Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Zmienność sum rocznych opadów atmosferycznych w latach 1948-1985 w wybranych stacjach pomiarowych dorzecza górnej Wisły

100%

Cebulska M. , Kudła K.

|

2006

|

tom R. 103, z. 2-Ś

89-100

PL

W niniejszym artykule przedstawiono analizę zmienności sum rocznych opadów atmosferycznych w latach 1948-1985 z 12 stacji pomiarowych zlokalizowanych na obszarze dorzecza górnej Wisły, na tle zmienności opadów rocznych w latach 1891-1930, zaprezentowanej przez W. Wiszniewskiego [25]. Potwierdzono wcześniejsze badania wskazujące na wzrost zmienności rocznych opadów atmosferycznych w drugiej połowie XX wieku w stosunku do początku stulecia, zaś za podstawową przyczynę tych zmian przyjęto stopniowe osłabienie wpływu cyrkulacji strefowej związanej z oddziaływaniem oceanicznym na tle globalnych zmian klimatycznych.

EN

The analysis of the variability of total yearly atmospheric rainfalls during period of 1948-1985 from 12 selected measuring stations localized on Vistula upper river basin territory against a back-ground of the variability of yearly atmospheric rainfalls during period of 1891-1930 presented by W. Wiszniewski [25] was shown in this paper. The anterior investigations have been confirmed whose indicated on the increase of the variability of yearly atmospheric rainfalls in the second half of XX century in the contrary of the begging of the one. The gradually reduction of the influence of the regional circulation connected with oceanic effect against a background of the global climate changes was ascertained as a main reason of such variations.

2

Znaczenie wiarygodności danych wieloletnich mierzonych punktowo w modelowaniu zjawisk przyrodniczych na przykładzie opadu atmosferycznego

80%

Bac-Bronowicz J.

|

2001

|

tom T. 7, z. 2

235-244

PL

Informacje o średnich wartościach parametrów opisujących środowisko przyrodnicze pozyskane z wieloletnich pomiarów w punktach są często jedynymi dostępnymi danymi, które wprowadza się do baz systemów informacji geograficznej. W artykule proponuje się wprowadzenie do bazy dodatkowej informacji o jakości oryginalnych danych i sposobie ich przetworzenia. Wartościom cech określonym w punktach wyznaczających nadawane są klasy wiarygodności. Umożliwi to wyróżnienie obszarów, dla których wnioski wynikające z rozkładu zjawiska powinny być wystarczająco pewne. Przykładem danych o różnym stopniu wiarygodności - zależnym od czasu, miejsca i warunków pomiaru - są wielkości opadu atmosferycznego mierzone standardowo w stacjach i posterunkach meteorologicznych. Wartości ich są uzależnione od wielu czynników zewnętrznych. Przykładowa analiza wiarygodności cech została przeprowadzona na podstawie ich reprezentatywności. Badania testowe wykonywane są na obszarze Dolnego Śląska, dla którego nie opracowano dotychczas kompleksowych analiz w skali topoklimatu. Ocena wiarygodności informacji pozwoli określić jakość rezultatów syntez z innymi warstwami informacji geograficznej, które mogą być podstawą różnego rodzaju decyzji przestrzennych

EN

This study proposes collection of climatic information from survey stations and after further analysis of distribution the division of the land around the station into the regions of homogenous climatic conditions. Incidence of ground-frosts, hails, torrential rains and floods should also be analysed. Reliability of the parameters will be dependent on talking into consideration suitably long periods of observation. Changes in localisation of survey stations and comparability of different time compartments should also be taken into account, because in synthetic studies precipitation data were interpreted in different manner and originated from different periods

3

Opady atmosferyczne nad Poznaniem

80%

Kurzyca I. , Walna B. , Siepak J.

|

2007

|

tom nr 8

16-17

PL

Ilość i jakość opadów atmosferycznych na obszarze Poznania zależą od szeregu czynników, takich jak warunki klimatyczne, ukształtowanie terenu i skala emisji zanieczyszczeń. Bez względu jednak na ich charakterystykę istotne dla ekosystemów miejskich jest odpowiednie zagospodarowanie wód opadowych i spływowych. Ma to szczególne znaczenie z uwagi na założenia zrównoważonego rozwoju miasta oraz spełnianie norm prawnych obowiązujących w krajach Unii Europejskiej.

4

Nierównomierność przestrzenna opadów a systemy odwadniania

70%

Mrowiec M.

|

2010

|

tom nr 11

48-50

5

Wpływ opadów atmosferycznych oraz parametrów przenoszenia wilgoci materiałów konstrukcji osłonowych na ich wilgotność

70%

Rahman Ali A. , Nikitin V. , Kofanov V.

|

2005

|

tom nr 12

24-26

6

Posuchy atmosferyczne w obszarze Nizin Środkowopolskich na przykładzie Gorzowa i Siedlec (1954-2000)

60%

Kolasiński J.

|

2010

|

tom Z. 3-4

189-195

PL

Do oceny okresów posusznych na obszarze Nizin Środkowopolskich w okresie wegetacyjnym wykorzystano metodę ciągów dni bezopadowych Koźmińskiego. W okresie 1954-2000 występowały w roku średnio 1-2 posuchy 11-15-dniowe i jedna posucha 16-20-dniowa. Średnio co dwa lata zdarzały się okresy bezopadowe dłuższe niż 20 dni. Najdłuższy okres bezopadowy trwał 38 dni, a średnio 18-20 dni. Co roku może wystąpić 40-50 dni z posuchą atmosferyczną. Okresy posuszne mogą wystąpić w każdym miesiącu okresu wegetacyjnego.

EN

The Koźmiński method of sequences of days without precipitation has been used for the evalu-ation of dry periods in the region of Central Polish Lowlands. In the period 1954-2000 averagely 1-2 dry periods lasting from 11 to 15 days occurred. In the same period also a dry period lasting 16-20 days happened . On average every two years dry periods that lasted longer than 20 days have been reported. The longest period without precipitation lasted 38 days and the average dry one -18 to 20 days. It is probable that each year 40 to 50 days without precipitation can occur. Dry periods can occur in any month of the growing season.

7

Opady i osady atmosferyczne - źródło informacji o stanie atmosfery

60%

Skarżyńska K. , Polkowska Ż. , Namieśnik J.

|

2008

|

tom nr 1

40-45

8

Wpływ opadów atmosferycznych oraz parametrów przenoszenia wilgoci materiału konstrukcji osłonowych na ich wilgotność

51%

Rahman Ali A. , Nikitin V. , Kofanov V.

|

2006

|

tom R. 77, nr 6

39-42

9

Deposition of selected metals in the Świętokrzyskie mountains and their influence on changes of soil pH

51%

Jóźwiak M. , Kozłowski R.

|

2008

|

tom Vol. 15, nr 11

1239-1256

EN

The research was performed in the central part of the Świętokrzyskie mountains in the sylvan ecosystem between 2000 and 2006. The results indicate growing acidification of rainwaters enriched with metals which results in the increase of acidifica-tion rate (Ma %) and decrease of pH. In the research period (2000--2006) an average amount of Ma % in precipitation amounted to 9.26 (weak acidic solution), after penetrating tree-crowns it is enriched with metals, mainly with Mn (fivefold increase of the load) and with Al (fourfold increase of the load). In the Świętokrzyskie mountains in 2000-2006 in total, the load of tested metals amounted to: 1.314 kg ź ha-1 in precipitation, 4.61 kg ź ha-1 in throughfall in fir-stand and 1.638 kg ź ha-1 in beech-stand.

PL

Na tle zróżnicowania przyrodniczego geoekosystemy górskie różnią się od niżowych nadwyżkami doprowadzanej energii i materii, przy jednoczesnym przyspieszonym ich odprowadzaniu. Dodatkowo wyniesienie tych geoekosystemów ponad otaczające tereny powoduje ich ekspozycję na osadzanie emisji zarówno lokalnego pochodzenia, jak i mas powietrza pochodzących ze zdalnego transportu. Wzrost stężeń w powietrzu atmosferycznym składników o działaniu kwasowym powoduje ukierunkowanie głównego nurtu przemian na postępujące, sięgające głęboko w glebach zakwaszenie środowiska całego geoekosystemu. Opady atmosferyczne, niosące ze sobą składniki zakwaszające, m.in. metale, ulegają dodatkowemu wzbogaceniu po przejściu przez strefę koron i pni drzew. Efektem jest mikromozaikowatość wierzchnich poziomów gleb oraz zmiany pH w profilu glebowym. O stopniu zakwaszenia decyduje procentowy udział kationów o charakterze kwasowym (Ma %) i H+ w całkowitej sumie kationów. Wśród kationów ważne miejsce zajmują metale: Fe, Mn, Al. Badania przeprowadzono w centralnej części Gór Świętokrzyskich w ekosystemie leśnym w latach 2000-2006. Wyniki wskazują na postępujące zakwaszenie wód opadowych, wzbogaconych w metale, czego efektem jest wzrost stopnia zakwaszenia (Ma %) oraz spadek wartości pR. Średnia wartość Ma % w opadzie atmosferycznym dla okresu przyjętego do badań (lata 2000-2006) wynosiła 9,26 (roztwór słabo kwaśny), po przejściu przez strefę koron oraz pni drzew uległa wzbogaceniu w metale, głównie Mn (pięciokrotny wzrost ładunku) i Al (czterokrotny wzrost ładunku). Łącznie w Górach Świętokrzyskich wartość ładunku analizowanych metali w latach 2000-2006 wynosiła średnio: w opadzie atmosferycznym 1,314 kg ź ha-1, w opadzie podkoronowym w drzewostanie jodłowym 4,61 kg . ha-I, w drzewostanie bukowym 1,638 kg ź ha-1.

10

Air pollution studies in Bulgaria using the moss biomonitoring technique

51%

Marinova S. , Yurukova L. , Frontasyeva M. , Steinnes E. , Strelkova L. , Marinov A. , Karadzhinova A.

|

2010

|

tom Vol. 17, nr 1

37-52

EN

The moss biomonitoring technique was used to study trace element atmospheric deposition in four areas of Bulgaria (the Western Thracian-Rhodope, the Eastern Thracian-Rhodope, the South-Eastern and the North-Central Bulgaria) during the European moss survey in 2005. A total of 41 elements (Na, Al, Cl, K, Ca, Sc, Ti, V, Cr, Mn, Fe, Co, Ni, Cu, Zn, As, Se, Br, Rd, Sr, Mo, Cd, Sb, I, Cs, Ba, La, Ce, Nd, Sm, Tb, Dy, Tm, Yb, Hf, Ta, W, Au, Pb, Th, and U) were determined by instrumental epithermal Neutron Activation Analysis (NAA) and Atomic Absorption Spectrometry (AAS) in 97 samples of terrestrial moss. The moss species used was Hypnum cupressiforme. Principal component analysis (factor analysis) was used to identify and characterize different pollution sources and to point out the most polluted areas. The interpretation of the factor analysis findings points to natural crust, marine, and vegetation components as well as to anthropogenic sources: ferrous (Plovdiv, Haskovo) and non-ferrous industries (Plovdiv, Kardzhali, Burgas); oil refining (Burgas), and central heating stations (Plovdiv, Haskovo, Stara Zagora, Burgas). Comparison of the medians of the elemental concentrations in moss samples collected in Bulgaria with those in the Balkan and other European countries reveals that the Balkan countries show considerably higher concentrations of most elements in moss than observed in other European countries where moss sampling has been employed.

PL

Za pomocą biomonitoringu z wykorzystaniem mchów zbadano zawartość pierwiastków śladowych w opadzie atmosferycznym na czterech obszarach Bułgarii (Zachodnia Tracja - Rodopy, Wschodnia Tracja - Rodopy, południowo-wschodnia i północno-środkowa Bułgaria). Badania prowadzono w ramach europejskiego programu badania mchów w 2005 roku. Oznaczono 41 pierwiastków (Na, Al, Cl, K, Ca, Sc, Ti, V, S. Cr, Mn, Fe, Co, Ni, Cu, Zn, As, Se, Br, Rd, Sr, Mo, Cd, Sb, I, Cs, Ba, La, Ce, Nd, Sm, Tb, Dy, Tm, Yb, Hf, Ta, W, Au, Pb, Th i U) w 97 próbkach naziemnych mchów, z wykorzystaniem neutronowej analizy aktywacyjnej (NAA) i absorpcyjnej spektrometrii atomowej (AAS). Do badań wykorzystano mech Hypnum cupressiforme. Do identyfikacji i charakterystyki różnych źródeł zanieczyszczeń oraz wyznaczenia obszarów najbardziej zanieczyszczonych wykorzystano analizę głównych składowych (analiza czynnikowa). Interpretacja wyników analizy czynnikowej pozwala wskazać naturalne źródła tych pierwiastków: skorupę ziemską, składniki morskie oraz elementy roślinne, a także źródła antropogenne: przemysł Selaza (Plovdiv i Haskovo), przemysł metali nieSelaznych (Plovdiv, Kyrdali i Burgas), przetwórstwo ropy naftowej (Burgas) oraz ciepłownie (Plovdiv, Haskovo, Stara Zagora i Burgas). Porównanie wartości mediany stężeń oznaczanych analitów w próbkach mchów pobranych w Bułgarii z pobranymi na Bałkanach i w innych krajach europejskich wskazuje, że mchy z Bałkanów wykazują znacznie większe stężenia w przeważającej części tych pierwiastków w porównaniu z mchami w innych krajach europejskich.

11

Klasyfikacja obszarów ze względu na wybrane warunki środowiskowe w relacji do opadu na obszarze Dolnego Śląska

51%

Bac-Bronowicz J. , Grzempowski P.

|

2011

|

tom T. 9, z. 3

7-16

PL

Realizacja zadania klasyfikacji obszarów wymaga współdziałania systemów informacji przestrzennej oraz zewnętrznych programów eksperckich realizujących funkcje i metody obliczeniowe z zakresu statystyki oraz sztucznych sieci neuronowych. W wyniku przeprowadzonych prac wykazano możliwość zastosowania sztucznych sieci neuronowych do klasyfikacji obszarów na podstawie wybranych warunków przyrodniczych określających rozkład zjawiska. Analizy wykazały, że wynik klasyfikacji w znacznym stopniu zależy od wyboru jednostek odniesienia i ich atrybutów, przyjętych jako wzorce przy tworzeniu zbioru do nauki sieci. Na obszarach nizinnych wzorce mogą być przyjęte automatycznie z otoczenia kolistego stacji pomiarowych, natomiast wraz ze wzrostem zróżnicowania rzeźby terenu (obszary podgórskie i górskie) wzorce powinny być starannie dobierane przez eksperta, ze względu na dużą zmienność kierunkową cech sąsiednich jednostek odniesienia. Każda metoda klasyfikacji wzorcowej wymaga podania wzorców z pełnego zakresu zmienności atrybutów opisujących jednostki odniesienia, istotna jest więc liczba oraz lokalizacja stacji pomiarowych. Wyniki klasyfikacji mogą służyć planowaniu rozmieszczenia dodatkowych stacji pomiarowych, zwłaszcza w rejonach niezakwalifikowanych do żadnej z klas.

EN

The aim of research is to classify the areas according to selected environmental data in relation to precipitation in Lower Silesia. The classification is to emphasize features which distinguish individual areas and, at the same time, influence spatial distribution of precipitation. Multi-feature classification is made with the use of statistical methods and artificial neural networks. The sources of selected qualitative and quantitative data, and the methods of processing and creating relations between the features are presented in the paper. There are also tests of the possibilities of applying existing and programming tools in ArcGIS system to spatial analyses crucial for preparing data used for special-purpose software. One of the final effects are the maps of areas distinguished on the basis of the types of environmental conditions.

12

THE IMPACT OF PRECIPITATION ON WET DEPOSITION OF SULPHUR AND NITROGEN COMPOUNDS

51%

Wałaszek K. , Kryza M. , Dore A. J.

Ecological Chemistry and Engineering S

|

2013

|

tom 20

|

nr 4

733-745

EN

Atmospheric transport model FRAME has been used in this study to estimate the influence of precipitation on the patterns of wet deposition of oxidised sulphur, oxidised nitrogen and reduced nitrogen in Poland during the years 1981-2005. A constant wind and emission data and year-specific spatially interpolated precipitation data was used in the model. The results show that the correlation coefficient between mean annual precipitation totals and mean wet deposition is above 0.9 for all examined compounds. The spatial patterns of pollutant deposition are similar for all years, with the north-western part of Poland receiving the lowest and the southern, mountainous part, the highest pollutant load. The largest precipitation-induced changes in wet deposition budgets are observed for oxidised sulphur (53% of the average amount between wet and dry year), and smaller for oxidised and reduced nitrogen (30%). Inter-annual precipitation changes cause large variations in the amount of wet deposition of pollutants. This means that the emission abatements may not cause immediate environmental effects, eg reductions in deposition of pollutants and, further ecosystems areas of exceeded critical loads.

PL

Model transportu atmosferycznego FRAME został wykorzystany w niniejszej pracy do określenia wpływu opadów atmosferycznych na przestrzenną i czasową zmienność depozycji tlenków siarki, tlenków azotu oraz azotu zredukowanego na obszarze Polski w latach 1981-2005. W modelu zastosowano stałe warunki anemologiczne i emisję oraz mapy rocznych sum opadów uzyskane drogą interpolacji przestrzennej. Wyniki pokazują, że współczynnik korelacji między średnimi rocznymi sumami opadu a średnią mokrej depozycji przekracza 0,9 dla wszystkich analizowanych związków. Schemat przestrzenny depozycji kształtuje się podobnie dla całego okresu, z najniższymi ładunkami zanieczyszczeń w północno-zachodniej części Polski i najwyższymi w górzystej części południowej. Największe zmiany w budżecie depozycji spowodowane zmiennością opadów zachodzą dla tlenków siarki (53% wartości średniej między rokiem suchym i wilgotnym), natomiast słabiej zaznacza się zmienność zarówno dla azotu utlenionego, jak i zredukowanego (30%). Ze względu na to, że zmienność warunków pluwialnych powoduje znaczne wahania mokrej depozycji zanieczyszczeń, ograniczanie emisji może nie spowodować natychmiastowej poprawy dla środowiska, tzn. redukcji depozycji zanieczyszczeń i ograniczenia obszarów o przekroczonych ładunkach krytycznych.

13

Chemical Denudation in a Geoecosystem in Acid Immision Conditions / Denudacja Chemiczna W Geoekosystemie W Warunkach Kwaśnej Imisji

51%

Kozłowski R. , Jóźwiak M.

Ecological Chemistry and Engineering S

|

2013

|

tom 20

|

nr 1

41-54

EN

There is an analysis of the physico-chemical properties and the chemical composition of precipitation in a forest geoecosystem in acid immision conditions. The data used in the analysis was collected between 2000 and 2010. In that period, a drop in the immision scale of S-SO2 in the atmospheric air had been observed, which consequently was one of the reasons for a drop in the precipitation acidity. The conclusion was that rainwater, after penetrating treetops and trunks, undergoes a significant transformation whose intensity depends on species composition of the forest stand. Statistically relevant differences were found in coniferous stands, in which a substantial drop in pH was noted, in addition to an increase in the load of components accumulated in the soil in relation to atmospheric precipitation. The calculated indicators of the eco-chemical state of waters (Ma%) have revealed that throughfall waters in coniferous stands and fir and beech stemflow contain significant amounts of aluminium, manganese, iron and hydrogen ions in the sum of cations. Also the indicator of acid-neutralizing capacity (ANCaq) shows that these waters are more enriched with sulfate, nitrate and chloride ions than bulk precipitation. The recorded variation eventuates from processes related to dry and humid deposition, as well as ion-exchange processes occurring within the stand. The obtained results point to an intensification of chemical denudation within the trunks, triggering disadvantageous changes in both biotic and abiotic part of the ecosystem. The effects of the increased inflow of souring agents to the soil through stemflow are significant acidification of the top mineral soil horizon and an increase in the hydrolytic acidity.

PL

Dokonano analizy właściwości fizyczno-chemicznych i składu chemicznego opadów atmosferycznych w ekosystemie leśnym w warunkach kwaśnej imisji. Dane przyjęte do analizy objęły lata 2000-2010. W ww. okresie stwierdzono spadek wielkości imisji S-SO2 w powietrzu atmosferycznym, co w konsekwencji było jedną z przyczyn spadku kwasowości opadów atmosferycznych. Stwierdzono, że wody opadowe po przejściu przez strefę koron i pni drzew ulegają znaczącej transformacji, której intensywność zależy od składu gatunkowego drzewostanu. Istotnie statystyczne różnice stwierdzono w przypadku drzewostanu iglastego, w którym odnotowano znaczący spadek wielkości pH oraz wzrost ładunku składników deponowanych do gleb w odniesieniu do opadu atmosferycznego. Obliczone wskaźniki ekochemicznego stanu wód (Ma [%]) wykazały, że zwłaszcza wody opadu podkoronowego w drzewostanie iglastym oraz spływające po pniach jodeł i buków zawierają znaczne ilości jonów glinu, manganu, żelaza oraz wodoru w całkowitej sumie kationów. Również wskaźnik pojemności zobojętniania kwasów (ANCaq) wskazuje, że wody te są znacznie bardziej wzbogacone w jony siarczanowe, azotanowe i chlorkowe niż opad bezpośredni. Stwierdzona zmienność wynika z procesów związanych z suchą i wilgotną depozycją oraz procesami jonowymiennymi zachodzącymi w obrębie drzewostanu. Uzyskane wyniki wskazują na znaczne obciążenie tych wód składnikami zakwaszającymi, które doprowadzają do intensyfikacji denudacji chemicznej w obrębie pni drzew, wywołując niekorzystne zmiany zarówno w odniesieniu do biotycznej, jak i abiotycznej części ekosystemu. Efektem wzmożonego dopływu substancji zakwaszających do gleb z wodami spływającymi po pniach jest znaczące zakwaszenie wierzchniego mineralnego poziomu gleb oraz wzrost kwasowości hydrolitycznej.

14

Wody spływne z dachów budynków źródło informacji o poziomie antropopresji

41%

Tobiszewski M. , Polkowska Ż. , Namieśnik J.

|

2009

|

tom nr 1

64-65

PL

W obszarach miejskich nawet do 90% powierzchni stanowią powierzchnie nieprzepuszczalne, jak chodniki, jezdnie czy dachy budynków. Wody spływne są wodami omywjącymi te powierzchnie i spłukujacymi zanieczyszczenia na nich zaadsorbowane.

15

Wykorzystanie technik chemometrycznych w badaniach zanieczyszczeń opadów atmosferycznych

41%

Astel A. , Namieśnik J.

|

2005

|

tom nr 1

4-9

PL

Praca nagrodzona przez Komitet Chemii Analitycznej PAN nagrodą ufundowaną przez firmę LGC Promochem za najlepszą pracę doktorską z chemometrii.