Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Początki opactwa Notre-Dame de Grosbot

100%

Evans A.

|

nr 1(37)

3-7

EN

The article presents the current views on the origins of the abbey which was built in the vicinity of Grosbot village. The first name of the abbey, i.e. Fontus Vivus (Living Source or Spring) was connected with its location near springs. It is believed that since about 975 at that place there was a seat of Benedictines or Augustinians, however, there are no documents which would prove this fact. On the other hand, the existence of settlements in this area might be indicated by the 10th and 11th-century pottery shards discovered by archaeologists. It is not know exactly when the seat in Fontus Vivus was given to Cistercians. Nowadays, it is believed that it took place in 1142 or 1147 when the Cistercian abbey in Obazine took over the lands near the springs. Then the name of the place was changed to Grosbot. However, there are still many doubts with regard to origins of the abbey. They require an explanation.

PL

W artykule zostały przedstawione dotychczasowe poglądy na temat początków opactwa, które powstało niedaleko wsi Grosbot. Pierwsza nazwa opactwa Fontus Vivus (Żywe źródło) związana była z położeniem siedziby przy źródłach. Uważa się, że w tym miejscu od około 975 r. istniała siedziba benedyktynów lub augustianów, do dziś nie zachowały się jednak dokumenty poświadczające ten fakt. Na istnienie osadnictwa w tym miejscu mogą wskazywać natomiast fragmenty ceramiki z X–XI w., odkrywane przez archeologów. Nie wiadomo także dokładnie, kiedy siedziba została przekazana cystersom. Obecnie uważa się, że stało się to w 1142 lub 1147 r., gdy cysterskie opactwo w Obazine przejęło tereny przy źródle. Wówczas zmieniono także nazwę na Grosbot. Nadal jednak istnieje wiele wątpliwości dotyczących początków opactwa. Wymagają one wyjaśnienia.

2

Ogrody cysterskie – mit a rzeczywistość

100%

Milecka M.

|

2013

|

nr 3(35)

47-61

EN

A usable plan of the Cistercian monastery constitutes a specific spatial expression of the Rule of the Order. The White or the so called grey monks carried out this plan by choosing a place to build their abbeys by a river, surrounded by forests and wetlands, but characterised by good environmental conditions and potential possibilities of economic development. They consequently built their development into nature, which they extended as necessary and thus transformed the surrounding environment. A significant element of a Cistercian monastery development complex was constituted by gardens – building structures that complemented the development as regards its program and simultaneously permeated its space. The structure of garden spaces was an effect of implementing the Rule and although functions of the basic types of gardens were maintained until the times of dissolution of orders, their arrangements and locations within the monastery complexes underwent changes which was strictly connected with the usage of the entire complex space and its particular buildings and these, in turn, at times changed their functions and forms. This article was aimed at presenting the basic principles of garden arrangements and specifying briefly types of gardens that existed in Cistercian monasteries. It also included references to the still vital literature of the mediaeval garden heritage of Cistercian monasteries and a discussion of the problem of protecting the original connected with strictly Cistercian activities. We must bear in mind the fact that the evolution of the discussed complexes takes places all the time and the existing Cistercian and other orders monastery houses create modern gardens on the base of the former complexes, in accordance with their present needs, which frequently have little in common with the old arrangements. Today these places are quite often simply relaxation areas with numerous sport and recreation facilities built into green arrangements and other decorative components that are totally alien to the Cistercian tradition. With all the attractiveness of these ‘novelties’, it is extremely important that the monastery complexes within which the garden relics are preserved could transfer into the future the old traditions of the monastery garden that underwent a constant evolution as regards its functions and arrangement, but nonetheless throughout centuries was an important medium of symbolic content and religious aspects of life and moreover it constituted a significant record documenting the level of life, knowledge and first of all an attitude of man towards nature.

PL

Program użytkowy cysterskiego klasztoru jest swoistym, przestrzennym wyrazem reguły zakonu. Biali, czy też jak nazywano ich szarzy mnisi, realizowali go, wybierając na budowę swego opactwa miejsce nad rzeką, w otoczeniu lasów i mokradeł, ale o korzystnych warunkach środowiskowych i potencjalnych możliwościach rozwoju gospodarczego. W sposób konsekwentny wkomponowywali w nie swoją zabudowę, którą z czasem w miarę potrzeb rozbudowywali, a otaczające ją środowisko przekształcali. Istotnym elementem cysterskiego zespołu zabudowy klasztornej były dopełniające ją programowo, a pod względem przestrzennym przenikające struktury budowlane – ogrody. Struktura przestrzeni ogrodowych była wynikiem realizacji reguły i choć funkcje podstawowych typów ogrodów aż do czasów kasat utrzymały się, to ich kompozycje, jak też i lokalizacje w obrębie zespołów klasztornych ulegały zmianom, co ściśle wiązało się z wykorzystaniem przestrzeni całego zespołu i poszczególnych obiektów budowlanych, a te niekiedy zmieniały swoje funkcje i formy. W niniejszym artykule przestawiono podstawowe zasady kompozycji ogrodowych, prezentując pokrótce typy ogrodów, jakie istniały w klasztorach cysterskich. Odniesiono się także do obowiązującej nadal literatury dotyczącej średniowiecznego dziedzictwa ogrodowego w cysterskich klasztorach i poruszono problem ochrony autentyku związanego z działalnością stricte cysterską. Nie można zapominać, że ewolucja opisywanych zespołów trwa, a istniejące domy klasztorne cystersów i innych zgromadzeń w miarę swoich potrzeb tworzą na bazie dawnych zespołów ogrody współczesne, które to często nie mają wiele wspólnego z dawnymi kompozycjami. Dziś przeważnie są to po prostu tereny wypoczynku, nierzadko z wkomponowanymi w układy zieleni obiektami sportu i rekreacji, ale także elementami dekoracyjnymi całkowicie obcymi cysterskiej tradycji. Niezwykle ważne jest, aby przy całej atrakcyjności tych „nowości” założenia klasztorne, w których obrębie istnieją relikty ogrodów, przenosiły do przyszłości dawną tradycję ogrodu klasztornego, który co prawda pod względem funkcjonalno-kompozycyjnym wciąż ewoluował, ale przez wieki był ważnym nośnikiem treści symbolicznych i przekazu religijnego, a ponadto istotnym dokumentem poziomu życia, wiedzy, a przede wszystkim stosunku człowieka do przyrody.

3

Prepozytura kanoników regularnych laterańskich w Krasnem na Mazowszu (1681-1819), fundacji Krasińskich herbu Ślepowron,

100%

Górczyk W. J.

|

tom 132

181-218

PL

Prepozytura kanoników regularnych laterańskich w Krasnem na Mazowszu, w ziemi ciechanowskiej, rodowym gnieździe Krasińskich herbu Ślepo-wron, została utworzona w 1681 r. Kościół będący siedzibą prepozytury, którego początki sięgają XIV w., został przebudowany przez Jana Kazimierza Krasińskiego (ur. 1607 r., zm. 28 marca 1669 r.), który rozpoczął starania, aby uczynić z niego prepozyturę opactwa czerwińskiego kanoników regularnych laterańskich i Jana Do-brogosta Krasińskiego (ur. 10 czerwca 1639 r., zm. 21 lutego 1717 r.), który usku-tecznił zabiegi ojca, dając początek prepozyturze. Od tej pory parafia w Krasnem, która jest wzmiankowana po raz pierwszy pod datą 1443 r., przeszła w ręce kanoni-ków regularnych laterańskich. Pierwszym prepozytem w Krasnem został 22 stycznia 1681 r. kanonik regularny laterański ks. Franciszek Jagodkowicz. Wśród kanoników regularnych z opactwa czerwińskiego znajdujemy także Pawła Krasińskiego (†1768), który zapewne był także prepozytem kraśnieńskim. Prepozytura w Krasnem funkcjo-nowała do 1819 r., kiedy to uległo kasacie opactwo czerwińskie. Ostatnim prepozy-tem kraśnieńskim był ks. Franciszek Sulima Sułkowski. Jednak okres bytności kano-ników regularnych w Karsnem jest dłuższy, bowiem od objęcia parafii w Krasnem pierwszego kanonika regularnego do śmierci ostatniego, już ekskanonika regularnego, ks. Idziego Godlewskiego, który był proboszczem w Krasnem od 1855 r., minęło 198 lat. Kościół w Krasnem pozostaje do dzisiaj jednym z cenniejszych zabytków architektury sakralnej na Północnym Mazowszu.

EN

The Prepositure of Canons Regular of the Lateran in Krasne in Ma-zovia, in the Ciechanów land, the Krasiński family nest of the Ślepowron coat of arms, was created in 1681. The seat of the prepositure – a church dating back to the 14th century, was rebuilt by Jan Kazimierz Krasiński (born in 1607, deceased on March 28, 1669), who made efforts to make it the prepositure of the Czerwińsk Ab-bey of Canons Regular of the Lateran and Jan Dobrogost Krasiński (born on June 10, 1639, deceased on February 21, 1717), who put his father's efforts into effect, initiat-ing the creation of the prepository. From then on, the parish in Krasne, first mentioned in 1443, passed into the hands of Canons Regular of the Lateran. The first provost in Krasne, Fr. Franciszek Jagodkowicz CRL, was appointed on January 22, 1681. Among the Canons Regular of the Czerwińsk Abbey, we also find Paweł Krasiński († 1768), who most probably was also a provost. The prepositure in Krasne existed until 1819, when the Czerwińsk Abbey was dissolved. The last provost of Krasne was Fr. Fran-ciszek Sulima Sułkowski. However, the Canons Regular of the Laterans stayed in Krasne for the overall period of 198 years: from taking over the parish in Krasne by the first Canon Regular, until the death of the last ex-Canon Regular, Fr. Idzi Godlewski, the provost of Krasne since 1855. The church in Krasne remains to this day one of the most valuable monuments of sacred architecture in northern Mazovia.

4

Sytuacja krajobrazowa opactw cysterskich w Polsce w kontekście obowiązujących form ich ochrony

100%

Milecka M.

|

tom nr 2

72--79

EN

In the Middle Ages in the area of today's Poland the Order ofCistercians founded twenty six male monasteries located in the historical Polish regions of Lesser Poland, Greater Poland, Silesia and Pomerania. Nowadays, in the age of the search for common cultural origins, it is the Cistercians who can be pronounced the forerunners of the united Europe. Hence, it is essential to identify and protect the relics of the Order which from the beginning of its existence has been connected with farming and has become an important part of the landscape of the countries where it built its monasteries. The cultural and landscape virtuesofevery monastery and its surrounding lands make it our obligation to put them under special protection. The destruction of historical architecture and the dangers of the rapid urbanization of Poland, together with the general lack of land utilization plans give every right to claim that now is our final chance to classify all that is still leftfrom historical Cistercian landscapes in Poland, and to explore the directions in which they evolved in the context of their obvious links to European art. It is certain that only detailed analyses of functional and spatial transformations can tell us something about the development that Cistercian landscape compositions have undergone. Only on that basis can we predict further changes, identify possible dangers and establish the laws of protection suitable for the discussed group of historie monuments. Presenting forms of cultural and environmental protection applicable for post-Cistercian landscape can help to predict future architectural transformations of monastic and post-monastic complexes, assuming, of course, they are effective and that the urbanization rush on protected areas is brought to a halt. It should be stressed that analyzing landscape of architectural complexes dating back to medieval times gives solid ground to establish the direction of transformations and new development tendencies connected with the urbanization of land previously managed by the Cistercians and being today utilized in a variety of other ways. The conclusions of such analyses are universal, since not only do they make us realize what spatial solutions has led contemporary society to take over landscape to a such a great extent, but also enable us to see the dangers that come with excessive landscape anthropogenisation.