Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Heavy minerals of the Ropianka Formation on the southern margin of the Mszana Dolna tectonic window (Magura Nappe, Polish Flysh Carpathians)

100%

Salata D.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2001

|

tom nr 396

134-135

2

Poznawcze i technologiczne aspekty występowania minerałów ciężkich w surowcach okruchowych

100%

Łuszczkiewicz A.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Monografie

|

2002

|

tom Vol. 99, nr 36

200-200

PL

Minerały ciężkie stanowią charakterystyczną grupę akcesorycznych i podrzędnych minerałów skałotwórczych, związanych przede wszystkim z mineralogią i petrografią okruchowych skał osadowych. Minerały te są przedmiotem zainteresowania w wielu innych działach nauk o Ziemi, a także mają duże znaczenie gospodarcze przede wszystkim jako surowce - nośniki pierwiastków rzadkich i rozproszonych, odgrywających coraz większą rolę w nowoczesnej technologii i technice. Znaczenie gospodarcze minerały ciężkie zawdzięczają przede wszystkim właściwościom technologicznym. Cechy charakterystyczne tych minerałów decydują o ich zachowaniu w procesach geologicznych, a także o sposobie ich pozyskiwania. Dokonano krytycznego przeglądu metodologii badawczych i technologicznych, ilustrując je przykładami wystąpień minerałów ciężkich na terenie Polski. Szczególny nacisk położono na zagadnienia technologiczne oraz praktyczne aspekty pozyskiwania i możliwość wykorzystywania minerałów ciężkich występujących w Polsce jako potencjalnych źródeł surowców tytanu, cyrkonu oraz metali ziem rzadkich. Podano przykłady wystąpień i wydzielania minerałów -nośników tych pierwiastków w piaskach morskich południowego Bałtyku oraz dolnośląskich złożach surowców okruchowych. Opisano przykłady pozyskiwania koncentratów minerałów ciężkich w skali laboratoryjnej i półprzemysłowej z piasków morskich Ławicy Odrzanej i Słupskiej oraz z drobnoziarnistych piasków stanowiących odpad z przeróbki kruszyw naturalnych na Dolnym Śląsku, a także z piasków szklarskich. Przedstawiono układy technologiczne i oszacowano możliwości pozyskiwania koncentratów cyrkonowych i tytanowych oraz pierwiastków ziem rzadkich z wymienionych źródeł. Określono zawartość poszczególnych pierwiastków z grupy lantanowców w koncentratach minerałów ciężkich z wybranych złóż okruchowych na Dolnym Śląsku. Omówiono także wyniki wydzielania monacytu i ksenotymu z koncentratów minerałów ciężkich oraz określono w nich rozkłady poszczególnych lantanowców. Monografię zakończono propozycją ujednoliconej metodyki badawczej minerałów ciężkich - od rozpoznania ich wystąpień naturalnych i antropogenicznych (nagromadzenia odpadów mineralnych) do zasad opracowywania podstaw technologii ich pozyskiwania. Zalecenia te powinny stać się podstawą wiarygodnej oceny poznawczego i utylitarnego znaczenia wystąpień minerałów ciężkich.

EN

Heavy minerals belong to a group of accessory and subdued rock-forming minerals. They are the subject of a great interest in mineralogy and petrography of sedimentary rocks as well as in many other fields of Earth sciences. Their fundamental economical significance lies in the fact that they are a source of rare and dispersed elements which become increasingly important in modern technology and technics. Economic significance of heavy minerals results mainly from their technological properties. Delineation of these properties is one of the leading elements of this work. Characteristic features of heavy minerals, which determine their behaviour in geological processes and industrial recovery, are discussed. A critical review of the methodology of investigation and technological evaluation of heavy minerals occurrence in clastic rocks and detrital accumulation is presented. These issues are described using the assemblages of heavy minerals which occur in alluvial and marine placers from Poland territory as an example. Special interest is focussed on technological aspects of the recovery of heavy minerals as a potential domestic source of raw materials of titanium, zirconium, and rare earth elements. The examples of the occurrence and recovery of these elements-bearing minerals refer to three assemblages: marine sands of South Baltic Sea banks, Lower-Silesian deposits of construction sand and gravel, and glass sand. Separation of heavy minerals was investigated on laboratory and on semi-industrial scales using materials from the Odrzana and the Shipska marine sandbanks, fine-grained sandy tailing from gravel washing plants of Lower Silesia, and run-of-mine glass sand. Technological flowsheets were proposed and their usability for the recovery or zircon, titanium and rare earth minerals was evaluated. The content of each element from the lanthanide group present in the heavy minerals concentrates being separated from some selected deposits of lower Silesia was determined. The concentrates of monazite and xenotime were separated from the selected concentrates of heavy minerals and the content of each lanthanide in them was determined. The book gives the proposals of standarized methods of investigating heavy minerals, including on the one hand exploration of their natural and anthropogenie assemblages and on the other the principles of technology of their recovery. These recommendations should become a basis for a reliable evaluation of scientific and technological significance of the occurrence of heavy minerals.

3

Materiały ciężkie ze złoża kruszyw naturalnych w Rakowicach koło Lwówka Śląskiego

100%

Łuszczkiewicz A.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Studia i Materiały

|

2000

|

tom Vol. 87, nr 28

25-38

PL

Opisano właściwości drobnoziarnistych odpadów z płukania żwiru i piasków doliny Bobru w kopalni w Rakowicach koło Lwówka Śląskiego na Dolnym Śląsku. Na podstawie wieloletnich badań próbek pobieranych z osadnika odpadów w Rakowiczach stwierdzono, że zawierają one przeciętnie około 4% frakcji minerałów ciężkich. Frakcję tę tworzy głównie magnetyt tytanomagnetyt, ilmenit minełay z grupy amfiboli i epidotu oraz niewielkie ilości cyrkonu, rutylu granatów turmalinu i złota rodzimego. Wzbogacanie grawitacyjne próbek tych odpadów wykazało, że możliwe jest otrzymywanie koncentratów zawierających ponad 90% frakcji minerałów ciężkich z uzyskami tej frakcji rzędu 70-80%. Do koncentratów tych przechodzą minerały tytanu z uzyskami powyżej 80% oraz minerały cyrkonu i metali ziem rzadkich z uzyskami przekraczającymi 90%. Według szacunku autora z odpadami z tego zakładu deponowano rocznie około 1300Mg minerałów ciężkich możliwych do pozyskania w postaci takiego koncentratu. Te dane ilościowe są wielokrotnie większe od danych dotyczących tego samego materiału podawane przez innych badaczy. Rozbieżności te, zdaniem autora, są wynikiem niepoprawnej metodyki badań zawartości minerałów ciężkich stosowanej przez tych badaczy.

EN

The tailings product during sand and gravel sieving and washing at the Rakowiec plant (Bóbr river valley, Sw Poland) have been characterized in the paper. The tailings, in the form of fine sandy slurry, are dumped in a settling pond as wastes. An analysis of several samples collected from the setting pond between 1984 and 1992revealed that the tailing contains, on the average, 4% of the heavy minerals fraction. It was also found that the heavy minerals consist chiefly of magnetite, ilmenite, titanomagnetite, hematite as well as small amount of zircon, monazite, rutile, garnets and gold. Several samples of the wastes were upgraded by means of concentrating table. It has been shown that produced gravity concentrates contained morethan 90% heavy minerals with recovery equal to 70-80%. The recoveries of titanium, zirconium and rare earth metals in the concentrates are between 80-90%. It has been assessed, about 1300 Mg of heavy minerals have been annually deposited in the tailing pond during the last 30 years of the Rakowice Mine operation.

4

Charakterystyka minerałów ciężkich z piasków żwirowych kopalni kruszywa "Sępólno Wielkie" (województwo zachodniopomorskie)

100%

Borówka B.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2000

|

tom z. 246

33-42

PL

Praca przedstawia wyniki analizy jakościowej oraz ilościowej wyseparowanych minerałów ciężkich z piasków żwirowych Kopalni Kruszywa Naturalnego "Sępólno Wielkie" (województwo zachodniopomorskie). Analiza ilościowa wykazała, że procentowa zawartość minerałów ciężkich w opróbowanym rejonie złoża wynosi od 2,95% do 5,20%, średnio 3,89%. Na podstawie analizy mikroskopowej stwierdzono występowanie następujących minerałów ciężkich: amfibole, granaty, cyrkon, rutyl, zoisyt, dysten, sillimanit, turmalin, a także minerały nieprzeźroczyste, takie jak: hamatyt, ilmenit i magnetyt. Niewielki udział poszczególnych minerałów w złożu "Sępólno Wielkie" ogranicza możliwości ich przemysłowego wykorzystania.

EN

The article presents results of qualitative analyse and quantitative analyse of heavy minerals from the semigravel ballast-stone mine "Sępólno Wielkie" (West pomorian province). Quantitative analysis showed that the heavy minerals percentage in a sampled part of the delf was 2,95 - 5,20%, average 3,89%. An microscopic analyse allowed to identify: amphibole, garents, zircon, rutile, zoisite, kyanite, sillimanite, tourmaline and opaque minerals: heamatite, ilmenite, magnetite (tab. 2). Small concentrations of heavy minerals is sands from the "Sępólno Wielkie" mine preclude their exploitation and use.

5

Charakterystyka jakościowo-ilościowa czarnych osadów z przedpola eksploatacji kopalni Osiecznica (Dolny Śląsk)

75%

Muszer A.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2013

|

tom R. 54, nr 5-6

233--239

PL

W pracy scharakteryzowano czarny osad obecny w złożu wysoko wysortowanych piasków szklarskich z Osiecznicy. Czarny osad występujący na przedpolu eksploatacji w kopalni Osiecznica jest ekwiwalentem piasków szklarskich. W badanych koncentratach występują głównie tlenki tytanu (rutyl, anataz), cyrkon, śladowe ilości magnetytu z hematytem, tlenki i wodorotlenki manganu (psylomelan, piroluzyt) oraz materiał organiczny. Zawartość minerałów ciężkich w czarnym osadzie wynosi 2,87 % obj. Piaski szklarskie są silnie zanieczyszczone materią organiczną. Barwa czarna (brunatno-czarna) związana jest z obecności w szczelinach i pęknięciach w ziarnach kwarcu związków żelaza (hematytu), manganu (psylomelan, piroluzyt) oraz materiału organicznego.

EN

The composition of the black sediment from the glass sand in Osiecznica (Lower Silesia, SW Poland) was described. The Black sediment that occurs in the foreland of the mine operation is equivalent to Osiecznica glass sand. The studied concentrates consist mainly of titanium oxides (rutile, anatase), zirconium, small quantity of magnetite with hematite, manganese oxides and hydroxides (psylomelan, pyrolusite) and the organic material. The content of heavy minerals in the black sediment is 2.87% by volume. Glass sands are heavily contaminated with organic material. The black color (brownish-black) is related to the presence of perforation and cracks in the quartz of iron (hematite), manganese (psylomelan, pyrolusite) and organic material.

6

Minerały ciężkie w profilu utworów miocenu w otworze wiertniczym Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1 (północny skraj zapadliska przedkarpackiego)

75%

Kramarska R.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

tom nr 461

53--59

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań uziarnienia i składu minerałów ciężkich w sześciu próbkach utworów środkowego miocenu (formacja z Machowa) z otworu wiertniczego Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1. Wyróżniona asocjacja granatów z cyrkonem, turmalinem, staurolitem i biotytem wskazuje na flisz karpacki jako najbardziej prawdopodobne źródło pochodzenia minerałów detrytycznych badanej formacji.

EN

The paper presents the results of grain size and mineral content studies of six samples taken from Middle Miocene deposits (Machów Formation) in the Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1 borehole. The distinguished garnet association with zirconium, tourmaline, staurolite, and biotite suggests the Carpathian Flysch Belt as the most possible source area of the detrital minerals in the formation.

7

Główne przezroczyste minerały ciężkie w osadach czwartorzędowych Polski

75%

Racinowski R.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

tom nr 438

99--105

PL

W pracy zaprezentowano skład przezroczystych minerałów ciężkich znajdujących się w czwartorzędowych osadach spoistych (gliny zwałowe, mułki, lessy) oraz osadach sypkich (fluwioglacjalnych, rzecznych, wydmowych). Podano propozycję wykorzystania tła spektrum mineralnego mogącego stanowić poziom odniesienia w trakcie prowadzenia szczegółowych badań problemowych.

EN

The paper is focused on the composition of transparent heavy minerals in both cohesive (glacial tills, muds and loesses) and non-cohesive (glaciofluvial, riverine and dune in origin) Quaternary deposits. The proposal is given how to use the background of mineral spectrum that can be a reference level while carrying out detailed problem research.

8

Skład minerałów ciężkich w osadach podłoża czwartorzędu północno-zachodniej Polski

75%

Masłowska M. , Michałowska M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2004

|

tom nr 407

89-111

PL

Praca przedstawia wyniki badań osadów podłoża czwartorzędu w rejonie Polski północno-zachodniej. W podłożu czwartorzędu badanego obszaru występują osady mezozoiczne (jury i kredy) oraz trzeciorzędowe (oligocenu i miocenu). Utwory te wykazują zróżnicowanie facjalne i litologiczne, co potwierdziły wyniki badań składu ziarnowego, zawartości CaCO3 oraz składu minerałów ciężkich. Badane osady podłoża przy różnym rodzaju uziarnienia zawierają bardzo mało lub nie zawierają CaCO3 oraz posiadają indywidualne zespoły minerałów ciężkich, charakterystyczne dla różnych jednostek stratygraficznych. Generalnie osady podłoża czwartorzędu badanego obszaru Polski północno-zachodniej wykazują odrębność mineralogiczną w stosunku do innych obszarów Polski północnej i środkowej, co również potwierdzają wyniki analizy statystycznej.

EN

The paper presents results of investigations of sediments underlying the Quaternary in northwestern Poland. Sediments of Jurassic, Cretaceous and Tertiary (Oligocene and Miocene) occur under the Quaternary of this area. Lithofacial differentiation of sediments was determined on the basis of grain size data, CaCO3 content and heavy minerals composition. Granulometrical composition of samples is heterogenous. Despite of that all sediments have very low contents of CaCO3 and heavy minerals composition - characteristic for different stratigraphical units. Generally, the heavy minerals associations of sediments underlying of the Quaternary in northwestern Poland are different in relation to other northern and middle regions of Poland. The difference of heavy minerals composition in sediments in various stratigraphic units is also noticed in results of statistic analysis of received data.

9

Mineralogical characteristics of accessory minerals from osiecznica deposit, SW Poland

75%

Muszer A. , Łuszczkiewicz A.

Physicochemical Problems of Mineral Processing

|

2006

|

tom Vol. 40

77-88

EN

The composition of the heavy mineral fraction from the glass sand in Osiecznica (Lower Silesia, SW Poland) was described. Accessory minerals are present in the gravity concentrate mainly as individual grains, whereas lower amounts occur as vein rocks debris, inclusions in quartz grains and heavy minerals. The sample under study contained the following minerals: rutile, anatase, hematitegoethite, ilmenite-leucoxene, zircon, monazite, xenotime, kyanite, pyroxenes, and quartz with inclusions of chalcopyrite, pyrite, pyrrhotite, sphalerite, pentlandite, arsenopyrite, and tetrahedritetennantite. Moreover, the presence of native gold and silver was determined. Major components of the concentrate are rutile, anatase, quartz with inclusions of ore minerals, zircon, and goethitized hematite. The other minerals occur in the amount below 2-3 vol. %. The content of native gold in the concentrate sample (0.11%) may be indicative of a significant concentration (around 1.5 g/Mg) of this metal in the Osiecznica deposit.

PL

Scharakteryzowano skład minerałów ciężkich w złożu piasków szklarskich z Osiecznicy na Dolnym Śląsku. W wydzielonym koncentracie grawitacyjnym minerały akcesoryczne występują głównie jako samodzielne ziarna, w mniejszej ilości jako okruchy skał żyłowych oraz w postaci wrostków w ziarnach kwarcu i w samych minerałach ciężkich. W badanej próbce stwierdzono obecność rutylu, anatazu.

10

O badaniach i wykorzystaniu minerałów ciężkich

75%

Jagodziński R. , Szczuciński W.

LAB Laboratoria, Aparatura, Badania

|

2008

|

tom R. 13, nr 2

18-22

PL

Skorupa ziemska jest zbudowana z mas skalnych, których składnikami są różnego typu minerały. Tych ostatnich znamy ponad 3000, te zaś tworzą kolejnych kilka tysięcy odmian. Istnieje szereg metod ich podziału -z uwzględnieniem składu chemicznego, budowy wewnętrznej, jak również możliwości praktycznego ich wykorzystania. Jednym z parametrów wykorzystywanych w praktyce do podziału minerałów jest ich ciężar właściwy. Wartości tej cechy mogą się wahać w szerokim zakresie - od 2,16 g/cm3 w przypadku halitu (NaCI), po ponad 19 g/cm3 dla złota rodzimego.

11

Zastosowanie analizy minerałów ciężkich w geologii naftowej

75%

Jonkis U.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2016

|

tom nr 209 wyd. konferencyjne

625--628

PL

W niniejszej pracy przedstawiono sposoby wykorzystania minerałów ciężkich w geologii naftowej oraz zaprezentowano metody wydzielania minerałów ciężkich, kluczowe dla wykonania końcowej analizy. Zaprezentowano również wewnętrzną procedurę wydzielania minerałów ciężkich opracowaną w Zakładzie Geofizyki Wiertniczej INiG – PIB, która jest dostosowana do niewielkich próbek (< 1 kg, < 0,5 kg) rdzeni wiertniczych. Opracowana metodyka została z powodzeniem wykorzystana do uzyskania frakcji ciężkiej z próbek piaskowców i będzie wykorzystana do analizy proweniencji materiału detrytycznego tych skał.

EN

This paper presents application of heavy minerals analysis in petroleum geology and methods of separation of heavy minerals that are crucial for the final analysis. An in-house procedure for separation of heavy minerals developed at the Well Logging Department of Oil and Gas Institute – NRI was presented. The procedure was adapted to small samples (< 1 kg, < 0.5 kg) of drill cores. The developed methodology was successfully used to obtain a heavy fraction of the sandstones samples. Separated minerals will be used to analyse the provenance of detrital material of these rocks.

12

Beneficiation of uranium-rich fluorite from El-Missikat mineralized granite, central-eastern desert, Egypt

63%

Raslan M. F.

Physicochemical Problems of Mineral Processing

|

2008

|

tom Vol. 42

185-194

PL

Występowanie i właściwości mineralogiczne fluorytu o wysokim stopniu radiacji, ze złoża w El-Missikat, były dyskutowane we wcześniejszych pracach. Zawartość uranu w próbce pobranej do badań nad fluorytem wynosiła 1950 ppm. Obecność uranu w strukturze fluorytu była ewidentna. Kryształy fluorytu wykazywały znaczą radioaktywność. Badania mikroskopowe, prowadzone pod kątem akcesoryjnych minerałów ciężkich, potwierdziły, że radioaktywny fluoryt reprezentuje około 20 % wagowych pobranej próbki skalnej. Również, radioaktywny fluoryt stanowił około 90% całości akcesoryjnych minerałów ciężkich obok tlenków żelaza i miki. Fizyczne wzbogacanie radioaktywnego fluorytu zostało przeprowadzone stosując techniki grawitacyjne i separacji magnetycznej. Przy zastosowaniu optymalnych warunków, jest możliwość wzbogacenie uranu do poziomu 1.0274% z końcowym uzyskiem 79.29 % (wag). Wychód masowy wynosi 15.05%, zaś zawartość uranu w nadawie wynosiła 0.1950%.

EN

In a previous study, the occurrence and mineralogy of unique highly radioactive fluorite rich granites from El-Missikat uranium occurrence was discussed. The uranium content of the bulk composite sample collected from the studied fluorite bearing granites equal 1950 ppm. The presence of uranium element in the core of fluorite is quite evident. The fluorite crystals are mainly responsible for the radioactivity in the granitic samples. Microscopic examination for the accessory heavy minerals revealed that radioactive fluorite represents about 20% by weight of the original rock sample. Also, radioactive fluorite represents about 90% of the total accessory heavy minerals in addition to iron oxides and mica (fluoro-phlogopite). Physical upgrading of radioactive fluorite was carried out using gravitative and magnetic separation techniques. Under optimum conditions it was possible to attain a good concentrate with an acceptable recovery. Accordingly, the final concentrate contains up to 1.0274% U with a final recovery of 79.29% in a weight of 15.05% out of the original sample assays 0.1950% U.

13

Mysterious high-pyrope detritic garnets in the Middle Jurassic clastics of the Cracow region

63%

Aubrecht R. , Meres S. , Gradziński M. , Sykora M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

tom T. 35, z. 3/1

9-15

PL

W celu rozpoznania składu minerałów ciężkich środkowojurajskich piasków i piaskowców, analizie poddano utwory tego wieku z kilku odsłonięć okolic Krakowa (Dębnik, Dębnik-Czatkowice, Racławice, Paczółtowice). Wykazano w ich obrębie wysoki udział minerałów z grupy granatu, wskazując na duże podobieństwo do minerałów tego typu znanych z zewnętrznych Karpat Zachodnich. Tym niemniej bezpośrednie wskazanie obszaru źródłowego tych minerałów nie jest możliwe, a stwierdzić można jedynie, że ten enigmatyczny region obfitował w granulity, eklogity i perydotyty.

14

Tailings from sand and gravel processing plants as the potential source of gold

63%

Wierchowiec J.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2008

|

tom T. 24, z. 4/1

133-147

EN

Tailings produced during the manufacture of aggregates in the Rakowice sand and gravel plant (Middle Bóbr River valley, SW Poland) were characterized in the paper. A 3.0 inches laboratory Knelson concentrator was used to evaluate the recovery of free gold from tailings collected from the sand and gravel processing plant. Gravity recoverable gold (GRG) was determined using the difference between the gold content in the Knelson feed and the tails. Analysis of several samples collected from different types of tailings revealed the average content of 0.27 ppm of gold and recoveries of gold between 85–98% in the concentrates. The sand and gravel deposits are thus potential sources of gold and other economic heavy minerals, mainly of ilmenite and titanomagnetite, as well as small amounts of zircon, monazite and rutile. The annual deposition of about 6 kg of Au and 1000 Mg of other heavy minerals in the tailing pond during the last 5 years of the Rakowice Mine operation has been assessed.

PL

Górnictwo surowców okruchowych zlokalizowane w Sudetach wytwarza znaczne ilości odpadów mineralnych (piasków i mułków) deponowanych w wyeksploatowanej części złoża, a powstających najczęściej po operacji klasyfikacji ziarnowej urobku. W procesie przesiewania i przemywania powyższe odpady są wzbogacane w złoto i inne minerały ciężkie, które w złożu występują zazwyczaj w ilościach śladowych. W artykule, na przykładzie drobnoziarnistych odpadów z płukania żwirów i piasków w żwirowni Rakowice koło Lwówka Śląskiego na Dolnym Śląsku, przedstawiono możliwości ich wykorzystania jako źródło minerałów ciężkich i złota. Odpady z płukania kruszyw poddano wzbogacaniu grawitacyjnemu za pomocą koncentratora Knelsona wydzielając koncentrat minerałów ciężkich ze złotem. Wzbogacanie grawitacyjne próbek tych odpadów wykazało, że możliwe jest otrzymywanie koncentratów zawierających średnio 27 g/t Au z uzyskami złota w zależności od typu osadów rzędu 85-98%. Do koncentratów tych przechodzą także minerały tytanu, cyrkonu i metali ziem rzadkich. Według szacunku autora w odpadach żwirowni Rakowice deponuje się rocznie około 6 kg złota oraz 1000 Mg minerałów ciężkich możliwych do pozyskania w postaci takiego koncentratu.

15

Depositional conditions of the Upper Younger Loess during the Last Glacial Maximum in central and eastern Europe

63%

Dzierżek J. , Lindner L. , Chlebowski R. , Szymanek M. , Bogucki A. , Tomeniuk O.

Acta Geologica Polonica

|

2022

|

tom Vol. 72, no. 4

369--389

EN

This paper is a summary of the results of research on the accumulation conditions of the Upper Younger Loess (LMg) in Poland and Bug loess (bg) in Ukraine from the maximum stage (MIS 2) of the Vistulian (Weichselian) Glaciation in central and eastern Europe. These studies included an analysis of the morphological (topographic) situation of the loess cover, its grain size and heavy mineral composition, the preserved structures of loess sedimentation as well as mollusc and pollen analyses of this loess. They revealed that the accumulation of Upper Younger Loess (UYL) might have been more dependent on the prevailing moisture conditions than previously thought. These conditions could have been caused by cold air masses from an ice sheet and warm air masses from the Mediterranean Sea and Atlantic coming together in the Carpathians and the Holy Cross Mountains and favouring the formation of dust storms and precipitation. In this process, a loading of loess dust (formed from local rocks weathering in periglacial conditions) by atmospheric moisture particles was especially significant. The moist substrate not only favoured the periodic development of vegetation and molluscs but also enabled the interception of dust and the accumulation of an increasingly thick loess cover. Westerly and south-westerly winds predominated in the UYL as indicated by the topographic position of loess patches and the mineral composition of the studied loess. Periodically an increased air circulation from the east and northeast occurred.

16

Wystąpienia rtęci i złota w rejonie Baligrodu oraz Szczawnicy (polska część Karpat)

63%

Wojciechowski A.

Przegląd Geologiczny

|

2003

|

tom Vol. 51, nr 2

131-138

PL

W rejonie Baligrodu przeprowadzono litogeochemiczne opróbowanie tamtejszych okruszcowanych arsenem serii fliszowych, w rejonie zaś Szczawnicy opróbowano andezyty. Uzupełniono je opróbowaniem panwiowym (szlichowym). W rejonie Baligrodu w okruszcowanych realgarem zlepieńcach oraz piaskowcach istebniańskich łuski Bystrego rtęć i złoto występują jedynie w ilościach śladowych. Ich współzależność z arsenem nie ma charakteru korelacji liniowej. W badanym rejonie odkryto jedno stanowisko okruchowego cynobru, złoto okruchowe zaś występuje sporadycznie. W rejonie Szczawnicy potwierdzono obecność złota pierwotnego w okruszcowanych siarczkami, spropilityzowanych andezytach Góry Jarmuty. Rtęć w tamtejszej mineralizacji występuje jedynie śladowo. Zawartość złota (1,5 ppb) i rtęci (4,1 ppb) w strefie termicznego kontaktu andezytu z serią fliszową na Górze Wżar ma rozkład normalny a ich współzależność z Zn, Pb, Cu i As z reguły nie ma charakteru korelacji liniowej. We współczesnych osadach korytowych badanego rejonu pospolicie występuje złoto okruchowe w postaci pojedyńczych złocin o zróżnicowanym wykształceniu. W rejonie Baligrodu większych ilości rtęci należy oczekiwać, przez analogię z wystąpieniami teleskopowej mineralizacji realgarowo-cynobrowej w ukraińskiej części Karpat fliszowych, w głębszych partiach górotworu. Złoto okruchowe z rejonu Szczawnicy pochodzi z dwóch źródeł: spropilityzowanych, okruszcowanych andezytów Pienińskiego Pasa Skałkowego i zlepieńcowatych pakietów formacji z Zarzecza (warstw beloweskich) dolnego eocenu.

EN

The litho-geochemical probing, supplemented by pan concentrate sampling has been executed in the arsenic-bearing flysch sequences of Baligród village and andesites of Szczawnica town areas. Mercury and gold are present only in trace amounts in the realgar-rich conglomerates and sandstones of Istebna Beds of the Bystre slice in the vicinity of Baligród. They show no linear correlation arsenic does not have the linear correlation. One location ofdetrital cinnabar has been found, and placer gold is very scarse in the investigated area. Native gold occurrence has been reported from sulfides-rich, propylitised andesites of Mt. Jarmuta near Szczawnica. Only traces of mercury related to that mineralization have been found there. In the zone of thermal contact with flysch sequences on the Mt. Wiar, gold (1.5ppb) and mercury (4.1 ppb) contents exhibitly normal distribution, and their relationships to Zn, Pb, Cu, and As do not yield linear correlation. The placer gold in form of different shaped single plates is common in the recent river channel deposits in the area. More significant mercury amount could be found in the deeper orogen settings near Baligród, according to the "telescopic-like" realgar-cinnabar mineralization in the Ukrainian part of the Carpathian flysch sequences. There are two sources of placer gold in the Szczawnica area: ore-bearing propylitised andesites of the Pieniny Klippen Belt, and conglomerate-rich sequences of Lower Eocene Zarzecze Formation (Beloveza Beds).

17

Graficzna prezentacja składu minerałów ciężkich lessów na wybranych przykładach z obszaru Polski i Ukrainy

63%

Chlebowski R. , Gozik P. F. , Lindner L.

Przegląd Geologiczny

|

2002

|

tom Vol. 50, nr 6

526-531

PL

Badania składu minerałów ciężkich lessów mają bardzo ważne znaczenie w interpretacjach genetycznych, określaniu warunków akumulacji tych utworów, określaniu obszarów źródłowych i pochodzenia materiału lessotwórczego. Autorzy zalecają badanie nie tylko frakcji minerałów ciężkich, ale i frakcję lekką lessów, gdyż w obydwu tych frakcjach mogą występować minerały o genetycznie zróżnicowanej gęstości, jak np. glaukonit i muskowit. Ze względu na zróżnicowanie cech fizycznych i morfologicznych minerałów ciężkich wydzielono 5 grup mineralnych spośród wszystkich przezroczystych minerałów ciężkich występujących w lessach oraz grupę minerałów nieprzezroczystych. Grupa I - minerały najbardziej odporne na wietrzenie; II - minerały odporne na wietrzenie; III - minerały mało odporne na wietrzenie; IV - minerały najmniej odporne na wietrzenie; V - minerały najbardziej podatne na czynniki eoliczne, o pokroju blaszkowym; VI - minerały nieprzezroczyste. Dla grup I - V sporządzono techniką komputerową radarowe wykresy 5-cio wektorowe, obrazujące tendencje genetyczne badanych lessów, np. wektory I i II nawiązują do zwietrzelin skał magmowych i metamorficznych, wektory III i IV obrazują tendencje "lokalności" pochodzenia materiału lessotwórczego, a wektor V tendencje "eoliczne", obrazując zawartość minerałów o pokroju blaszkowym, podatnych na wywiewanie i transport eoliczny.

EN

Analyses of heavy minerals in loesses are crucial for genetic interpretations, determination of the accumulation conditions, determination of the source areas and the origin of loess material. The authors propose not only to examine the heavy minerals fraction but also the light fraction of loesses, as both fractions can contain minerals with genetically variable density, such as e.g. glauconite and muscovite. Due to variable physical and morphological properties of heavy minerals, five mineral groups as well as a group of non-transparent minerals were distinguished within all transparent heavy minerals occurring in loesses: group I- minerals most resistant to erosion; II-minerals resistant to erosion; HI-minerals poorly resistant to erosion; IV-minerals least resistant to erosion; V-minerals most susceptible to eolian factors, with a platy habit; VI- non-transparent minerals. For groups I-Vradar five-vector graphs were computer generated. The graphs reflect the genetic tendencies of the analysed loesses, e.g., vectors I and II reflect debris ofmagmatic and metamorphic rocks, vectors III and IV reflect the "local" character of the loess material, and vector V reflects "eolian " tendencies, indicating the presence of minerals with a platy habit, susceptible to blowing out and eolian transport.

18

Złoto okruchowe i inne minerały ciężkie w osadach potoku Maruszka k. Burgrabic (Sudety Wschodnie)

63%

Godlewski A. , Wierchowiec J.

Przegląd Geologiczny

|

2004

|

tom Vol. 52, nr 3

216-222

EN

Two main heavy mineral associations were found in the studied sediments: magnetite–ilmenite and garnet–zircon– pyroxene. The parental rocks for those minerals were rocks from a metamorphic complex: gneisses, amphibolites, quartzities and crystalline limestones. Furthermore, the detrital gold was found in the alluvial deposits of Maruszka stream. The shape of most gold grains is discoidal or elliptical and they show various mechanical deformations (scratches, furrows, impact, and sandwich structures). The most significant primary gold source are amphibolites, which occur in Devonian quartzities and quartz schists of Vrbno group. The morphology, surface textures, and chemical composition of the gold particles suggest that the majority of gold was transported presumably in a suspended form as flakes, scales, and small grains. Gold could have also been dissolved and transported as complex compounds, colloidal solutions or suspensions. Moreover, some of the gold could have been redeposited and entered the Maruszka stream directly as a result of erosion of the Neogene, Gozdnica Series -like sediments and of Quaternary clays.

19

Budowa geologiczna i zapis neolitycznej aktywności człowieka na obszarze wokół zbiegu Nilu Białego i Nilu Błękitnego (Środkowy Sudan)

63%

Stankowski W.

Geologos

|

2003

|

tom Vol. 6

133--150

PL

Głównym elementem budowy geologicznej analizowanego obszaru są piaskowce nubijskie wieku późnomezozoicznego. Niezgodnie kątowo przykrywają one zmetamorfizowane skały proterozoiczne oraz przebijające się przez te ostatnie, nieorogeniczne granity i granitoidy wieku jurajskiego. Piaskowce uległy silnym procesom denudacyjnym podczas trzeciorzędu i wczesnego czwartorzędu. Pozostałością są ostańce („Jebels”) i różnej grubości pokrywy zwietrzelin. W niektórych miejscach piaskowce zostały całkowicie usunięte odsłaniając skały starszego podłoża. Jedną z ekstensywnych powierzchni zrównań omawianego obszaru jest Równina Butana („Butana Plain”), na której spotyka się neolityczne stanowiska archeologiczne, w tym stanowisko Kadero. Powierzchniową część pedymentu budują osady procesów grawitacyjnych, piaski i pyły z wkładkami żwirów oraz nieregularnymi gniazdami piasków soliflukcyjnych. Na głębokości 3-5 m występuje warstwa osadów „lessopodobnych”, której można przypisać rangę cezury litologiczno-środowiskowej. Długotrwałe, sięgające paleogenu procesy denudacyjne, jakie doprowadziły do uformowania zasadniczych zrębów rzeźby, podlegały w czwartorzędzie silnym przekształceniom pod wpływem wahań klimatu. Skutkowało to wytworzeniem pokrywy osadowej zbudowanej ze skał różnych środowisk sedymentacyjnych. Ową pokrywę tworzą „tranzytowe” materiały pochodzące z nieodległych denudowanych ostańców, wzbogacane detrytusem pochodzącym z odległych obszarów, w tym także dalekiego transportu fluwialnego. W obrębie omawianych osadów znajdują się linijnie ułożone strefy piasków, stanowiące wypełnienia kopalnych dolinek, o nie rozpoznanym dokładnie układzie. Uzyskane daty OSL powierzchniowych osadów równiny Butana wskazują na wiek przewyższający 11 000 lat BP, sięgający ponad 25 500 lat BP. W świetle badań minerałów ciężkich, pokrywę osadową analizowanego fragmentu powierzchni (pedymentu) stanowi mieszanina skał pochodzących z wietrzejących piaskowców nubijskich i osadów nilowych - głównie Nilu Błękitnego. Pedyment uległ silnemu erozyjnemu rozcięciu na przełomie plejstocenu i holocenu, kiedy to ukształtował się obecny odpływ Nilu na północ. We wcięciu, przynajmniej w dwóch cyklach erozyjno-akumulacyjnych, osadzone zostały tzw. młode namuły nilowe („recent alluvium"). Neolityczne stanowisko archeologiczne Kadero funkcjonowało z dala od rzeki głównej, mając w sąsiedztwie dolinki będące dopływami Nilu. Sezonowe powodzie Nilu nie sięgały w głąb pedymentu (nigdzie w obrębie powierzchniowej budowy analizowanego obszaru nie natrafiono na typowe młode osady nilowe), a mogły jedynie podpiętrzać wody w ujściowych częściach dolinek, tzn. w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki.

EN

The „Nubian Sandstone Formation” of late Mesozoic time is the main geological rock strata of studied area. The „Nubian Sandstones Fm.” cover discordantly „Undifferented Proterozoic metamorphic rocks” and in some places the „Anorogenic granitic rocks of Jurassic age” (see figs. 1 and 2). The Sandstones were extensively denuded in Tertiary as well as Early Quaternary time. In some places the denudation was total and old rocks are exposed in the recent relief. The Sandstone restlings („Jebels”) are common in the landscape. At their foot there are well developed stony and grevly waste covers. These coarse materials obtain out of Jebels the increasing layers of fine materials, almost flat on surface. One from the extensive pediment type surface is the Butana Plain. It is build of sediments developed by the gravitational processes. The non stratified sands, silts with lenses and discontinuous layers of gravels dominate there (see. tab. 1). On the depth of 3 to 5 m the layer of loesslike deposits exist in the studied Butana Plain cross section (see fig. 2). The OSL dating (see fig. 2) documented relatively old sedimentary processes, older than 11000 years BP, reaching 22,500 years BP. The heavy minerals study of anaysed sediments documented influence both of Nubian Sandstone Formation and Nile sediments - first of all Blue Nile (see tabs. 2 to 5). The developed pediment was erosively cut on the Pleistocene-Holocene boundary, when the recent Nile outflow to north was originated (see fig. 2). The Holocene Nile silts were filled the cut in two Holocene cycles. Many neolithic sites were recognised in the Nile valley. On the surface of pediment similar sites occured too. One of them is the Kadero site. This archeologie point was found far from the Nile river in the environment of small creeks, tributary of main river. The seasonal Nile floods were not reaching the pediment surface, except the very narrow near river zone. These floods could darned for some time the mouths of tributaries only. On the surface of pediment the Nile silts were not found nowhere. The neolithic societies were settled not only the main river banks, but also the areas situated far from the Nile.

20

Rare earth elements pilot studies of the baltic marine sands enriched in heavy minerals

63%

Mikulski S. Z. , Kramarska R. , Zieliński G.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2016

|

tom T. 32, z. 4

5--27

EN

The carried out pilot work on the concentration of rare earth elements (REE) in the Baltic marine sands from the Odra and Słupsk Banks showed that in some places their accumulations are quite interesting in terms of the placer deposits and may be the subject of an interesting prospecting project. The results of ICP-MS and electron microprobe (CAMECA SX-100) investigation confirm the close relationship of REE concentration to heavy minerals content in the sediments of marine sands. It is indicated, in addition to monazite, as a primary mineral carrier of rare earth elements. The vast preponderance of light REE is noted in the samples of heavy mineral concentrates from the Odra and Słupsk Banks as well as in the beach sand sample from the Hel Peninsula. The highest concentrations are achieved mainly by cerium and almost two times less by lanthanum. The total REE in the most interesting considered samples range from c.a. 0.14% (trench on the beach) to 0.9% (heavy minerals concentrate from the Odra Bank). The high contents of REE are accompanied by a high concentration of Th (900–150 ppm). Neodymium (0.1–0.17% Nd), whose presence is associated with the presence of pyrochlore and Nb-rutile also appears in the heavy minerals concentrate samples. It is necessary to systematically identify heavy minerals resources in the Baltic sands. More detailed research should cover the prospective areas situated to the North-East from the documented placer fields of the Odra Bank, as well as tentatively identified areas of the Słupsk Bank and submarine paleo-slope of the Hel Peninsula.

PL

Przeprowadzono pilotażowe prace nad koncentracją REE w piaskach bałtyckich za pomocą metodyki ICP-MS oraz mikrosondy elektronicznej (CAMECA SX-100). Analizy chemiczne składu jakościowego i ilościowego pierwiastków ziem rzadkich w próbkach piasków z koncentratów minerałów ciężkich z Ławicy Odrzanej oraz z Ławicy Słupskiej jak również z wkopu na plaży na Półwyspie Helskim (16,6 km plaży wybrzeża) osiągają zawartości REE, które mogą być interesujące pod względem surowcowym. Wyniki oznaczeń potwierdzają zależność koncentracji REE od procentowej zawartości minerałów ciężkich w osadach piasków morskich. Wskazują ponadto na monacyt jako główny wśród minerałów nośnik REE. W zbadanych próbkach koncentratów minerałów ciężkich oraz w próbce z Półwyspu Helskiego jest zdecydowana przewaga LREE. Najwyższe koncentracje osiąga głównie cer, a prawie dwukrotnie niższe lantan. Suma REE w wyżej wymienionych najciekawszych pod względem zawartości REE próbkach mieści się w zakresie od około 0,14% (wkop na plaży) do około 0,9% (koncentrat z Ławicy Odrzanej). Wysokiej koncentracji REE towarzyszy wysoka zawartość Th (900–150 ppm). W próbkach koncentratu minerałów ciężkich pojawia się również neodym (0,1–0,17% Nd), którego obecność jest związana z pojawianiem się pirochloru oraz Nb-rutylu. Konieczne jest systematyczne rozpoznanie zasobów minerałów ciężkich w piaskach bałtyckich. Dokładniejszymi badaniami powinny być objęte obszary perspektywiczne położone na północny wschód od pól złożowych objętych dokumentacją zasobową „Ławica Odrzana”, wstępnie rozpoznane obszary na Ławicy Słupskiej oraz podwodny skłon (paleo-mierzeja) Półwyspu Helskiego.