Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Koncepcja wyznaczania współczynników spływu wód powierzchniowych i podziemnych w kopalniach odkrywkowych południowo-zachodniej Polski

100%

Derkowska M.

|

tom Vol. 96, nr 32

141-148

PL

Omówiono metodykę obliczenia współczynników spływu wód powierzchniowych po opadach oraz metodykę określenia modułów zasilania podziemnego w zlewniach wytwarzanych przez kopalnie odkrywkowe surowców mineralnych. Każda odwadniana kopalnia traktowana jest jako zlewnia doświadczalna dostarczająca historycznych materiałów dotyczących spływów wód powierzchniowych i podziemnych. W wybranych okresach w każdej z kopalń określone zostaną współczynniki spływu i zasilania podziemnego odniesione do powierzchni zlewni i sumy opadów.

EN

A methodology of calculation of coefficients for the surface runoff water after precipitation and a method of modules definition of underground recharge in the catchments formed in open-pit mines of mineral raw materials were discussed. Every dewatered mine is treated as an experimental catchment providing historical data concerning surface runoffs and underground flows. Coefficients of groundwater flows and recharging, compared to area of cachment and total precipitation, will be determined for every mine in selected time periods.

2

Odwadnianie zlikwidowanych kopalń z wykorzystaniem pompowych agregatów głębinowych

100%

Postawa J. , Szczepański A. , Tomys A.

|

tom R. 28, z. 4/1

189-204

PL

Przedstawione rozwiązania techniczne zastosowane do odwadniania zlikwidowanych kopalń podziemnych, polegające na adaptacji istniejących szybów do pełnienia funkcji studni głębinowych, oraz wykorzystanie do odwadniania pompowych agregatów głębinowych na tak dużą skalę w kopalniach podziemnych nie ma odpowiednika zarówno w rozwiązaniach krajowych, jak i zagranicznych. Główne walory zastosowanego systemu odwadniania głębinowego to: - możliwość likwidacji wszystkich wyrobisk kopalni przez zatopienie, z wyjątkiem szybów adoptowanych na pompownie głębinowe; - likwidacja obiektów i urządzeń związanych z odwadnianiem stacjonarnym; - wyeliminowanie obecności osób w wyrobiskach podziemnych; - możliwość kontrolowanego podnoszenia poziomu piętrzenia wód; - minimalizacja obsługi, ograniczonej do nadzoru urządzeń pracujących w układzie automatycznym; - znaczne obniżenie kosztów eksploatacji w stosunku do kosztów ponoszonych przy stacjonarnym systemie głównego odwadniania.

EN

The presented technical solutions used for dewatering of closed underground mines, based on adaptation of shafts that use as the deep-wells, and large scale use the deep-well pump units is a unique application as well in domestic as in foreign practice. The fundamental advantages of the deep dewatering method are: -possibility of controlled flooding of all underground works except of shaft to be adopted as a pumping stations; -removing of objects and equipments used in the past for stationary dewatering; -elimination of people presence from underground works; -possibility of water swelling level control; -service minimizing and only supervising of automatic equipment; -substantial decreasing of pumping costs as compared with the stationary central method.

3

Badania stanu technicznego obudowy szybów adaptowanych na pompownie głębinowe warunkiem ich bezpiecznego funkcjonowania

100%

Malicki W. , Postawa J.

|

tom R. 28, z. 4/1

163-169

PL

W artykule przedstawiono konieczny zakres badania obudów szybowych, zwłaszcza w kopalniach zlikwidowanych, ze szczególnym uwzględnieniem szybów przewidzianych do odwadniania głębinowego. Omówiono sposoby oraz propozycje wykonania badań i oceny stanu technicznego obudowy w okresie użytkowania szybu jako pompowni głębinowej. Dotyczy to szczególnie szybów nie wyposażonych w górnicze wyciągi szybowe oraz podziały drabinowe.

EN

It has been presented in the paper a necessary range of examinations of shaft linings, especially in abandoned mines, with a special attention to the shafts to be used for deep dewatering. Methods and proposals for technical examinations and assessment of technical state of shaft lining were described while the shaft was used as deep pump station. The problem was considered particularly for the shafts not equipped with hoisting system and ladder compartments.

4

Projektowany docelowy model odwadniania KWK Saturn

80%

Haładus A. , Szczepański A. , Zdechlik R.

|

tom T. 27, z. 2--4

475-485

PL

W pracy scharakteryzowano wyniki badań wykonanych w ramach wielowariantowego projektu koncepcyjnego docelowego systemu odwadniania kopalń tworzących tzw. podsystem Saturn. Badania wykonano jako pierwszy etap prac wdrożeniowych związanych z realizacją wcześniej wykonanego projektu przedstawiającego sposób docelowego odwadniania ośmiu kopalń położonych w północno-wschodniej części GZW. Zmiany organizacyjno-techniczne zaistniałe po wykonaniu projektu spowodowały konieczność weryfikacji przyjętych założeń i pozwoliły na uproszczenie systemu odwadniania. Przy opracowywaniu wariantów nowego sposobu odwadniania podsystemu Saturn uwzględniono szereg czynników hydrogeologicznych i górniczych, w tym między innymi wielkości wieloletnich dopływów do poszczególnych kopalń, stan ich systemów odwadniających i istniejące bezpośrednie lub pośrednie połączenia hydrauliczne między kopalniami. Do obliczeń dopływów prognostycznych wykorzystano model matematyczny. Wykonano również wstępne obliczenia czasów zatapiania kopalni Saturn

EN

This paper presents the results of research performed during a conceptual, multi-variant target dewatering project for coal mines of the Saturn sub-system. This research was carried out during the first phase of exploratory work related to the earlier completed project which presented the method for dewatering eight mines located in the north eastern part of the GZW. Changes to the technical and organisational structures after completion of the project resulted in a need to verify the existing presumptions and allowed the dewatering system to be simplified. During the preparation of the variants for the new dewatering method of the sub-system Saturn a range of hydrogeological and mining factors were considered, among these were: the long-term inflows over the course of the years into each of the mines, the state of their dewatering systems and the existing direct and indirect hydraulic connections between the mines. A mathematical model was applied to calculate the prognostic inflow rates. Preliminary calculations for the mine flooding times were also calculated

5

O celowości zmian systemów odwadniania likwidowanych kopalń węgla kamiennego

80%

Szczepański A. , Zdechlik R.

|

tom nr 9

4-11

PL

W północno-wschodniej części GZW zlikwidowano 4 kopalnie, dwie dalsze postawiono w stan likwidacji, 2 mają określony czasowo i przestrzennie zasięg eksploatacji. Dla tego zespołu kopalń zaproponowano zmianę systemu odwadniana. Dotychczasowy, stacjonarny sposób pompowania w poszczególnych kopalniach należy zmienić na centralnie sterowany system. Stworzono model matematyczny i wykonano wielowarintowe symulacje prognostyczne dokumentując możliwość wdrożenia systemu z zachowanim bezpiecznych warunków eksploatacji w czynnych kopalniach. Proponowany system przynosi znaczne efekty ekonomiczne oraz pozwala na zmiejszenie ilości zrzucanych wód kopalnianych.

EN

In the north-eastern part of Upper Silesian Coal Area there have been liquidated 4 mines, while 2 next ones have been put under liquidation procedure and 2 have had their limited time and space for the mining operation. For that group of mines proposed has been a change to be introduced in the dewatering system. The existing stationary method of pumping in the individual colliers should be altered into a centrally controlled system. Developed has been a mathematical model and multi-variant prognostication simulations have been carried out, with documenting the possible "path of implementation" of the system with observing safety conditins of mining operations in the active mines. The system as proposed brings about, if implemented, considerable economic results and allows for reducing the amount of discharget mine waters.

6

Badania uderzenia hydraulicznego w układzie głównego odwadniania ZG Rudna

80%

Rozwadowski E. , Zworski P.

Pompy, Pompownie

|

1998

|

tom nr 2 (64)

30-32

PL

Artykuł omawia wyniki badań doświadczalnych, przeprowadzonych przez Instytut Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn Politechniki Wrocławskiej.

7

Docelowy model odwadniania kopalni Saturn i kopalń sąsiednich w warunkach ich likwidacji

80%

Adamczyk A. F. , Haładus A. , Szczepański A. , Zdechlik R.

|

tom T. 16, z. 1

75-91

PL

Przedstawiona poniżej praca charakteryzuje wyniki badań wykonanych w ramach wielowariantowego projektu koncepcyjnego decelowego systemu odwadniania kopalni Saturn gwarantującego bezpieczeństwo sąsiednich kopalń, zrealizowanego w ramach pierwszego etapu prac wdrożeniowych związanych z realizacją wcześniej wykonanego projektu celowego, którego wykonawcą była Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie. W projekcie przedstawiono sposób docelowego odwadniania kopalń: Saturn, Siemianowice z ZG Rozalia, Jowisz z ZG Wojkowice, Grodziec, Paryż, Sosnowiec, Porąbka-Klimontów i Kazimierz-Juliusz. Postawienie jednej z kopalń w stan likwidacji spowodowało potrzebę weryfikacji przyjętych założeń i pozwoliło na uproszczenie systemu odwadniania kopalni Saturn i kopalń sąsiednich. Do opracowania wariantów docelowego systemu odwadniania konieczne było uwzględnienie szeregu czynników hydrogeologicznych i górniczych. Przeanalizowano wielkości wieloletnich dopływów do poszczególnych kopalń oraz stan ich systemów odwadniających. Następnie dokonano analizy istniejących bezpośrednich bądź pośrednich połączeń hydraulicznych między kopalniami. Powyższe czynniki w znacznym stopniu determinują zaproponowane warianty systemu odwadniania. Do obliczeń dopływów prognostycznych wykorzystano model matematyczny zrealizowany w ramach projektu celowego, wprowadzając istotne zmiany wynikające z konieczności uwzględnienia likwidacji odwadniania kopalni Grodziec. Dla umożliwienia wyboru najkorzystniejszego wariantu przeprowadzono wstępne obliczenia symulacyjne obejmujące łącznie 10 możliwych rozwiązań. Szczegółowo scharakteryzowano wyniki trzech wariantów, które po dokładnej analizie uznano za najkorzystniejsze. Ponadto wykonano wstępne obliczenia czasów zatapiania kopalń. Najkorzystniejszym rozwiązaniem w zakresie docelowego pompowania wody w kopalniach tworzących tzw. podsystem Saturn jest wariant 3, według którego głównym punktem odbioru wody w ilości około 35 m3/min będzie rejon Piaski - kopalni Saturn poz. 210 m (+69,0 m n.p.m.). Podstawową zaletą proponowanego sposobu odwadniania jest możliwość sterowania odbudową zwierciadła wód podziemnych w miarę realizacji koloejnych decyzji likwidacyjnych i zmian warunków eksploatacji w czynnych zakładach górniczych. Tym samym zmniejszy się ilość wód pochodzących z regionalnego odwadniania kopalń i zrzucanych do cieków powierzchniowych.

EN

The design of the multivariant Final Target system of dewatering the mine Saturn, guaranteeing the safety of neighbouring mines, was realized during the initial stage of implementation of an earlier target project undertaken by the University of Mining and Metallurgy in Cracow. The design puts forward the method of target dewatering the mines: Saturn, Siemianowice with ZG Rozalia, Jowisz with ZG Wojkowice, Grodziec, Paryż, Sosnowiec, Porąbka-Klimontów and Kazimierz-Juliusz. Placing one of the mines under liquidation resulted in the need to verify the accepted assumptions and allowed the simplification of the system of mine dewatering at Saturn and its neighbouring mines. In order to develop the variants of the target dewatering system, it was necessary to take into consideration a range of technical and environmental factors. The magnitudes of the many year, long term inflows to each respective mine as well as the state of their dewatering systems was re-analyzed. Subsequently, the existing direct and indirect connections between the different mines was analyzed. The above factors to a large degree determine the proposed variants of target system of dewatering. For the prognostic inflow calculations, a mathematical model realized during the target project was utilized while introducing significant changes resulting from the necessary consideration of the liquidation of dewatering at mine Grodziec. To determine the most favourable variant, initial simulation calculations for 10 possible solutions were performed. After precise analysis the results of 3 variants were characterized in particular detail as being the most favourable. Initial calculations of times of onset of mine flooding were also performed. The most favourable solution of target pumping of water forming the so called subsystem of Saturn is variant 3; according to which the main water intake point (an amount of 35 m3/min) will be in the region of Piaski - mine Saturn pos. 210 m (+69.0 m above sea level). The fundamental advantage of the proposed dewatering method is the possibility of controlling the reconstruction of the groundwater level during the course of futher decisions as regards to the liquidation of and or changes to the operating conditions in the operational coal mines. At the same time a decrease in the amount of water originating from the regional dewatering of mines (which pumped into surface courses) will occur.

8

Docelowy model odwadniania KWK Sosnowiec i kopalń sąsiednich w warunkach ich likwidacji

80%

Adamczyk A. F. , Haładus A. , Szczepański A. , Zdechlik R.

|

tom T. 16, z. 2

103-124

PL

Przedstawiona praca charakteryzuje wyniki badań wykonanych w ramach wielowariantowego projektu koncepcyjnego docelowego systemu odwadniania kopalń tworzących tzw. podsystem Sosnowiec, gwarantującego bezpieczeństwo sąsiednich kopalń. Zrealizowano ją w ramach drugiego etapu prac wdrożeniowych związanych z wcześniej wykonanym projektem celowym, którego wykonawcą była Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie. W projekcie przedstawiono sposób docelowego odwadniania kopalń: Saturn, Siemianowice z ZG Rozalia, Jowisz z ZG Wojkowice, Grodziec, Paryż, Sosnowiec, Porąbka-Klimontów i Kazimierz-Juliusz. Do opracowania wariantów docelowego systemu odwadniania konieczne było uwzględnienie szeregu czynników hydrogeologicznych i górniczych. Przeanalizowano wielkości wieloletnich dopływów do poszczególnych kopalń oraz stan ich systemów odwadniających. Następnie dokonano analizy istniejących bezpośrednich bądź pośrednich połączeń hydraulicznych między kopalniami. Powyższe czynniki w znacznym stopniu determinują zaproponowane warianty systemu odwadniania. Przedstawiony projekt koncepcyjny stanowi w pewnym sensie kontynuację i rozwinięcie wielowariantowego "Projektu koncepcyjnego docelowego modelu KWK Saturn i kopalń sąsiednich tworzących tzw. podsystem Saturn". Proponuje się koncepcję docelowego systemu odwadniania kopalni Sosnowiec w warunkach prowadzonych zmian systemu odwadniania w kopalniach Saturn i Paryż oraz prac likwidacyjnych w kopalni Porąbka-Klimontów. Do obliczeń dopływów prognostycznych wykorzystano model matematyczny przygotowany w ramach projektu celowego, wprowadzając liczne zmiany wynikające z nowych uwarunkowań techniczno-organizacyjnych. Dla umożliwienia wyboru najkorzystniejszego wariantu przeprowadzono szereg wstępnych obliczeń symulacyjnych. Szczegółowo scharakteryzowano wyniki trzech wariantów, które po dokładnej analizie uznano za najkorzystniejsze. Wykonano również wstępne obliczenia czasów zatapiania kopalń. Najkorzystniejszym rozwiązaniem w zakresie docelowego pompowania wody w kopalniach tworzących tzw. podsystem Sosnowiec jest wariant 1. W stosunku do stanu obecnego założono likwidację odwadniania stacjonarnego w kopalniach Paryż, Sosnowiec i Porąbka-Klimontów i zastąpienie go odwadnianiem za pomocą agregatów głębinowych, zabudowanych w szybach Cieszkowski, Szczepan i Ryszard wymienionych kopalń. Ponadto założono utrzymanie w niezmienionej postaci układu głównego odwadniania w kopalni Kazimierz-Juliusz. Podstawową zaletą proponowanego sposobu odwadniania jest możliwość sterowania odbudową zwierciadła wód podziemnych w miarę realizacji kolejnych decyzji likwidacyjnych i zmian warunków eksploatacji w czynnych zakładach górniczych. Tym samym zmniejszy się ilość wód pochodzących z regionalnego odwadniania kopalń i zrzucanych do cieków powierzchniowych. Znaczącemu zmniejszeniu ulegną także koszty odwadniania zlikwidowanych zakładów górniczych. Dzięki zastosowaniu studziennego systemu odwadniania zminimalizowaniu ulegnie zatrudnienie ludzi, zostaną oni "wyprowadzeni" na powierzchnię, uniknie się konieczności wentylacji zlikwidowanej kopalni itp.

EN

The presented work characterizes the result of research carried out in the course of a multivariant conceptual project for a target dewatering mine system forming the so-called subsystem Sosnowiec and thus guaranteeing the safety of neighbouring mines. This work was realized in the course of the second phase of drilling works related to the earlier competed target project, carried out by the University of Mining and Metallurgy in Cracow. The project presents the method of target dewatering of the mines Saturn, Siemianowice with ZG Rozalia, Jowisz with ZG Wojkowice, Grodziec, Paryż, Sosnowiec, Porąbka-Klimontów and Kazimierz-Juliusz. To describe the variables of the target dewatering system it was necessary to consider a range of hydrogeological and mining factors. The long-term inflows over the course of the years into each of the mines as well as their dewatering systems were reanalyzed. This was followed by an analysis of the direct and indirect hydraulic connections between the mines. The above factors to a large degree determine the proposed variant system of dewatering. The presented project in a certain sense represents the continuation and development of the multivariant "Target conceptual project model for the dewatering of KWK Saturn and neighbouring mines forming the subsystem Saturn". A conceptual target dewatering system of the mine Sosnowiec is proposed under transformation conditions to the dewatering systems at the mines Saturn and Paryż as well as to the liquidation of works at the mine Porąbka-Klimontów. A mathematical model realized during objectives design was used to calculate prognostic flows thus introducing numerous changes arising from new technical-organizational conditions. In order to enable the most advantageous choice of variant a range of preliminary simulation calculations were introduced. The results of three variants were particularly characterized and after precise analysis were recognized as being most advantegous. Preliminary calculations of the flooding times were also calculated. The most advantageous solution concerning the target pumping of water in mines forming the so-called subsystem Sosnowiec is variant 1. In relation to the presently established state, the liquidation of the stationary dewatering pump at the mines Paryż, Sosnowiec and Porąbka-Klimontów was assumed and the replacement by dewatering with the use of submerged borehole pumps built into the shafts Cieszkowski, Szczepan and Ryszard of the above mentioned mines. Apart from this the maintenance in unchanged form of the primary dewatering arrangements of the mine Kazimierz-Juliusz is assumed. The primary advantage of the proposed dewatering system is the possibility of controlling the formation/build up of the groundwater table during the realization of successive liquidation decisions and changes in exploitation conditions at active mines. At the same time the amount of water originating from both regional dewatering of mines and water directed into surface drainage will be lessened. The costs of dewatering liquidated mines will be significantly reduced. As a result of applying a well system of dewatering mines, underground manpower will be minimized and the necessity of ventilating liquidated mines will be eliminated.

9

Naturalny i wymuszony drenażem górniczym bilans wód podziemnych zlewni Bobrzycy w rejonie Z.G. "KONRAD"

80%

Sawicki J.

|

tom Vol. 85, nr 27

101-112

PL

W artykule określono wielkość dynamicznego dopływu wód do wyrobisk dawnych Zakładów Górniczych : 'Konrad' wyznaczono granice i powierzchnię poziemnej zlewni i obliczono infiltrację opadów atmosferycznych zasilających kopalnie i rzekę Bobrzycę. Porównano elementy bilansu wód podziemnych w zlewni objętej drenażem górniczym i zlewni w naturalny sposób drenowanej przez rzeki. Parametryczne wskaźniki składników bilansu wód podziemnych służyć mogą w prognozach ustalających zasięg depresji i dopływ do kopalń i ujęć wody funkcjonujących w podobnych warunkach.

EN

In this article depth of dynamic water inflow to the closed works of former ' Konrad' copper-mine was determined. Area and boundary of underground water basin were determined as well. Infiltration of precipitates which are feeded of the mine Bobrzyce river was calculated. Elements of underground water balancein the basin conteins by mining drainge and the natural one by the rivers were compared. Parametric indicator of deppression and water inflow to the mines and the water intakes which are working in the similar conditions.

10

Wykorzystanie energii geotermalnej pochodzącej z odwadniania zakładów górniczych, na przykładzie rozwiązań zastosowanych w SRK S.A. Zakładzie CZOK w Czeladzi

80%

Tokarz M. , Mucha W.

|

tom R. 52, nr 1

103--114

PL

Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. Zakład Centralny Zakład Odwadniania Kopalń (CZOK) z siedzibą w Czeladzi powołany został w związku z koniecznością prowadzenia odwadniania zlikwidowanych kopalń, w celu ochrony przed zatopieniem kopalń istniejących. Zakład CZOK odwadnia 15 zlikwidowanych kopalń węgla kamiennego. W 2008 roku Zakład CZOK przystąpił do projektu odzyskiwania ciepła z wód kopalnianych. W ramach projektu zdecydowano o wybudowaniu pierwszej w Polsce instalacji centralnego ogrzewania z wykorzystaniem pomp ciepła, w której źródło ciepła stanowi woda pompowana ze zlikwidowanej kopalni – w tym przypadku Kopalni „Saturn” w Czeladzi. Na realizację projektu pozyskano środki finansowe z dotacji budżetowej oraz z projektu REMINING – LOWEX, współfinansowanego przez Unię Europejską. Inwestycja obejmowała kompleksową termomodernizację budynku administracji CZOK i zastąpienie ogrzewania elektrycznego energią cieplną z wody kopalnianej. Zastosowane przez Zakład CZOK przedsięwzięcie jest innowacyjnym i ekologicznym rozwiązaniem. Otwiera ono perspektywy jego wykorzystania w znacznie szerszej skali m.in. do ogrzewania zespołu budynków i budowli, osiedli mieszkaniowych, obiektów użyteczności publicznej itp., co wpłynie na poprawę stanu środowiska poprzez zmniejszenie emisji szkodliwych gazów do atmosfery.

EN

Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. Zakład Centralny Zakład Odwadniania Kopalń (CZOK) based in Czeladź was created to dewaterate closed coal mines, in order to protect existing mines from beeing flooded. The CZOK dewaters 15 closed coal mines. In 2008 the CZOK joined the water’s mine heat recovery project. This project involved construction of the first central heating system based on heat pumps that use energy from mine’s water in Poland. The innovation of this investment consist of recovering heat from the mine’s water. The project is situated in a flooded ‘Saturn’ coal mine in Czeladź. The realisation of the project was possible thanks to the financial backing of European Union project REMINING – LOWEX (Redevelopment of European Mining Areas into Sustainable Communities by Integrating Supply and Demand Side based on Low Energy Principles). The investment involves complex thermo-modernisation of CZOK’s administration building and replacement of the electric heating by geothermal energy. The presented project is an innovative and ecological solution – it can improve condition of the environment by reducing the emission of harmful gases into the atmosphere. Additionaly, the same kind of instalation can be reused in many other cases, to heating for example residential complexes, schools, institutions or factories.

11

Sposoby odwadniania kopalń kruszcowych w rejonie Olkusza w XV i XVI w.

80%

Krok A.

Pompy, Pompownie

|

2001

|

tom nr 4 (102)

49-50

12

Odwadnianie kopalń zatapialnymi dwustrumieniowymi pompami firmy RITZ

80%

Pompy, Pompownie

|

2000

|

tom nr 2 (88)

25-25

13

Spływ powierzchniowy i dopływ wód podziemnych w kopalniach odkrywkowych. Uwagi metodyczne dotyczące ich wyznaczania

80%

Sawicki J. , Derkowska M.

|

tom Vol. 102, nr 29

191-201

PL

W artykule omówiono sposoby prowadzenia pomiarów i rejestracji ilości wypompowywanej wody w górnictwie odkrywkowym. Przedstawiono niezbędne zalecenia, jak powinny być prowadzone pomiary, aby pozwoliły na wyodrębnienie z ogólnego dopływu spływów powierzchniowych i dopływów podziemnych. Przedstawiono metody wyznaczenia tych rodzajów dopływu w kopalniach odkrywkowych, gdzie prowadzone są pomiary z częstotliwością 8-godzinną i dobową oraz uproszczone metody wyznaczenia spływów powierzchniowych i dopływów podziemnych w sytuacji, gdy rejestracja ilości wypompowanej wody dotyczy przedziałów miesięcznych. Opisano również sposoby postępowania w przypadkach gdy kopalnia odwadniana jest grawitacyjnie, a pomiary w kanałach odpływowych wykonywane były w nieregularnych odstępach czasu.

EN

Methods for testing and recording of water amount pumped out in surface mining are presented in this article. Nessesary recommendations how to carry out measurements so that one could separate the surface runoff and ground inflow from the total inflow are described. Methods for evaluation of these kinds of inflow in open-pits when water amound testing is carried out every eight and every twenty-four hours as well as simple methods when only monthly recordings of water are available are also demonstrated. The autors also describe procedures for evaluating the water inflow when an open-pit is dewa-tered grawitationally and measurements in discharge channels are irregularly carried out.

14

Schematyzacja złożonych warunków hydrogeologicznych dla prognozowania dopływów do kopalń na przykładzie rejonu olkuskiego

60%

Haładus A. , Kulma R.

|

tom T. 19, z. 2

57-80

PL

Prognozy hydrogeologiczne coraz częściej są wykonywane metodami modelowania matematycznego. W stosunku do obliczeń wzorami analitycznymi wymagają znacznie mniejszego zakresu schematyzacji warunków hydrogeologicznych. Dotychczasowa praktyka autorów wskazuje, że nawet dla złożonych warunków występowania poziomów wodonośnych i przy uwzględnieniu czynników antropogenicznych można uzyskać wiarygodne wyniki obliczeń. W pracy przedstawiono model cyfrowy skomplikowanych warunków hydrogeologicznych na przykładzie rejonu olkuskiego. Budują go cztery zbiorniki wodonośne typu porowego lub szczelinowo-krasowego, tj. czwartorzędowy, jurajski, triasowy i paleozoiczny, związane ze sobą poprzez różnego typu kontakty hydrauliczne. Naturalne warunki w tym rejonie zostały bardzo silnie zmienione przez intensywny drenaż górniczy, osiągający wydajność ponad 300 m3/min, a także ujęcia wód podziemnych. W wyniku odwadniania powstał regionalny lej depresyjny o zasięgu kilkuset km2 i maksymalnym obniżeniu około 140 m. Do stworzenia modelu cyfrowego warunków hydrogeologicznych wykorzystano program z biblioteki HYDRYLIB. Model ma charakter dwuwarstwowy i składa się z warstwy górnej (czwartorzędowo-jurajskiej) i dolnej (czwartorzędowo-triasowo-dewońskiej). Został zweryfikowany w oparciu o dopływy do kopalń i pomiary zwierciadła wód podziemnych wg stanu na I kwartał 2001 r. Na modelu uzyskano bardzo wysoką zgodność tych wielkości z danymi rzeczywistymi. Model może zostać wykorzystany do prognoz hydrogeologicznych, w tym dopływów do kopalń w fazie ich likwidacji. Wiarygodność rozwiązań prognostycznych jest szczególnie istotna z uwagi na występowanie w tym rejonie dwóch głównych zbiorników wód podziemnych: jurajskiego i triasowego.

EN

Recently, mathematical modelling methods are still more commonly applied to hydrogeological prognosing. In comparison with analytical formulae calculations, the mathematical methods require much less schematization of hydrogeological conditions. According to author's experience, even complicated geological settings of groundwater horizons and consideration of anthropogenic factors do not preclude the credible results of calculations. The paper presents digital model of complicated hydrogeological conditions based upon the example of the Olkusz district. Four groundwater aquifers of porous or fracture-karstic type occur in the study area: Quaternary, Jurassic, Triassic and Paleozoic. The aquifers are interconnected by various hydraulic contacts. Natural conditions have been strongly modified by intensive mine drainage (over 300 m3/min) and groundwater intakes. The resulting regional depression cone covers some hundreds of square kilometers and reaches groundwater table depression about 140 meters. The HYDRYLIB software library was used for construction of digital model of hydrogeological conditions. The model includes two layers: upper (Quaternary-Jurassic) and lower (Quaternary-Triassic-Devonian). Verification of the model was provided by measured inflows to the mines and groundwater table positions (data for I quarter of 2001). Very high consistence was obtained for modelled and measured values. The model can be applied to hydrogeological prognoses including the inflow to the mines during closure and remediation. Credibility of prognoses is particularly important due to the presence of two main groundwater aquifers: Jurassic and Triassic in the study area.

15

Zmiany zasobów wód podziemnych w obszarze intensywnego odwadniania Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów

60%

Szczepiński J.

|

tom T. 18, z. 2

91-103

PL

Odwadnianie odkrywkowej Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów oddziałuje w dużym stopniu na gospodarkę wodną rejonu. Zmianie ulegają naturalne zasoby wód podziemnych, a więc zarówno zasoby statyczne, jak i zasoby odnawialne. Dla określenia wielkości tych zmian zrealizowano matematyczny model przepływu wód podziemnych obejmujący obszar około 2500 km2. Model symuluje warunki krążenia wód podziemnych w rejonie złoża Bełchatów w warunkach naturalnych, tj. z okresu przed uruchomieniem odwodnienia, oraz w warunkach zmienionych 20-letnią eksploatacją systemu odwodnienia z wydajnością wahającą się od 170 do 450 m3/min. Uzyskane na podstawie badań modelowych wyniki wskazują, że w obszarze wpływu odwadniania kopalni na wody podziemne infiltracja efektywna pochodząca z opadów atmosferycznych wzrosła o około 50%. Dodatkowe zasilanie warstwy wodonośnej, związane z przyrostem infiltracji wód powierzchniowych oraz sztucznym zasilaniem wodami z nieuszczelnionego składowiska popiołów, przyczyniło się do przyrostu zasobów dynamicznych łącznie o blisko 80%. Wody pochodzące z zasobów dynamicznych stanowiły 72,7% całkowitego dopływu wód podziemnych do kopalni. Pozostałą część, tj. 27,3%, stanowiły dopływy wód podziemnych pochodzące z zasobów statycznych.

EN

The Bełchatów lignite open pit dewatering caused changes in water management of the area. Groundwater natural resources were changed. While groundwater storage were reduced, groundwater renewable resources were grown. For estimation the changes of ground water resources, ground water flow model was constructed representing the study area of about 2500 km2. The model simulation was performed for steady state condition for the period before drainage system has been put into operation and also for transient conditions as a result of 20-years mine dewareting with the mine water inflow ranged from 170-450 m3/min. The results obtained during simulation indicate that in the range of dewatering influence area effective infiltration from precipitation grows about 50%. Additional recharge of aquifer as a result of increase of water infiltration from water courses as well as artificial recharge from dispodal site caused that the total renewable resources increased about 80%. After 20-years of dewatering, the total mine water inflow from groundwater renewable resources was 72,7% and from groundwater storage was 27,3%.

16

Porównanie metod prognozowania zatapiania kopalń węgla kamiennego

60%

Zdechlik R. , Haładus A. , Bukowski P.

|

tom nr 431, Hydrogeologia

287--295

PL

W artykule porównano rezultaty obliczeń prognostycznych przebiegu zatapiania kopalni węgla kamiennego, wykonanych dwiema metodami: analityczną i z wykorzystaniem modelu matematycznego. Obliczenia analityczne oparto na szczegółowej ocenie pojemności wodnej górotworu, zrobów i wyrobisk korytarzowych oraz wielkości dopływów. Numeryczne badania modelowe, uważne za najnowocześniejsze narzędzie predykcji hydrogeologicznej, są rzadko wykonywane na potrzeby górnictwa węgla kamiennego. Głównym powodem są trudności związane z odwzorowaniem skomplikowanych warunków hydrogeologicznych, dodatkowo zaburzonych złożonymi czynnikami antropogenicznymi. Jako poligon doświadczalny do badań wybrano przeznaczony do całkowitej likwidacji ruch jednej z kopalń prowadzących eksploatację we wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węgłowego, w obrębie krakowskiej serii piaskowcowej. Ruch ten stanowi odrębną jednostkę wydobywczą, odizolowaną hydraulicznie od reszty kopalni. Trwający od dłuższego czasu proces fizycznej likwidacji tej części kopalni umożliwił przeprowadzenie tzw. analizy post-audit, polegającej na zweryfikowaniu wcześniejszych prognoz przez porównanie ich wyników z faktycznym przebiegiem zatapiania.

EN

This article presents the prognoses of partial flooding of mine workings in hard coal mine. The prognoses in time were prepared on the basis of analytical and mathematical methods. Analytical calculations were made based on storage capacity and water inflow data. A mathematical model of hydrogeological conditions, consisting of nine layers, was verified in steady-state and transient conditions. The model shows that water inflow to mine workings and groundwater table is perfectly in line with the real measurements.

17

Wpływ zatapiania wyrobisk górniczych na jakość wód kopalnianych pompowanych przez Centralny Zakład Odwadniania Kopalń

60%

Janson E. , Czapnik A.

|

2004

|

tom T. 20, z. 3

141-153

PL

W wyniku odwadniania zlikwidowanych kopalń, prowadzonego w celu zabezpieczenia czynnych zakładów górniczych przed zagrożeniem wodnym, do cieków powierzchniowych odprowadzane jest średnio 200 000 m3/d wód o sumarycznej zawartości chlorków i siarczanów wahającej się w granicach 0,5 - 8,0 kg/m3. W trzynastu rejonach Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń (CZOK) utrzymywane jest odwadnianien wyrobisk za pomocą pompowni stacjonarnych i głębinowych. Na przykładzie rejonów "Siemianowice" i "Paryż" omówiono uwarunkowania hydrogeologiczne i zmiany składu chemicznego wód dołowych w trakcie likwidacji i zatapiania wyrobisk. Z doświadczeń CZOK wynika, że prognozowane parametry jakości wód dla likwidowanych kopalń znacznie róznią się od obserwowanych, a analogie nie mają prostego przełożenia z uwagi na odmienne czynniki decydujące o ostatecznym składzie chemicznym wód. Brak możliwości zagospodarowania wód kopalnianych decyduje o ich bezpośrednim zrzucie do cieków powierzchniowych, w wyniku czego następują przeobrażenia flory i fauny odbiornika i zakłócenia procesów samooczyszczania.

EN

As a result of dewatering liquidated mines continued for protect working coal mines against water menace, at the average 200 000 m3/d is discharged with summary concentration of chloride and sulfate range from 0.5 to 8.0 kg/m3. In the thirteen fields of Central Departament of Mine Drainage (CDMD) dewatering are kept by two sorts of systems: pumping stations and submerged pumps. In the example of "Siemianowice" field and "Paryż" field, changes of hydrogeological conditions and water chemical constitution was elaborated during the liquidation and mine flooding. The Departament's experience reveals that forecasting mine water quality are much different that observed results, an analogy with earlier mines are not correct because of different conditions deciding of final mine water chemical constitution. There is no possibilities to use mine water for different aims, it decides that water is discharged into surface water races, caused changes of receiving flora and fauna and water self - purification process.

18

Badania modelowe zmian stosunków wodnych w warunkach likwidacji górnictwa rud cynku i ołowiu w rejonie olkuskim

60%

Haładus A. , Kulma R.

|

2004

|

tom T. 20, z. 2

89-107

PL

W rejonie olkuskim występują bardzo złożone warunki hydrogeologiczne. Kompleks wodonośny tworzą utwory typu porowego lub szczelinowo-krasowego, należące do czwartorzędowego, jurajskiego, triasowego i paleozoicznego piętra wodonośnego. Wzajemna ich więź ma miejsce poprzez różnego rodzaju kontakty hydrauliczne. Naturalne warunki hydrogeologiczne zostały silnie przeobrażone, zwłaszcza przez intensywny drenaż górniczy osiągający maksymalnie wydajność ponad 350 m3/min. W wyniku odwadniania powstał rozległy lej depresji o powierzchni kilkuset km2. Przewidywana do końca 2012 roku likwidacja kopalń rud cynku i ołowiu w rejonie olkuskim spowoduje zarówno ilościowe, jak i jakościowe regionalne zmiany stosunków wodnych. Wymusiło to także konieczność nowego spojrzenia na problematykę zaopatrzenia tego rejonu w wodę. W pracy przedstawiono prognozy hydrogeologiczne uwzględniające zmiany stosunków wodnych w rejonie olkuskim w warunkach likwidacji zakładów górniczych oraz możliwości zaopatrzenia w wodę. Prognozy zrealizowano w oparciu o badania na modelu obejmującym obszar filtracji o powierzchni około 937 km2. Model składa się z dwóch warstw wodonośnych, tj. górnej - obejmujący utwory czwartorzędowo-jurajskie i dolnej - czwartorzędowo-triasowo-dewońskie, rozdzielonych serią osadów słabo przepuszczalnych retyko-kajpru.

EN

The Olkusz area is characterized by very complicated hydrogeological conditions. The Quaternary, Jurassic, Triassic and Paleozoic groundwater horizons represent porous of fracture-karstic types. The groundwater horizons are in permanent hydraulic contact. Natural hydrogeological conditions were highly disturbed, mostly by intensive mine drainage, which reached peak discharge of 350 m3/min and resulted in the formation of depression cone covering several hundreds of square kilometers. The closure of zinc and lead ore mining activity in the Olkusz region, scheduled to be completed before 2012, will give rise to both qualitative and quantitative, regional changes in the aquatic environment. Hence, a new concept is necessary of water supply in the area. The paper presents hydrogeological prognoses which consider the changes in aquatic environment of the Olkusz area during mine closure and the presumed water supply. The prognoses were based upon modelling of filtration area extending over 937 km2. The model considers two groundwater horizons: upper, which includes Quaternary-Jurassic strata and lower. which embraces Quaternary-Triassic-Devonian sediments, both separated by low-permeable, Rhoethian-Keuper beds.

19

Badania modelowe zmian stosunków wodnych w obrębie złoża piasków na obszarze górniczym Szczakowa III

60%

Haładus A. , Kania J. , Kulma R.

|

tom T. 23, z. 1

139-152

PL

W warunkach złożonej budowy geologicznej oraz bezpośrednich i pośrednich połączeń hydraulicznych istniejących między piętrami wodonośnymi czwartorzędu, triasu i karbonu prowadzona jest działalność wydobywcza Kopalni Piasku Szczakowa. Grawitacyjne odwadnianie tej kopalni prowadzone rozbudowanym systemem kanałów i rowów odwadniających spowodowało znaczące zmiany stosunków wodnych, głównie w obrębie piętra czwartorzędowego. Zmiany te potęgowane są przez drenujące oddziaływanie podziemnych wyrobisk kopań rud cynku i ołowiu oraz studziennych ujęć wodnych. Aktualne warunki formowania strumieni wód podziemnych zostały odtworzone na numerycznym modelu obszaru filtracji. Model ten wykorzystano również do wykonania obliczeń symulacyjnych i przedstawienia prognozy hydrogeologicznej związanej z przewidywanym zakończeniem wydobycia piasków podsadzkowych i rekreacyjnym przeznaczeniem terenów pogórniczych. Określony został docelowy układ hydrodynamiczny w piętrze czwartorzędowo-triasowym oraz spodziewane przepływy w ciekach powierzchniowych, kanałach i rowach. Wskazano także obszary objęte depresją bądź impresją zwierciadła wód podziemnych.

EN

The Szczakowa sand pit works the sand deposit in the area of complicated geological structure as well as direct and indirect hydraulic connections between the Quaternary, Triassic and Carboniferous groundwater horizons. Gravitational drainage of the pit, carried on with the dense systems of canals and ditches, caused significant changes in the aquatic environment, particularly in the Quaternary groundwater horizon. These changes are intensified by the influence of adjacent Zn-Pb ore mines and water wells. Current conditions of groundwater flows were reconstructed with the numeric model of filtration area. This model was applied to simulation and prognosing of hydrogeological conditions after the closure of mining operations and during the remediation of the pit towards the recreation purposes. The final hydrodynamic pattern was prognosed within the Quaternary-Triassic groundwater horizon together with the expected flow rates in natural surface flows, canals and ditches. Moreover, the areas of prognosed depression or impression of groundwater table were identified.

20

Zabezpieczenie Centralnej Pompowni Bolko przed skutkami eksploatacji głębokiej pod miastem Bytom

60%

Czaja P. , Hydzik J.

|

tom R. 29, z. 3/1

177-187

PL

Nakładające się na siebie w niecce bytomskiej obszary górnicze starych kopalń rud cynku i ołowiu oraz eksploatowanych obecnie kopalń węgla kamiennego są powodem znacznych komplikacji związanych z likwidacją zagrożenia wodnego w tym rejonie. Znaczne dopływu wód triasowych wymagają stałego pompowania w celu ochrony zarówno czynnych pól eksploatacyjnych kopalń węgla, jak też samej powierzchni znacznie obniżonego terenu okolic Bytomia. Eksploatacja pokładu 510 przez kopalnię "Centrum" pod czynną Pompownią Centralną przy szybie "Bolko" stworzyła dla niej określone zagrożenie. Przedmiotem niniejszej pracy jest analiza potencjalnego zagrożenia oraz sposób jego likwidacji przez zaprojektowanie i wykonanie odpowiedniego zabezpieczenia infrastruktury górniczej i mechanicznej pompowni.

EN

Water hazard in Bytom City caused by both old shallow Led and Zink mines and active present deep hard coal mines become to be a very complicated in recent years. Very reach water inflow from the Triassic strata needs permanent pumping of 30 cubic meters/min for - among the others - protections of operating under them hard coal mines. Exploitation of the seam 510 by the "Centrum" Colliery in the part laying exactly under the Central Pumping Station Bolko caused a strong damage hazard. Protection of the Central Pumping Station include special compensation system for the pipelines situated both, in one's an also in main pumping shaft and inclined galleries connecting the pump chamber and the shaft. Designing of the compensation system special flexibility rubber compensators has been used. For the shaft's pipeline of 600 mm in diameter steel compensators has been proposed. The paper presents proposed system and discus obtained results.