Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Zielone światło dla ochrony zasobów złóż kopalin

100%

Radwanek-Bąk B.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2016

|

tom Nr 1

20--22

PL

Problemy ochrony zasobów kopalin w celu zapewnienia możliwości ich gospodarczego wykorzystania obecnie i w przyszłości są znane i dyskutowane od wielu lat. W dyskusjach tych podkreślana jest potrzeba ich ochrony jako nieodnawialnych zasobów środowiska przyrodniczego o limitowanej ilości i położeniu w przestrzeni.

2

Waloryzacja złóż węgla brunatnego dla prawnej ich ochrony

100%

Uberman R.

|

tom T. 14, z. 2

415-425

PL

Coraz większe trudności z dostępem do złóż kopalin uaktualniły problem prawnej ich ochrony. Jest to tematem referatu w odniesieniu do złóż węgla brunatnego. W analizie stanu prawnego ochrony złóż kopalin, szczególnie ochrony terenów nad złożami, wykazano niedostatki dotychczasowych uregulowań w tym zakresie. Ponieważ czynnikiem ułatwiającym opracowanie zasad ochrony złóż kopalin jest ich waloryzacja i kategoryzacja, przeanalizowano dotychczasowe prace nad ustaleniem rankingu złóż węgla brunatnego. Dużą uwagę pooewięcono propozycji Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN opracowanej wspólnie z Państwowym Instytutem Geologicznym, dotyczącej waloryzacji i kategoryzacji złóż dla potrzeb ustawowej ich ochrony. Odniesiono się do sformułowanych zasad i przepisów, w tym do proponowanych instrumentów finansowych, gwarantujących skuteczność stosowania ustawy. W podsumowaniu podkreślono konieczność wprowadzenia bardziej radykalnych niż obecne rozwiązań prawnych dla ochrony złóż kopalin, zwracając jednak uwagę na dyskusyjność niektórych propozycji.

EN

Increasing problems with legal and technical access tomineral deposits due to adverse influence of other activities carried out on related surface terrain have evidenced a need for their legal protection. The presented article deals with this issue in relation to lignite deposits. A performed legal analyses of regulations regarding the above identified problem shows important deficiencies regarding protection of surface terrain against uses harming prospectus exploitation of the deposits in consideration. Ranking lignite deposits becomes an important factor facilitating such protection, therefore significant attempts regarding it have been scrutinised, focusing on proposal presented by Mineral and Economy Research Institute of Polish Academy of Science (IGSMiE PAN) together with Polish Geological Institute, for the purpose of appropriate state legislation. Criteria applied for this purpose as well as financial instruments stipulated by the committee aimed at enforcement of the recommended law are analysed. Recognising that some of the proposal can be controversial author strongly advocates a need for more stringent and effective regulations leading to protect a possibility for mineral deposits exploitation.

3

Metody oceny niezagospodarowanych złóż węgla brunatnego w aspekcie bezpieczeństwa energetycznego kraju

100%

Barańska-Buslik A.

|

tom nr 3

23--33

PL

W artykule dokonano przeglądu metod stosowanych w ocenie krajowych złóż węgla brunatnego pod kątem ustalenia kolejności ich zagospodarowania oraz zabezpieczenia ich dostępności dla przyszłej eksploatacji. W dalszej części przedstawiono założenia polityki energetycznej Polski i podstawy prawne jej funkcjonowania. Wskazano czynniki prowadzące do zahamowania rozwoju górnictwa węgla brunatnego w Polsce i działania zapobiegawcze.

EN

This article reviews methods applied in the evaluation of domestic lignite deposits for selection of their development and to provide their availability for future exploitation. The following shows the assumptions of the Polish energy policy, the legal basis for its operation, the factors leading to the inhibition of the development of the lignite mining in Poland and preventive measures.

4

Kierunki zarządzania zasobami kopalin mineralnych z punktu widzenia Skarbu Państwa jako właściciela złóż kopalin objętych własnością górniczą

84%

Stefanowicz J. , Galos K.

|

tom nr 88

251--264

PL

Gospodarka zasobami kopalin mineralnych nie stanowi w Polsce jednego kompleksowego zadania publicznego, przypisanego jednemu organowi władzy publicznej lub instytucji centralnej. Aktualnie sprawy zarządu tymi zasobami są rozrzucone pomiędzy kompetencje pięciu ministrów. Spójne uregulowanie zarządzania zasobami kopalin, w szczególności w odniesieniu do złóż objętych własnością górniczą Skarbu Państwa, powinno być jednym z niezbędnych elementów polityki surowcowej kraju. W przypadku złóż kopalin będących przedmiotem własności Skarbu Państwa jako własność górnicza Skarb Państwa może rozporządzać tym przedmiotem przez ustanowienie użytkowania górniczego, uzyskując związane z tym wynagrodzenie. Czerpanie przez Skarb Państwa pożytków ze złoża objętego własnością górniczą jest jednak aktualnie realizowane przede wszystkim w sposób pośredni, poprzez wprowadzony w 2012 r. podatek od wydobycia niektórych kopalin (rudy Cu-Ag, węglowodory), a od 2016 r. także specjalny podatek węglowodorowy. Coraz częściej powstaje konkurencja pomiędzy wykorzystaniem górotworu wraz z zasobami złóż stanowiących własność górniczą Skarbu Państwa a wykorzystaniem nadległych nieruchomości gruntowych, jak również konkurencja w obrębie górotworu - czy to w przypadku tej samej kopaliny, czy pomiędzy różnymi rodzajami kopalin. Wyraźnie zaznacza się przy tym brak wypracowanych tzw. norm kolizyjnych w regulacjach prawa geologicznego i górniczego, zagospodarowania przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, w tym także w zakresie ochrony zasobów złóż kopalin. Najważniejsze postulaty działań krótko- i średnioterminowych dla poprawy zarządzania zasobami kopalin mineralnych w Polsce to: opracowanie spójnej strategii gospodarowania zasobami kopalin, wprowadzenie instytucjonalnej ochrony zasobów złóż kopalin, wydzielenie listy złóż strategicznych i zabezpieczenie ich obszarów przed konkurencyjnym zagospodarowaniem, podjęcie działań dla zapewnienia jednego organu państwa odpowiedzialnego w całości za zarząd zasobami złóż kopalin objętych własnością górniczą.

EN

Mineral resources management in Poland is not yet complex public task, governed by one central authority, as some competences are separated between five ministries. Coherent regulation of this management, especially regarding deposits covered by so-called mining property, should be one of the basic components of the domestic mineral policy. In case of such State-owned deposits, State Treasury can dispose its ownership rights through establishment of mining usufruct, with proper compensation related to it. Collecting of benefits from State-owned deposits is actually realized also indirectly, through tax on mining exploitation of some minerals (Cu-Ag ores, hydrocarbons) introduced in 2012, and special hydrocarbon tax (in force since 2016). Competition between mining use of orogen with State-owned mineral deposits and other uses of laying above land properties, as well as competition within orogen - regarding licences for the same mineral or for different minerals, are still increasing in Poland. There is a lack of so-called collision standards in Polish law regulations, also these related to the protection of mineral deposits. The most important postulated short and medium term activities for improvement of mineral resources management in Poland should be: preparation of coherent strategy of mineral resources management, introduction of legal protection of mineral deposits, preparation of the list of strategic mineral deposits with their protection against competitive direction of use, introduction of one central authority responsible for all tasks related to mineral resources management.

5

Geologia gospodarcza

84%

Paulo A.

|

tom T. 27, z. 2--4

703-739

PL

Określono zakres, główne kierunki badawcze i zastosowania praktyczne geologii gospodarczej. Wskazano na ważniejsze badania w tej dziedzinie realizowane w Polsce w różnych ośrodkach. Spośród trzech głównych gałęzi gospodarowania obiektami geologicznymi: ogółem zasobów złóż kraju lub regionu, konkretnym eksploatowanym złożem, surowcami mineralnymi - szerzej omówiono pierwszą z wymienionych. Przedstawiono problematykę gospodarowania złożami na kolejnych etapach ich poznawania - od prognozowania, poprzez poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatację po zagospodarowanie terenu pogórniczego. Geologia gospodarcza ma charakter interdyscyplinarny i bliskie związki z innymi dziedzinami badań: nauką o złożach, geologią górniczą, hydrogeologią, geologią inżynierską, górnictwem, planowaniem przestrzennym, sozologią i ekonomią. Przedstawiono stan nauczania w tej dziedzinie

EN

Present scope of economic geology, its main research fields and applications were determined. Examples of problems encountered in Poland and solutions applied during system transition into market economy which have been studied in the main scientific organisms of the country are given. More detailed presentation is devoted to management of geological resources of the region, whereas two other branches, i.e. mining project reserves development and economics of mineral raw materials are briefly outlined. Aims of the geological resources management to be filled at the different stages of recognition from prognosis, through prospection, exploration and exploitation, to post-mining development the terrain were described. Interdisciplinary character and close relations to mineral deposits geology, mining geology, hydrogeology, engineering geology, environmental planning, sozology and economics are illustrated. Related educating state of art is also given

6

Niektóre problemy ochrony złóż kopalin w planowaniu przestrzennym

84%

Lipiński A.

|

tom nr 91

135--148

PL

Od ponad 35 lat istnieje obowiązek takiego ukształtowania zagospodarowania przestrzennego, które zapewnia ochronę złóż kopalin poprzez zapewnienie możliwości ich wydobywania. W praktyce jest on jednak realizowany w niezwykle skromnym zakresie i nierzadkie są sytuacje polegające na takim ukształtowaniu wspomnianego zagospodarowania, które albo wyklucza podjęcie wydobycia kopalin, albo je znacząco utrudnia. Prawo geologiczne i górnicze przewiduje wprawdzie instrumenty wymuszające realizację tak rozumianej ochrony złóż, tyle że nadal są one lekceważone. Co prawda początkowo orzecznictwo sądów administracyjnych bagatelizowało ten problem, jednak w ostatnich orzeczeniach sądy administracyjne dostrzegają potrzebę wspomnianej ochrony.

EN

A legal obligation has been in force for 35 years for spatial planning providing the protection of mineral deposits by creating opportunities for their extraction. In practice, however, this has been executed to an extremely modest extent and it is not uncommon that spatial plans either preclude any mineral exploitation or make it considerably more difficult. Although the Geological and Mining Law provides instruments to enforce the implementation of this kind of deposits protection, they are still disregarded. This problem had been ignored in some initial administrative court judgements, yet in their recent judgements, the administrative courts are recognizing the need for such protection.

7

The mining plants liquidation process and the protection of the deposits

84%

Ptak M. , Kasztelewicz Z. , Sikora M. , Ptak M. , Kasztelewicz Z. , Sikora M.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi Polskiej Akademii Nauk

|

2017

8

Kryteria waloryzacji geośrodowiskowej obszarów perspektywicznych występowania kopalin

84%

Sikorska-Maykowska M. , Walentek I. , Andrzejewska-Kubrak K.

|

2017

|

tom T. 33, z. 2

81--95

PL

W pracy tej przedstawiono problematykę waloryzacji geośrodowiskowej obszarów perspektywicznych występowania kopalin w Polsce. Zagadnienia te rozpatrywane są w głównej mierze na podstawie danych z bazy Mapy Geośrodowiskowej Polski w skali 1:50 000 (MGśP II). O ile dla udokumentowanych złóż stosowana jest od lat klasyfikacja pod kątem uwarunkowań środowiskowych, o tyle w odniesieniu do obszarów perspektywicznych wystąpień kopalin taka ocena nie jest prowadzona. Biorąc pod uwagę nie tylko ochronę środowiska przyrodniczego, ale także ochronę zasobów kopalin w Polsce, konieczna jest weryfikacja podejścia do obszarów perspektywicznych w kontekście ich roli w procesach planowania przestrzennego. Obszary perspektywiczne posiadają, w zależności od rodzaju kopaliny, zasięgu przeprowadzonego rozpoznania surowcowego, budowy geologicznej, bardzo zróżnicowane powierzchnie, od kilku do tysięcy hektarów. Sprawia to, że podejście do ocen środowiskowych na ich terenie musi różnić się od ocen stosowanych dla udokumentowanych już złóż kopalin. W artykule przedstawiono ilościową charakterystykę obszarów perspektywicznych kopalin dla obszaru całej Polski prezentowanych na MGśP II. Zaproponowano kryteria oceny konfliktowości obszarów perspektywicznych kopalin, różnicując je przede wszystkim w zależności od rodzaju kopaliny, sposobu eksploatacji, powierzchni obszaru i formy jego użytkowania oraz możliwości przyszłej rekultywacji.

EN

In this work, we present the problem of geo-environmental assessment of prospective areas of mineral deposits occurrence in Poland. The issue is discussed mainly based on data from the database of Geo-environmental map of Poland, scale 1:50 000 (MGśP II). While for proven deposits a classification based on environmental conditions has been used for many years, for prospective areas of mineral occurrence such an assessment is not conducted. Taking into consideration not only protection of the natural environment, but also protection of mineral resources in Poland, it is necessary to review the approach to areas with prospective mineral resources from the point of view of their role in land use planning. Such prospective areas have – depending on the type of mineral in question, how large an area has been prospected, its geological structure – highly diverse surface area, from just a few to thousands of hectares. This means the approach to environmental assessments of prospective areas of mineral occurrence must be different from that for already proven locations of mineral resources. The article presents quantitative characteristics of prospective areas of mineral occurrence presented on the aforementioned MGśP II map for Poland. We propose herein criteria for environmental evaluation of such prospective areas, differentiating them mainly depending on the type of mineral, manner of exploitation, surface area and land use legal forms, as well as possibility of future reclamation.

9

Proces likwidacji zakładu górniczego a ochrona złóż

84%

Ptak M. , Kasztelewicz Z. , Sikora M.

|

tom nr 100

183--192

PL

Zarówno problem ochrony złóż, jak i proces likwidacji zakładu górniczego nie doczekały się skutecznych rozwiązań w prawie krajowym, pomimo że są to zagadnienia bardzo aktualne. Sytuacja taka skłoniła autorów artykułu do szczegółowej analizy tych zagadnień. Ilość złóż porzuconych, o zaniechanej eksploatacji, które ujawnia Bilans zasobów złóż kopalin, powinna wpłynąć, zdaniem autorów, na tworzoną od lat politykę surowcową państwa, a w szczególności racjonalną gospodarkę surowcami, w tym również na cały system koncesjonowania, zabezpieczania złóż i procedurę likwidacji zakładów górniczych. Jako dobry gospodarz surowców, które dała nam Matka Ziemia, nie możemy pozwolić, by system koncesjonowania złóż, a także procedury likwidacji zakładów górniczych bez właściwej staranności, powodowały brak zabezpieczenia tych złóż. Racjonalna gospodarka surowcowa, w tym zagwarantowanie możliwości eksploatacji przez przyszłe pokolenia, przy jednoczesnym braku skutecznego egzekwowania procesu likwidacji zakładu, powoduje, zdaniem autorów, konieczność podjęcia działań. Działania te nie powinny utrudniać przyszłej eksploatacji złóż z powodu źle przeprowadzonej likwidacji. Przeprowadzona analiza wskazuje na właściwe działania w tym zakresie. Autorzy szczegółowo prześledzili regulacje prawne na przestrzeni minionego wieku, zestawiając je z aktualnie obowiązującymi przepisami i wskazując słabe punkty systemu w zakresie zabezpieczenia złóż, w szczególności części złóż niewyeksploatowanych. Krytyka objęła zarówno regulacje ustawowe – Prawo geologiczne i górnicze, jak i akty wykonawcze w zakresie zabezpieczenia złóż. Odrębnej analizie została poddana procedura likwidacji zakładu górniczego w aspekcie zabezpieczenia złóż dla zakładów górniczych działających na podstawie koncesji marszałkowskich. Przedstawiony w układzie schematu blokowego proces, jasno uwidacznia słabe punkty obecnie działającego systemu.

EN

The problem of deposit protection and the process of liquidation of mining plants does not find effective solutions in the national law. Nevertheless, this is a very up-to-date issue. This situation prompted the authors of the article to once again analyze these issues. The number of abandoned exploitation sites which were published in the Polish Geological Institute reports should affect the entire licensing system and the state’s raw material policy. As a good host of raw materials, which we have been given by Earth Mother, we cannot allow that the mining licensing system, the liquidation procedures of mining plants without due diligence, result in the lack of protection of these deposits. The rational raw material economy and the ability to exploit it for the future generations, while failing to effectively enforce the site liquidation process makes it necessary to take actions leading to not blocking the mineral deposits in this way. The analysis shows what appropriate actions should be taken. The authors have thoroughly investigated the legal regulations over the past century, compiling them with the current legislation, and pointing out the weaknesses of the system in the field of deposits protection, particularly in the part of the unexploited deposits. Criticism covered both the statutory regulations – Geological and mining law as well as executive acts in the field of deposit protection. A separate analysis was subjected to the procedure of liquidation of the mining plants in the aspect of deposits protection, for mining plants operating on the basis of the Province Marshal’s licenses. The process presented in the flowchart layout clearly shows the weak points of the currently operating system.

10

Założenia metodologiczne propozycji wyznaczania złóż kopalin o znaczeniu publicznym

67%

Galos K.

Przegląd Górniczy

|

2016

|

tom T. 72, nr 5

21--26

PL

Projekt MINATURA 2020, realizowany od 2015 roku w ramach programu Horyzont 2020, ma na celu wypracowanie metod i narzędzi pozwalających na zapewnienie dostępu do najważniejszych europejskich złóż kopalin i umożliwienie ich przyszłej eksploatacji, pod kątem zaspokojenia większości obecnych i przyszłych potrzeb społeczeństwa europejskiego w zakresie surowców mineralnych. Drogą do tego jest rozwój zharmonizowanej ogólnoeuropejskiej koncepcji wyznaczania Złóż Kopalin o Znaczeniu Publicznym oraz związanej z tym rekomendacji narzędzi dla ochrony takich złóż, aby zapewnić możliwość jak najlepszego i najpełniejszego ich wykorzystania w przyszłości. Wydzielanie złóż kopalin o znaczeniu publicznym, których eksploatacja byłaby z jednej strony możliwa, a z drugiej szczególnie wskazana z gospodarczego punktu widzenia, musi być poprzedzone wielokryterialną waloryzacją, z uwzględnieniem kryteriów geologicznych, górniczych, środowiskowych, przestrzennych, ekonomicznych, społecznych i kulturowych, powiązaną z oceną potencjalnej konfliktowości takiej eksploatacji z innymi kierunkami wykorzystania terenu, z uwzględnieniem m.in. uwarunkowań środowiskowych, priorytetów osadniczych, istniejącej i planowanej infrastruktury liniowej itp. Artykuł prezentuje ogólne założenia metodologii wydzielania Złóż Kopalin o Znaczeniu Publicznym (ZKoZP), poczynając od przedmiotu projektu - złóż kopalin, poprzez główne założenia dotyczące wydzielania ZKoZP, możliwe kryteria pozwalające na kwalifikację złóż jako ZKoZP oraz założenia dotyczące algorytmu waloryzacji złóż pod kątem wydzielania ZKoZP.

EN

MINATURA 2020 project, implemented in the framework of Horizon 2020 program since 2015, aims to develop methods and tools for ensuring access to mineral deposits (especially the most important of them, of public importance). It will allow for future exploitation of such deposits, in order to secure most of the current and future demand of European society for minerals. The way to achieve this goal is the development of harmonized, Pan European concept determination of Mineral Deposits of Public Importance, as well as consecutive recommendation of tools for safeguarding of such deposits for their use in the future. Selection of such Mineral Deposits of Public Importance, exploitation of which would be potentially possible and feasible, must be preceded by multi-criteria valorization of a whole set of deposits, taking into account geological, mining, environmental, spatial, economic, social and cultural criteria, as well as by evaluation of potential conflict of such exploitation with other land uses, environmental constraints, settlement priorities, existing and planned linear infrastructure, etc. This paper presents general assumptions of methodology of determination of Mineral Deposits of Public Importance (MDoPI), starting from the subject of the project – mineral deposits, through the main assumptions of determination of MDoPI, possible qualifying criteria allowing for classification of mineral deposits as MDoPI, ending with assumptions of algorithm of mineral deposits valorization for final MDoPI determination.

11

Regulacje prawa geologicznego i górniczego a efektywność wykorzystania zasobów złóż kopalin

51%

Stefanowicz J. A.

|

tom T. 10, spec. 2

159-175

PL

Autor przedstawia w pracy ocenę wybranych przepisów prawa geologicznego i górniczego z punktu widzenia efektywności wykorzystania zasobów surowcowych. Między innymi zgłasza zastrzeżenia do definicji niektórych pojęć, treści i procedur koncesjonowania, użytkowania górniczego, rozstrzygnięć własnościowych oraz ochrony złóż i planowania. W pracy przywołuje i cytuje orzecznictwo sądowe uwzględniając też szeroko literaturę przedmiotu. Uwagi mają być przyczynkiem do prac nad nowymi rozwiązaniami regulacji działalności geologicznej i górniczej.

EN

In the paper, author presents evaluation of selected regulations of the geological and mining law from the point of view of efficiency of mineral deposits reserves' utilization. He discusses definitions of some concepts, contents and procedures of licensing, mining use, mineral deposits ownership, as well as deposits' protection and site planning. Author gives also court judgements and cites literature connected with this topic. Remarks should be some contribution to the works on new regulations of the geological and mining law.