Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Czy ojczyzna socjalizmu potrzebuje etosu gospodarczego?

100%

Radwan M.

Sympozjum

|

2003

|

nr 1(10)

37-53

PL

Artykuł rozwija temat: Czy ojczyzna socjalizmu potrzebuje etosu gospodarczego?

2

The Moral Dimension of Patriotism

86%

Zadykowicz T.

|

nr 1

EN

A complete description of patriotism must be multifaceted and include moral aspects. Specifically, a theological and moral approach to patriotism must first define the patriotic duty to love one’s homeland, the source of this love, and its concrete manifestations, and then morally assess (anti)patriotic attitudes. The source of patriotic duty is faith, hope, and the universal and ordered love that pertains to the Fourth Commandment. Patriotic duty is manifested in specific attitudes that demonstrate one’s affective disposition and practical service for the good of one’s homeland. Everything that opposes patriotism (i.e., its absence, distortion, or outright anti-patriotism) is a serious moral offense. The central character of love in Christian morality serves as the grounds for this evaluation.

PL

Pełny opis patriotyzmu domaga się wieloaspektowego spojrzenia, w którym nie może zabraknąć kwestii moralnych. Specyfiką teologicznomoralnego podejścia do miłości ojczyzny jest określenie zobowiązującego charakteru i źródeł tej postawy, jej konkretnych przejawów oraz ocena moralna postaw (anty)patriotycznych. Obowiązek patriotyzmu ma swoje źródło w wiarze, nadziei oraz powszechnej i zarazem uporządkowanej miłości, której dotyczy IV przykazanie Dekalogu. Praktyczna realizacja tej powinności dokonuje się poprzez szereg postaw szczegółowych, które wyrażają nastawienie uczuciowe oraz praktyczną służbę dobru ojczyzny. Wszystko zaś to, co się sprzeciwia patriotyzmowi (jego brak, wypaczenia czy postawy wprost antypatriotyczne) stanowi ciężkie wykroczenie moralne. Uzasadnieniem dla takiej kwalifikacji jest centralny charakter miłości w moralności chrześcijańskiej.

3

Wolność a wspólnota w myśli Józefa Tischnera

72%

Przybyło S.

Studia Socialia Cracoviensia

|

2014

|

nr 1(10)

71-83

EN

The aim of this article is to present Joseph Tischner’s notion about community and its relationship with freedom. In his opinion, which differs substantially from the views of liberal thinkers, no one can be truly free in solitude – this value is realized only through the social contacts. Community life requires that its members know how to compromise and engage in dialogue with other people. Then, it is possible responsible care for the common good. Example of a community, which had special significance for Tischner, was primarily a homeland and a religious community.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie refleksji Józefa Tischnera na temat wspólnoty i jej związku z wolnością. W jego opinii, różniącej się od poglądów myślicieli liberalnych, nikt nie może być prawdziwie wolny w samotności – wartość ta realizuje się wyłącznie poprzez kontakty społeczne. Życie we wspólnocie wymaga, aby jej członkowie byli zdolni do zawierania kompromisów i prowadzenia dialogu z innymi ludźmi. Wówczas możliwa jest należyta troska o dobro wspólne. Przykładem wspólnoty, mającej dla Tischnera szczególne znaczenie, były przede wszystkim ojczyzna i wspólnota religijna.

4

Moja ojczyzna, czyli z Norwidem o kulturze polskiej dla cudzoziemców

72%

Fitas A.

Studia Norwidiana

|

2014

|

tom 32

117-129

EN

Cyprian Norwid’s poem My Homeland is a poetical definition of the home country, in which well-known and familiar aspects meet broader cultural dimensions: European and universal ones. The article is an attempt to present such an interpretation of the poem that can be a perfect point of departure for more profound presentations of Polish culture, especially to foreign recipients, or even may become the basis for the whole course comprising introduction into the history of our nation and the nation’s identity. Following the stanzas of the poem the author of the article points to various dimensions of Polish culture indicated by Norwid’s metaphors and phrases that are rich in connotations, starting with the home landscape, through the descent of the nation, its history and customs, and ending with the values lying at the foundations of European culture and of the whole human civilisation. As a result an analytical-interpretative description is formed, which reveals the image of Poland that is contained in Norwid’s poem, is interesting as a poetical work and has many cultural aspects.

5

Lithuanians in the United States at the turn of the 19th and 20th centuries

72%

Szlaużys P.

Białostockie Teki Historyczne

|

2017

|

tom Białostockie Teki Historyczne, 2017, tom 15

EN

At the turn of the 19th and 20th centuries, the United States was one of the most popular destinations for emigrants from the Lithuanian territories in the Russian Empire. They emigrated because they had no economic, social, or political perspectives in their homeland, which was part of the Russian Empire and the German Reich until 1918, when Lithuania proclaimed to be independent. The Lithuanians living in the Russian Empire were subjected to persecution as they were forbidden to speak their mother tongue or learn about their native history or culture. Moreover, they could not afford to buy land and were left landless and jobless mainly because of the unfavorable Russian policy to russify and economically exploit the areas controlled by the Tsar. In the pre-World War I period, the United States was a favourable country for Lithuanian emigrants because they could enjoy economic, social, and political freedom in that country. They could earn enough money to support their families left behind in their homeland, which often followed their relatives or friends living in the new land. It was much easier for them to find a job in the United States, where the Industrial Revolution created a massive demand for new workers. Lithuanian Americans lived next to other ethnic communities, which could unrestrictedly speak their native language, profess their own religion, learn about their history, establish their own political organisations, as well as issue their own newspapers or books. Such freedom encouraged American Lithuanians to integrate within their own community and to take advantage of opportunities they had never had in their homeland. As the United States was such an attractive place for the newcomers, the number of Lithuanians leaving the Russian Empire increased sharply. This was possible mainly because new railway lines were built in the Russian Empire, including the Lithuanian areas. Such routes led to ports in Germany, from where the emigrants sailed to the United States. Before World War I, hundreds of thousands of Lithuanian emigrants arrived in the United States to start their new lives. It must be said that Lithuanian Americans were successful as an ethnic community in the United States. They were strongly integrated. They cultivated their cultural values and sent money to their families in the United States and their relatives living in the Russian Empire. Lithuanian Americans established their own political organisations, which lobbied the US government as well as other political and economic organisations to support an independent Lithuania, contributed to the establishment of a Lithuanian mission in Washington D.C. and recognition of Lithuania by the US government as an independent state on 28 July 1922. The economic and social perspectives in the United Stated encouraged most Lithuanian emigrants to stay in the United States permanently, even when Lithuania became independent in 1918, and its inhabitants were no longer persecuted because of their ethnic origin.

PL

Na przełomie XIX i XX stulecia Stany Zjednoczone były jednym z najbardziej popularnych kierunków emigracyjnych dla ludności z terytoriów litewskich w Imperium Rosyjskim. Emigracja z tych terenów była popularna w tamtym czasie, ponieważ osoby emigrujące nie miały perspektyw gospodarczych, społecznych ani politycznych na swojej ziemi ojczystej, kontrolowanej przez Imperium Rosyjskie i Rzeszę Niemiecką do 1918 r., kiedy Litwa ogłosiła niepodległość. Litwini żyjący w Imperium Rosyjskim byli poddawani prześladowaniom, ponieważ zabraniano im porozumiewania się w języku ojczystym, uczenia się ojczystej historii lub kultury, oraz nie było ich stać na zakup ziemi i wielu z nich skazanych było na bezrobocie, głównie ze względu na niekorzystną politykę rosyjską polegającą na rusyfikacji i czerpaniu korzyści gospodarczych na terenach kontrolowanych przez cara. Przed I wojną światową, Stany Zjednoczone były bardzo popularnym krajem dla emigrantów litewskich, ponieważ w tym kraju mogli korzystać z wolności gospodarczej, społecznej i politycznej. Mogli zarobić wystarczająco pieniędzy dla swoich rodzin pozostawionych w ojczyźnie, którzy często podążali za ich krewnymi lub przyjaciółmi żyjącymi w nowym i dalekim kraju. Łatwiej było im znaleźć pracę w Stanach Zjednoczonych, gdzie rewolucja przemysłowa stworzyła ogromny popyt na nowych pracowników. Litwini amerykańscy mieszkali obok innych wspólnot etnicznych, które mogły bez ograniczeń porozumiewać się we własnym języku, wyznawać własną religię, poznawać własną historię, tworzyć własne organizacje polityczne, a także wydawać własne gazety lub książki. Taki rodzaj wolności zachęcał Litwinów amerykańskich do integracji we własnej społeczności i korzystania z możliwości niespotkanych w ich ojczyźnie. W związku z tym, że Stany Zjednoczone były tak atrakcyjnym krajem dla nowo przybyłych emigrantów, liczba Litwinów opuszczających rosyjskie imperium gwałtownie rosła. Było to możliwe głównie dlatego, że powstały nowe linie kolejowe w Imperium Rosyjskim, w tym na terenach litewskich, które prowadziły do portów w Niemczech, skąd emigranci płynęli do Stanów Zjednoczonych. Do wybuchu I wojny światowej setki tysięcy litewskich emigrantów przybyło do Stanów Zjednoczonych, aby rozpocząć nowe życie. Można stwierdzić, że Litwini amerykańscy odnieśli sukces jako społeczność etniczna w Stanach Zjednoczonych. Byli silnie zintegrowani. Pielęgnowali ojczystą kulturę i przekazywali zarobione pieniądze dla swoich rodzin w Stanach Zjednoczonych i krewnych żyjących w Imperium Rosyjskim. Litwini amerykańscy założyli również własne organizacje polityczne, które lobbowały rząd USA oraz inne organizacje polityczne i gospodarcze w celu wsparcia niezależnej Litwy, co w późniejszym okresie przyczyniło się do ustanowienia litewskiego przedstawicielstwa w Waszyngtonie i w końcu uznania Litwy przez rząd Stanów Zjednoczonych, jako niezależnego państwa 28 lipca 1922 r. Perspektywy ekonomiczne i społeczne w Zjednoczonym Stanowisku sprawiły, że większość emigrantów litewskich zdecydowały się na stały pobyt w Stanach Zjednoczonych, nawet gdy Litwa stała się niezależna w 1918 r., a jej mieszkańcy nie byli już prześladowani z powodu ich etnicznego pochodzenia.

6

Obraz ojczyzny w polskich przekładach poezji Miloša Crnjanskiego

58%

Filipek M.

Przekłady Literatur Słowiańskich

|

2015

|

tom 6

|

nr 1

120-132

SR

Преводи песама Милоша Црњанског били су објављивани у Пољској већ пре Другог светског рата. Сада пољски читаоци знају песме из збирке Лирика Итаке, као и три по‑ еме Стражилово, Сербиа и Ламент над Београдом. Лајт мотив ове поезије је повратак отаџбини (Лирика Итаке) и чежња за њом (поеме). Код Црњанског отаџбину симболишу углавном топоними, којих има већ у насловима поема, као и елементи српске традиције — нпр. асоцијације на народне песме и њихове јунаке, као што су Краљевић Марко, Милош Обилић и присуство православља (цркве, иконe). Асоциације на туђу културно‑језичку средину (Париз, Тоскана, Јан Мајен, Шпанија, Лисабон) перципиране су као туђе особине текста и од стране пољских и српских читалаца.

EN

The translations of poems by M. Crnjanski were published in Poland before World War II. Currently, the Polish reader known the volume entitled Lyrics of Ithaca and three poems: Stražilovo, Serbia and Lament over Belgrade. The leitmotif of his poetry is the return to the homeland (Lyrics of Ithaca) and longing for it (poems). In Crnjanski’s poetry the homeland is symbolized by toponyms, whiche are already exhibited in the titles. They present some elements of tradition, e. g. a reference to folk songs (heroes: Prince Marko, Miloš Obilić) and Orthodox religion (churches, icons). The transfer of local names and some elements of foreign culture expose the exotic feature of this territory. It is an example of the cultural barrier and difficulties with understanding cultural context. The poetry by Crnjanski refers to a foreign space (Jan Mayen, Libon, Spain, Tuscany) which is exotic, not only for the Polish reader, but also for readers of the original texts.

7

Wychowanie patriotyczne w duchu jedności – inspiracje Karola Libelta (1807–1875)

58%

Kubik G.

Studia Socialia Cracoviensia

|

2014

|

nr 2(11)

209-219

PL

Karol Libelt (1807–1875), katolicki uczony, filozof, publicysta, społecznik, wielki patriota, uczestnik powstania listopadowego odznaczony krzyżem Virtuti Militari, jest autorem unikatowego dzieła O miłości ojczyzny, uznanego za klejnot literatury patriotycznej. W niniejszej rozprawie autor – odwołując się do myśli Karola Libelta – wskazuje na potrzebę miłości ojczyzny w duchu jedności jako główną zasadę w wychowaniu patriotycznym. Wychowanie patriotyczne będzie zatem polegało na umacnianiu więzi (jedności) człowieka ze swoją ojczyzną w wielu wymiarach odpowiadających wyodrębnionym i opisanym składnikom pojęcia „ojczyzna”. Karol Libelt swoimi dziełami i życiem wpisał się do panteonu polskich twórców narodowych, a jego idee pozostają wierne społecznemu nauczaniu Kościoła.

EN

Karol Libelt (1807–1875), catholic scholar, philosopher, journalist, social activist, a great patriot, a participant of the November Uprising awarded the Cross “Military Virtue”, is the author of a unique work About the love to the homeland, considered the jewel of patriotic literature. In the article, author analyzes the concept of the homeland and love of it, where he infers conditions and rules of education for love of country. According to Libelt, homeland consists a number of important factors and with each of them the inhabitant of the country stays in close connectivity – with the land, the people, the laws prevailing in the country, with national characteristics and so on – such that we can find the ontological unity at the level of each of these factors between the man and the homeland. Thus the concept of education for love of the homeland developed by Karol Libelt may be called the principle of unity in patriotic education. Its result of it is not only emotional and exhibiting deficiencies, but also the rational and conscious, so also complete love of the homeland. Karol Libelt by his works and his life entered to the pantheon of Polish national creators, and his ideas stay faithful to the social teaching of the Church.

8

Z rodziny i z kultury – naród u Jana Pawła II

58%

Grzybowski J.

Studia Gdańskie

|

2012

|

nr 30

131-150

PL

W komentarzach i opracowaniach dotyczących osoby, posługi i działalności Jana Pawła II można przeczytać, że był jednym z tych papieży, którzy w ciągu ostatnich dwustu lat podejmowali problemy i zagadnienia społeczne. Jego społeczne przesłanie związane było bardzo mocno z tematyką moralną. Papież – jak właściwie wszystko, co podejmował w swoim bogatym nauczaniu – również i problematykę dotyczącą wspólnot, narodu, państwa, pracy czy ekonomii wiązał za etycznymi wskazaniami i zobowiązaniami. Jan Paweł II był przekonany, że tylko na bazie chrześcijańskiej koncepcji osoby może zostać stworzona właściwa wizja społeczeństwa. Naród jest dla papieża z rodziny i dla rodziny. Więź rodzinna oznacza jednak zarazem przynależność do wspólnoty większej niż rodzina, wspólnoty ludu i narodu, która wychowuje, z którą jesteśmy związani jednością kultury, języka i historii. Dla papieża to wspólnotowe dziedzictwo stanowi zarazem wezwanie w znaczeniu etycznym. Otrzymując język, tradycję, wiarę i dziedzicząc wartości składające się na całokształt kultury własnego społeczeństwa człowiek wzrasta w zrozumieniu siebie i swojego miejsca w świecie. Papież jest zatem przekonany, że droga do narodu prowadzi przez rodzinę i ród, samo słowo „ojczyzna” już suponuje relacje szczególne z rodzicami, ojcem, macierzą, matką. Stąd naród nie może być uważany za społeczność skonstruowaną, powstałą w wyniku pewnej umowy, ale jest wspólnotą naturalną, tak jak naturalne są podstawowe ludzkie więzi i relacje. Dlatego zarówno rodziny jak i narodu nie da się niczym zastąpić. Termin „naród” oznacza więc dla Jana Pawła II tę społeczność, która znajduje swoją ojczyznę w określonym miejscu świata i która wyróżnia się wśród innych własną kulturą, historią i tradycją.

EN

In the commentaries and studies upon John Paul II himself, his ministry and activity you can read that he was one of the popes, who in the past two hundred years, raised the social problems and issues. His social message was very strongly associated with the subject of moral. The Pope – and actually everything that he raised in rich variety of his teaching – also issues concerning communities, nation, state, labour and economics associated with ethical indications and obligations. He saw a man and environment created by him in a wide spectrum of social references – relationship that he takes on in the various communities – family, town, municipality, state, professional and scientific associations. For John Paul II, the nation was a natural community, the community form of life which grows out of existential-relational situation of a person, family, culture. Pope was convinced that only on the basis of the Christian concept of a person, the right vision of society can be created. The Nation is for the Pope out of the family and for the family. The family bond, however, also belongs to a community larger than the family, community of people and nation, who raises, to which we are bound by the unity of culture, language and history. For Pope this community heritage is also a call in the ethical sense. Receiving language, tradition, faith and inheriting values that make up the culture of his society, a man grows in understanding himself and his place in the world. The Pope is therefore convinced that the way to the nation leads through the family and origin, the very word fatherland already presupposes special relationship with his parents, father, mother, motherland. Thus, nation can’t be regarded as a constructed community, resulting from a contract, but it is a natural community, as are the basic natural human bonds and relationships. Therefore, there can be no substitute neither for the family nor the nation. The term nation for John Paul II means, the community, which finds its home in a certain place of the world and which stands out among the others with its own culture, history and tradition.

9

Дом як Радзiма ў лiрыцы беларускiх паэтэс другой паловы ХХ стагоддзя

58%

Шматкова I.

|

tom 9

PL

W artykule omówiono topos domu jako ojczyzny w twórczości najwybitniejszych przedstawicielek literaturze białoruskiej drugiej połowy XX wieku, a w szczególności Eugenii Janiszczyc, Niny Matiasz i Raisy Barawikowej, urodzonych na Polesiu. Omówiono wartości duchowe toposu. Na podstawie liryki poetek dokonano analizy porównawczej identyfikowania toposu w kobiecym modelu świata.

EN

The article deals with the identification of the topos of home as fatherland in the works of outstanding Belarusian women poets in the second half of the 20th century such as Eugenia Yanishchits, Nina Matyas and Raisa Borovikova, who are natives of a separate region of Belarus – Polesie. Semantic content of the topos has been discussed and comparative analysis of its identification in women model of the world based on their lyrics has been made.

10

Idee obywatelsko-narodowe w dziele edukacyjnym dzieci i młodzieży na obczyźnie (ZSRS, Bliski i Środkowy Wschód 1940–1944)

58%

SADOWSKA E.

Edukacja-Technika-Informatyka

|

2018

|

tom 9

|

nr 1

291-296

PL

Tło podjętych w artykule rozważań stanowi kwestia tożsamości narodowej dzieci polskich, ofiar deportacji na terytorium ZSRS, będącej następstwem agresji ZSRS na Polskę 17 września 1939 r. W artykule szczególnie wyeksponowano edukację i wychowanie w duchu patriotycznym małego dziecka na obczyźnie (Bliski i Środkowy Wschód) w kontekście analizy zawartości treści Elementarza autorstwa Kubskiego, Kotarbińskiego i Zarembiny (Jerozolima, 1946) oraz wybra-nych tytułów prasy polskiej ukazującej się na Wschodzie.

EN

The background for the considerations contained in the article is the issue of national identity of Polish children, victims of deportation to the territory of the Soviet Union, which followed the Soviet invasion on Poland on September 17, 1939. The paper particularly highlights the role of education and upbringing the patriotic spirit of young children in the exile (Middle East) in the context of analysis of the content of the primer written by Kubski, Kotarbiński and Zarembina (Jerusalem, 1946) and selected Polish press titles showing up in the East.

11

Нацыянальны вобраз свету і філасофскі ўніверсалізм паэзіі Міхася Рудкоўскага

58%

Мельнікава З.

|

tom 6

RU

Зоя Мельнiкава - Брэст

PL

W artykule omówiono twórczość znanego białoruskiego poety Michasia Rudkowskiego. Pokazano, że bohater liryczny poety przedstawi a otaczającą go rzeczywistość na wielu płaszczyznach. Poeta rysuje narodowy obraz świata przez pryzmat domu rodzinnego, piękna Polesia, przodków, którzy są najważniejszym autorytetem moralnym. Podkreślono również etyczno-filozoficzny uniwersalizm poety.

EN

In the article literary creation of Belarusian poet Mikhas Rudkovsy is discussed. His lyrical hero perceives the world from various perspectives. The poet presents the national image of the world using the idea of family home, the beauty of Polesye, parents and ancestors who are the most important moral imperatives. Ethic-philosophical universalism of the poet’s approach to his homeland is emphasized.

12

Сакралізацыя вобразу Радзімы ў творчасці беларускіх пісьменнікаў Польшчы

58%

Тарасава С.

|

tom 6

UK

Святлана Тарасава - Гродна

PL

W artykule omówiono problem sakralizacji obrazu ojczyzny w twórczości pisarzy białoruskich w Polsce. Obserwacja obiektów sakralnych, które składają się na pojęcie ojczyzny, pozwala sformułować wniosek, że ojczyna jest dla członków Białoruskiego stowarzyszenia „Białowieża” wartością najwyższą, pozostającą w zgodzie z wartościami chrześcijańskimi.

EN

The article considers the problem of sacralization of the image of homeland in works of Belarusian writers in Poland. In the process of the examination of sacred objects which constitute the notion of homeland, the idea that homeland being their highest value is consistent with basic Christian values has been confirmed.

13

Dialogiczny charakter relacji międzyludzkich w kulturze narodowej i wielokulturowości europejskiej

58%

Rebes M.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2017

|

tom 8

|

nr 1

27-57

PL

Pytanie o stosunek kultury narodowej do wielokulturowości staje się dziś ważnym problemem. Poważnym błędem jest stawianie alternatywy między państwem narodowym i wielokulturowością. Historia Polski uczy, że u podstawy kultury narodowej znajdują się wartości uniwersalne ważne dla każdej kultury, jak i państw wielokulturowych. Kulturę narodową, czyli religię, tradycję i język, charakteryzuje dialogiczność, dialog na poziomie historycznym (odwoływanie się do wspólnej przeszłości) i społecznym (odwoływanie się do teraźniejszości). Podstawą kultury narodowej jest człowiek, który doświadcza samego siebie w dialogu z drugim człowiekiem, także w dialogu kultur, narodów. Autor artykułu próbuje przybliżyć problem człowieka w horyzoncie ludu, narodu, patriotyzmu i społeczeństwa u ks. Józefa Tischnera i jego interpretacji słów papieża Jana Pawła II na forum ONZ w 1995 r. Obaj wymienieni autorzy przedstawiają uniwersalny charakter dialogu, który leży u podstawy kultury narodowej i wielokulturowości europejskiej. Dialog ten jest wynikiem wspólnych wartości etycznych, które leżą u podstawy kultury europejskiej, skoncentrowanej na człowieku i jego godności.

EN

The question of the attitude of national culture to multiculturalism is becoming a major problem today. A serious mistake is made when setting the alternatives being between the nation-state and multiculturalism. Polish History teaches us that at the base of the national culture are universal values that are important to all cultures and multicultural states. National culture is based on tradition, language and religion, which are characterized not only by—dialogically— dialogue on a historical level (references to a common past), but also by social level (references to the present). The background of any national culture is the human being, who experiences himself in dialogue with other people, and also in dialogue with other cultures and nations. The author of this article tries to bring the problem of man in from the perspective of people, nations, patriotism and society reflected by Rev. Józef Tischner and his interpretation of the words of Pope John Paul II at the United Nations in 1995. These two authors present the universal nature of the dialogue that lies at the base of the national culture, and the multicultural European. This dialogue is the result of the shared ethical values that underpin European culture concentrated on man and his dignity.

14

Odpowiedzialność za Ojczyznę w zjednoczonej Europie w ujęciu księdza profesora Jerzego Bajdy

58%

Kluz M.

Studia Gdańskie

|

2016

|

nr 39

191-206

PL

Ojczyzna jest dla człowieka terenem powołania i moralnej odpowiedzialności, jest darem i jednocześnie zadaniem moralnym. Każdy człowiek jest powołany do tego, aby z całą gorliwością i stanowczością dbać o dobro ojczyzny i wszystkie jej potrzeby. Jest to niezwykle ważne zadanie w sytuacji obecności Polski w Unii Europejskiej, w zjednoczonej Europie. W tej perspektywie niezwykle istotnym zadaniem na dzisiaj jest ukazanie na nowo wartości ojczyzny oraz powinności moralnych związanych z patriotyzmem. Ojczyzna bowiem umożliwia człowiekowi to wszystko, co jest niezbędne do ukształtowania własnej osobowości. W obecnej rzeczywistości potrzeba także właściwej formacji patriotycznej prowadzonej głownie w środowisku rodzinnym, szkolnym i kościelnym. Te wszystkie aspekty odpowiedzialności za ojczyznę można odnaleźć w nauczaniu moralnym ks. prof. Jerzego Bajdy.

EN

A person’s homeland is the terrain of vocation and moral responsibility; it is a gift and at the same time a moral task. Each person is called to care for the welfare of the homeland and all its needs with eagerness and firmness. This is an incredibly important task in terms of the Polish presence in the European Union, in a united Europe. In this perspective it is an especially significant task nowadays to show once again the value of the motherland and the moral obligations associated with patriotism. The homeland provides all that is necessary for a person to shape his own personality. In the present circumstances there is a need for an appropriate patriotic formation to be conducted, especially in the family, school and church environment. All these aspects of responsibility for one’s country can be found in the moral teachings of Fr. Prof. Jerzy Bajda.

15

Patriotyzm według Józefa Marii Bocheńskiego

58%

Cieślakowski Ł.

Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne

|

2016

|

tom 12

|

nr 3

8-30

PL

Celem tego artykułu jest zwrócenie uwagi na zagadnienie patriotyzmu, tak jak było ono postrzegane przez Józefa Marię Bocheńskiego – polskiego filozofa, duchownego i żołnierza. Najpierw zostaje pokrótce przedstawiona postać J. M. Bocheńskiego oraz jego wspomnienia z okresu dzieciństwa – opisujące między innymi rodziców i rodzeństwo. Następnie opisane zostaje przedwojenne pojmowanie patriotyzmu w Polsce, które miało wpływ na ukształtowanie się poglądów Bocheńskiego w tym obszarze. Dalej zostaje opisana struktura patriotyzmu, którą prezentuje myśliciel oraz jego wie¬lo¬wątkowość i obowiązki jakie posiada każdy człowiek wobec swojej ojczyzny. W zakończeniu wskazuje się, że jest to próba rekonstrukcji drobnego frag-mentu z bogatej twórczości myśliciela.

EN

The aim of the article is to draw attention to the problem of patriotism as it was perceived by Józef Maria Bocheński – a Polish philosopher, priest, and soldier. First, the figure of J. M. Bocheński is concisely sketched, as well as his reminiscences from childhood – evoking among other his parents and siblings. Then, the understanding of patriotism in the pre-1939 Poland is pre¬sented since it influenced Bocheński’s views in that area. Next, following Bocheński’s texts, the structure of patriotism is shown, including its multi-layered characteristic and the duties each man has towards his country. In the conclusion it is put forward that the article is an attempt to reconstruct only a little part of the rich work of the thinker.

16

Mateřský jazyk jako domov v řeči. K opozici vlastní cizí v obrazu mateřského jazyka v češtině

51%

Vaňková I.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2008

|

tom 20

107-122

PL

Wychodząc od Heideggerowskiej koncepcji domu jako mieszkania, autorka rozwija koncepcję języka ojczystego jako domu. Podstawową perspektywę stanowi opozycja swój obcy w czeskim językowym obrazie świata. Wyłaniają się z niej centra konotacyjne związane z domem i językiem ojczystym, które analizowane są kolejno: matka, rodzina, wspomnienia z dzieciństwa oraz ojczyzna (jako przeciwieństwo obczyzny), zrozumiałość, prostota i naturalność (w przeciwieństwie do obcości, języka obcego), podkreślenie cielesności, zmysłowości i emocjonalności doświadczenia w języku ojczystym. Wiąże się z tym nacisk na konotacje, w porównaniu z wyłącznie denotacyjnym charakterem wyrażeń w języku obcym. Te zagadnienia semantyczne językowo i kulturowo osadzone są w pojęciu języka czeskiego jako ojczystego i odgrywają znaczącą rolę także w pojęciu ojczyzny w czeskim językowym obrazie świata. Widać to w szczególności w tekstach artystycznych. Odpowiada temu koncepcja ojczyzny jako „ojczyzny znaków, ojczyzny językowej” w koncepcji czeskiego odrodzenia narodowego, którą formułuje czeski historyk literatury Vladimír Macura.

EN

Proceeding from Heidegger's concept of home and residence this study is concerned with mother tongue as home. The basic perspective is provided by the opposition of “own and foreign” in the Czech linguistic picture of the world. From it arise also the connotational centres connected with (home and) mother tongue that are progressively examined: mother, family, memories of childhood and homeland (as against “foreign lands”), comprehensibility, simplicity and naturalness (as against “foreignness, foreign language”), accentuation of corporeality, sensuality and emotionality of the experience in the mother tongue (linked to this is also an emphasis on connotations as against an [only] demonstrative character of denomination in a foreign language). These semantic aspects are linguistically and culturally anchored in the concept of Czech as mother tongue and play a significant role also in the concept of homeland in the Czech picture of the world (as shown in particular in artistic texts). Corresponding with this is the concept of homeland in “the homeland of signs, the linguistic homeland” in the concept of the Czech national revival, as formulated by the Czech literary historian Vladimír Macura.

17

Seeking a Virtuous Patriotism: Considerations on Love for One’s Country

51%

Kobyliński A.

|

nr 1

EN

This article aims not only to present a few philosophical concepts of patriotism, but to also outline the broader context of contemporary disputes taking place in many countries regarding the relationship between man and his nation, state, and homeland. Although philosophy had not considered the question of patriotism for many years, within the past century this situation has changed drastically. Moral, political, and philosophical thinkers such as Dolf Sternberger, Alasdair MacIntyre, Jürgen Habermas, and Igor Primoratz have taken up this issue. Political philosophy’s interest in patriotism is clearly evident in, among other things, the current dispute between communists and representatives of liberal thought.

PL

Głównym celem artykułu jest prezentacja kilku wybranych koncepcji filozoficznych patriotyzmu oraz nakreślenie szerszego kontekstu współczesnych sporów, prowadzonych w wielu krajach, dotyczących właściwego rozumienia relacji człowieka do własnego narodu, państwa i ojczyzny. Przez wiele stuleci fenomen patriotyzmu nie był przedmiotem zainteresowania myśli filozoficznej. Ta sytuacja uległa diametralnej zmianie w ostatnich dziesięcioleciach. W tym okresie zagadnienie patriotyzmu zostało podjęte przez takich myślicieli jak Dolf Sternberger, Alasdair MacIntyre, Jürgen Habermas czy Igor Primoratz. Obecnie patriotyzm jest tematem debaty nie tylko w filozofii moralnej, ale także w różnego rodzaju teoriach politycznych. Potwierdzeniem zainteresowania patriotyzmem ze strony filozofii polityki jest m.in. spór prowadzony między komunitarystami a przedstawicielami myśli liberalnej.

18

Национальное сознание литовского национального 4меньшинства в Польше

51%

Roszko D.

|

tom 36

81-92

EN

In the article, the author raises, essential for the Lithuanian minority in Poland, (1) the issue of comprehending the national identity, homeland, nation, and (2) the importance of the Lithuanian language, faith and educational system in the everyday life of the minority. She determines the elements shaping up the identity of the Suwalki Lithuanians residing in the ethnically cohesive border area, as well as the Suwalki Lithuaniansmoving from one place to another within Poland (internal migration). As the crucial elements of the two groups of Lithuanians, she recognizes their respect for the vernacular – the Lithuanian language, the history of Lithuania, the Catholic faith, and also the interior decorations of the Lithuanian household. Equally essential factors for the Lithuanian minority residing in the border area are the names, Lithuanian fairy tales and legends, as well as the local folk tales and wildlife. As far as the Suwalki Lithuanians of internal migration are concerned, the aforementioned elements are of less importance or even not physically present. They rather constitute an object of specific homesickness for the Lithuanians of seasonal migration, who pretty willingly and regularly get back to Suwalki, Sejny, Puńsk and its neighbouring areas to spend holidays there. The author also emphasizes the recent economic transformations, particularly those resulting in migrations leading to depopulating the Lithuanian ethnic areas and closing down the schools with the Lithuanian language as a language of instruction.

19

Postawa Kościoła wobec wydarzeń społeczno-politycznych w Polsce na początku lat osiemdziesiątych XX wieku

44%

Gogola Z.

Folia Historica Cracoviensia

|

2014

|

tom 20

259-290

PL

W polskiej historiografii stan wojenny stanowi ciągle zagadnienie budzące wiele kontrowersji. Wydaje się też, iż nawet powiększający się dystans czasowy oraz psychologiczny nie ułatwia wypracowania jednoznacznej i obiektywnej oceny dramatycznych wydarzeń z lat 1981–1983. Na ową dyferencjację prezentowanych opinii duży wpływ mają bieżące trendy poprawności politycznej oraz niedostępność stale jeszcze utajnionych dokumentów z archiwów polskich i rosyjskich. Próba dokonania rzetelnej i wieloaspektowej oceny stanu wojennego nie może obyć się bez analizy napiętej sytuacji społeczno-politycznej oraz trudnego położenia gospodarczo-ekonomicznego Polski na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Konieczne jest również uwzględnienie ważnego czynnika, jaki stanowiła założona w 1980 roku „Solidarność” – pierwszy powojenny masowy ruchu opozycyjny, zakorzeniony silnie na podłożu przesłanek chrześcijańskich. Z tego zaś punktu wychodząc, nie da się pominąć roli, jaką odegrał w okresie stanu wojennego polski Kościół katolicki, bowiem to właśnie w ramach struktur kościelnych – wobec zawieszenia działalności niemal wszystkich organizacji społecznych – udzielane było materialne, prawne i duchowe wsparcie dla ofiar represji oraz ich rodzin. Zaś postawa hierarchów oraz licznych przedstawicieli duchowieństwa (np. prymasa Glempa, abpa Dąbrowskiego, ks. Popiełuszki czy ks. Jancarza) dobitnie świadczyła o zdecydowanym potępieniu mających wówczas miejsce licznych przypadków łamania prawa, a w szczególności – aresztowań oraz internowania działaczy „Solidarności”. Rozważania powyższe – jakkolwiek ciągle niedoskonałe i zapewne przedwczesne – pozwalają wysnuć przypuszczenie, iż wydarzenia lat 1981–1983 wywołane były raczej brakiem autorytetu władz oraz podstawowych wolności społecznych aniżeli niedostatecznym zaopatrzeniem w artykuły żywnościowe, kryzysem ekonomicznym czy groźbą zbrojnej interwencji ze Wschodu. Kościół katolicki stanął w tej sytuacji w obronie praw człowieka i godności ludzkiej, czerpiąc siłę między innymi z nauczania i postawy Jana Pawła II.

EN

In Polish historiography the martial law period is still an issue that causes a lot of controversy. It also seems that even growing period of time and psychological distance do not automatically facilitate developing clear and objective assessment of the dramatic events of the years 1981–1983. The difference between presented opinions is strongly influenced by current trends of political correctness as well as inaccessibility of classified documents still kept in the Polish and Russian archives. An attempt to conduct a thorough and multifaceted evaluation of the martial law period seems impossible without analysing tense sociopolitical situation as well as difficult economic situation of Poland at the end of 1970s and the beginning of 1980s. It is also necessary to take into account an important factor – the Solidarity movement that was founded in 1980. It was the first post-war mass opposition movement, rooted firmly on the ground of Christian ideas. Thus, it seems impossible to ignore the role of the Polish Catholic Church during the period of the martial law. It was within the framework of the Church structures – due to suspension of almost every social organization – that the victims of repression and their families were granted physical, legal, and spiritual support. The attitude presented by the hierarchy and numerous representatives of the clergy (e.g. Primate J. Glemp, Archbishop B. Dąbrowski, Fr. J. Popiełuszko or Fr. K. Jancarz) clearly proved that numerous cases of violating the law, in particular arresting and detaining the members of the Solidarity movement, were strongly condemned. The ideas and conclusions presented in the article, although still imperfect and probably premature, enable the reader to assume that the events of 1981–1983 were caused by the lack of both authority of the government as well as fundamental social freedom rather than insufficient supply of food, economic crisis or a threat of a military intervention from the East. In those times and during those conditions the Catholic Church stood in the defence of human rights and human dignity, inter alia, drawing strength from the teachings and the attitude of John Paul II.