Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wstęp

100%

Šatava L. , Mętrak M. J.

Adeptus

|

2019

|

nr 14

EN

IntroductionIntroduction to the 14th issue of “Adeptus” written by members of the Editorial Team/Editorial Board. WstępWstęp do 14 numeru „Adeptusa” przygotowany przez członków Redakcji i Rady Naukowej.

2

Geschichte der deutschsprachigen Lehrkraftausbildung in Ungarn zwischen 1777 und 1907

100%

Klein Á.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2023

|

tom 16

35-53

EN

The present study examines the history of German-language teacher training since appearance of the Ratio Educationis (1777) till the end of the 19. century. A systemic review of regulations, laws and curricula enable an examination of the changes in teacher training institutions, including the language of instruction in teacher training. 2019 marked the two-hundredth anniversary of elementary-level teacher training for the German minority in Hungary. The most important historical sources of this study, which will be examined in this qualitative research analysis, are curricula, educational laws and regulations as well as textbooks and timetables, in addition to the review of related publications. An in-depth look of the documents makes it possible to follow the continuously changing attitudes toward minority teacher training throughout the different epochs of Hungarian education.

3

The position and the status of Albanian in the Presheva Valley

88%

Sejdiu-Rugova L.

Slavia Meridionalis

|

2015

|

tom 15

EN

The position and the status of Albanian in the Presheva ValleyThe present paper aims at describing the position and the social status of the Albanian language in the two municipalities of south-western Serbia – Preshevo and Bujanovac, where the majority of the population is Albanian, and where the Albanian language, together with Serbian is the official language on the territory of these two municipalities. The status of Albanian is dealt with by giving evidence of legal sanctions and describing the practical situation, based on application of the laws in force.In order to reflect the status of Albanian in this region more precisely, other data, mainly deriving from a survey conducted with Albanian citizens from the two municipalities. In addition essays and anonymous questionnaires with high school students from these two municipalities have been used. The Albanian language in Preshevo Valley is sanctioned as an official language at the local level, with equal use, especially in the formal domains of life, but the practical need for using Serbian as a first language is obvious and results in intolerance towards Albanian. Regardless of the fact that it is sanctioned as an equal language to Serbian, in practice Albanian is a language of second rank. Sytuacja i status języka albańskiego w Dolinie PreszewaTematem artykułu są sytuacja i status społeczny języka albańskiego w dwóch powiatach południowo-zachodniej Serbii – Preszewo i Bujanovac, w których Albańczycy stanowią większość. W obu powiatach język albański jest obok języka serbskiego jednym z dwóch oficjalnych języków. Sytuację języka albańskiego pokazano na przykładzie konkretnych prawnych sytuacji i tych faktycznych, skonfrontowanych z obowiązującymi ustawami. Przytoczono także dane z badań innych autorów, dotyczące głównie społeczności albańskiej, jak również rezultaty anonimowych ankiet przeprowadzonych wśród uczniów szkół ponadpodstawowych w obu powiatach. Język albański w Dolinie Preszewa jest formalnie drugim oficjalnym językiem o zasięgu lokalnym. Ma status języka równoprawnego, zwłaszcza w oficjalnej sferze życia, jednak oczywiste względy praktyczne sprawiają, że to język serbski znajduje się na pierwszym miejscu, spychając albański na plan drugi, mimo zagwarantowanej ustawowej równoprawności.

4

The status of Albanian in relation to the other Balkan languages

88%

Rugova B.

Slavia Meridionalis

|

2015

|

tom 15

EN

The status of Albanian in relation to the other Balkan languagesAlbanian has been in contact with other languages almost in all areas in which it is spoken, whereas the relationship with each of them differs from place to place. This study aims at describing the status of Albanian depending on its place of use and on the contacts it has with other Balkan languages. Status języka albańskiego w porównaniu z innymi językami bałkańskimiJęzyk albański pozostaje w stałym kontakcie z innymi językami niemal na całym swoim terytorium. Natomiast relacje międzyjęzykowe są różne w zależności od konkretnego miejsca. W tym artykule omówiono status języka albańskiego, w poszczególnych lokacjach jego użycia oraz jego relacje z innymi miejscowymi językami.

5

Czy współcześnie powstający kaszubski język literacki oraz obecnie tworzony język neobretoński mogą stanowić przedmiot dociekań badaczy językowego obrazu świata?

88%

Dołowy-Rybińska N. , Popowska-Taborska H.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2015

|

tom 50

EN

Can the presently created Kashubian literary language and the currently formed new Breton language be objects of consideration for researchers of the linguistic picture of the world?The influence of the Polish language in conjunction with education and the mass media have brought about in the second half of the 20th century a growth of Polish-Kashubian bilingualism and a decline of Kashubian dialects. Simultaneously, work on the creation and promotion of the literary Kashubian language has begun. The standard Kashubian language is new to all users as is the new Breton language standardized in the last decades of the 20th century. Intergenerational transmission of the Breton language was severed after WWII. The ethnic revival of the 1970s led to the revalorization of the Breton culture and language, taught since then in a number of schools and at adult courses. Normalized Kashubian and Breton languages are full of neologisms. But at the same time they have also been considerably purified of those traits which make them similar to the respective dominant language (Polish and French). Furthermore, the range of use to which these minority languages are put is very different from one user to another. All these specifics result in the near impossibility of researching the linguistic picture of the world of contemporary normalized minority languages. Czy współcześnie powstający kaszubski język literacki oraz obecnie tworzony język neobretoński mogą stanowić przedmiot dociekań badaczy językowego obrazu świata?Wpływ polszczyzny związany ze szkołą i mediami masowymi spowodował wzrost w drugiej połowie XX wieku dwujęzyczności kaszubsko-polskiej i zanikanie dialektów kaszubskich. Jednocześnie rozpoczęły się prace nad stworzeniem i upowszechnieniem kaszubskiego języka literackiego. Standardowy język kaszubski jest nowy dla wszystkich użytkowników, podobnie jak standaryzowany w drugiej połowie XX wieku język bretoński. Międzypokoleniowa transmisja bretońskiego została przerwana w połowie XX wieku. Odrodzenie etniczne lat 70. XX wieku doprowadziło do rewaloryzacji kultury i języka bretońskiego, którego dzieci zaczęły się uczyć w szkołach, a dorośli – na kursach. Znormalizowane języki kaszubski i bretoński pełne są neologizmów, podlegają również procesom puryfikacji mającym oczyścić je z cech upodobniających do języka dominującego (polskiego i francuskiego). Zakres posługiwania się nimi u poszczególnych ich użytkowników jest silnie zróżnicowany. Wszystkie te fakty sprawiają, że badanie językowego obrazu świata normalizowanych obecnie języków mniejszościowych nie wydaje się możliwe.

6

The Kashubian language - a minority language spoken in borderlands as it was and as it is today

88%

Zieniukowa J.

Český lid: etnologický časopis (Český lid: Ethnological journal)

|

2015

|

tom 102

|

nr 1

43-54

EN

The article presents in a diachronic and synchronic perspective a minority language (regional) which has existed for centuries in the borderland of cultures and languages - the ethnolect of Kashubians, indigenous, Slavic people living in Gdansk Pomerania - and the history of its contacts with German (unrelated language) and Polish (an example of a Slavic-Slavic borderland); in case of its contact with, foremost, the official version of the German language there was a language conflict. There exists a language continuum between the Kashubian language and the Polish dialects from Masovia and Wielkopolska. They coexisted and complemented each other functionally for a long time.

7

Młodzi Kaszubi i język – dylematy mikropolityki językowej

88%

Dołowy-Rybińska N.

Lud

|

2014

|

tom 98

253-276

EN

The article is based on participatory observation and semi-structured interviews conducted in 2012 with young Kashubs (aged 16-25). The research carried out has combined a cultural (anthropological) and a sociolinguistic viewpoints. The language policy not only concerns important bottom-down acts and laws established by the state and by minority activists, but is also based on people’s everyday practices, such as their choice of language. This is why activists responsible for the minority language policy should make use of the ethnographic methodology which would make the minority members the subject of the research. Their experiences related with using the minority language, attitudes toward their language and culture can be an important component and indicator for policy decision-makers. This article presents the statements of young Kashubs referring to their culture and language, difficult experiences related to the prohibition of speaking Kashubian, and the language shift which emerged with the coming into force of the Act on National and Ethnic Minorities and the Regional Language. The teaching of the Kashubian language in schools is one of the most important achievements of the language policy – although, in the opinion of young people, it is a challenge. Young Kashubs tell about the decisions they took concerning their language and what motivated them to use the language of their ancestors. They speak about their attitude towards the Kashubian culture and its stereotypical, folkloristic image.

8

Influences of the discourse on language endangerment and multilingualism on young European language minorities members

75%

Dołowy-Rybińska N.

Adeptus

|

2018

|

nr 11

EN

Influences of the discourse on language endangerment and multilingualism on young members of European language minoritiesThis article provides an analysis of the discourse on language endangerment used by the young members of European language minorities. The narratives come from a 100 interviews with young people who are engaged in activities on behalf of minority languages such as Kashubian in Poland, Upper Sorbian in Germany, Breton in France and Welsh in the UK. The way they formulate ideas on language endangerment and arguments they choose to encourage others to use these languages bears a strong resemblance to the discourse produced by international organizations, researchers and publicists. The analysis concerns three aspects of the discourse of young minority activists: appropriation of the dominant discourse of language endangerment and its role; constructing a collective identity as a part of a language movement through the discourse of responsibility for the future of the languages; discursive strategies of presenting the advantages of multilingualism and, in so doing, of learning and using a minority language. Wpływ dyskursu zagrożenia języków i wielojęzyczności na młodych przedstawicieli europejskich mniejszości językowychArtykuł przedstawia analizę dyskursu zagrożenia języków, używanych przez młodych przedstawicieli mniejszości językowych Europy. Wypowiedzi pochodzą ze stu wywiadów z młodymi ludźmi, którzy są zaangażowani w działania na rzecz języków mniejszościowych, takich jak kaszubski w Polsce, górnołużycki w Niemczech, bretoński we Francji oraz walijski w Wielkiej Brytanii. Sposób, w jaki formułują oni myśli dotyczące zagrożenia języków i argumenty, które wybierają, żeby zachęcić innych do używania tych języków, bardzo przypomina dyskurs używany przez organizacje międzynarodowe, badaczy i publicystów. Analiza dotyczy trzech aspektów dyskursu młodych aktywistów językowych: internalizacji dominującego dyskursu zagrożenia języków i jego roli; konstruowania zbiorowej tożsamości jako części ruchu na rzecz języków poprzez zakorzenianie dyskursu odpowiedzialności za przyszłość tych języków; dyskursywnych strategii przedstawiania zalet wielojęzyczności i, w związku z tym, uczenia się i używania języków mniejszościowych.

9

O językach mniejszościowych (ze szczególnym uwzględnieniem walijskiego)

75%

Łączek M.

|

2018

|

nr 25/3

107-120

EN

The article concentrates on minority languages. At its beginning, the author focuses on the most crucial legislation initiatives that have been adopted by the Council of Europe; a prompt reference is then made to the concepts of bilingualism, multilingualism, plurilingualism as well as ethnic variety. In the further course of his analyses, and after providing the data gathered by adequate institutions of the European Union and UNESCO, he refers to the Welsh language as an example of a minority language.

10

Symbolic crusades in Lusatia and Brittany? An analysis of minority language movements from the perspective of status politics

63%

Toutous J.

Adeptus

|

2019

|

nr 14

EN

Symbolic crusades in Lusatia and Brittany? An analysis of minority language movements from the perspective of status politicsThis paper proposes to analyse mobilizations for regional minority languages in Lusatia and Brittany from the perspective of “status politics”. In a post-modern context, where traditional speech communities are fragmented by territorial and social mobility, speaking a minority language seems to be a matter of personal choice, structured through engagement and activism. Assuming that languages are part of a linguistic economy shaped by power conflicts and struggle for classifications, this article approaches the promotion of regional and minority languages as a struggle for social recognition of particular cultures, styles of life and collective prestige. By using the tools of political sociology, our ambition is to examine actions for Upper and Lower Sorbian, Breton and Gallo as symbolic ones, aiming at influencing the distribution of social prestige in Lusatia and Brittany, thus exceeding mere language issues. Today, campaigners for minority languages of Lusatia and Brittany participate in “revitalization movements” which also assert visions of the social world. Drawing on semi-structured interviews with language activists and on participatory observations, the idea is to consider to what extent linguistic mobilizations can be qualified as symbolic crusades”, and in what ways this sociological notion could be useful to understand the mechanisms at work in linguistic collective action in general. Krucjaty symboliczne na Łużycach i w Bretanii? Próba spojrzenia na aktywizm mniejszości językowych poprzez analizę polityki statusuArtykuł proponuje spojrzenie na mobilizację użytkowników regionalnych języków mniejszościowych na Łużycach i w Bretanii z perspektywy polityki statusu. W ponowoczesnym kontekście, w którym tradycyjne wspólnoty komunikacyjne zostały rozbite przez wzrost mobilności terytorialnej i społecznej, używanie języka mniejszościowego wydaje się kwestią jednostkowego wyboru, realizowanego poprzez osobiste zaangażowanie i aktywizm. Przyjmując założenie, że języki stanowią element ekonomii lingwistycznej, kształtowanej przez konflikty władzy i potrzebę klasyfikacji, artykuł traktuje promowanie języków regionalnych i mniejszościowych jako walkę o akceptację konkretnych kultur i stylów życia oraz o prestiż społeczny. Korzystając z narzędzi socjologii politycznej, autorka stawia sobie za cel zbadanie działań na rzecz języków górnołużyckiego, dolnołużyckiego, bretońskiego i gallo jako działalności symbolicznej, mającej prowadzić do zmian w dystrybucji prestiżu społecznego na Łużycach i w Bretanii, a zatem wykraczającej poza kwestie czysto językowe. Obecnie działacze na rzecz języków mniejszościowych na Łużycach i w Bretanii biorą udział w „ruchu rewitalizacyjnym”, który przedstawia również własną wizję świata społecznego. Opierając się na częściowo ustrukturyzowanych wywiadach z aktywistami językowymi oraz na obserwacji uczestniczącej, autorka próbuje określić, do jakiego stopnia mobilizacja językowa może być uznana za „krucjatę symboliczną” i w jaki sposób ta wywodząca się z socjologii koncepcja może być przydatna dla zrozumienia mechanizmów funkcjonujących w szerszym kontekście działań zbiorowych o charakterze językowym.

11

The Language Education Policy Profile of the Council of Europe — the example of Austria

63%

de Cillia R.

Studie z aplikované lingvistiky - Studies in Applied Linguistics

|

2014

|

tom special issue

7-17

EN

The following article reports on an offer of the Council of Europe to his member countries, the Language Education Policy Profile / Profil de politiques linguistiques éducatives (LEPP) and on the realisation of this procedure in Austria. LEPP is a kind of self-evaluation of a country’s language education policy, supported by extern experts nominated by the Council of Europe. In Austria, it was realised between 2006 and 2008. After a brief characteristic of the Council of Europe’s language education policy principles, the three phases of the LEPP are illustrated at the example of Austria: a National Country Report describing the current situation; an Expert’s Report, written after a visit in the country by the experts; and the final product, the Language Education Policy Profile. Finally, measures taken by Austria’s institutions after the end of the process are reported.

12

„Gendergerechtes Sprechen“ als Evidenz für Sprachkontakt: Der Fall des Sorbischen

63%

Menzel T.

Linguistica Copernicana

|

2022

|

tom 18

61-83

EN

In a small corpus study with texts from Lower and Upper Sorbian newspapers, we examined the distribution of linguistic means of gender equity in Sorbian. By means of the close-reading method, several strategies of splitting (co-naming) and gender neutral constructions were considered. In general, explicit gender-linguistic structures such as co-naming are not very common in our texts. They are rather to be understood as rarely used emblematic linguistic symbols. The generic masculine, instead, is widespread in the texts. Lexically, the linguistic means of gender-equity are easily recognisable as adoptions from German.

DE

In einer kleinen Korpusstudie mit Texten aus der niederund obersorbischen Publizistik wird die Verbreitung gendergerechter sprachlicher Ausdrucksmittel untersucht. Im Wege der close-reading-Methode wurden die Strategien des Splittings (Beidnennung) sowie verschiedene Typen genusneutraler Konstruktionen geprüft. Allgemein sind explizite genderlinguistische Strukturen wie die Beidnennung nicht sehr häufig vertreten. Sie sind eher als selten gebrauchte emblematische sprachliche Symbole zu verstehen. Das generische Maskulinum ist in den Texten weit verbreitet. Lexikalisch sind genderlinguistische Ausdrucksmittel als Übernahmen aus dem Deutschen gut erkennbar.

13

Tadeusza Kowalskiego niepublikowany reportaż z podróży po Deli Orman (1929 r.)

63%

Stachowski K.

Linguistica Copernicana

|

2023

|

tom 20

275-323

EN

The present paper is an edition of Tadeusz Kowalski’s report from his trip to northeastern Bulgaria in 1929. Most of the text was prepared by Kowalski himself, as if with the intent of publication, but the work remained unfinished and, to the best of my knowledge, unpublished. The report contains a multitude of ethnographic and linguistic detail, though its overall character is more literary than scientific.

PL

Niniejszy artykuł jest edycją reportażu Tadeusza Kowalskiego z jego podróży do północno-wschodniej Bułgarii w 1929 r. Większa część tekstu została przygotowana na czysto przez samego Kowalskiego, jak gdyby z zamiarem publikacji, jednak praca pozostała niedokończona i, o ile mi wiadomo, niewydana. Reportaż zawiera wielką ilość szczegółów etnograficznych i językoznawczych, jednak ogólnie ma charakter bardziej literacki niż naukowy.

14

Correr la lengua: el fenómeno de la Korrika

63%

Kotenko V.

|

tom 27

39-52

EN

To run the language: The phenomenon of Korrika The article deals with the peculiarities of the phenomenon of modern Spanish sports discourse, which is studied as an entity clearly defined by sociocultural peculiarities. Particularly, it highlights the modern Basque linguistic situation and its minority language position. We describe Korrika, which is a race organised in the Basque Country with the objective of promoting awareness in favour of the Basque language and raising funds to support it. This study shows the connection between language and sports as social phenomena. The article describes the topics and significance of Korrika, the methods of its physical realisation in space, and its main themes. We also give examples of the slogans of different editions, mention the participants’ profile and highlight its multidimensional nature in terms of traditional Basque cultural events taking place during the days of the race. It may be deduced that mass participation in this social event as well as its unique nature proves that nowadays Korrika has become one of the most important tools in the preservation of the Basque language.

15

Spanish and Creole: Exploring Aspects of Minority and Minoritised Languages in Jamaica and Trinidad & Tobago

51%

Hoyte-West A.

Adeptus

|

2022

|

nr 19

PL

Jamajka oraz Trynidad i Tobago to dwa największe kraje anglojęzycznych Karaibów. Choć w każdym z nich język angielski stanowi jedyny język oficjalny, jego status nie uwzględnia wspólnej dla obu krajów historycznej i współczesnej wielojęzyczności. Z uwagi na kolonialną przeszłość wysp, a także geograficzną bliskość Ameryki Łacińskiej, rząd Trynidadu i Tobago ustanowił język hiszpański oficjalnym językiem obcym kraju, a podobne propozycje pojawiły się również na Jamajce. Pomimo że hiszpański w obydwu państwach stanowi bez wątpienia język mniejszościowy pod względem liczby użytkowników, działania te miały istotne konsekwencje dla sektora edukacji. Wśród reakcji pojawiły się także głosy mówiące, że zarządzenie to uderza w rodzime języki kreolskie, pozostające w powszechnym użyciu w obu krajach, nieposiadające jednak formalnego miejsca w edukacji ani życiu publicznym. Niniejsza praca, oparta na dostępnej literaturze, stanowi wstępną analizę polityki Jamajki oraz Trynidadu i Tobago przeprowadzoną przez pryzmat modelu polityki językowej opracowanego przez Bernarda Spolsky’ego w 2004 roku. Model ten wysuwa na pierwszy plan cztery wzajemnie powiązane zagadnienia: ideologię narodową, rolę języka angielskiego, strukturę socjolingwistyczną kraju i prawa językowe mniejszości. Uwaga została zwrócona szczególnie na bieżące inicjatywy dotyczące ostatniego z wymienionych aspektów, a także na zbadanie, jak nacisk władz na naukę języka hiszpańskiego postrzegany jest w kontekście lokalnych języków kreolskich Jamajki oraz Trynidadu i Tobago.

EN

As the two largest countries in the Anglophone Caribbean, the sole official language of both Jamaica and Trinidad & Tobago is English. This status, however, does not accommodate the historical and contemporary multilingualism common to both countries. Mindful of the islands’ colonial past, as well as their geographical proximity to Latin America, the government of Trinidad & Tobago has designated Spanish as the country’s official foreign language, and there have been calls for the same move to be made in Jamaica. Even though Spanish is very much a minority language in both nations in terms of the number of speakers, this move has associated implications for the education sectors. In addition, it has been argued that this mandate also denigrates autochthonous Creole languages, which are spoken widely in both countries but generally have no formal place in education or public life. Accordingly, this preliminary literature-based study examines relevant Jamaican and Trinidad & Tobago policies through the lens of the language policy model originally developed by Bernard Spolsky in 2004, which foregrounds the four interlinked concepts of national ideology, the role of English, a country’s sociolinguistic structure, and minority language rights. Particular attention will be focused on current initiatives regarding the latter, as well as seeking to examine how governmental emphasis on Spanish – given the existence of these local Creole languages – is viewed within the Jamaican and Trinidad & Tobago contexts.

16

Sytuacja językowa w Europie - miedzy regionalizmem a integracją europejską

51%

Szul R.

Studia Regionalne i Lokalne

|

2003

|

nr 3(13)

29-59

PL

W ostatnich dekadach, zwłaszcza w Europie, następuje ożywienie tożsamości narodowej i regionalnej mniejszych grup etnicznych prowadzące w wielu przypadkach do zmiany sytuacji językowej i do starań na rzecz zahamowania, a nawet odwrócenia procesów asymilacji językowej. Artykuł opisuje poszczególne przypadki ruchów narodowych/regionalnych mających w programie kwestię językową oraz proponuje typologię regionów i krajów z punktu widzenia sytuacji językowej. Kwestia językowa występuje też na poziomie Unii Europejskiej. Instytucje UE starają się łączyć ideologiczną zasadę wielojęzyczności (równości oficjalnych języków państw członkowskich) z pragmatyzmem polegającym na minimalizacji liczby języków roboczych. Na poziomie „obywatelskim” Unia wspiera model wielojęzyczności mieszkańców jako sposób na ułatwienie funkcjonowania wspólnego rynku pracy, towarów, usług i kapitału przy zachowaniu tożsamości kulturowej państw członkowskich. W poszczególnych krajach polityka językowa jest w gestii władz państwowych, brak jest wspólnych zasad obowiązujących na terenie całej UE, czego efektem są różnice między krajami w podejściu do języków mniejszości etnicznych.

EN

In the last decades, especially in Europe, a process of the rebirth of national and regional identities of small ethnic groups has been taking place, leading in many cases to a change of language situation and to attempts to stop and even to revert processes of linguistic assimilation. The article presents individual cases of ethnic/regional movements having “language issue” in their programmes, and makes an attempt of a typology of regions and countries according to their language situation and policy. The language question also appears at the European Union level. The EU institutions try to combine the ideological principle of multilingualism (equality of all official languages of the EU members) with pragmatism implying minimizing the number of working languages. At the “civil” level the EU supports the model of multilingualism of the inhabitants as a means to facilitate functioning of the common labour, commodity, service and capital market while maintaining cultural identities of its member states. In individual countries the language policy is competence of national authorities; there are no common binding rules on the territory of the whole EU. As a result, there are differences among countries in their attitudes towards languages of ethnic minorities.

17

Kwenowie – (nie)zapomniana mniejszość

51%

Hlebowicz S.

Studia Scandinavica

|

2020

|

tom 24

|

nr 4

149-172

EN

The Kven People have lived in the North Cape area since ancient times. The first account of the Cwenas is to be found in Ohthere’s of Hålogaland account, which dates back to 890 C.E., and describes the existence of peoples living in Cwena land in the north of Sweden. Kven people are said to be descendants of Finnish peasants and fishermen who emigrated from the northern parts of Finland and Sweden to Northern Norway. The tax books from the sixteenth century indicate clearly that the Kven people lived permanently in the area of the Gulf of Bothnia. The Kvens were well integrated, and perceived as a valuable workforce. Still, tempestuous Russian history combined with Finnish dependency on the Russian Empire backfired on the perception of the Kvens in Norway, as they were seen as a menace to national security. As a result, they were made to go through a very strict assimilation process from the nineteenth century onwards. After WWII, their situation became somewhat better, but it still left much to be desired, since they were thought to collaborate with the USSR. The wind of change started to blow in 1996, when the Kvens were granted minority status in Norway, and in 2005 the Kven language was recognized as a minority language in Norway.

18

Czym jest dla dzisiejszych Wilamowian język wilamowski? Różne funkcje, różne postawy językowe

51%

Król T.

Łódzkie Studia Etnograficzne

|

2016

|

tom 55

PL

Wilamowice są miastem wyjątkowym głównie ze względu na język wilamowski, który przywieziony został przez trzynastowiecznych osadników i mimo trudnej historii Wilamowian przetrwał do dzisiaj. Z powodu powojennych zakazów, wysiedleń i wywózek do obozów pracy, zakłócony został wśród mieszkańców przekaz międzypokoleniowy. Dzieci mówiące jedynie po wilamowsku były tego języka przymusowo oduczane, co doprowadziło wśród wielu z nich do traumy na całe życie – ojczysty język wilamowski został zapomniany, a było już za późno, by akwizycja języka polskiego nastąpiła w sposób naturalny. Wiele osób uważa dziś, że nie zna wilamowskiego, jednak rozmawiając po polsku o stroju, tradycjach czy wartościach kojarzonych mocno z tożsamością wilamowską, używa zapożyczeń z tego języka, uważając, że oddają one lepiej sens ich wypowiedzi. Mimo prognoz, że język wilamowski zaniknie całkowicie jeszcze w XX wieku, u progu drugiej dekady XXI wieku rozpoczęto jego program rewitalizacyjny, w który zaangażowały się Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz naukowcy zagraniczni. Wymysiöeryś wprowadzany jest do szkoły, organizowane są spotkania dla osób należących do kilku generacji. W rewitalizację włączyli się sami Wilamowianie. Wzrosła znajomość oraz częstotliwość używania języka wśród młodzieży, zaczął on spełniać funkcję komunikacyjną, ale także coraz częściej tożsamościową oraz funkcję kodu zrozumiałego tylko dla wąskiego grona osób.

EN

What makes the Wilamowice town so unique is the original language, Wymysorys. Vilamovian was brought to Poland by the settlers from the Western Europe and survived through the historical storms in the region till today. However, due to the after-Second World War suppressions of the German-like speaking community – bans of using the language, population displacement and deportations to the labor camps – the intergenerational knowledge transfer was disrupted. Children for whom the Vilamovian was their first language were being force to “unlearn” the language on the behalf of the dominating Polish. This violent political practice resulted in life-lasting trauma and unbreakable fear of speaking Vilamovian. Their native language was being forgotten by the post-war generations, although it was too late for them to naturally canvass Polish instead. Accordingly, a number of people declaring to do not know Wymysorys use particular words from it, while talking in Polish about traditional Vilamovian clothing, customs and values, deeply associated with Vilamowian identity. Contradictory to the earlier predications that Vilamowian language will die completely by the end of the 20th century, in the being of the second decade of the 21st century the dedicated revitalization program was introduced in the region. The initiative engaged scientists from major Polish universities – the University of Warsaw, Adam Mickiewicz University in Poznań – as well as foreign scholars. Wymysorys was introduced to the curriculum of the local schools and the intergenerational meetings are being held regularly. After some time, the Vilamovians also engaged into the revitalization program, even though there are strong differences in their linguistic bases. Today, the knowledge and use of Vilamowian is vividly growing amongst the young. The language once almost forgotten starts not only to gain back its communicative function, but more and more often takes upon a functions of identity construction and linguistic code, understood only by the narrow group of people.