Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Nieśmiertelność duszy - stara filozoficzna idea w obszarze współczesnego społeczeństwa konsumenckiego

100%

Śnieżyński K.

Studia Philosophiae Christianae

|

2012

|

tom 48

|

nr 1

129-157

EN

European identity is rooted in the “collective memory” of common cultural foundations that include the philosophical-religious idea of the immortality of the human soul. For centuries this idea symbolized man’s extramundane, metaphysical calling to eternity. However, in the circumstances of contemporary consumer society the awareness of this calling has been lost, while the idea of the human soul and the defence of its immortality have been put into question. The following contemporary phenomena have contributed to this state of affairs: domination of the medical sciences especially the neurological ones, which treat the concept of the “soul” as a useless hypothesis; this entails a functionalizing and materializing of the human being, who can no longer refer to the metaphysics of his/her being but only to the physical sphere; as a result of an excess of physicality in the world, a sense of personal satisfaction has become the sole basis of valuation and this in turn causes an irrational fear of old age and boredom; the spectre of boredom misrepresents the (religious) ideas of eternal life as eternal boredom, from which one can only escape into a sequence of earthly pleasures that are meant to replace the longing for eternity; a deconstruction of death and eternity have dissolved and blurred the ideal of eternal life by submerging it in moments of day-to-day existence which are now supposed to be a substitute for man’s former great longings and hopes. However, the deep eschatological content embedded in the idea of the immortality of the human soul has not been ousted altogether. Among contemporary phenomena that hold the hope of retrieving the sense of the “depth dimension” of human life one can mention the following: people are bored with the excesses of the physical world, since neither scientific progress nor improvements of the standard of living have reduced the need for discovering the comprehensive character of human existence; the end of naive confidence in the possibilities of modern natural sciences and technology is reflected in a revival of the question about the sense of the individual and the whole; the unmasking of the false promises of a purely mundane life and only temporal perspectives of the future; discovery of an unalienable religious dimension of human life; belief that besides contact with one’s corporeality, the human being can and should establish contact with that which surpasses what one can see, grasp and sense – in contact with one’s soul as the depth of one’s self; belief that the phrase “immortality of the soul”, whatever it means, is still relevant and necessary as it safeguards the human being and culture against self-annihilation in the form of yearning for earthly immortality that can only end in madness; awareness of immortality is a transformed memory, i.e. memory in which the impossibility of forgetting about the inevitability of death is transformed by the hope of immortality that a human being can only expect to receive from God.

PL

Tożsamość Europy tkwi w „zbiorowej pamięci” o wspólnych podstawach kulturowych, do których należy filozoficzno–religijna idea nieśmiertelnej duszy ludzkiej. Przez całe wieki idea ta symbolizowała metafizyczne powołanie człowieka do wieczności. W realiach współczesnego społeczeństwa konsumenckiego świadomość tego powołania została jednak zagubiona, a idea ludzkiej duszy i obrona jej nieśmiertelności zostały podane w wątpliwość. Przyczyniły się do tego następujące zjawiska współczesności: dominacja nauk medycznych, głównie neurologicznych, traktujących tezę o istnieniu duszy jako bezużyteczną hipotezę; idące za tym sfunkcjonalizowanie i zmaterializowanie człowieka, który nie może już odwołać się do metafizycznych zasad swojego istnienia lecz jedynie do tego, co w nim fizyczne. Skutkiem jest to, że podstawą wartościowania stało się wyłącznie poczucie osobistej satysfakcji Głęboka eschatologiczna treść ukryta w idei nieśmiertelności ludzkiej duszy współcześnie nie została jednak całkowicie wyrugowana. Do zjawisk współczesności, które rokują nadzieję na odzyskanie poczucia „wymiaru głębi” ludzkiego życia można zaliczyć następujące: człowiekowi znudził się nadmiar fizycznych doznań, gdyż ani postęp naukowy, ani poprawa poziomu życia nie zmniejszyły zapotrzebowania na odkrywanie całościowego charakteru ludzkiej egzystencji; koniec naiwnego zaufania w możliwości nowoczesnych nauk przyrodniczych i technologii odzwierciedla się w odżywaniu pytania o sens istnienia jednostki i społeczeństwa; zdemaskowanie fałszywych obietnic czysto wewnątrzświatowego życia i jedynie doczesnych perspektyw na przyszłość; odkrycie niezbywalnego religijnego wymiaru ludzkiego życia; przekonanie, że oprócz kontaktu ze swoją fizycznością, człowiek może i powinien nawiązać kontakt z czymś wykraczającym poza to, co jest zmysłowo postrzegalne – kontakt ze swoją duszą jako głębią w nim samym. Przekonanie, zgodnie z którym pojęcie nieśmiertelności duszy jest nadal ważne i potrzebne, chroni człowieka i kulturę przed samozagładą, do której prowadzić może pragnienie ziemskiej tylko nieśmiertelności.

2

Filozoficzne modele nieśmiertelności w fantastyce naukowej

75%

Wilczewska S. , Iwanicki M. , Fischer J. M. , Curl R.

Roczniki Filozoficzne

|

2016

|

tom 64

|

nr 2

141-153

PL

Fantastyka naukowa (ang. science fiction, w skrócie – SF) jest często przedstawiana jako gatunek literacki dobrze przystosowany do spekulacji filozoficznej. SF i filozofia dzielą zainteresowanie kwestią nieśmiertelności, a ich ujęcia tego tematu można zestawić i porównać. Proponujemy tutaj zarys taksonomii różnych modeli czy wizji nieśmiertelności oferowanych przez filozofów i autorów fantastyki naukowej. Po wskazaniu istotnych rozbieżności między tymi modelami przedstawiamy sugestię, że pewne problemy oraz wątpliwości wysuwane przez pisarzy SF i filozofów wynikają z pomieszania różnych modeli. Mamy nadzieję, że te porównania pokażą wstępnie, w jakim sensie można powiedzieć, że fantastyka naukowa funkcjonuje jako dyskurs filozoficzny.

EN

Science fiction is often described as a literary genre well suited to philosophical speculation. SF and philosophy share a common interest in the question of immortality, and comparisons and contrasts can be made regarding their respective treatments of the theme. We propose here a sketch of a taxonomy of different models or pictures of immortality offered by philosophers and SF writers. After noting important difference in these models, we suggest that some problems and concerns expressed by philosophers and SF writers alike are the result of conflating different models. It is our hope that these comparisons provide a preliminary sense of the way SF can be said to function as philosophical discourse.

3

Dlaczego nieśmiertelność nie jest taka zła

63%

Fischer J. M. , Iwanicki M.

Roczniki Filozoficzne

|

2016

|

tom 64

|

nr 1

153-170

PL

Autor twierdzi, że nieśmiertelność niekoniecznie musi być aż tak zła, jak to opisuje Bernard Williams. Twierdzi on, że jeśli nieśmiertelne życie charakteryzowałoby się wystarczająco zróżnicowanym pakietem doświadczeń, odpowiednio podzielonych, nie ma powodu, by sądzić, że ktoś będzie się nudził (podobnie jak nie ma powodu, by sądzić, że ktoś będzie się nudził takimi doświadczeniami w życiu śmiertelnym). Przyznaje, że niektóre z przyjemnych doświadczeń „same ulegają wyczerpaniu”, ale mówi, że nie ma wystarczającej liczby powtarzalnych „przyjemności”, aby ulec nudzie, o której mówi Bernard Williams.

EN

The author argues that immortality need not be as bad as Bernard Williams says it would be. He argues that if an immortal life were characterized by a sufficiently diverse package of experiences, appropriately distributed, there is no reason to think that one would become bored (just as there is no reason to think that one would become bored of such experiences in a finite life). He acknowledges that some pleasurable experiences would be “self-exhausting,” but he says that there are enough “repeatable pleasures” to avoid the tedium of which Bernard Williams speaks.

4

Metafizyczny obraz miłości w The Good-Morrow J.Donne'a

63%

Gładkowska D.

Prace Literaturoznawcze

|

2013

|

nr 1

21-33

EN

The Good-Morrow glorifies love by focusing on its absoute values. The poem cocsists of three parts relating to the lovers" past, presence and future. Love described by Donne is definitely metaphysical, as it removes the boundary between earthly life and the afterlife by defeating death and creating a special being that encompasses not only material but also immaterial space.

5

Szaleństwo i nieśmiertelność – u podstaw platońskiej antropologii kultury

63%

Kosiewicz J.

Rozprawy Naukowe Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

|

2015

|

tom 48

25-55

EN

In Plato’s philosophy sexual activity comes from an impulse given by Eros: the messenger between the Olympian gods and human beings. That activity is also a harbinger of aspiration for immortality – that is to leave a lasting mark of one’s own existence in human memory. One of possibilities is the transfer of knowledge about one’s own existence to one’s own descendants and future generations. Plato is of an opinion that inspiration, named madness, resulting inter alia from Eros’s influence (and, simultaneously, an aspiration for immortality) can be also realized in another way – that is, among others, thanks to artistic or artisan creativity, or eminent political, economic, military, sports or religious activity.

6

Anny Kamieńskiej myślenie o odchodzeniu i śmierci

51%

Dańczak A.

Studia Gdańskie

|

2015

|

nr 37

187-201

PL

Anna Kamieńska (1920-1986) jest poetką, która dużą część swojej twórczości poświęciła refleksji nad przemijaniem i śmiercią. Jej poezja zawiera liczne odniesienia do pytań i obaw człowieka związanych z koniecznością umierania. Warsztat Kamieńskiej opiera się na codziennym życiu i doświadczeniu; cechuje go finezja oraz oryginalność myśli. Samo ujęcie tematyki jest interesujące również z teologicznego punktu widzenia jako ilustracja podstawowych prawd o człowieku i jego losie, a także pewnych intuicji współczesnej teologii. Homo meditans konfrontuje się z tematem śmierci, podejmując wiele aspektów: doświadczenie bycia opuszczonym przez całą rzeczywistość tworzącą kontekst życia człowieka, śmierć jako głębię zawierającą sens indywidualnego życia i jego rzeczywiste spełnienie, śmierć jako spotkanie z Bogiem będącym ostatecznym dawcą pełni. Śmierć jest niemożliwym do opisania w pełni wydarzeniem życia człowieka. Każdy zaś doświadczy wyłącznie własnej śmierci. Niemniej również śmierć innych stanowi lekcję, która pozwala na przygotowanie się do własnej śmierci. Śmierć jest zakorzeniona bardzo głęboko w każdej chwili życia i ostatecznie w niej się zaczyna – cała egzystencja człowieka zmierza do swojego końca, począwszy od narodzin. Zagadnienie śmierci dotyka również kwestii nieśmiertelności. Jej rozumienie oparte jest na istocie miłości. Nieśmiertelność stanowi rodzaj miłości, która z własnej natury nie przyjmuje możliwości końca.

EN

Anna Kamieńska (1920-1986) is a Polish poetess who dedicated much of her work to the reflection on transiency and death. Her poetry contains many references to human questions and fears connected with the necessity of passing away. Kamieńska’s workshop is based on everyday life and experience, and is marked by great finesse as well as originality of thought. Homo meditans confronts the issue of death in numerous aspects: as the experience of being abandoned by the whole reality which constitutes the life of a person, depth which contains the most intimate sense of an individual life and its real fulfilment, the meeting with God who is the ultimate giver of fullness. As such, death is an indescribable event of human life. Everyone will experience only their own death. Nevertheless, the death of others is a lesson which helps to prepare oneself for one’s own final passage and to understand its meaning. Death is rooted very deeply in every singular moment of life. The whole of existence heads to its end from the very beginning. The question concerning death also touches another problem: immortality. It can be resolved only by reconsideration of the essence of love. Immortality is a permanent kind of love which in its very nature does not accept the possibility of an end.

7

Problem nieśmiertelności duszy ludzkiej w nauce Arystotelesa w świetle koncepcji intelektu Aleksandra z Aleksandrii

51%

Urbańska-Bożek M.

Studia Philosophiae Christianae

|

2012

|

tom 48

|

nr 1

159-183

EN

Presenting man as a substantial unity, Aristotle’s philosophy created the problem of the individual immortality of human soul. In the De Anima treatise the soul is the organizer of human psychic life. All acts of the vegetative and sensitive soul are dependent on body organs. Only the rational soul, with the power of theoretical reasoning, has autonomous acts, is eternal, and separate from the body. A question arises: Since soul emerges from the potentiality of matter, how could it be a purely spiritual being, acting independently from matter and totally isolated from matter, and, as such, how could it be an eternal and immortal substance? The starting point of the paper is an outline of the most important aspects of Aristotle’s psychology. Then an attempt to resolve the main problem of the article is made by applying some ideas of Alexander from Alexandria, found in his commentary to Aristotle’s “De Anima” and in his own concept of the intellect, which he identified with the soul. How can it help to explain the problem of the immortality of the soul in Aristotle’s psychology? Aristotle suggested a condition: If the soul can perform its own functions itself, without help in these activities from bodily organs, it can exist after death. From the perspective of Alexander’s concept of the intellect, there is no doubt: thanks to the theoretical intellect and its theoretical reasoning function, the soul can take action itself, and therefore can exists after death.

PL

Filozofia Arystotelesa, ukazując człowieka jako jedność substancjalną, rodzi problem indywidualnej nieśmiertelności duszy ludzkiej. W traktacie „De anima” jest ona organizatorką życia psychicznego człowieka. Akty duszy wegetatywnej i zmysłowej są uzależnione w działaniu od narządów cielesnych. Jedynie dusza rozumna, z władzą teoretycznego myślenia, posiada autonomiczne akty, jest wieczna i oddzielona od ciała. Rodzi się zatem pytanie: Skoro dusza wyłania się z potencjalności materii, to jak może być bytem czysto duchowym, działającym niezależnie od materii i całkowicie od niej odizolowanym, a jako taka, jak może stanowić substancję wieczną i nieśmiertelną? Punktem wyjścia rozważań jest psychologia Arystotelesa, przedstawiona w zarysie, w swoich najistotniejszych wątkach. Trzon artykułu, zważywszy na niejasną rolę rozumu teoretycznego, jaką odgrywa on w psychologii Arystotelesa oraz wątpliwości powstałe wokół rozumienia jego wyjątkowego charakteru i sposobu funkcjonowania, z powodu skąpych informacji, jakie otrzymujemy w wyniku lektury dzieła „O duszy”, postanowiono oprzeć o komentarz Aleksandra z Aleksandrii z rodu Bonini oraz o jego koncepcję intelektu, który utożsamia on z duszą z tej racji, że intelekt stanowi najwyższą jej władzę. Jak można z perspektywy komentarza Aleksandra Boniniego wyjaśnić problem nieśmiertelności duszy u Arystotelesa? Arystoteles stawia warunek: jeśli dusza będzie w stanie sprawować swoje własne funkcje samodzielnie, bez udziału w tych czynnościach narządu cielesnego, wówczas będzie mogła istnieć po śmierci. Z perspektywy koncepcji intelektu Boniniego nie ma wątpliwości, że dzięki władzy intelektu teoretycznego i jego funkcji myślenia na poziomie czystej teorii, dusza może stać się samodzielnie działającą, a zatem samodzielnie bytującą po śmierci człowieka. Owe samodzielne czynności związane z myśleniem na poziomie teoretycznym sprawowane są przez dwie władze intelektualne, między którymi zachodzi różnica formalna. Realnie, intelekty: możnościowy i czynny stanowią jeden intelekt zwany teoretycznym, zdefiniowany jako znajdujący się w akcie poznania, w którym aktualnie dokonuje on intelekcji jakiegoś teorematu. Na tym poziomie poznania, rozum łączy się z inteligibiliami aż do całkowitego utożsamienia z nimi. W tym czasie poznaje on aktualnie i rzeczywiście.

8

Anima, mente, corpo e immortalità: La sfida del naturalismo

51%

Possenti V.

Roczniki Filozoficzne

|

2014

|

tom 62

|

nr 2

27-74

PL

Autor przedstawia tytułowy problem duszy, umysłu, ciała i nieśmiertelności oraz ich wzajemnych relacji w siedmiu częściach (poprzedzonych ogólnym wstępem): I. Kwestia antropologiczna i jej trudności; II. Droga materializmu i naturalizmu; III. Dusza, umysł, ciało; IV. Tomasz z Akwinu i Kartezjusz (i A.R. Damasio) o duszy; V. Mind-Body Problem: dwuznaczna kwestia; VI. Umysł a mózg; VII. Nieśmiertelność człowieka. Artykuł kończa obszerne wnioski.

EN

The author presents the title problem of the soul, mind, body, and immortality, as well as their mutual relations, in seven parts (proceded by a general introduction): I. The anthropological issue and its difficulties; II. The path of materialism and naturalism; III. The soul, the mind, the body; IV. Thomas Aquinas and Descartes (and A.R. Damasio) on the soul; V. The Mind-Body Problem: an ambiguous question; VI. The mind and the brain; VII. The immortality of man. The article ends with extensive conclusions.

9

Człowiek – podmiot sam w sobie, który nie umiera całkowicie, czyli o tym, co „przeoczył” Immanuel Kant

51%

Kieliszek Z.

Studia Philosophiae Christianae

|

2012

|

tom 48

|

nr 1

43-67

EN

In the presented paper the author puts forward the notion, fundamental to the problem of the immortality of the human soul in the philosophy of I. Kant – that on the basis of empirical observation of the human being we can’t say anything about the immortality of man. The paper has four parts. In the first part we have the presentation of Kant’s idea of human immortality. I. Kant maintains that our mind can’t learn anything about immortality on the basis of sense-data. This attitude is the consequence of his conception of the relationship between noumenon and phenomenon. The second part comprises an analysis of Kant’s conviction, that we cannot get to know noumenon, because phenomena are only available for our intellect. This position seems to be false. According to the author, existence of the noumenon and his features we can recognize in the phenomenon, because they are connected. In the third part we have the attempt of the definition of the man as noumenon on the basis of the human mode of being (phenomenon). Man seems to be an entity – the human self – which is both connected to and separated from nature. In the fourth part, the author presents conclusions from the human mode of being as noumenon with a specific spiritual and corporal structure. Man is a being, relatively separated from bodily reality and living in a dimension lacking time. For this reason death isn’t the absolute end of human existence. So Kant is wrong when he states that on the basis of empirical observation of the human being we cannot reach conclusions relating to our immortality.

PL

W artykule autor bada trafność przekonania, które uznaje za fundamentalne w zaproponowanym przez Kanta rozwiązaniu problemu ludzkiej nieśmiertelności, że na bazie empirycznej obserwacji ludzkiego sposobu istnienia niczego na temat nieśmiertelności człowieka powiedzieć nie można. Artykuł składa się z czterech części. W pierwszej części zarysowana zostaje Kantowska wizja nieśmiertelności człowieka. W trakcie prowadzonych analiz autor odkrywa, że Kant opiera swoją koncepcję na spostrzeżeniu, że intelekt na podstawie danych, których dostarczają mu zmysły, nie jest w stanie niczego stwierdzić na temat nieśmiertelności człowieka. Autor zauważa ponadto w tym fragmencie swoich rozważań, że to spostrzeżenie Kanta jest konsekwencją jego koncepcji relacji między rzeczą samą w sobie (noumenem) a jej zmysłowym zjawiskiem (fenomenem). Część druga analizuje słuszność Kantowskiego stwierdzenia, że rzecz sama w sobie jest dla ludzkiego intelektu niepoznawalna, gdyż ma on dostęp wyłącznie do jej zmysłowego zjawiska. Kantowska koncepcja zostaje uznana za błędną. Zdaniem autora istnienie noumenu i jego właściwości można poznać w fenomenie, gdyż obydwa są ze sobą nierozerwalnie powiązane. Część trzecia stanowi próbę określenia, co na podstawie obserwacji ludzkiego sposobu istnienia (tzn. zmysłowego zjawiska – fenomenu – człowieka) można powiedzieć o człowieku samym w sobie (tzn. jako o noumenie). Autor zauważa, że człowiek jawi się jako podmiot sam w sobie, czyli jako noumenalne ludzkie „Ja”, które jest zarazem wtopione w przyrodę, jak i od przyrody odrębne. W części czwartej ukazane zostają wnioski, jakie należy wyciągnąć z zaobserwowanego sposobu istnienia człowieka jako podmiotu samego w sobie o specyficznej cielesno–niecielesnej konstrukcji. Zdaniem autora, ponieważ człowiek jawi się jako istota względnie odrębna od rzeczywistości cielesno–zmysłowej i nosząca na sobie znamię nie–czasowości, można powiedzieć, że śmierć nie oznacza absolutnego końca ludzkiego istnienia. W konsekwencji Kantowskie przekonanie, że na bazie empirycznej obserwacji ludzkiego sposobu istnienia niczego na temat nieśmiertelności człowieka powiedzieć nie można, należy uznać za fałszywe.

10

Is Pedagogy Transhuman? Reflections on the Relationship Between Pedagogy and Transhumanism

51%

Hebert E. , Damberger T.

Studia Paedagogica Ignatiana

|

2017

|

tom 20

|

nr 1

41-56

EN

The following contribution aims at discussing the role of pedagogy against the background of a time in which limits are overcome through the use of new technologies. It is argued that pedagogy is in some way itself always related to both the recognition, as well as the overcoming, of limits. This can be seen first of all in the fact that both a recognition of the limit of the self as well as (or rather in differentiation to) a limit of the other are necessary in order to recognise oneself in the first place and therefore are essential to the constitution and formation of the self and the world. Secondly, the basic duty of pedagogy could be defined as the forming of human beings through the use of educational tools and by changing the limits that constitute the self. Adhering to this definition would therefore assume that there is a transhuman moment inherent in pedagogy itself.

PL

Niniejszy artykuł podejmuje kwestię roli jaką pedagogika pełni w czasach, w których kolejne granice są przezwyciężane dzięki nowym technologiom. Autorzy argumentują, że w pewnym sensie pedagogika zawsze wiąże się zarówno z uznaniem, jak i przekraczaniem granic. Po pierwsze, świadczy o tym fakt, że zarówno uznanie granic własnej jaźni, jak i granic (bądź raczej odróżnianie się od) innego jest konieczne przede wszystkim w celu autoidentyfikacji. Z tego też powodu uznanie tych granic jest istotne dla konstytuowania i formowania własnej jaźni oraz otaczającego nas świata. Po drugie, podstawowe zobowiązanie pedagogiki może zostać zdefiniowane jako kształtowanie człowieka dzięki narzędziom edukacyjnym i zmianie tych ograniczeń, które konstytuują jaźń. Stosowanie takiej definicji zakładałoby, że w samej pedagogice zawarty jest moment transhumanistyczny.