Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

The need for the cultivation of classical philosophy

100%

Mazanka P.

Studia Philosophiae Christianae

|

2011

|

tom 47

|

nr 1

133-150

EN

The article attempts to answer the question: why is classical philosophy worth practising? The answer consists of three points. The first presents negative features of contemporary western culture. The second presents the way classical philosophy is understood, as well as its role in overcoming nihilism. Finally, the third part presents the possibility of using philosophy in theology. The author suggests a return to classical philosophy in the attempt to heal contemporary culture and contemporary man. He does so, because classical philosophy, through its emphasis on the real truth and the real good as the reasons justifying the epistemological and moral orders, puts the culture on the basis of realism. Additionally, it inoculates culture against subjectivism, relativism and pragmatism. In classical philosophy man learns an important truth about himself. He finds out that he is not just an element of history, but has his own nature and essence; he is a person. He also finds out that he is not the centre of the world, but comes from and returns to the Absolute, i.e. the highest truth, good and beauty, and, what is more, the best love. Thus, the final end of personal existence may be the subject not just of theology but also of well conducted philosophy.

PL

W artykule próbuje się odpowiedzieć na pytanie: dlaczego warto uprawiać filozofię klasyczną? Odpowiedź składa się z trzech punktów: w punkcie pierwszym ukazano negatywne cechy współczesnej kultury krajów Zachodu. W punkcie drugim, pokazano sposób rozumienia filozofii klasycznej i jej rolę w przezwyciężeniu nihilizmu. W punkcie trzecim wskazano na możliwości wykorzystania filozofii w uprawianiu teologii. Autor proponuje powrót do filozofii klasycznej w podejmowaniu próby uzdrowienia współczesnej kultury i człowieka, dlatego, że filozofia ta, poprzez akcentowanie realnej prawdy i realnego dobra, jako racji uzasadniających z jednej strony porządek po¬znawczy, z drugiej porządek moralny, ustawia kulturę, na bazie realizmu. Zabezpiecza również kulturę przed subiektywizmem, relatywizmem i pragmatyzmem. W ramach tej filozofii człowiek dowiaduje się bardzo istotnej prawdy o sobie, mianowicie, że nie jest wyłącznie samą dziejowością, ma bowiem swą naturę, istotę, jest osobą. Dowiaduje się również, że nie jest absolutnym centrum otaczającego świata, że ostatecznie wyszedł i zmierza w kierunku Absolutu, który jest najwyższą Prawdą, Dobrem i Pięknem, co więcej, jest najwyższą Miłością. Ostateczny cel osobowego istnienia może być więc przedmiotem badań nie tylko teologii, ale również dobrze uprawianej filozofii.

2

Doświadczając otchłani. Wokół zapomnianego dramatu Tadeusza Konczyńskiego

100%

Chojnacka E.

Prace Literaturoznawcze

|

2015

|

nr 3

85-109

EN

This article is devoted to the analysis and interpretation of the drama entitled Abyss by Tadeusz Konczynski with the emphasis on the issue of spiritual nothingness. It aims to diagnose the reality close to the characters, which revolves around the materialistic conception of life and the crisis of traditional morality. Another matter discussed is the creation of the protagonist, who is the expression of “the new age” and the embodiment of moral decay. The author of the article analyses the destructive impact of the character on his close surroundings. She also considers his outlook upon the world, which constitutes the main motive for his actions. The author refers to the notion of liberty or ethical relativism and considers the character’s attitude in the context of nihilism. With regard to that, she points out that the work by Konczynski engages in a dialogue with the thought of Nietzsche. The final issue of concern to the author is the problem of overcoming moral nothingness as well as the relation between ethics and aesthetics.

3

Protagoras i Gorgiasz we współczesnych mass mediach

100%

Jęczeń J.

Roczniki Teologiczne

|

2015

|

tom 62

|

nr 10: Nauki o rodzinie

79-93

EN

Until not so long Sophists' methods were very popular among young people, particularly the ones regarding moral life. Protagoras did not directly advocate for objective truth, for the good or evil, for justice and injustice. He only taught methods for winning disputes with the argument one was concerned about. The content of the statement itself was of no importance; argument's victory was the ultimate goal. Even the weaskest, unlikelely or simply untrue argument in the discussion can win given that the proper technique and skills in use of words are applied. Along human civilization development, this word-use technique and verbal dexterity have assumed different forms. First and foremost they have served the purpose of relativism in human thinking and acting. Man was gripped with nihilism to a lesser extent; Gorgias was a representative of nihilism. Negation of any truth, radical separation of thoughts, words and being has been present in every era and has had its small-scale representation. The Sophists' views have weakened and still weaken the importance of truth in human life. And only the truth, as the contemporary philosopher Karol Wojtyła says constitutes humanity and every human being's dignity.

PL

Metody sofistów cieszyły się dużym zainteresowaniem młodych ludzi, zwłaszcza w sferze życia moralnego. Protagoras nie opowiadał się bezpośrednio za obiektywną prawdą, za dobrem czy złem, sprawiedliwością czy niesprawiedliwością. Uczył tylko metody, za pomocą której zwycięży argument, na którym nam zależy. Nieważne, jaka jest treść naszej wypowiedzi, ważne jest, aby ona zwyciężyła. Najsłabszy argument w dyskusji, mało prawdopodobny, a nawet nieprawdziwy, może zwyciężyć dzięki odpowiedniej technice używania słowa i zręczności. W cywilizacyjnym rozwoju człowieka owa technika używania słowa i ludzka zręczność przybierały różne formy. Najczęściej jednak służyły relatywizmowi w ludzkim myśleniu i działaniu. W mniejszym stopniu ogarniał człowieka nihilizm, którego przedstawicielem był Gorgiasz. Zanegowanie jakiejkolwiek prawdy, radykalny rozdział pomiędzy myślą, słowem i bytem znajdował w każdej epoce dziejów małą reprezentację. Poglądy sofistów osłabiały niegdyś i osłabiają dziś znaczenie prawdy w życiu człowieka, a tylko ona, jak mówi współczesny nam filozof Karol Wojtyła stanowi o człowieczeństwie i godności każdego człowieka.

4

Demony u Przybyszewskiego, czyli o szatanie wczesnej nowoczesności

100%

Matuszek G.

Stan Rzeczy

|

2011

|

nr 1(1)

117-130

PL

Artykuł „Demony Przybyszewskiego, czyli o szatanie wczesnej nowoczesności” na przykładzie twórczości polsko-niemieckiego artysty, czułego barometru ówczesnych przemian cywilizacyjnych, pokazuje patologie i ideologie, w jakie wciela się szatan nowoczesności. Blasfemie i demonomanie wyrażają wewnętrzną psychomachię epoki, rozgrywającą się między sakralnością, będącą w stanie utraty, i nihilistycznymi prądami, podmywającymi jej fundamenty. Satanistyczno-gnostyckie fantazmaty oraz figurę szatana można traktować jako obronę przed nihilizmem i anarchizmem oraz metafizyczną pustką „świata bez Boga”. Autorka artykułu szatana nowoczesności dostrzega również w Ja, opanowanym przez demoniczne moce nieświadomości oraz demony pychy, lęku i obłędu, a także szaleństwa ciała i duszy (demony płci i sztuki). Twórczość Przybyszewskiego jawi się jako interesujący dokument katastroficznego „zbiorowego obłędu”, suponujący, że ludzkość skażona jest ontyczną i antropologiczną „patologią”, a życie jest szaleństwem.

EN

The article uses Przybyszewski’s writing as a litmus paper for testing different incarnations of „the Satan of modernity” – civilizational developments, pathologies and ideologies. Blasfemies and demonomanias express internal psychomachia of the era, torn between fading sacrality and nihilistic currents undermining its foundations. Partially Satanist, partially Gnostic phantasmata and the figure of satan can be treated as a defence against nihilism and anarchism, against the metaphysical void of the „world without God”. The author also traces „the Satan of modernity” in the individual consumed by demonic power of unconsciousness, hubris, fear and madness, as well as insanity of the body and soul (demons of gender and art). Works of Przybyszewski can be viewed as an interesting documentation of catastrophical „collective insanity”, suggesting, that the mankind is flawed with ontic and anthropological „pathology” and life itself is insanity

5

Nihilizm egzystencjalno-moralny a polityczny

80%

Piekarski R.

Pieniądze i Więź

|

2015

|

tom 18

|

nr 3(68)

20-29

PL

We współczesnych dyskusjach pojęcie nihilizmu stosowane jest dość swobodnie i mieni się wieloma znaczeniami, sprawiając wrażenie chaotyczności. Nihilizm łączony jest z niejasnymi wyobrażeniami, a nierzadko sprowadzany jest do rodzaju etykiety, którą określa się własnych przeciwników. Nihilista, czyli człowiek, który odrzuca moralność, neguje wartości duchowe i porządek społeczny może przybierać różne postaci i spełniać różne role. Negacja standardów moralnych i wartości może wiązać się tutaj ze swoistym hedonizmem, materializmem, czy sensualizmem. U Dostojewskiego, w pewien sposób pokazany jest także nihilizm społeczny i polityczny. Bunt egzystencjalno-metafizyczny przeniesiony zostaje na wymiar urządzania społeczeństwa. Przybiera to wówczas postać działań spiskowych czy wręcz terrorystycznych. Zwerbowani do działania nihiliści wciągani są w zbrodniczą i zarazem rewolucyjną działalność lecz nie ma ona jeszcze charakteru dobrze zorganizowanego działania. W wersji politycznej, odnoszącej się do życia zbiorowego, nihilizm wspierał rozmaite formy rewolty. Jego wywrotowy potencjał, uzasadniając przemoc, eksplodował czy to w formie rewolucji czy terroryzmu. Kwestionując wcześniejsze dyskursy, mające znaczenie moralne, podważał tradycyjne rodzaje ładu. Nihilizmem politycznym zajął się Herman Rauschning, autor Rewolucji nihilizmu, diagnozując rządy narodowego socjalizmu. Ciekawą rzeczą jest śledzenie, jak nihilizm egzystencjalny, indywidualny, obyczajowy ujawnia swoje społeczne konsekwencje, prowadząc do zbrodniczego państwa bezprawia. Rauschning uznał nihilizm za nieodzowną przesłankę i składnik narodowego socjalizmu. Nihilizmem kierować się miały, wedle niego, zarówno elity nazistowskie, jak i sam Führer. Oznacza on w tym kontekście bezideowość, instrumentalny stosunek do wszelkich idei, posługiwanie się przemocą, terrorem i podstępem. Nazizm posługuje się wszelkimi wartościami i światopoglądami, które traktuje w sposób cyniczny. Postawa nihilistyczna przejawia się jako totalny dynamizm, gdzie nie ma nic stałego za wyjątkiem może pędu do wzmagania własnej mocy, do walki o panowanie. Współczesne elity, mogą mieć podobnie niski rodowód, co elity nazistowskie, posiadają jednak zazwyczaj bardziej pospolite cechy (elementy zbrodnicze nie występują tu o wiele częściej niż w innych grupach społecznych), są tam osoby pazerne, cyniczne, interesowne, zdolne do wyrafinowanej manipulacji, zacięte w rywalizacji, gotowe sięgać po niemoralne środki i sposoby. O terrorze sianym w Europie, w tych dniach, przez islamistów czytamy, że to „atak barbarzyńców na naszą cywilizację”. Problem w tym, że owi barbarzyńcy nie zawsze są obcymi przybyszami, często rodzą się wewnątrz naszej słabnącej cywilizacji wraz z nihilizmem.

EN

In modern discussions the concept of nihilism is used quite freely and shimmers with many meanings, giving the impression of chaos. Nihilism is combined with vague notions, and often imported to the type of label you pelt to your opponents. Nihilist, that is a man who rejects morality, denies the spiritual values and social order, can take different forms and fulfill various roles. The negation of moral standards and values may be associated with a kind of hedonism, materialism and sensualism. Dostoevsky, in a way, also shown social and political nihilism. Existential-metaphysical rebellion is shifted to the dimension of society structure. It may than take the form of conspiracy or even terrorist activities. Recruited nihilists are drawn into the criminal and at the same time revolutionary activity, but it is not yet a well-organized action. In a political version, relating to collective life, nihilism supported various forms of revolt. Its subversive potential, justifying violence, exploded either in the form of revolution or terrorism. Contesting earlier morally relevant discourses, it undermined traditional forms of governance. Herman Rauschning, author of Revolution of nihilism, diagnosing the rule of National Socialism, dealt with political nihilism. It is interesting to track how existential, individual and moral nihilism reveals its social consequences, leading to murderous state of lawlessness. Rauschning recognized nihilism as the indispensable prerequisite and component of National Socialism. According to him, both the Nazi elite and Führer himself relied on nihilism. In this context it means the lack of ideological orientation, instrumental attitude to any idea, the use of violence, terror and deceit. Nazism uses all the values and worldviews, and treats them cynically. Nihilistic attitude manifests itself as a total dynamism, where there is nothing permanent, except maybe the momentum to enhance one’s own power, to fight for domination. Today's elites, may have similarly low pedigree, as the Nazi elite, but have usually more common features (criminal elements do not occur much more frequently here than in other social groups): there are greedy, cynical, mercenary people, capable of sophisticated manipulation, fierce in competition, ready to reach for immoral means and methods. The terror shed by the Islamists in Europe in these days, is said to be “a barbarian attack on our civilization". The problem is that the barbarians are not always strangers, they are often born within our declining civilization along with nihilism.

6

Is atheism winning in Europe? The future of Christianity in the Western world

80%

Kobyliński A.

Rocznik Teologii Katolickiej

|

2016

|

tom 15

|

nr 2

EN

The main purpose of this article is to analyze the deep extinction of Christianity in Europe and to present the possibility of continuation of the Christian religion in those societies that are largely atheistic or agnostic. Atheism is undoubtedly a great challenge for the future. In some countries, today you can see the vision of the reality dominated by an atheistic culture and its worldview. Extremely interesting remarks on Christianity and an atheism can be found in the writings of the German philosopher Karl Rahner (1904-1984) and French mystic Madeleine Sémer (1874-1921). In the work of these two authors there is extremely penetrating diagnosis of the modern times and the prospect of transformation of the Christian religion in the Western world.

PL

Głównym celem artykułu jest ukazanie niektórych przejawów wymierania chrześcijaństwa w Europie oraz ukazanie możliwości dalszego trwania religii chrześcijańskiej w tych społeczeństwach, które zostały zdominowane przez postawę obojętności religijnej bądź myślenie ateistyczne czy agnostyczne. Ateizm stanowi niewątpliwie wielkie wyzwanie przyszłości. W niektórych krajach już dzisiaj dominuje kultura określona przez ateistyczną wizję świata i człowieka. Bardzo ciekawe uwagi na temat chrześcijaństwa i ateizmu można znaleźć w pismach niemieckiego myśliciela Karla Rahnera (1904-1984) i francuskiej mistyczki Madeleine Sémer (1874-1921). W dziełach tych dwóch autorów zawiera się niezwykle przenikliwa diagnoza czasów nowożytnych i wizja transformacji religii chrześcijańskiej w świecie zachodnim.

7

Antropologia Benedykta XVI na tle błędnych antropologii współczesnych

80%

Warzeszak J.

|

tom 1

EN

Pope Benedict XVI in his speeches spoke up in weighty matters for humanity. Definitely presented the Catholic position and pointed out mistakes of false ideologies, especially concerning human being, his nature, vocation, the sense of life and conduct. Most of all he indicated the pernicious influence of such ideology on the conduct of man and society. The chief defect of ideologies spread around today and at the same time their common denominator – according to the Pope – is the denial of the transcendent dimension of man, and even directly combating of what is the subject of a formal theological anthropology, that means the man’s relation with God. At the same time, the characteristic of theses ideologies is the fact that they want to be universal and want to form social life. In this article, the author discusses these ideologies and shows what is contrary in them to the theological anthropology. The author also presents the characteristics of anthropology of Joseph Ratzinger – Benedict XVI as dialogical, relational, communional and integral.

8

Choroby euroatlantyckiej kultury/cywilizacji. Diagnoza J. Ratzingera/Benedykta XVI

70%

Szymik J.

Studia Paradyskie

|

2017

|

nr 27

139-156

PL

Kształt antropologii zależy od kształtu teologii. Antropologia bezbożna wypacza obraz człowieka; zerwanie relacji z Bogiem sprawia, że wszelkie dziedziny życia i ludzkiej aktywności ulegają deformacji i degradacji. Człowiek, wyrzekając się swojego Stwórcy i zależności od Niego, traci poczucie sensu i smaku życia. Neurotycznie po-szukując ich w innych przestrzeniach, zastępuje prawdziwe wartości substytutami, a prawdziwą rzeczywistość samodzielnie wykreowanymi rekwizytami. Ratzinger pokazuje, że utrata Boga i źle pojęta autonomia człowieka generuje smutek, pustkę i w efekcie bunt; wszystko w życiu staje się chore. Neognostycka mentalność, będąca mieszaniną antropologicznej frustracji, ślepej wiary w naukę oraz snobizmu elit; modne fascynacje zachodnimi wersjami dalekowschodnich religii wspierającymi w sumie nihilistyczne zapędy ponowoczesności; narcystycznie kreatywna kultura oraz relatywistyczna twórczość sytuowana – w imię tolerancji i pluralizmu – poza dobrem i złem stanowią, zdaniem J. Ratzingera/Benedykta XVI, najgroźniejsze dziś choroby kultury i duchowości. Lekarstwem może być tylko poznanie prawdziwego Boga i rozpoznanie w Nim źródła nadziei i miłości. Tylko z niego czerpiąc człowiek jest zdolny współtworzyć świat, w którym ostatnie słowo nie należy do śmierci.

EN

The shape of anthropology depends on the shape of theology. Godless anthropology distorts the image of a man; a broken relationship with God makes all spheres of life and human activity become distorted and degraded. While rejecting his Creator and the dependence on Him, a man loses his sense of meaning and taste of life. He neurotically tries to find them in other areas, replacing real values with substitutes and true reality with independently created requisites. Ratzinger shows that the loss of God and misplaced human autonomy generate sorrow, emptiness and, consequently, protest; everything in life becomes ill. According to J. Ratzinger/Benedict XVI, the most dangerous contemporary diseases of culture and spirituality are: neo-gnostic mentality which is a mixture of anthropological frustration, blind faith in science and snobbery of elites; trendy fascinations with the West versions of Far Eastern religions generally supporting nihilistic inclinations of postmodernity; narcissistically creative culture and relativistic output placed beyond good and evil – in the name of tolerance and pluralism. The only cure can be cognition of real God and recognition of a source of hope and love in Him. Only by drawing from Him, a man is able to cocreate the world where the final word does not belong to death.

9

Ekoantropologia antyhumanistyczna. Przypadek Johna Nicholasa Graya

61%

Domeracki P.

Studia Ecologiae et Bioethicae

|

2015

|

tom 13

|

nr 4

9-38

EN

This article presents an outline of John Nicholas Gray’s position on the humanistic paradigm in the philosophical anthropology and ethics taken from a radically environmental perspective. It is rather hard to say that he proposes any systematized, comprehensive, coherent and, conclusive eco-philosophical theory for two reasons: firstly, his thoughts look like they were intentionally or accidentally chaotic, expressed sharply and resolutely, at times even openly provocative, far from philosophical refinement, flair, and seriousness. Secondly, his concept resembles a personal manifesto and is kept in a journalistic style. Regardless of that I try to reconstruct, systematize, and present Gray’s view on environmental protection, human nature, the subjectivity of humans, the moral status of animals in comparison to humans, the most probable future of humankind and our planet, the issue of the validity of ethical discourse and moral practices arising from it, and finally a mistrust towards the moral progress of humanity. The central point of my essay around which the whole critical reconstruction is organized is Gray’s concept of “straw” subject. It is defined by Gray, referring to ancient Chinese ceremony, as an equivalent of the actual state of human subjectivity that, according to the English philosopher, in reality there is no difference between people and other animals. Consequently, Gray concludes that we are the same animals as others and, what directly results from it, that human morality is nothing more than a useful fiction, while ethics can be compared only to the ordinary bourgeois novel and hence treated as “an art of hypocrisy.” Gray recommends as the only acceptable form of ethics an animal virtue (because there is nothing similar to any human virtue). This approach consists of the following principal assumptions, main aspects, provided solutions, and suggested directions of constantly practice-oriented thinking: radical anti-metaphysicism, anti-anthropocetrism, anti-humanism, naturalism, atheism, counter-progressivism, anti-scientism, biocentrism (gaism), animalism, and finally environmentalism. Gray’s anti-humanistic eco-anthropology leads us in the end to a sombre, pessimistic vision of the post-humankind that a highly probable destiny is mass destruction if human beings do not come to their senses in time becoming the straw subjects.

10

Nietzsche e la nascita della Postmodernità

61%

Moiraghi G.

Studia Warmińskie

|

2012

|

nr 49

41-53

PL

Jeśli obecnie krzyk alarmu oskarżającego postmodernistyczny relatywizm wyrasta z wielu stron i żąda powrotu filozofii do zdrowego realizmu, esej obecny, poprzez uznanie Nietzschego jako praojca tej sytuacji, która stała się oczywistą niemal przed wiekiem, daje nowe odczytanie tak kontrowersyjnego wieku myśli. W ten sposób przedstawiono ogólny kształt tego okresu, odważne poszukiwania, podjęte ponad nihilistyczną rezygnacją oraz nie- metafizyczną tożsamość, w której to rozpoznajemy.

EN

If nowadays a cry of alarm accusing Postmodern Relativism rises from numerous sides and claims a comeback of Philosophy to a healthy Realism, the present essay, through the acknowledging of Nietzsche as the forefather of a condition that would become evident almost a century on, carries out a new reading of such a controversial age of thought. In this way it is outlined an overall shape of this phase, bravely seeking, over any nihilistic resignation, a non-metaphysical identity in which to recognize itself.

DE

Wenn ein Schrei des Alarmes beschuldigend den postmodernen Relativismus aus vielen Seiten stammt und fordert die Rückkehr zu einer gesunden Philosophie des Realismus, der vorliegende Aufsatz, durch die Anerkennung von Nietzsche als Vater dieser Situation, die neue Lesensart dieses umstrittenen Zeitalters des Denkens vorschlägt. Auf diese Weise zeigt man die allgemeine Form dieser Periode, die kühnen Untersuchungen, über eine nihilistische Resignation und die nicht-metaphysische Identität, in der wir es erkennen.