Od 1 lipca 2013 roku od właścicieli nieruchomości zamieszkałych przez mieszkańców pobierana jest opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi na podstawie stawki, którą ustaliła gmina, oraz deklaracji złożonej przez właściciela nieruchomości. Wprowadzony system jest systemem ryczałtowym, który nie zależy od ilości wytworzonych odpadów. Gminy miały obowiązek ustalenia stawki na podstawie czterech wariantów, przy czym możliwy był wybór jednego z nich lub dowolne ich łączenie. Dopuszczalne było również zastosowanie więcej niż jednej metody w zależności od odległości od miejsca unieszkodliwiania odpadów komunalnych oraz gęstości zaludnienia na danym obszarze.
EN
Since 1st July 2013 owners of inhabited properties have been charged for municipal waste management based on the rates established by the municipality and the declaration made by the property owner. The introduced system is a flat-rate scheme, which does not depend on the amount of waste generated. Municipalities were required to determine the rate on the basis of four options, whereby it was possible to select one of them or combining any of them. It was also acceptable to use more than one method depending on the distance from the disposal of municipal waste and population density in the area.
Znowelizowana ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wprowadziła rewolucję w zakresie gospodarowania odpadami. Jednak skuteczność kluczowego instrumentu ekonomicznego w tym obszarze - opłaty odpadowej - nie została w zasadniczy sposób poprawiona. W dalszym ciągu ma on charakter quasi-podatkowy i stanowi raczej zapłatę za usługę niż narzędzie wspierające prawidłowe postępowanie z odpadami.
Celem artykułu jest porównanie wprowadzonej nową ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. Nr 152, poz. 897) opłaty odpadowej z rozwiązaniem modelowym (PAYT). Punktem wyjścia było przyjęcie założenia, że opłata odpadowa to narzędzie ekonomiczne realizujące cel gospodarki odpadami jakim jest minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów oraz unieszkodliwianie odpadów zgodnie z obowiązującą hierarchią postępowania z odpadami określoną w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243). Kryterium oceny stanowiła skuteczność, efektywność oraz akceptowalność społeczna. Niemal wszystkie kraje unijne (ale również USA, Kanada, Nowa Zelandia, Australia, niektóre kraje azjatyckie i afrykańskie) wprowadziły różnego rodzaju opłaty za jednostkę wytworzonych odpadów. Bazując na wieloletnich doświadczeniach zostały opracowane międzynarodowe wytyczne dotyczące wdrażania takiej opłaty oraz raporty opisujące efekty wprowadzenia tego rodzaju rozwiązań. W artykule opisano mechanizm opłaty za jednostkę wytworzonych odpadów oraz oceniono ze względu na te trzy kryteria każdą z metod naliczania opłaty, wprowadzona przez ustawę. Wszystkie rozwiązania ustawowe mają charakter podatkowy, a więc nie mają one charakteru bodźcowego. Różnią się natomiast pomiędzy sobą, kosztami wdrożenia oraz poziomem akceptacji społecznej.
EN
The aim of this article is to compare new waste charge fee (introduced by the new Act changing the previous Act about maintaining cleanliness and order in communes, Act as of 1st July 2011, The Official Journal of Laws No. 152, item 897) with the model solution (Payt As You Throw, PAYT). The starting point was the assumption that waste charge fee is an economic instrument to obtain the goal of waste charge administration, which is waste production minimalization and waste neutralization in accordance with biding hierarchy of waste treatment described in an Act as of 27th April 2001, regarding waste (The Official Journal of Laws as of 2010, No. 185, item 1243). The criterion for the evaluation was effectiveness, efficiency and social acceptance. Almost all EU countries (but also USA, Canada, New Zeland, Australia and some Asian and African countries) have implemented different kinds of charges for the unit of waste. Based on years of experience, international guidelines were formulated regarding introduction of such a charge as well as reports describing effects of introduction of such solutions. The paper describes "the charge per unit" mechanism and estimates each charge calculation methods introduced by Act, according to those tree criteria. Each of those methods are kind of tax so aren't incentive as PAYT system. Futhermore those ones have different implementation costs and level of social acceptance.
Trybunał Konstytucyjny 28 listopada 2013 r. wydał wyrok (sygn. akt K 17/12)1 w sprawie zgodności z konstytucją kluczowych przepisów dotyczących „rewolucji śmieciowej”, w tym konstrukcji opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.