Tempo ewolucji środowiska pracy zwiększa się - również pod względem form zatrudnienia. Zmiany te sprawiają, że współczesna definicja „pracy” odbiega coraz bardziej od tradycyjnej. W artykule omówiono różne koncepcje nowych form pracy, ich występowanie w ramach polskiego rynku pracy oraz możliwe skutki w kontekście psychospołecznych warunków pracy, dla zdrowia i samopoczucia osób pracujących.
EN
The tempo of the work environment’s evolution has been on the rise - in terms of employment forms as well as anything else. Many of these changes make the contemporary idea of work far removed from the traditional comprehension of the term. The article discusses various concepts of new forms of work, their occurrence in the Polish labour market and possible effects on the psychosocial working conditions, health and well-being of working people.
Rozwój technologiczny spowodował zmiany w różnych dziedzinach, także w gospodarce, a co za tym idzie, również na rynku pracy. Zmiany te obejmują między innymi rozwój nowych form pracy. Celem badania było wykonanie adaptacji hiszpańskiego narzędzia mierzącego prekaryjne warunki pracy (EPRES II) oraz porównanie warunków pracy pomiędzy pracownikami platformowymi, freelancerami i pracownikami tradycyjnymi. Skala EPRES II została przetłumaczona na język polski. W badaniu wzięło udział 672 polskich pracowników. Przeprowadzona konfirmacyjna analiza czynnikowa potwierdziła oryginalną, 6-czynnikową strukturę narzędzia. Spójność wewnętrzną podskal uznano za akceptowalną. Pozwala to uznać, że polska wersja EPRES-PL wykazuje zadowalające właściwości psychometryczne. Badane grupy zawodowe różnią się pod względem prekaryjnych warunków pracy. Najmniej prekaryjnymi warunkami pracy, z wyjątkiem podskali Niewłaściwe traktowanie, charakteryzują się pracownicy tradycyjni.
EN
Technological development has caused changes in various fields, including the labor market-development of new forms of work. The aim of the study was to adapt the Spanish tool measuring precarious working conditions (EPRES II) and to compare working conditions between platform workers, freelancers and traditional workers. The EPRES II scale has been translated into Polish. 672 Polish employees took part in the study. The confirmatory factor analysis confirmed the original 6-factor structure of the tool. The internal consistency of the subscales was considered acceptable. This allows us to conclude that the Polish version of EPRES-PL has satisfactory psychometric properties. The surveyed occupational groups differ in terms of precarious working conditions. The least precarious working conditions, with the exception of the Vulnerability subscale, are characteristic of traditional employees.
Rynek pracy nieustannie ewoluuje wraz z rozwojem gospodarek i technologii. Nowe możliwości zakupu usług i produktów przez klientów – związane chociażby z powstawaniem i funkcjonowaniem aplikacji mobilnych - sprawiają, że wykształcają się nowe strategie aktywności zawodowej. Ich przykładami mogą być praca platformowa oraz freelancing, które charakteryzują się wysoką elastycznością w świadczeniu usług, ale także niepewnością zatrudnienia i prekaryjnymi warunkami pracy. W artykule scharakteryzowano grupy zawodowe osób wykonujących pracę platformową i pracujących jako niezależni specjaliści (freelancerzy), zaprezentowano wyniki badań z zakresu prekaryjności oraz psychospołecznych warunków pracy i jakości życia tych osób, a także podano wskazówki dla tych, którzy pracują w ramach nowych form pracy.
EN
The labor market is constantly evolving following the development of economies and technology. New opportunities for customers to purchase services and products - related to the development and functioning of mobile applications - result in the emergence of new strategies of professional activity. Their examples include platform work and freelancing, which are characterized by high flexibility in the provision of services, but also job insecurity and precarious working conditions. The article characterizes platform workers and freelancers, presents the results of research in the field of precariousness, psychosocial working conditions and quality of life of these people, and also gives tips for persons employed under new forms of work.
Postępująca cyfryzacja gospodarki doprowadziła do znacznych zmian w funkcjonowaniu przedsiębiorstw i powstania nowych, elastycznych form pracy, takich jak praca tymczasowa, telepraca, czy coworking. Niniejszy artykuł stanowi próbę usystematyzowania istniejącej wiedzy na temat coworkingu. Chodzi w szczególności o odpowiedź na pytania: Czym jest coworking? Jaka jest jego istota? Co wyróżnia coworking spośród innych nowych, elastycznych form pracy?
EN
The ongoing digitalisation of the economy has revolutionised the way how the enterprises operate. As a result new, flexible forms of work, such as contingent work, telework or coworking have emerged. The aim of this paper is to systematize the existing knowledge about coworking. In particular, by answering the following questions: What is coworking? What is its essence? What distinguishes coworking from other new, flexible forms of work?
The principles of the Polish social security system have been formulated nearly three decades ago. They function in a dynamically changing socio-economic reality. The current challenges lead to the redefinition ofof the paradigms that rule the scope and forms of social security. New institutional and organisational solutions, based on modern technologies, are being implemented. The article refers to the selected determinants of changes that are taking place in echnologies, are being implemented. The article refers to the selected determinants of changes that are taking place in the field of social security, especially in social insurance in Poland. Attention was paid to the challenges resulting from eld of social security, especially in social insurance in Poland. Attention was paid to the challenges resulting from the population aging and the growing phenomenon of dependency, as well as to the problems associated with social protection for persons employed in new forms of work. The development of a new element of the system was indicated: non-contributory social benefits for the most vulnerable groups of society. The changing role and tasks of the Social Insurance Institution were outlined, as well as the new customer service standards implemented in this organisation. The article concludes by describing social security challenges that still need to be resolved.
PL
Podstawowe zasady polskiego systemu zabezpieczenia, sformułowane blisko 3 dekady temu, funkcjonują w dynamicznie zmieniających się realiach społeczno-gospodarczych. W odpowiedzi na aktualne wyzwania zmieniają się paradygmaty wyznaczające zakres i formy działania. Wdrażane są nowe rozwiązania instytucjonalne, a także nowe, oparte na nowoczesnych technologiach, rozwiązania organizacyjne. W artykule odniesiono się do wybranych uwarunkowań zmian, jakie zachodzą w obszarze zabezpieczenia społecznego, a szczególnie w ubezpieczeniach społecznych w Polsce. Zwrócono uwagę na wyzwania będące skutkiem starzenia się populacji i narastania zjawiska niesamodzielności oraz na problemy, jakie wiążą się z nowymi formami pracy. Wskazano na rozwój nowego elementu systemu: pozaubezpieczeniowe świadczenia społeczne, tzw. specjalne nieskładkowe świadczenia pieniężne, dla najsłabszych grup społeczeństwa. Zaznaczono zmieniającą się rolę i zadania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i wdrażane w nim nowe standardy obsługi klientów. W zakończeniu przywołano wyzwania dla zabezpieczenia społecznego, które wciąż wymagają rozwiązania.
Artykuł podejmuje temat formowania się nowych cech architektury w erze postfordyzmu. Od czasów pierwszej rewolucji przemysłowej krajobrazy miast oraz ówczesne formy architektoniczne zaczęły reagować na gwałtowne zmiany w nauce i technologii. W okresie modernizmu symbolem współczesnej aglomeracji stał się samochód i rozbudowana infrastruktura motoryzacyjna. Wiodące metropolie z Europy, Azji i Stanów Zjednoczonych zaczęły prześcigać się w przekraczaniu kolejnych limitów konstrukcyjnych, dążąc do coraz większy rozpiętości i wysokości. W latach 90. i rozpowszechnienie się nowych technologii kompueterowych i komunikacyjnych doprowadził do wysokiego stopnia usieciowienia przestrzeni fizycznej. Do nomenklatury architektonicznej na stałe weszły takie pojęcia jak internet przedmiotu, inteligentne budynki, interaktywne obiekty, projektowanie parametryczne czy spersonalizowane. Rozpowszechnienie się internetu w skali światowej przyspieszyło proces globalizacji i przemieszczanie się lokalnego kapitału na rynek międzynarodowy. To z kolei wywołało kryzysy w licznych miastach przemysłowych, których infrastruktura architektoniczna okazała się niewystarczająca do zatrzymania inwestorów w olibczu konkurencyjności rynków zagranicznych i możliwości obniżenia płac. Struktury ekonomiczne miast uległy przeobrażeniu. W dużej części przemysłowych algomeracji rozpoczął się proces dezindustrializacji i depopulacji, zwiększyły się zarobkowe ruchy migracyjne. W dziedzinach naukowych i projektowych nastąpił proces przenikania się i redefinicji pojęć. Zapoczątkowane na początku lat 80-tych ewolucje terminologiczne w filozofii czy socjologii (ACT) zaczęły wpływać na inne dziedziny. W architekturze rozpoczęło się nakreślanie nowego rozumienia urbanistyki, bardziej sieciowego, z punktowymi, miastotwórczymi, oddolnym działaniami, dopełniającymi całościowe plany. W skali budynku zaczęto przeredagowywać znaczenie poszczególnych elementów budowlanych i konstrukcyjnych, niejednokrotnie nadając im nowe znaczenie, tworząc hybrydy funkcjonalne. Artykuł zamyka projekt wystawy dla Muzeum Architektury we Wrocławiu, będącym eksperymentem naukowo-projektowym na temat architektury w czasach postfordowskich i próbą definiowania nowych form architektonicznych za pomocą odmiennego procesu pracy.
EN
The article tackles the formation of new architecture features in post-Fordist times. Even since the first industrial revolution began, city images and architectural forms of that time have started reacting to violent changes in both science and technology. In modernism a car and well-developed automobile infrastructure served as symbols of modern urban agglomerations. European, Asian and American metropolies were outdoing one another, trying to exceed further construction limits, achieving even better heights and spans. The 1990s as well as the popularization of new computer and communication technologies led to high networking of physical spaces. Architectural nomenclature was permanently enriched by such terms as e.g. Internet of Things, interactive objects, intelligent buildings as well as parametric or personalized design. The development of the Internet on a global basis accellerated the process of globalization and the transfer of the local capital onto the international market. This, in turn, sparked a crisis in many industrial cities, their architectural infrastructure turned out to be insufficient in order to retain investors – especially because foreign markets promised more benefits and the opportunity to offer lower salaries. Economic structures of many cities underwent a tremendous change. Many industrial agglomerations were plagued by deindustrialization and population decline; therefore, a lot of citizens decided to leave their locations for purely financial reasons. Several projects and scientific disciplines soon experienced the redefinition and permeating of their terms. Terminological evolutions in philosophy and sociology (ACT) initiated in the 1980s were subsequently influencing other fields of study. Architecture soon started enforcing a new, more network-like approach towards urban studies, with point, city-forming bottom-up actions aimed to complete complex, ready top-down plans. When it comes to the buildings themselves, the meaning of some building and construction elements was subjected to redefinition, some were given an entirely new significance, which in turn contributed to the creation of functional hybrids. The article is concluded with an exhibition designed for the Museum of Architecture in Wroclaw, which is a research-project experiment devoted to architecture in post-Fordist times and simultaneously constitutes an attempt to define new architectural forms with the help of another work processes.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.