Artykuł porusza problematykę eliminowania współliniowości występującej w wielowymiarowych modelach ekonometrycznych. W literaturze znane są różne sposoby zmniejszania lub eliminowania tego zjawiska. W artykule przedstawiono jedną z tych metod, mianowicie - metodę głównych składowych. Problem zilustrowano przykładem modelu prognozującego długoterminowe zużycie energii elektrycznej brutto w KSE. Przedstawiono analizę porównawczą modeli ze zmiennymi naturalnymi i zmiennymi przekształconymi metodą głównych składowych. Zamieszczono wyniki prognoz wygasłych wraz z oceną dokładności oraz prognozy walidacyjne umożliwiające ocenę użyteczności prezentowanych modeli.
EN
The article discusses the problem of eliminating collinearity which occurs in the multi-dimensional econometric models. The different ways to reduce or eliminate this phenomenon are known in the literature. The paper presents one of such method, namely the-way principal components. The problem is illustrated by the example of the long term forecasting model of gross electricity consumption in the NPS. The comparative analysis of models has been presented with the natural variables and the variables that were transformed by using of the principal components. The results of forecasts extinct together with the assessment of accuracy and forecast validation were placed which enables the assessment of utility of the models presented.
W systemie STRATEG, utworzonym przez GUS na potrzeby monitorowania polityki spójności, zgromadzono ponad 300 wskaźników do pomiaru rozwoju inteligentnego. Z uwagi na dużą liczbę zmiennych zasadne wydaje się zbadanie możliwości konstrukcji wskaźników syntetycznych jak najlepiej reprezentujących zmienne pierwotne. Celem badania, które przeprowadzono na podstawie danych z baz STRATEG i BDL za 2015 r., jest wskazanie — dzięki zastosowaniu analizy czynnikowej — głównych składowych rozwoju inteligentnego w Polsce, informujących o najważniejszych obszarach charakteryzowanych przez wskaźniki rozwoju inteligentnego. W efekcie uzyskano siedem głównych składowych, łącznie wyjaśniających ponad 94% wariancji pierwotnego zbioru wskaźników, dla których zaproponowano merytoryczną interpretację.
EN
The STRATEG system created by Statistics Poland for monitoring cohesion policy, contains more than 300 indicators for measuring smart development. Due to a large number of variables, it seems appropriate to examine the possibility of constructing synthetic indicators that best represent the primary variables. The aim of this study, which was conducted on the basis of data for 2015 from the STRATEG and BDL databases, is to identify, owing to the use of factor analysis, the main components of smart development in Poland, informing about the most important areas characterised by the indicators of smart development. As a result 7 main components were obtained, which together account for more than 94% of variance from the original set of indicators and for which a substantive interpretation was proposed.
W pracy kontynuowane są rozważania na temat konstrukcji wskaźników syntetycznych przy prowadzeniu badań z zakresu wielowymiarowej analizy porównawczej czy też wielokryteriowej analizy dyskretnej (MCDA). Zakłada się najczęściej, że brane pod uwagę kryteria są niezależne. W pracy poddano empirycznej analizie porównawczej, zaproponowaną przez Autora, metodę MCPC tworzenia zmiennej syntetycznej w oparciu o wykorzystanie analizy głównych składowych macierzy kowariancji wartości kryteriów z metodami SAW i TOPSIS. Przeprowadzone badanie dotyczyło wskaźników ładu środowiskowego dla województw Polski w roku 2014 – silnie współzależnych. W pracy pokazano wyniki rankingów oraz zależność zmiennej syntetycznej z metody MCPC od liczby składowych głównych. Badania pokazały, że uzyskiwane za pomocą MCPC rankingi były odporne na sposób ważenia kryteriów. Metodę można traktować jako alternatywę dla innych metod wielokryteriowych, odporną na występowanie zależności liniowych wśród zestawu kryteriów.
W artykule podejmuje się próbę opracowania prostego, wyprzedzającego barometru koniunktury dla produkcji przemysłu przetwórczego w Polsce na podstawie danych z badań koniunktury z lat 1997-2012 i zbadania jego zdolności prognostycznej. Przy doborze wag dla poszczególnych komponentów wskaźnika wykorzystano metodę głównych składowych. Proponowany wskaźnik trafnie prognozuje niedalekie wystąpienie punktów zwrotnych w przebiegu indeksu produkcji sprzedanej przemysłu przetwórczego i barometru koniunktury IRG SGH. Pomimo pewnych zastrzeżeń, przeprowadzona analiza wykazała użyteczność metody głównych składowych w konstruowaniu tego typu wskaźników.
EN
The paper proposes a simple leading indicator for manufacturing in Poland based on business survey data data of 1997-2012 and tests for its forecasting capability. Principal components analysis (PCA) was used to compute weights for series to compose the indicator which proved to be efficient in forecasting forthcoming turning points of the sold manufacturing production index, as well as the RIED WSE composite indicator for the Polish economy. Our analysis has proved that, in spite of some drawbacks, PCA might be useful for further construction of this type of indicators.
W artykule opisano metodę głównych składowych PC (ang. Principal Components) służącą do tworzenia kart kontrolnych dla wieloparametrowych procesów wytwórczych o skorelowanych parametrach. Ocenę skuteczności zastosowania tej metody przeprowadzono na symulowanych danych, zbliżonych do wyników pomiarów uzyskanych w sterowaniu rzeczywistym procesem technologicznym. W wyniku modelowania kontroli procesu n-parametrowego otrzymano potwierdzenie skuteczności tej metody. Praca ta kontynuuje cykl publikacji autorów o kartach stosowanych w metodach kontroli jakości produkcji.
EN
The article describes in detail the method of constructing control charts based on principal components. Evaluation of the effectiveness of the application of the method is carried out on simulated data, which are close to the measurement results obtained during the control of a real technological process. The results show that the proposed method is effective for controlling a multi-parameter technological process in the presence of a correlated parameters.
6
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W Polsce występuje bardzo znaczne zróżnicowanie społeczne i gospodarcze poszczególnych obszarów wiejskich. Przemiany zachodzące w rolnictwie stwarzają zapotrzebowanie na alternatywne bądź uzupełniające źródła dochodów dla ludności zamieszkującej obszary wiejskie. Pożądanym jest, aby te dochody pochodziły z innej działalności gospodarczej niż produkcja rolna. Modernizacja i inwestycje w infrastrukturę techniczną poprawiające jakość życia na wsi, wpływają jednocześnie na podniesienie atrakcyjności danego obszaru dla potencjalnych gości i inwestorów. Przedsięwzięcia te wpływają również na kształtowanie funkcji gospodarczych poszczególnych terenów, które zależą nie tylko od walorów przyrodniczych wsi, ale również od sposobu ich zagospodarowania i racjonalnego wykorzystania. Dotyczy to głównie terenów, które ze względu na uwarunkowania przyrodnicze spełniają nie tylko funkcję produkcyjną, w szczególności więc do terenów podgórskich i górskich. Celem artykułu jest przedstawienie metodycznych założeń zbadania zależności pomiędzy stopniem wielofunkcyjności gmin a ich zagospodarowaniem infrastrukturalnym. Do wyznaczenia syntetycznego wskaźnika zagospodarowania infrastrukturalnego gmin proponuje się wykorzystanie miary rozwoju Hellwiga. Natomiast do wyznaczenia stopnia wielofunkcyjności gmin wiejskich zaproponowano wskaźniki charakteryzujące cały ich potencjał a więc zasoby kapitałowe (gospodarcze), demograficzne, przyrodniczo-krajobrazowe. Zastosowanie metody H. Hotellinga pozwala na zredukowanie dużej liczby danych pierwotnych do kilku podstawowych kategorii, które mogą być wykorzystane jako przedmiot dalszej analizy. Kolejne etapy badań powinny zweryfikować zależności między wskaźnikami zagospodarowania i stopnia wielofunkcyjności.
EN
In Poland there is significant diversity of social and economic conditions among rural areas. In order to the agricultural changes that have been becoming, people look for altemative or complementary sources of thcir income. These sources sholuld be from other activities than agricultural production. Modernization of technical infrastructure improves the living standards in the countryside and simultaneously make the area more atractive for guests and investors. Such under-takings shape economic funclions of these areas. These functions depend not only on the natural conditions of the countryside, but also on the means of farming and rational exploatation. This is related mostly to the areas, where natural conditions don't let use them only for agricultural production, such as mountain areas. The article present methodical approach in order to study the independence between the level of multifunctional development and their infrastructural organization. It is proposed to use Hellwigs' methody to assign an artificial indicator of communes' dcvelopment. Sonie of data aro compared to the amount of administra-tive units. Indicators built in this way present the sharper view of infrastructural elements that communes have. They also show accessibilily of these elements for local people. In order to assign the level of multifunctional development in rural communes it is proposed to use indicators that characterize their entire potential like capital, demografic and natural resources. Use of H.Hotelling's method helps to reduce high amount of original data to some main cathegories that may be used as the subject of the further analysis. Succesive stages of researche should verify dependence betwcen obtainted indicators of infrastructural organisation and the level of multifunctional development.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.