Coraz częściej we współczesnych realizacjach nowych miast, bądź uzupełnień i dopełnień tkanki miast już istniejących obserwujemy wyraźne nawiązywanie do wzorów historycznych, zarówno w układach urbanistycznych, jak i w kompozycjach brył architektonicznych, lokowaniu w miastach dominant i znaczących obiektów publicznych. Istotne staje się wprowadzanie ulic i placów miejskich o różnej skali i charakterze przy kontynuacji zabudowy obrzeżnej. Podstawową wytyczną w wielu projektach staje się poszukiwanie lokalnych tradycji kulturowych miejsca. Obserwowana różnorodność rozwiązań i zachowanie ciągłości tradycji to cecha nowoczesności.
EN
More and more frequently, we can observe clear references to some historical patterns, both in urban layouts and the compositions of architectonic bodies, in the contemporary implementations of new cities or supplements and complements in the tissue of the existing cities. Dominants and significant public objects are located in the cities. The introduction of streets and urban squares of varied scale and character while continuing outer development is getting more and more important. The elementary guideline in numerous designs is a search for the local cultural traditions of a place. The observed diversity of solutions and preservation of the continuity of tradition are two features of modernity.
W latach 1980—2018 liczba miast w Polsce wzrosła z 803 do 930. W procedurze administracyjnej brakuje jednak jasnego określenia kryteriów miejskości i mierzalnych wskaźników służących do weryfikacji miejscowości starających się o status miasta. Dotyczy to w szczególności mierników identyfikujących charakter morfologii jednostek osadniczych. Głównym celem artykułu jest przedstawienie zestawu wskaźników opartych na ogólnodostępnych danych statystycznych opisujących morfologię miejscowości, które mogłyby znaleźć zastosowanie w procedurze administracyjnej w zakresie nadawania statusu miasta. Zaproponowane wskaźniki wykorzystano w analizie morfologii miast w celu sprawdzenia ich przydatności do ilościowego opisu stopnia miejskości. W badaniu skoncentrowano się na miastach, które uzyskały prawa miejskie w latach 2000—2014, ponieważ powinny one spełniać kryteria przyjęte w procedurze administracyjnej. Wykorzystano dane dla miast za 2014 r. pochodzące z Banku Danych Lokalnych (BDL) GUS. Przeprowadzone analizy wykazały, że w przypadku miast ustanowionych w badanym okresie wskaźniki morfologii przyjmują wartości świadczące o niskim lub bardzo niskim stopniu miejskości.
EN
In the years 1980—2018, the number of towns and cities in Poland increased from 803 to 930. However, the problem of the administrative procedure is the lack of clearly defined criteria of urbanity and the lack of measurable indicators that could be used to verify the settlements applying for the status of a city. This applies, in particular, to the measures identifying the character of the morphology of settlements. The main objective of this research is to propose a set of indicators based on generally available statistical data describing the morphology of settlements, which could be used in the administrative procedure of granting the city status. The proposed indicators were used to analyse the morphology of cities in Poland in order to verifying their suitability to describe quantified degree of urbanity. The focus was on cites, which received city status in the years 2000—2014, because these cities should formally meet the criteria adopted in the administrative procedure. Data for cities (for 2014) were taken from Local Data Bank of Statistics Poland. Analyses have shown that in the case of new cities proposed morphological indexes assume values indicating low or very low level of their urbanization.
Celem badania opisanego w artykule jest określenie roli nowych miast utworzonych w Polsce w latach 1989—2015. W opracowaniu skupiono się na analizie rozwoju społeczno-gospodarczego tych miast, głównie jako lokalnych rynków pracy, ze szczególnym uwzględnieniem zasięgu dojazdów osób do miejsc zatrudnienia. W analizie wykorzystano m.in. metodę taksonomicznego miernika rozwoju (w której konstrukcja owego miernika opiera się na wyznaczeniu odległości od wzorca). Badanie przeprowadzono na podstawie danych Banku Danych Lokalnych GUS, a także badań własnych i innych autorów. W efekcie przeprowadzonego badania okazało się, że wpływ nowych miast na kształtowanie się powiązań społeczno-gospodarczych wyraźnie wzrasta w sytuacji, gdy ośrodek ma dobrze wykształconą bazę ekonomiczną oraz zlokalizowane usługi publiczne o znaczeniu ponadlokalnym, co stymuluje również rozwój innych powiązań społeczno-gospodarczych, np. usługowo-handlowych. Zarysowała się tutaj również rola dużych aglomeracji miejskich w aktywizacji społeczno-gospodarczej ludności mieszkającej w nowych małych miastach.
EN
The aim of the research presented in this article is to determine the role of new towns created in Poland within 1989—2015. The study is focused on the analysis of socio-economic development of such cities, mainly as local labour markets, with particular emphasis on the scale of people commuting to work. For the purpose of this analysis i.a. a method of taxonomic measure of development was adopted (the creation of the measure is based on the estimation of the distance to the ideal solution). The study was carried out on the basis 48 Wiadomości Statystyczne nr 3 (670), 2017 of the Local Data Bank resources provided by the CSO, as well as own research and works performed by other authors. The results of conducted research showed that the impact of the new cities on the creation of socio-economic relationship increases significantly when the centre has a well-developed economic base with public services of supra-local importance, which stimulates the development of other socio-economic links, e.g. service and trade. Furthermore, the role of large urban agglomerations in the socio-economic activation of people living in new small towns was outlined.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.