Artykuł prezentuje wyniki badań nad wpływem procesu azotonawęglania metodą gazową na stan naprężeń własnych, strukturę i wybrane własności stali chromowo-niklowej 12HN3A. Rozkład naprężeń własnych w warstwie dyfuzyjnej zbadano metodą mechaniczną Davidenkowa-Sachsa. Wyniki badań porównano z wynikami uzyskanymi w ramach modelu matematycznego prognozującego skład chemiczny i fazowy oraz naprężenia własne w zahartowanych warstwach nawęglonych lub azotonawęglanych. W azotonawęglanej warstwie określono zmiany austenitu szczątkowego i zmiany cementytu, temperatury początku przemiany martenzytycznej oraz zmiany składu chemicznego osnowy martenzytycznej w funkcji zawartości węgla i azotu. Na przekroju warstwy dyfuzyjnej zmierzono zmiany mikrotwardości i intensywności zużycia ciernego. Wykazano, że charakter zmian naprężeń własnych wyznaczonych metodą mechaniczną wskazuje dużą zgodność z rozkładem naprężeń otrzymanych w wyniku obliczeń. Korzystny stan naprężeń wiąże się z wysoką twardością i niskim zużyciem ciernym przy określonym udziale austenitu szczątkowego i cementytu oraz temperatury początku przemiany martenzytycznej. Stwierdzono, że warstwy azotonawęglane o strukturze martenzyt-austenit szczątkowy-węgliki mają korzystniejsze własności użytkowe od warstw o strukturze martenzyt-austenit szczątkowy. Uzyskane wyniki badań dla zahartowanych warstw azotonawęglanych próbowano z takimi samymi własnościami uzyskanymi dla zahartowanych warstw nawęglanych.
EN
The paper presents the research results of influence of carbonitriding (gas method) on residual stresses, structure and some properties of chromium-nickel 12HN3A steel. In diffusion layers, the changes of residual stresses have been studied by mechanical method of Davidenkow-Sachs. The research results have been compared with results obtained in frame of mathematical model, which prognoses the chemical and phase composite as well as residual stresses in hardening by carburizing or carbonitriding layers. In carbonitriding layer, the changes of retain austenite and cementite's participation in the structure, martensite start temperature as well as chemical composition of the matrix (austenite) in function of carbon and nitrogen content. The changes of microhardness and abrasive wear have been measured on section of diffusion layers. They proved, that character of changes of residual stresses appointed by mechanical method showed a lot of conformity with calculated changes of residual stresses. The favourable residual state is combined with high hardness and low abrasive wear by given retain austenite and cementite's participation in the structure as well as martensite start temperature. It affirmed, that the carbonitriding layers' structure: carbides-martensite-retain austenite has favourable properties from layers' structure: martensite-retain austenite. The obtained research results for hardening by carbonitriding layers were compared with the same properties obtained for hardening by carburizing layers.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.