Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Piotra Semenenki próba odnowy filozofii klasycznej

100%

Pociej J.

Rocznik Tomistyczny

|

2016

|

tom 5

329-355

EN

Father Piotr Semenenko (1814-1886), one of the founders of Collegium Resurrectianum – the catholic order originally servig Polish migrants and refugees – created a unique philosophical system meant to reunite classical philosophy and the modern one on the ground of the contemporary natural science. The central point of his theory is the concept of force grasped as the third metaphysical element of being along with the traditional act and potency. The article portrays the scholar himself and presents the main accomplishments of his thought – the actualization of classical scholasticism and natural science as well as the rectification of modern philosophy. Further, there is also an outline given of his philosophical system, notably on the topic of the metaphysical and epistemological conception of force.

2

Dynamis. Metafizyczne pojęcie możności i jego rola w filozofii praktycznej Arystotelesa

100%

Makowski P.

Diametros

|

2012

|

nr 33

76-100

PL

Autor prezentuje Arystotelesowską koncepcję możności/możliwości (dynamis), która należy do filozoficznego słownika pojęć podstawowych Stagiryty. Pojęcie możności stanowi jedno z najważniejszych pojęć jego metafizyki. Szczególną rolę tego pojęcia określa to, iż można je rozumieć jako jeden z łączników filozofii pierwszej oraz filozofii praktycznej (etyki, retoryki oraz polityki) Stagiryty: autor analizuje związek filozofii teoretycznej i praktycznej na podstawie tego ważnego pojęcia. Pokazanie związku teorii i praktyki opiera się na analizie kluczowych partii Metafizyki (księgi delta oraz theta) i odnosi przedstawione w niej dystynkcje do podstawowego elementu Arystotelesowskiej filozofii praktycznej – pojęcia cnoty (arete). W praktycznych dziełach filozofa (trzy etyki i retoryka) znajdujemy definicje arete, które wydają się prima facie sprzeczne: w Etyce Nikomachejskiej Arystoteles definiuje cnotę odwołując się do pojęcia trwałej dyspozycji (hexis), tymczasem w Retoryce definiuje ją na podstawie pojęcia możności. Szczegółowa analiza tej pozornej sprzeczności pozwala pokazać faktyczne znaczenie pojęcia możności w filozofii Stagiryty.

EN

The author considers Aristotle’s conception of potency (dynamis), a fundamental notion in his metaphysics. One of its important functions is to connect his metaphysics and his practical philosophy. Showing this connection involves an analysis of the most important parts of the Metaphysics (Books Delta and Theta) and its application to an essential element of Aristotle’s practical philosophy, the notion of virtue (arete). However, Aristotle’s practical works (the three Ethics and the Rhetoric) contain apparently contradictory definitions of arete: in the Nicomachean Ethics Aristotle defines arete in terms of the notion of disposition (hexis), while in the Rhetoric he makes use of the notion of potency. An examination of this apparent contradiction clarifies the true significance of potency in Aristotle’s philosophy

3

Możliwość samozagłady świata. Metafizyczne dociekania św. Tomasza z Akwinu w „Kwestiach dyskutowanych o mocy Boga”.

100%

Sulenta P.

Rocznik Tomistyczny

|

2022

|

nr 11

127-146

EN

The undertaken considerations in the presented article belong to the broader context of metaphysical analyzes concerning one of the aspects of the creative action of the Absolute, which is the preservation of the world in existence (conservatio mundi). This issue is considered from the perspective of created substances and therefore it is expressed in the question of whether they have the possibility of non-existence, which, based on Thomas Aquinas’ creatio ex nihilo theory, is tantamount to the question of whether they were created by God in destructible natures and as such they aim at to self-annihilation. The negation in the substantial order of the disposition to non-existence in contingent beings seems to justify the conclusion that their duration is founded not only in the divine act of preserving in existence but also in their inherent nature, which is oriented rather towards being than non-being. In order to solve the problem formulated in this way, in the first place, the principles responsible for the destructibility of beings will be analyzed, then the considerations focus on the necessity of the existence of created sub-stances, and the whole is completed by the presentation of the relation between contingency and destructibility.

4

Konsekwencje metafizyczne ujęć materii i ruchu we współczesnej fizyce

80%

Pociej J.

Rocznik Tomistyczny

|

2018

|

tom 7

287-312

EN

Both ancient and medieval world picture in philosophy reflected the world picture in natural sciences of the time. Consequently, our contemporary metaphysical world picture should correspond to that in modern science. In the article Albert Mitterer’s and Tadeusz Wojciechowski’s Concepts of the Interdependence of Matter and Motion there has been an outline presented of such picture, based on the ideas of the title scholars. In this article an attempt has been made to draw metaphysical consequences from their concepts of constitutional motion and particle act in reference to inanimate mattter, vegetative, sensitive and rational beings as well as The Prime Being.

5

Egzystencjalna metafizyka bytu w traktacie "De ente et essentia" Tomasza z Akwinu

70%

Andrzejuk A.

Rocznik Tomistyczny

|

2013

|

tom 2

95-111.

EN

Text De ente et essentia was written together with "De principis naturae" in Thomas’ first years of teaching activities and accounted philosophical “exercises” for the brothers at the convent of St. James in Paris. There is commonly noted, that Aquinas had already established the most important theses of his philosophy, the existential metaphysics of being above all, in which the act was the existence of this being, and the form with the matter constituted its essence. In this situation, the source of all existence, God appeared as only existence. Analysis of existential themes in "De ente et essentia" confirms these opinions. In later texts, especially in the "Summa Contra Gentiles", "Summa theologiae" and "Quaestiones disputatae", Thomas deepens his concepts; he introduces extended topic of transcendentals - property of being which manifest its existence. However, the bulk of his existential metaphysics of existence has been outlined already in "De ente et essentia", and it was never corrected in the basic theses.

6

Rola negacji w opisie świata według arystotelesowskiej Metafizyki

60%

Bigaj J.

ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal

|

2012

|

tom 2

|

nr 2

265-291

PL

Pojęcia „byt” i „niebyt” weszły do języka filozoficznego, dając podstawę ontologii i meontologii, jako odpowiedniki greckich wyrażeń to on i to me on (urzeczownikowionych form, pozytywnej i negatywnej, imiesłowu czasownika einai. Wyrażenia te w oryginale nie oznaczały jednak pierwotnie nic przedmiotowego, lecz pełniły funkcję nazw metajęzykowych, reprezentujących spójkę zdaniową ‚einai’ we wszystkich jej formach, a najogólniej – jej formę twierdzącą i przeczącą. Sama zaś spójka ta, w której późniejsza filozofia dopatrzyła się znaczenia egzystencjalnego „istnieć”, pełniła tylko funkcję pustego znaczeniowo łącznika predykatów. Z czasem imiesłów o]n zaczął być stosowany jako uniwersalna nazwa wszelkich predykatów. Wymienione wyrażenia stały się centralnymi w greckiej terminologii filozoficznej dzięki zainicjowanym przez Parmenidesa sporom na temat roli negacji w opisie świata. Sam Parmenides zaproponował zupełne wykluczenie zdań negatywnych jako opisujących przez eliminację, i stworzył system pozytywno monistyczny, zarzucający wielość, podzielność i zmienność. Późniejsi filozofowie wystąpili w obronie negacji, zwalczając związane z nią paradoksy, jakie wysuwali eleaci, a potem sofiści. Platon zauważył, że nie da się bez zastosowania negacji opisać wielości rzeczy, wyróżnił też negację względną, która nie każe niczego eliminować, a pozwala tylko na konfrontację jednych rzeczy z innymi. Według atomistów podzielność rzeczy fizycznych zmusza do przyjęcia ich złożoności z elementu pozytywnego w postaci nieprzenikliwego ciała oraz czynnika, któremu trzeba odmówić wszelkich cech, tj. pustki. Wreszcie Arystoteles, analizując proces zmiany, uzasadniał niesprzeczność twierdzenia, że coś powstaje z „nie będącego” i „będącego”, przy założeniu, że pierwsze rozumie się jako bycie aktualne, drugie – potencjalne. We wszystkich tych koncepcjach nie ma teorii czegoś nieistniejącego, są tylko propozycje wskazania takich aspektów rzeczywistości, w których wyjaśnianiu uzasadnione jest stosowanie negacji. Forma twierdząca i przecząca powyższych wyrażeń prowokowała także refleksję nad zagadnieniem prawdy i fałszu. Zauważono, że służą one w języku potocznym nie tylko do stwierdzania zgodności lub niezgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, ale także jako formuły asercji i odrzucania.

7

Św. Tomasz i jego metafizyka istnienia

60%

Majkrzak H.

Rocznik Tomistyczny

|

2021

|

tom 10

37-55

IT

Per metafisica si intende quella parte eminentne della filosofia che si propone di rinvenire una spiegazione esaustiva e conclusiva del mondo. Essa studia la ragione ultima dell’ente. Gli storici e gli commentatori dell’Aquinate avevano sempre identificato la metafisica di San Tommaso d’Aquino con la metafisica di Arisotele. La vasta tematica che fa parte della metafisica, san Tommaso l’ha affrontato soltanto occasionalmente, in svarie opere senza nessuna pretesa di elaborare una teoria metafisica nuova. E merito insigne dell’esegesi tomistica del secolo XX l’aver messo in luce sia l’originalità sia la grandezza del pensiero metafisico di san Tommaso d’Aquino. Tutta l’indagine metafisica di Aristotele muove verso la sostanza. Invece per san Tommaso ciò che costituisce l’ente in quanto ente e l’essere, poiché, per definizione l’ente non e altro che ciò che possiede l’essere, e più precisamente ancora l’ente e ciò che partecipa all’essere. Tommaso e convinto che l’essere e „l’atto di tutti gli atti e la perfezione di tutte le perfezioni”.

8

O związku między istościami a świadomością i jaźnią

51%

Pociej J.

Rocznik Tomistyczny

|

2020

|

tom 2

|

nr 9

41-71

PL

The third in a series of texts printed in “Rocznik Tomistyczny” (the former two are Albert Mitterer’s and Tadeusz Wojciechowski’s Concepts of the Interdependence of Matter and Motion, RT 6/2017 and The Metaphysical Consequences of the Concepts of Matter and Motion in Contemporary Physics, RT 7/2018) this article gives the crowning touch to the theory of dynamo-energetic duality of being. Applying the method of transcendental analogy, it reveals how human mind – cognizing matter-motion, as well as vegetative, sensitive and rational beings – comes to the conclusion that there are one consciousness and three selves in the Prime Being – the counterpart of triune God of the Catholic doctrine.