Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Nationalism and the issue of nation-building in the nineteenth century’s Georgian political thought

100%

Dundua S.

|

2018

|

tom 8

133-147

EN

In this article, we discuss two different directions about the Georgian nationalism of the 19th century: first we consider, thetrinity of language, homeland, faith – maybe one of the best classical formulations of nationalist project. And second, in the process of creation of the nation, in the course of research of the Georgian nation-building of that period, we can not avoid the role of printed media. Georgian intellectuals published their opinions on general internal problems or foreign policy processes and all the most important ideas expressed by them were widespread by the printed media. Under strict censorship, discussing foreign policy processes was an indirect way to disclose the attitudes of Georgian intellectuals to the building Georgian nation, restoration of state, territorial integrity and independence, as well as to the colonial politics in generall. “Let’s be self-sufficient” is a phrase best describing the main purpose of Georgian intellectuals. However, it is noteworthy that the creators of that time Georgian nationalismprimarily sought to gain autonomy within the Russian Empire, while full political independence was due to the reality a far and difficult goal. Generally, Georgian nationalism developed during that period was clearly mild and was far from ethno-cultural discrimination that is o”en characteristic for nationalism.

2

The Fellowship of Orthodox Youth as an element in the activation of the orthodox laity

86%

Dudra S.

|

nr 2

98-109

PL

Bractwa cerkiewne ze swoją wielowiekową tradycją były głównymi centrami prawosławnego życia kulturalnego. Zajmowały się działalnościącharytatywno-opiekuńczą, oświatową, finansowały tworzenie szpitali i przytułków, były organizatorami uroczystości świeckich i religijnych. Poprzezdziałalność wydawniczą kształtowały świadomość wiernych. W okresie Polski Ludowej, ze względów politycznych ich działalność była bardzo ograniczona. Dopiero powstanie w latach 80. ubiegłego stulecia Bractwa Młodzieży Prawosławnej stało się w późniejszym okresie impulsem do uaktywnieniaprawosławnego laikatu. Jego działalność przyczyniła się do powstania wieluspołecznych inicjatyw o charakterze religijnym. Sprzyjały temu możliwości stworzone w wyniku przemian społeczno-politycznych w Polsce po 1989roku.

EN

Orthodox fellowships, with their centuries-old tradition were the main centers of Orthodox cultural life. They were involved in charitable, welfare and educational activities, financed the establishment of hospitals and shelters, and organized secular and religious celebrations. Through their publishing activities, they shaped the awareness of the faithful. During the period of the Polish People’s Republic, their activities were very limited for political reasons. It was only the establishment of the Brotherhood of Orthodox Youth in the 1980s that later became an impulse for the activation of the Orthodox laity. Its activities contributed to the emergence of many social religious initiatives. This was facilitated by the opportunities created by the socio-political changes in Poland after 1989.

3

Идеологическое адаптирование православной лексики в советских и постсоветских словарях

86%

Mikhailova O. , Mikhailova Y.

|

tom 2

297-305

EN

The article is devoted to the analysis of vocabulary definitions that explain the vocabulary of Orthodoxy. The material was the basic dictionaries published in the USSR, modern explanatory dictionaries of the Russian literary language and dictionaries that represent the religious picture of the world. It is shown how by means of ways of interpretation of orthodox lexicon, system of marks and illustrations in dictionaries of the Soviet period occurs ideologization of lexicon, polarization of evaluations, opposition of Orthodox religion. Explanatory dictionaries of modern times are exempted from the Soviet ideological evaluations and political characteristics. They overcome ideological simplification in the representation of religious vocabulary. As a result of comparative analysis of vocabularies for secular people and dictionaries for the religious sphere discourse variants of vocabulary are revealed and it is proved that differences in the definitions of identical Orthodox lexemes are conditioned by the ideological concept of dictionaries compilers.

4

Orthodoxy and Heterodoxy in the Mythologem of “Heavenly Customs”, between Rumanian Popular Books and Folklore

86%

Valmarin L.

|

tom 10

445-471

EN

The article shows that the mythologem associated with the ascension of the soul, despite its very antique origin and its presence as a citation in the writings of the Fathers of the Eastern Church, emerges with time displaying specific connotations, thanks to which it enters the Gnostic imaginary, to be refracted later in Christianized key in the hagiographic-eschatological narrative hinged on S. Basil the Younger. Saint Basil, who lived in the 10th century and died probably circa 950, becomes a protagonist of a hagiographic narration. In fact, although the manuscript tradition received by Acta Sanctorum does not diverges from the canonical elements displayed by the life of a saint, a conspicuous numer of Greek testimonies introduces in the narration attributed to Gregory (a disciple of the saint), an eschatological part that includes a description of the afterworld, of the Hell and the punishments received by the sinners, together with textual inserts, considered to be later than the “life” as such. The narrative begins with the story of Theodora, who describes to Gregory the path of her soul through 21 heavenly customs. The mythologem of Theodora’s heavenly customs is attested by tens of codices from the whole Orthodox area, but it is the Rumanian area only to retransmit and rework, also at folkloric level, the suggestive belief in the heavenly customs. Dualistic memory, oral tradition, and Orthodox hagiography seem to blend, at last, without any contradiction into an extraordinarily vivid and imaginative psychanody.

5

Ortodoksja i herezja w relacjach ludzi i zwierząt

72%

Dietl A.

|

nr 1(18) Herezja

179-203

PL

Dyskurs o ludzko-zwierzęcych relacjach w ciągu ostatnich lat istotnie nabrał na znaczeniu. Media reprezentujące różne światopoglądowo podejścia przyjęły w tym obszarze mocne i wzajemnie wykluczające się perspektywy. To społeczne zjawisko jest okazją do poszukiwania nowego teoretycznego podejścia do analizy socjologicznej. Artykuł ma charakter teoretyczno-empiryczny. W warstwie teoretycznej pokazuje, jak kategorie herezji i ortodoksji można wykorzystać, poza obszarem ścisłej teologii, do socjologicznego badania zjawisk społecznych. Przedstawiony zarys dyskursu herezjologicznego wykorzystany jest do wskazania nowych wymiarów wyjaśniających zmieniające się relacje ludzi i zwierząt. Uwaga nakierowana jest na prześledzenie sposobów przedstawiania siebie i własnej doktryny jako ortodoksji, a oponentów i głoszonych przez nich doktryn jako heretyków i herezji. W pracy analizowane są numery specjalne czasopism opiniotwórczych poświęcone tematyce zwierząt („Newsweek Polska”, „Polonia Christiana”, „Tygodnik Powszechny”), opublikowane w latach 2017–2019. Na podstawie materiału empirycznego widać, jak relacyjność wpisana w parę pojęć herezja–ortodoksja pozwala wydobyć istotę sporu dotyczącego „właściwego” sposobu postrzegania zwierząt i kształtowania ludzko-zwierzęcych relacji. Takie podejście pozwala pogłębić analizę współwystępowania odmiennych poglądów o aspekty ich wzajemnych odniesień oraz prześledzić proces uznawania ich za prawdziwe lub fałszywe. Uwzględnienie dyskursu herezjologicznego umożliwia lepsze zrozumienie dynamiki rywalizacji o zwycięstwo w przekazie symbolicznym.

EN

The discourse on the human–animal relationship has recently received wider attention in Poland. Periodicals with different ideological backgrounds have taken strong and mutually exclusive positions. This social phenomenon provides an opportunity to apply a novel theoretical approach to sociological analysis. In regard to theory, this paper shows how categories of heresy and orthodoxy can be applied beyond theology. The proposed outline of Christian heresiological discourse is used to indicate aspects worth considering in analyses of the changing relationships between humans and animals. In particular, the focus is on how people present themselves and their doctrine as orthodox while viewing their opponents as heretics holding heretical principles. The empirical analysis covers the special issues on animals published by influential Polish periodicals between 2017 and 2019. These periodicals (Newsweek Polska, Polonia Christiana, and Tygodnik Powszechny) were chosen for their different world-views. The paper demonstrates how relationality, inherent in the heresy–orthodoxy pair of concepts, allows to bring out contradictory narratives regarding the postulated way of perceiving animals and shaping human–animal relationships. The paper provides an in-depth analysis of the present conflicting views and spill-over effects, as well as of the dynamic process of recognising these views as true or false. Considering the heresiological discourse makes it possible to better understand the competition for cultural dominance.

6

Czy pedagogika religii daje się sekularyzować? O ortodoksjach, herezjach i religioznawczych perspektywach rozwoju subdyscypliny

72%

Humeniuk M.

Ars Educandi

|

2021

|

tom 18

51-65

EN

Reconstructing semantic and functional contexts of using categories of orthodoxy and heresy in selected sociological concepts allows to build and include their theoriotic potential in the field of general pedagogy and pedagogy of religion. The pedagogy of religion in Poland is usually reserved for pedagogical-theological thinking within the Christian tradition. This type of approach resonates strongly with the classical theories of religious studies situating itself in the current of the so-called. It does not, however, seem to exhaust the spectrum of possibilities offered to the pedagogy of religion by contemporary critical religious studies, which no longer links the problems of religion so closely with the problems of theology. On the contrary, it detaches the phenomenon of religion from theology, "secularizes" it, which results in an extraordinary diversity of theories of religion, often linking them with such "non-religious" subjects as ecologies, ideologies, sports or urban movements. In this paper, starting from the presentation of selected findings from my own research on the categories of orthodoxy and heresy, I will try to outline this underestimated by the pedagogy of religion, inspired by critical religious studies, theoretical potential for its development.

PL

Rekonstruowanie znaczeniowych i funkcjonalnych kontekstów zastosowania kategorii ortodoksji i herezji w wybranych koncepcjach socjologicznych pozwala budować i włączać ich teoriotwórczy potencjał w obszar pedagogiki ogólnej i pedagogiki religii. Uprawiana w Polsce pedagogika religii bywa zwykle rezerwowana dla myślenia pedagogiczno-teologicznego w ramach tradycji chrześcijańskiej. Ujęcie tego typu silnie rezonuje z klasycznymi teoriami religioznawczymi sytuującymi się w nurcie tzw. ,,rewaloryzacji religii”, nie wyczerpuje jednak, jak się wydaje, spektrum możliwości, jakie przed pedagogiką religii stawia współczesne krytyczne religioznawstwo, które nie wiąże już tak ściśle problemów religii z problemami teologii. Przeciwnie, odrywa fenomen religii od teologii, ,,sekularyzuje” go, co skutkuje niezwykłą różnorodnością teorii religii wiążąc je często z tak ,,niereligijnymi” tematami jak ekologie, ideologie, sport czy ruchy miejskie. W przygotowanym referacie, wychodząc od zaprezentowania wybranych ustaleń z zakresu badań własnych nad kategoriami ortodoksji i herezji, spróbuję zarysować ów niedoszacowany przez pedagogikę religii, inspirowany krytycznym religioznawstwem teoretyczny potencjał jej rozwoju.

7

Starożytne źródła homilii katechetycznej

72%

Kosmana I.

|

tom 1

91-107

EN

Both the form and the content of the Church’s original catechesis, as well as the preachers themselves and their personalities are ancient sources of homilies. The whole Bible is the foundation of both these sources – the homily and the preachers. This is an important point. The homily should be connected with both the Old Testament and the New Testament. The preacher should remind of the evangelical “father of the family”, who draws on his treasury and takes both “old” and “new” things. Hence he should go back to the Christian antiquity to remind the structure of the original homily, to learn about the homily of the beginnings of the Church, and in his preaching take into consideration the themes and contents used by the great preachers of the ancient Church. Without the knowledge of that preaching, without the will to follow those Church personalities, and finally without taking the trouble to constantly climb the ladder of gnosis, moral perfection and spiritual sanctification – there is no preaching God’s word, there is only propagation of one’s own thoughts, of one’s own wisdom. Human wisdom cannot leave ninety-nine listeners gathered at the pulpit for the sake of one sinner, who abandoned going to church a long time ago. Divine wisdom, Christ’s catechetical approach, do not fit this “custom”. Ancient catechesis often follows the footprints of Christ the Teacher, and this is why it is worth studying it and coming back to that practice of preaching the Gospel.

8

Papież Damazy jako obrońca czystości wiary (W 1600 rocznicę śmierci)

58%

Longosz S.

|

tom 6

208-236

EN

Hac in dissertiuncula ratione 1600 anniversarii Damasi Romae Episcopi mortis praeparata exponitur, quomodo ille papa orthodoxam fidem ab erroribus, praesertim ab haeresi Arianorum necnon Apollinaristarum defendebat.

9

U źródeł teorii i praktyki finansów publicznych Część VII Wybrane poglądy i zalecenia praktyczne ortodoksyjnej teorii finansów publicznych

58%

Goryszewski R. , Kotowska E.

|

tom Nr 1

150--155

PL

Celem artykułu1 jest prezentacja i analiza tzw. ortodoksyjnej teorii finansów publicznych. Teoria ta znajdowała rozlicznych zwolenników w ramach różnych kierunków i szkół myśli ekonomicznej, rozwijanych w rozległej perspektywie historycznej: od początku XIX stulecia po wielki kryzys lat trzydziestych wieku XX. Zachowanie trwale ortodoksyjnego charakteru tej doktryny przez tak długi i obfitujący w epokowe zmiany okres, wymagało niebywale konsekwentnego – by nie powiedzieć wręcz dogmatycznego – trzymania się jej podstawowych pryncypiów, wywodzących się jeszcze z ekonomii klasycznej. W tym zwłaszcza wypracowanej na przykład przez francuskiego klasyka Jeana Baptiste’a Saya (1767-1832) zasady jak najmniejszego podatku i tym samym jak najmniejszego budżetu2. Te szczególne okoliczności „długiego trwania” sprawiły również, że teoria ta nie była w stanie dostrzec i uwzględnić szeregu wręcz narzucających się, historycznie zmiennych, uwarunkowań, wymagających koniecznych modyfikacji w merytorycznej zawartości jej samej. Skoro tak, to zdarzają się w jej ramach tezy mocno już anachroniczne, które bywają zaliczane przez znawców problematyki do wręcz „nierealistycznych” w warunkach współczesnej praktyki gospodarczej, a jednocześnie są uznawane za wybitnie reakcyjne ze społecznego punktu widzenia. „W świetle doktryny ortodoksyjnej –oświadcza polski ekspert finansowy Stanisław Owsiak – budżet państwa powinien być bezwzględnie zrównoważony i, co godne podkreślenia, stale zrównoważony. To ostatnie żądanie z dzisiejszej perspektywy jest tak skrajne, że aż nierealistyczne wobec olbrzymiej ilości operacji dochodowo-wydatkowych rządu i zachodzących między nimi rozbieżności w czasie. (…) Co więcej, teoria ortodoksyjna okazuje się skrajnie reakcyjna ze społecznego punktu widzenia, gdyż usprawiedliwia nierówny podział dochodów w społeczeństwie” [10, s. 39-41].

EN

The aim of the article is to present and analyze the so-called orthodox theory of public finance. This theory was represented by many thinkers from different schools of economic thought, developed from the beginning of nineteenth century until the Great Depression of 1929-33. It was extremely difficult to save the same orthodox style of the theory during such a long period of many spectacular changes without prevention of its crucial principles or even dogmas stemming from old classic economics. Especially from French economist Jean Baptiste Say (1767-1832), who elaborated a very restricted rule of public finance: “taxes should be most moderate”. Those specific circumstances of “long existence” of the orthodox theory of public finance caused that this theory was unable to incorporate several historically evolving data, which should modified this theory itself. It resulted of many “unrealistic” anachronisms inside this theory and its social influence. “According to the orthodox doctrine – stated Polish expert in finance Stanisław Owsiak – the state budget should be permanently and fully balanced. This rule is completely unrealistic in contemporary economy with all its extremely complicated financial operations organized by government. (…) Moreover, the orthodox theory has proved to be extremely reactionary from the social point of view, because it justify unequal distribution of incomes in society” [10, s. 39-41].

10

Старец-монах-чудотворец как герой современной русской прозы

51%

Wójcikowska-Wantuch P. M.

Przegląd Rusycystyczny

|

2023

|

nr 2 (182)

81-98

RU

В настоящей статье представлены избранные литературные произведения авторов современной русской литературы, героем которых является старец или монах-чудотворец. Писатели, представляющие разные поэтики, такие как Людмила Петрушевская, Евгений Водолазкин, Тихон Шевкунов и Майя Кучерская, в своих произведениях обращаются к жанрам религиозной литературы: патерику, житию святых и апофтегме. Интерес современных авторов к герою, непосредственно ориентированному на традицию старца Зосимы из романа Федора Достоевского «Братья Карамазовы», может быть выражением тоски по национальным ценностям, отождествляемым с духовной культурой русского православия и является отражением происходящего сегодня диалога между религиозной и светской литературой.

EN

W niniejszym artykule przedstawiono wybrane utwory literackie autorów współczesnej literatury rosyjskiej, których bohaterem jest starzec, mnich lub cudotwórca. Pisarze reprezentujący różnorodne poetyki, jak Ludmiła Petruszewska, Jewgienij Wodołazkin, Tichon Szewkunow i Maja Kuczerska w swoich utworach odwołują się do gatunków literatury religijnej: pateryku, żywotu świętych i apoftegmatu. Zainteresowanie współczesnych autorów bohaterem, nawiązującym bezpośrednio do tradycji starca Zosimy z powieści „Bracia Karamazow” Fiodora Dostojewskiego, może stanowić wyraz tęsknoty za wartościami narodowymi, utożsamianymi z kulturą duchową rosyjskiego prawosławia oraz jest odzwierciedleniem, odbywającego się aktualnie dialogu pomiędzy literaturą świecką i religijną.

PL

This article presents selected literary works by writers of contemporary Russian literature, whose hero is an elder-monk or miracle man. Writers as Lyudmila Petryshevskaya, Evgeniy Vodolazkin, Tikhon Shevkunov and Maya Kucherskaya in their works refer to the genres of religious literature such as patericon, hagiography and the apophthegma. The author's interest in the character, directly referring to the tradition of Fyodor Dostoyevsky and elder Zosima, from the novel "The Brothers Karamazov" is an expression of longing for national values related to the spiritual culture of Russian Orthodoxy and a reflection of the dialogue between religious and secular literature that is taking place today.