej czyste, drobnopylaste wapienie, dominują rostra belemnitów, na których masowo występuje epifauna. W odkrywkach przełomu środkowej Wisły, gdzie osady kredowe reprezentowane są przez piaski, margle, lite wapienie itp., prócz rostrów belemnitów występują liczne inne szczątki organiczne i one stanowiły główne podłoże dla osiadłych organizmów. Wśród śladów zniszczeń rostrów wyróżniono zniszczenia przyżyciowe i pośmiertne. Pierwsze z nich występują w postaci mniej lub bardziej drobnych kanalików, biegnących pod powierzchnią zewnętrznej warstwy przyrostowej rostrum, i nie wykazują ujść na zewnątrz. Należy do nich Dictyoporus nodosus Mägdefrau, 1937 (Pl. I, fig. 1) i Dendrina belemniticola Mägdefrau, 1937 (Pl. I, fig. 2). Zniszczenia drugiego rodzaju wykształcone są już to w postaci kanalików podpowierzchniowych, lub też drążących rostra, a także jako komorowate zagłębienia. Wszystkie one mają ujścia okrągłe lub owalne, mniej lub bardziej wydłużone. Oznaczono wśród nich: Calcideletrix flexuosa Mägdefrau, 1937 (Pl. I, fig. 3), Nygmites pungens (Quenstedt, 1849) (Pl. II, fig. 1), Rogerella mathieui Saint-Seine, 1955 (Pl. II, fig. 2 a-c) i Talpina ramosa v. Hagenov, 1840 (Pl. II, fig. 3a-b). Przypuszcza się, że ślady Rogerella mathieui Saint-Seine mogły pozostawić wąsonogi, zaś Talpina ramosa v. Hagenow - mszywioły. Wśród epifauny zidentyfikowano przedstawicieli 5 typów zwierzęcych i ślad organizmu niewiadomego pochodzenia. Otwornice reprezentują jednoseryjne skorupki Bullopora rostrata Quenstedt, 1958 (Pl. III, fig. 1 a-b), B. tuberculata (Sollas, 1877) (Pl. III, fig. 2 a-b) oraz dwa ślady przytwierdzenia Nubecularia sp. (Pl. III, fig. 3 a-b) o meandrycznie lub planispiralnie zwiniętych komorach. Koralowce 8-promienne zachowały się w postaci bazalnych części stolonów rodzaju Moltkia (Pl. IV, fig. 1 a-c) lub utworów kielichowatych, należących do Epiphaxum auloporoides Lonsdale, 1850 (Pl. V, fig. 1 a-e). Z pierścienic oznaczono Serpula (Cycloserpula) gordialis (Schlotheim, 1820) (Pl. VI, fig. 1 a-b), o kłębkowato zwiniętych rurkach jednakowej grubości, oraz Serpula (Tetraserpula) quadrilatera Goldfuss, 1831 (Pl. VI, fig. 2) i S. (Dorsoserpula) lumbricalis (Schlotheim, 1820) (Pl. VI, fig. 3), o rurkach wydłużonych i o zwiększającym się przekroju, okrągłym lub czworokątnym. Często spotyka się fragmenty rurek z widoczną strukturą fałdów bocznych, co pozwala na prześledzenie elementów wzmacniających. Liczne są też ślady żerowania pierścienic (Pl. VII, fig. 2-4). Mszywioły, bardzo licznie reprezentowane, przedstawiają różnorodne typy budowy zoariów i zoecjów rzędów Cyclostomata i Cheilostomata. Do pierwszego należą: Discosparsa marginata d’Orbigny, 1852 (Pl. VIII, fig. 1 a-c) o kopulastym zoarium, Stomatopora dichotoma Lamouroux, 1821 (Pl. VIII, fig. 2) w postaci kolonii gałązkowatej, o rurkowatych zoecjach, Lichenopora sp. (Pl. VII, fig. 1), której kolonia zróżnicowana jest na część centralną i marginalną, oraz Pyripora anglica (Lang, 1914) (Pl. IX, fig. 1 a-b) - gałązkowata, o zoecjach kształtu gruszkowatego, połączonych wyrostkami kaudalnymi. Onychocella sp. (Pl. IX, fig. 2), Membranipora sp. (Pl. X, fig. 1 a-b) i Homalostega sp. (Pl. XI, fig. 2 a-b) przedstawiają kolonie kształtu wachlarzowatego, o zoecjach ściśle przylegających do siebie w pionowych i poziomych rzędach. Homalostega sp., znaleziona na rostrum belemnita i również na muszli małża, dostarczyła ciekawych obserwacji, dotyczących zmiany kształtu kolonii w zależności od podłoża. Zoecja tego gatunku, mieszczące się w wąskich zagłębieniach rostrum po odciskach naczyń krwionośnych, są silnie wydłużone, o okrągłych aperturach, ułożone jedno-seryjnie, zaś zoecja przyrastające na szerokiej podstawie skorupki małża są kształtu banieczkowatego, o półksiężycowatych aperturach, i mają układ wachlarzowaty. Wśród bardzo licznie reprezentowanych małżów wyróżniono tylko dwa gatunki, należące do dwóch różnych rodzin. Przedstawicielem rodziny Dimyidae Fischer, 1886, jest Dimyodon nilssoni (Pl. XII, fig. 2-4) o skorupce równobocznej, owalnego lub okrągłego kształtu, zaś do rodziny Ostreidae Lamarck, 1818, należy Pycnodonta sp. (Pl. XII, fig. 1) o skorupce nierównobocznej i ekscentrycznie położonym dziobie. Odcisk organizmu niewiadomego pochodzenia, zaklasyfikowany jako Problematicum (Pl. XII, fig. 5), ma promieniście ułożone, płatowate wyrostki, odchodzące od centralnej, sześciobocznej komory, otoczonej kilkoma czterobocznymi komórkami. Ślad ten czy odcisk jest bardzo powierzchowny, gdyż nie pozostawił on na rostrum żadnych zagłębień.

RU

В этой заметке описано 24 разные организмы, 6 из них разрушающих ростра белемнитов, а 18 поселившихся на их поверхности. Материал происходит из верхнего кампана и Маастрихта окрестностей Мельника (воеводство Бялостоцкое) и из многих обнажений тех-же ярусов в переломе срединной Вислы. В меловых отложениях Мельника, представленных чистыми, тонкозернистыми известняками, преобладают ростры белемнитов, покрытые большим количеством эпифауны. В обнажениях перелома срединной Вислы, где меловые осадки представлены песками, мергелями, твердыми известняками и т. п., кроме ростров белемнитов встречаются многие другие органические остатки и они-то примуществен-но составляли субстрат для прирастающих организмов. Среди следов повреждения ростров отмечено повреждения прижизненные и посмертные. Первые из них имеют вид менее или более мелких канальцев, простирающихся под внешней поверхностью слоя нарастания ростра, и не обнаруживают никакого внешнего устья. К ним принадлежат Dictyoporus nodosus Mägdefrau, 1937 (Пл. I, фиг. 1) и Dendrina belemniticola Mägdefrau, 1937 (Пл. I, фиг. 2). Повреждения второго типа имеют вид или подповерхностных канальцев, или же сверлящих вглубь ростра, а также камерных углублений; наружные устья круглые или же овальные, менее или более удлиненные. Определено среди них Calcideletrix flexuosa Mägdefrau, 1937 (Пл. I, фиг. 3), Nygmites pungens (Quenstedt, 1849) (Пл. И, фиг. 1), Rogerella mathieui Saint-Seine, 1955 (Пл. II, фиг. 2 a-c) и Talpina ramosa v. Hagenow, 1840 (Пл. II, фиг. 3 а-b). Предполагается, что следы Rogerella mathieui Saint-Seine могли оставить усоногие a Talpina ramosa v. Hagenow - мшанки. Среди эпифауны идентифицировано представителей 5 типов животных и след организма неизвестного происхождения. Из фораминифер констатировано односерийные раковины Bullopora rostrata Quenstedt, 1858 (Пл. III, фиг. 1 а-b), В. tuberculata (Sollas, 1877), (Пл. III, фиг. 2 а-b) и следы прикрепления Nubecularia sp. (Пл. III, фиг. 3 а-b), у которых камеры расположены меандрически, или же по спирали. Восьмилучевые кораллы сохранились в виде базальных частей столонов Moltkia sp. (Пл. IV, фиг. 1 а-с), или же чашечек Epiphaxum auloporoides Lonsdale, 1850 (Пл. V, фиг. 1 а-е). Из кольчатых червей определено Serpula (Cycloserpula) gordialis (Schlotheim, 1820) (Пл. VI, фиг. 1 а-b) со свернутыми в клубок трубками одинаковой толщины, и Serpula (Tetraserpula) quadrilatera Goldfuss, 1831 (Пл. VI, фиг. 2), Serpula (Dorsoserpula) lumbricalis (Schlotheim, 1820) (Пл. VI, фиг. 3) с продольными трубками и увеличивающимся сечением округленным или четырёхуголь-ньгм. Часто встречаются фрагменты трубок с видимой структурой боковых складок, что позволяет на анализ укрепляющих элементов трубки. Часты также следы откармливания кольчатых червей (Пл. VII, фиг. 2-4). Мшанки представлены многими экземплярами, разных типов строения зоа-рий и зоэций ряда Cyslostomata и Cheilostomata. К первому принадлежат: Discosparsa marginata d’Orbigny, 1852 (Пл. VIII, фиг. 1 а-с) с куполообразным зоа-риум, Stomatopora dichotoma Lamouroux, 1821 (Пл. VIII, фиг. 2) - ветвистая колония с трубчатыми зоэциями, Lichenopora sp. (Пл. VII, фиг. 1) - колония дифференцирована на центральную и маргинальную части, и Pyripora anglica (Lang, 1914) (Пл. IX, фиг. 1 a-b) - ветвистая колония с грушевидными зоэциями, соединенными при помощи каудальных отростков. Onychocella sp. (Пл. IX, фиг. 2), Membranipora sp. (Пл. X, фиг. 1 а-b) и Homalostega sp. (Пл. XI, фиг. 2 а-b) представляют колонии веерообразные, с тесно к себе прилегающими зоэциями в вертикальных и горизонтальных рядах. Homalostega sp., найдена на ростре белемнита и створке пластинчатожаберных, позволила на интересные наблюдения перемены формы колонии в зависимости от субстрата. На ростре, зоэция этого вида, находящиеся в узких углублениях отпечатков кровеносных сосудов, сильно удлиненные, апертуры у них круглые и уложены Односерийно; зоэция которые прикреплены к широкому основанию пластинчатожаберных, шаровидные, с полумесячными апертурами, а система у них веерообразная. Среди многих представителей пластинчатожаберных выделено только 2 вида, принадлежащие к двум разным семействам. Представителем семейства Dimyidae Fischer, 1886, является Dimyodon nilssoni v. Hagenow (Пл. XII, фиг. 2-4) с равностворчатыми раковинами, овальными либо круглыми, а семейства Ostreidae Lamarck, 1818 - Pycnodonta sp. (Пл. XII, фиг. 1) с неравностворчатой раковиной и эксцентрично расположенной макушкой. Отпечаток организма неизвестного происхождения, определенный как Рrоblematicum (Пл. XII, фиг. 5), имеет радиально уложенные лепестковидные отростки, отходящие от центральной шестисторонней камеры. Этот отпечаток очень поверхностный; он не оставил никаких углублений ни на ростре, ни на раковинных структурах.

13

Cuvier et Lamarck: deux naturalistes en miroir

88%

Grimoult C.

Organon

|

2020

|

tom 52

47-73

EN

Lamarck and Cuvier built opposite theories concerning the origin of living beings, their links and fate. If they could agree on the bases of the animal classification, they drastically differed in their interpretations. Lamarck claimed the reality of the transformation of species, whereas Cuvier challenged and attacked him fiercely. The two naturalists competed strongly for the leading place in natural history at the beginning of the 19th century, dialoguing indirectly through their scientific papers, which need to be reviewed in light of this debate. Their polemical discussion shows some major issues in the emergent science of biology.

14

Adrian Kin (1979–2012)

88%

Jagt-Yazykova E. A.

Acta Palaeontologica Polonica

|

2012

|

tom 57

|

nr 4

15

A discussion of the referral of Mimomys occitanus Thaler, 1955 [ Rodentia: Arvicolidae ] to the genus Mimomys

88%

Maul L.

Acta Zoologica Cracoviensia

|

1996

|

tom 39

|

nr 1

16

Tracking mammal body size distributions in the fossil record: a preliminary test of the rule of limiting similarity

88%

Martin R. A.

Acta Zoologica Cracoviensia

|

1996

|

tom 39

|

nr 1

17

Biotic responses to the Late Devonian global events: Introductory remarks

88%

Balinski A. , Olempska E. , Racki G.

Acta Palaeontologica Polonica

|

2002

|

tom 47

|

nr 2

18

Candle wax shells, morphodynamics, and the Cambrian explosion

88%

Seilacher A.

Acta Palaeontologica Polonica

|

1993

|

tom 38

|

nr 3-4

19

A probable stegosaurian track from the Late Jurassic of Poland

88%

Gierlinski G. , Sabath K.

Acta Palaeontologica Polonica

|

2002

|

tom 47

|

nr 3

EN

Elusive tracks of stegosaurs have been long searched for by ichnologists, and various purported stegosaur imprints have recently been reported. A fragmentary trackway of a large, quadrupedal ornithischian dinosaur was found on an isolated slab of Oxfordian dolomite, on the northeastern slope of Holy Cross Mountains, Poland. The track is similar to large, blunt−toed Late Jurassic ichnites from North America. The footprints show a distinctive morphology, which fits the stegosaurian foot. The newly described ichnites from the Upper Jurassic of Poland provide the second ichnological evidence of the Late Jurassic dinosaurs in this country; numerous rich dinosaur footprint assemblages were previously known only from the Lower Jurassic outcrops.

20

Poleomagnetic calibration of Plio-Pleistocene mammal localities in central Italy

88%

Torre D. , Albianelli A. , Bertini A. , Ficcarelli G. , Masini F. , Napoleone G.

Acta Zoologica Cracoviensia

|

1996

|

tom 39

|

nr 1