Wśród odpadów komunalnych coraz większym problemem stają się zużyte opakowania. Ich ilość rośnie proporcjonalnie do zamożności społeczeństwa oraz rozwoju gospodarczego. Jest to związane zarówno z szybko dokonującym się postępem w technice opakowań, w transporcie towarów i opakowań detalicznych, jak i z marketingową rolą efektownych, przyciągających oko opakowań towarów konsumpcyjnych. Nie bez znaczenia jest też fakt koniecznej ochrony towaru przed uszkodzeniem, zabrudzeniem czy rozlaniem, a także chęć przedłużenia jego przydatności do spożycia.
Na producentów opakowań i wytwarzających odpady opakowaniowe nałożono szereg obowiązków. Obecne prawo w zakresie gospodarowania odpadami opracowane zostało w oparciu o dyrektywy europejskie i jest zgodne z normami unijnymi. Aktualny stan prawny w tym obszarze został opublikowany na stronach internetowych Ministerstwa Środowiska.
W połowie lat 90., w ramach OECD oraz UE, sformułowana została zasada „rozszerzonej odpowiedzialności producenta”. Na jej podstawie już blisko 10 lat temu kraje UE rozpoczęły tworzenie systemów gospodarki odpadami. Oparto je na odpowiedzialności producenta za wprowadzany na rynek produkt w całym cyklu jego życia. W pierwszej kolejności zasadą tą objęto opakowania, nakładając obowiązki w tym zakresie na producentów i importerów produktów w opakowaniach.
15 krajów członkowskich już od ponad roku oczekuje nowelizacji Europejskiej Dyrektywy Opakowaniowej z 19994 roku. Ciągnące się polityczne dyskusje i trudności biurokratyczne przeszkodziły wprowadzeniu nowych przepisów. Pewne jest jednak, że nic nie jest pewne. Dyskusje toczą sie dalej, mimo że ponad 120 uczestników Niemiecko-Włoskiego Sympozjum poświęconego technologiom sortowania i odzysku, które odbyło się w dniach 28-30 listopada 2002 r w Viareggio, rozjechało się do domów.
Z początkiem 2002 r. zaczęła obowiązywać Ustawa z 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej, która określa obowiązki importerów oraz wytwórców produktów, zwanych dalej „przedsiębiorcami”, związane z wprowadzaniem na rynek krajowy produktów w opakowaniach (załącznik nr 1 do ustawy) i produktów, wymienionych w załącznikach nr 2 i 3 do ustawy, oraz określa zasady ustalania i pobierania opłaty produktowej i opłaty depozytowej.
W działaniach, których celem jest zmniejszenie uciążliwości odpadów dla środowiska naturalnego, bardzo słabo rozwijają się w naszym kraju te, które wpływają na ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów. Opakowania stanowią niestety znaczną ilość wszystkich odpadów, a opakowania jednostkowe (konsumenckie) z reguły nie nadają się do ponownego użycia.
7
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Used-up packages contents in total communal waste amount. Main directions of EU actions concerning packaging utilization. Working on balancing local law with EU regulations - development and effects so far. Core of new system solutions and used implementation tools. Utilization of harmful and dangerous substances packaging.
Najpóźniej w październiku powinien zostać wprowadzony w Niemczech nowy, jednolity, zautomatyzowany system zbiórki opakowań jednorazowych. Punkty handlowe muszą sfinansować zakup ok. 40 tys. automatów do odbioru puszek, co równoznaczne jest z mniejszymi wplywami z opłat licencyjnych za używanie logo Zielonego Punktu.
Część KPGO, odnosząca się do odpadów opakowaniowych, dotyczy lat 2003-2014. Jest ona zgodna z wytycznymi zawartymi w Dyrektywie 94/62/EC oraz z innymi aktami prawnymi i normatywnymi UE, a także z polityką ekologiczną państwa i krajowymi regulacjami w zakresie odpadów opakowaniowych. Część ta w szerokim zakresie uwzględnia wymagania ochrony środowiska i ma na celu ograniczenie zagrożeń ekologicznych, wynikających z wprowadzania na rynek opakowań, ich stosowania, a następnie odzysku powstałych odpadów lub sposobu unieszkodliwiania.
W dniach 1-2 kwietnia odbyła się w Brukseli coroczna europejska konferencja poświęcona tematyce gospodarki odpadami opakowaniowymi w Europie. Tegoroczna konferencja poświęcona była nowelizacji Dyrektywy Unii Europejskiej 94/62, która w dyskutowanym kształcie będzie miała kolosalne znaczenie dla systemów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych w krajach Unii Europejskiej, a w związku z tym również dla Polski
Temat organizacji krajowego systemu odzysku i recyklingu opakowań jest wciąż aktualny. Pomimo wielu działań w tym zakresie, pozostaje jeszcze wiele niejasności oraz spraw wymagających naprawy. Dlatego Krajowa Izba Gospodarcza oraz Polski System Recyklingu Organizacja Odzysku S.A., pod patronatem miesięcznika „Recykling” zorganizowały seminarium pt. „Opłaty produktowe – bilans 2002 roku”, które odbyło się 8 maja br. w warszawskiej siedzibie KIG. Spotkanie, odbywające się pod patronatem Ministra Środowiska, miało na celu uzyskanie konkretnych propozycji zmian w obowiązujących zapisach prawnych, zgromadziło zatem przedstawicieli rządu oraz największe organizacje odzysku, firmy recyklingowe, a także niezależnych ekspertów w dziedzinie odzysku i recyklingu opakowań.
Inspekcja Ochrony Środowiska ogłosiła w maju raport realizacji zadań za 2002 r. Skontrolowano ponad 17 tys. firm, z czego aż 1/3 stanowiły podmioty zajmujące się gospodarką odpadami. Tutaj też wykryto najwięcej uchybień. IOŚ brał pod uwagę m.in. ocenę prawidłowości postępowania z odpadami, w tym z odpadami niebezpiecznymi, oraz przeciwdziałanie nielegalnemu, transgranicznemu przemieszczaniu odpadów, ocenę realizacji obowiązków, wynikających z Ustawy z 11.05.2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych oraz z Ustawy z 11.05.2001 r. o postępowaniu i obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej.
Krajowy rynek odpadów jest rynkiem dynamicznym, o stosunkowo dużym potencjale rozwojowym. Łączną masę odpadów opakowaniowych wprowadzonych na rynek w roku 2000 można szacować na 3,4 mln ton. W 2002 roku należy liczyć się jednak za spadkiem tej ilości do 3 - 3,1 mln ton, co jest m.in. spowodowane złą sytuacja gospodarczą. Prognozy na najbliższe lata są jednak optymistyczne i zakładają wzrost ilości opakowań do 4,5 mln ton w roku 2005. Szczegółowa analiza rynku i prognozy rozwojowe były przedmiotem szerszego opracowania we wrześniowym (9/2002) numerze "Recyklingu". Należy jednak uzwględniać brak rzetelnej ewidencji odpadów opakowaniowych wprowadzanych na rynek krajowy, w tym odpadów wprowadzanych z wyrobami z importu. Dlatego większość danych jest obarczona pewnymi błędami i stanowi wartość szacunkową.
Zagospodarowanie odpadów opakowaniowych, wchodzących w skład strumienia odpadów komunalnych, reguluje Dyrektywa 94/62/EC. Niestety żadne przepisy polskiego i unijnego prawa nie określają zasad gospodarki odpadami wielkogabarytowymi, które wchodzą w skład odpadów komunalnych. Obecnie najtańszym sposobem zagospodarowania odpadów jest ich składowanie. Niestety, ta ulubiona polska metoda jest traktowana w prawie unijnym jako ostateczność. Wymaga się od nas organizacji selektywnej zbiórki, rozdzielania odpadów i przechowywania ich w osobnych pojemnikach.
W latach 80. w Polsce było zaledwie 55 firm celulozowo-papierniczych. Obecnie jest ich blisko 500. Większość z nich (73%) to małe przedsiębiorstwa, zatrudniające nie więcej niż 5 osób. Wytwórcy kartonu i papieru zajmują największą część sektora opakowaniowego, czyli około 30%. Pomimo stagnacji w branży papierniczej na rynkach światowych, w Polsce odnotowuje się systematyczny wzrost produkcji i zużycia papieru, tektury oraz mas włóknistych. Masa wytworzonych odpadów opakowaniowych z papieru i tektury wyniosła w 2000 r. 1219,9 tys. ton, a w 2002 r. – już 1383,6 tys. ton. Sytuacja na rynku jest jednak niestabilna. Wiąże się to z okresami niedoboru, jak i nadpodaży makulatury określonych rodzajów. Kryzys ostatnich lat spowodował również załamanie rynku reklam, co związane było ze zmniejszeniem nakładów prasy, a co za tym idzie ilości zwrotów. Zmusiło to niektórych przedsiębiorców do importu makulatury.