Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

„Ci nawet sami, którzy stróżami praw są postanowieni, najpierwszymi zachowaczami onych być powinni”2. O praworządności w debacie i dziele reformatorskim Sejmu Wielkiego (1788–1792)

100%

Tarnowska A.

|

2021

|

nr 3 (61)

47-62

PL

Choć teoretyczne założenia koncepcji państwa prawa rozwijano w tradycji kontynen-talnej dopiero w XIX w., jej systemowe elementy mają korzenie sięgające w głąb historii. W niniejszym przyczynku autorka poddaje analizie wybrane przykłady z zakresu legisla-cji i kultury prawnej epoki Sejmu Wielkiego (1788–1792). Koncentruje się w szczególno-ści na problemach wyartykułowania i funkcjonowania nadrzędności konstytucji w po-rządku prawnym oraz innowacyjnym ukształtowaniu odpowiedzialności kluczowych organów państwa, w tym członków egzekutywy. Kwestie te bowiem szczególnie zdają się odzwierciedlać zawieszenie między rodzimym dorobkiem a nowoczesnością konsty-tucjonalizmu. Jednocześnie oba przypadki pokazują, że ratio legis tych rozwiązań mia-ło przede wszystkim praktyczny, nie koncepcyjny charakter.

EN

Although the theoretical assumptions of the concept of the rule of law have been devel-oped in the continental tradition only in the 19th century, its systemic elements have their roots deep in history. In this contribution, the author analyses selected examples from the field of legislation and legal culture of the Great Sejm era (1788–1792). She focuses in particular on the problems of articulation and functioning of the supremacy of the constitution in the legal order and the innovative shaping of the responsibilities of key state authorities. These issues notably seem to reflect the suspension between the domes-tic heritage and the modernity of constitutionalism. At the same time, both cases prove that the ratio legis of these solutions was primarily of a practical, not conceptual nature.

2

Institution of Impeachment (Juicio Político) in selected states of Latin America

86%

Składowska J.

|

2018

|

tom 2018(4)

179-196

EN

Celem artykułu jest analiza instytucji juicio político (impeachment) w latynoamerykańskim systemie prezydenckim, na przykładzie rozwiązań przyjętych w Argentynie, Brazylii, Hondurasie i Paragwaju. Hipoteza badawcza zakłada, że w Ameryce Łacińskiej impeachment przestaje pełnić funkcję jedynie kontrolną, a staje się narzędziem do rozwiązywania kryzysów politycznych w drodze „legislacyjnego” zamachu stanu. Autorka poszuka odpowiedzi na następujące pytania: 1) jaki jest charakter prawny latynoamerykańskiego impeachmentu? 2) co sprawia, że w badanym regionie sięga się po niego znacznie częściej niż w Stanach Zjednoczonych czy w państwach europejskich 3) dlaczego stał się on alternatywą dla innych metod rozwiązywania kryzysów politycznych? Autorka sięgnie po metodę instytucjonalno-prawną oraz komparatystyczną.

3

Kilka uwag na temat warunków formalnych wniosku o wyrażenie wotum nieufności ministrowi

72%

Woźnicki M.

|

nr 5 (45)

161-185

PL

W świetle Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., minister ponosi indywidualną odpowiedzialność polityczną przed Sejmem oraz przed Prezesem Rady Ministrów. Sejm posiada prawo do doprowadzenia do dymisji każdego ministra poprzez uchwalenie wotum nieufności. Głównym celem niniejszego artykułu jest przedstawienie warunków formalnych wniosku o wyrażenie indywidualnego wotum nieufności oraz odpowiedź na pytania: jakie są przyczyny składania tego typu wniosków oraz kiedy posłowie mają prawo zażądać dymisji ministra. W artykule przedstawiono wyniki analizy wniosków o wyrażenie wotum nieufności ministrom z lat 1997–2015.

EN

According to the Constitution of Poland from 2nd April 1997, a cabinet minister is political responsible to the Sejm and to the Prime Minister. The Sejm has power to lead to the dismissal of each minister by passing a motion of no confidence. The main goal of this paper is to show the formal requirements of an motion of no confidence to a single minister, and to answer questions: what are the reasons explaining to submit this kind of motion and when member of parliament have a right to demand a dismissal of a cabinet minister. In this paper it is shown the results of an analysis of motions of no confidence to a cabinet minister from 1997 to 2015.

4

Delimitacja odpowiedzialności Prezydenta RP a jej konstytucjonalizacja – wybrane problemy

72%

Abramski O.

|

nr XXI

15-26

EN

The legal foundations of the responsibility of the head of state are significant from the point of view of determining its political position and exercising administrative social control over the institution of the state. The mechanisms of institutionalizing the President’s responsibility established in Poland generally fulfill a protective role, but do not fully achieve the control and guarantee function for a democratic state of law. The structure of the constitutional and criminal liability of the Speaker of the Sejm or Senate, performing, pro tempore, the duties of the head of state, and the scope of the President’s responsibility partially have not been regulated at the constitutional level. These are controversial solutions from the standpoint of the hierarchy of norms and social practice

PL

Podstawy prawne odpowiedzialności głowy państwa są istotne z punktu widzenia określenia jej pozycji ustrojowej i sprawowania instytucjonalnej kontroli społecznej nad organem państwa. Ukształtowane w III RP mechanizmy instytucjonalizacji odpowiedzialności Prezydenta zasadniczo spełniają rolę ochronną, ale nie w pełni realizują funkcję kontrolną i gwarancyjną dla demokratycznego państwa prawa. Konstrukcja odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej Marszałka Sejmu albo Senatu, pro tempore wykonujących obowiązki głowy państwa oraz częściowo zakres przedmiotowy odpowiedzialności Prezydenta nie, zostały unormowane na szczeblu konstytucyjnym. Są to rozwiązania kontrowersyjne ze stanowiska hierarchii norm oraz praktyki społecznej.

5

Institution of Impeachment (Juicio Político) in Selected States of Latin America

72%

Składowska J.

|

nr 4(50)

179-196

EN

The purpose of the article is to analyse the legal institution of juicio politico (impeachment) in the Latin-American presidential system, regarding the regulation adopted in Argentina, Brazil, Honduras and Paraguay. The hypothesis assumes that the impeachment in Latin America turns from the instrument of pure control character into the tool dedicated to resolve the political crisis by mean of “legislative coup d'état”. The author will search for the answers for the following questions: 1) what is the legal character of Latin-American impeachment? 2) what makes the impeachment more common in Latin America that in United States or European countries? 3) why does it become an attractive alternative for other methods to resolve political crises? The legal, institutional as well as the comparative method will be adopted in the article.

PL

Celem artykułu jest analiza instytucji juicio político (impeachment) w latynoamerykańskim systemie prezydenckim, na przykładzie rozwiązań przyjętych w Argentynie, Brazylii, Hondurasie i Paragwaju. Hipoteza badawcza zakłada, że w Ameryce Łacińskiej impeachment przestaje pełnić funkcję jedynie kontrolną, a staje się narzędziem do rozwiązywania kryzysów politycznych w drodze „legislacyjnego” zamachu stanu. Autorka poszuka odpowiedzi na następujące pytania: 1) jaki jest charakter prawny latynoamerykańskiego impeachmentu? 2) co sprawia, że w badanym regionie sięga się po niego znacznie częściej niż w Stanach Zjednoczonych czy w państwach europejskich 3) dlaczego stał się on alternatywą dla innych metod rozwiązywania kryzysów politycznych? Autorka sięgnie po metodę instytucjonalno-prawną oraz komparatystyczną.

6

Sejm cztery lata po przyjęciu Traktatu z Lizbony – rozwiązania prawne i praktyka parlamentarna

58%

Kupis M.

|

nr 1 (17)

93-123

PL

Artykuł jest kompleksową analizą rozwiązań prawnych i praktyki parlamentarnej w Polsce, dokonaną po czterech latach od przyjęcia Traktatu z Lizbony. Specjalny nacisk położony został w nim na trzech zagadnieniach: regulacjach tzw. ustawy kooperacyjnej z 2010 r., postanowieniach regulaminu Sejmu dotyczących Komisji ds. Unii Europejskiej oraz praktycznych aspektach postępowania w Sejmie w sprawie projektów aktów ustawodawczych UE. Punktem wyjścia powyższej analizy jest Protokół w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności, wprowadzony przez Traktat z Lizbony, który nakłada na instytucje UE nakaz bezpośredniego informowania parlamentów narodowych o treści wniosków legislacyjnych UE, dla których przewidziane jest wyrażenie opinii. W związku z tym Traktat z Lizbony powierzył polskiemu parlamentowi władzę, mającą charakter weta w stosunku do decyzji redukujących suwerenne prawa Polski jako jednego z państw członkowskich. Jednakże faktyczna rola Sejmu w funkcjonowaniu UE zależy od jego zdolności do wywierania realnego wpływu na prowadzenie polityki europejskiej przez rząd, co jest związane z możliwością zawierania porozumień politycznych na szczeblu krajowym. Autorka sugeruje, że do sprawowania skutecznego nadzoru nad przestrzeganiem przez UE zasad pomocniczości i proporcjonalności nie tylko wymagana jest większa aktywność samego Sejmu, ale także zapewnienie mu mechanizmów egzekwowania od członków Rady Ministrów politycznej odpowiedzialności za swoje działania na forum instytucji UE. W przeciwnym razie rozwiązania przyjęte w Traktacie z Lizbony nie wpłyną na dotychczasowy sposób uprawiania polityki europejskiej w Polsce, w którym prym wiedzie rząd.

EN

The article attempts to give a comprehensive analysis of the legal and parliamentary practice in Poland, made after four years from the adoption of the Treaty of Lisbon. The special focus is given to three issues: regulations of the so-called cooperation law, regulations of the Rules of Procedure of the Sejm for the Committee of the European Union and the practical aspects of proceedings of the EU legislative proposals in the Sejm. The starting point of the above analysis is protocol on the application of the principles of subsidiarity and proportionality, introduced by the Treaty of Lisbon, which impose on the EU institutions to directly inform national parliaments of the content of EU legislative proposals for which is provided to express an opinion. Therefore, the Lisbon’s Treaty confers on Polish parliament the power having the nature of a veto in relation to decision reducing sovereign rights of Poland as the one of the member states. However, the present role of the Sejm in the functioning of the EU depends on its ability to exert a real influence on the European policy conducting by the government, which is related with a possibility of concluding the political consensus on the national level. The author suggests that for supervision of the EU’s principles of subsidiarity and proportionality, not only greater activeness of Polish parliament, but also providing mechanisms for the enforcement of the members of the Council of Ministers of the political responsibility for their actions in the EU institutions, is required. Otherwise, the solutions adopted in the Treaty of Lisbon will not affect on the existing European policy way in Poland, which leads government.

7

Polityczna, moralna czy kryminalna? Rozważania o winie na podstawie teorii Karla Jaspersa

58%

Jezierska J.

|

tom 2(17)

90-101

PL

Artykuł dotyczy winy jako pojęcia z pogranicza prawa i filozofii. Swoje rozważania wyprowadzam z wykładów pt. Problem winy Karla Jaspersa, który wypracował rozróżnienie czterech rodzajów winy: kryminalnej, politycznej, moralnej i metafizycznej. Podział ten został przez niego przeprowadzony zaraz po II wojnie światowej, w trakcie procesów norymberskich, gdy problem winy niemieckiej był szeroko dyskutowany – zarówno przez aliantów, zwycięzców, jak i w społeczeństwie niemieckim. Na powyższe rozróżnienie nakładają się ponadto kwestie winy zbiorowej i indywidualnej. Klarowna dystynkcja ma na celu, wedle słów filozofa, pomóc w wyjaśnieniu rozpatrywanych kwestii i dojściu do prawdy. Moim zadaniem w niniejszym tekście było zreferowanie teorii winy Karla Jaspersa, próba wyjaśnienia niejednoznacznych jej fragmentów, polemika z zarzutami jej stawianymi oraz próba aplikacji tejże teorii na potrzeby prawniczej dyskusji o lustracji w Polsce.

EN

This article concerns guilt as a concept which lies at the intersection of law and philosophy. My reflections are founded on Karl Jaspers’ lectures entitled The Question of German Guilt. Jaspers distinguished four types of guilt: criminal, political, moral, and metaphysical. This distinction was made immediately after the Second World War, during the Nuremberg trials, when the problem of the German guilt was widely debated – both by the Allies, the victors, and in the German society. What is superimposed on this distinction is the issues of collective and individual guilt. A clear demarcation was intended (according to the philosopher himself) to clarify these issues and to come to the truth. My task in this text was to present Karl Jaspers’ guilt theory, to explain its ambiguous fragments, to challenge the objections against this theory, and to attempt to apply it to the Polish discussion about lustration.