Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Problemy geometryzacji pola metanonośności i szacowania zasobów metanu wynikające z eksploatacyjnego odgazowania pokładów węgla

100%

Grzybek I.

|

2000

|

tom R. 42, nr 2-3

211-219

PL

Metanonośność pokładów węgla jest głównym parametrem stosowanym w konturowaniu granic złóż metanu i szacowaniu ich zasobów. Jej wykorzystanie było jednak utrudnione w złożach odgazowanych w wyniku eksploatacji węgla, z uwagi na brak wypracowanych metod geologicznej oceny ilościowej zakresu odgazowania. Istniejące, wentylacyjne metody oceny procentowego ubytku gazów w danym pokładzie węgla, w zależności od odległości od pokładu eksploatowanego nie znajdowały bowiem przełożenia na metodykę dokumentowania geologicznego. Ich zastosowanie okazało się jednak możliwe w powiązaniu z opracowaną wcześniej metodyką geometryzacji pola metanonośności. Nałożenie na stosowane w geometryzacji wykresy obwiedni maksymalnych metanonośności wentylacyjnych wykresów odgazowania złoża pozwoliło bowiem na okonturowanie stref odgazowanych, a stosunek mierzonych na wykresie powierzchni objętych obwiedniami po odgazowaniu i przed odgazowaniem stanowi mnożnik średniej metanonośności, obniżający jej wartość proporcjonalnie do wielkości odgazowania.

EN

Methane capacity of lignite layers is a major parameter used in outlining methane deposits and evaluating their resources. However its application would be difficult in deposits degassed as a result of lignite exploitation becouse there are no elaborated methods of geological quantitative evaluation of the degassing range. Existing ventilating methods of the evaluation of degassing percentage in a given lignite layer depending on the distance from the exploited level could not be applied in the methodology of geological documentation. Their application turned out to be possible together with older methodology of methane capacity field geometrization. The Joint application of both methodologies enabled the outline of degassed zones, and the ratio of measured draft surfaces after and before degassing constitutes a multiplier of average methane capacity, lowering its value proportionally to the level of degassing.

2

Modele metanowości złoża węgla kamiennego Silesia

80%

Kędzior S.

|

2000

|

tom z. 246

213-221

PL

Złoże węgla kamiennego Silesia charakteryzuje się dużymi zasobami metanu oraz wysoką metanonośnością pokładów pomimo niskiego stopnia uwęglenia. Oznaczać to może, iż znaczna część metanu dopłynęła do złoża z zewnątrz. Drogą dopływu gazu mogła być równoleżnikowa dyslokacja Ruptawa-Czechowice-Marcyporęba, która wraz z sedymentacją nieprzepuszczalnych dla gazu iłów mioceńskich przekształciła się w szczelny ekran pułapki, sprzyjający akumulacji znacznych ilości metanu. Pewną rolę odegrały także zbiornikowe własności piaskowców łaziskich w północnej części złoża, w których występują znaczne nagromadzenia gazu wolnego, przy niskiej metanonośności pokładów węgla zalegających w tych piaskowcach. Występowanie metanu w złożu węgla Silesia odpowiada dwóm modelom: pułapki tektonicznej metanu sorbowanego w strefie uskokowej Ruptowa-Zechowice_Marcyporęba oraz pułapki litologiczne metanu wolnego w piaskowcach łaziskich.

EN

Silesia coal deposit characterize itself big methane resources and high methane-bearing capacity in spite of a low coal seams carbonification. That's why a big amount of methane must have migrated from the outside to Silesia coal deposit. The gas migration pathway could be parallel (of latitude) fault Ruptawa-Czechowice-Marcyporęba. During clay sedimentation in Miocene period the fault changed into gas - hermetic trap screen which supported the accumulation a big amount of gas. The gas collector properties of Łaziska sandstones in the north part of deposit are also important. There are big amounts of free methane in these sandstones, while the methane bearing capacity of coal seams lieing into the sandstones is low. Presence of coalbed methane in Silesia coal deposit correspondes with two models: the model of tectonic trap of sorbed methane in the zone of Ruptawa-Czechowice-Marcyporęba fault and the one of lithological trap of free methane in Łaziska sandstones.

3

Ocena metanonośności węgli kamiennych Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na podstawie standardowych danych geologiczno-geofizycznych

80%

Twardowski K. , Rychlicki S.

|

1999

|

tom z. 243

149-156

PL

Praca przedstawia metodykę ilościowej oceny metanonośności węgli kamiennych Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW) w warunkach in situ na podstawie wyników pomiarów geofizyki wiertniczej. Źródłowy materiał empiryczny wykorzystywany do prac metodycznych dotyczył ponad tysiąca pokładów węglowych z 48 otworów wiertniczych z całego obszaru GZW. Obejmował on wyniki badań laboratoryjnych oraz georaficznych pomiarów otworowych charakteryzujących węgle kamienne o bardzo dużym zróżnicowaniu ich właściwości. Końcowym efektem wykonanych prac było skonstruowanie statystycznych modeli do klasyfikacji pokładów węglowych na metanowe i niemetanowe (z wykorzystaniem analizy dyskryminacyjnej) oraz ilościowej oceny parametrów gazowych pokładów węglowych matanowych (z wykorzystaniem analizy wielokrotnej regresji nieliniowej). Uzyskane wyniki wraz z oceną geologicznej efektywności opracowanych modeli statystycznych potwierdzają generalnie możliwość ilościowej oceny szeregu parametrów gazowych, w tym metanonośności pokładów węglowych GZW, z wykorzystaniem podstawowych charakterystyk geologicznych oraz danych geofizyki wiertniczej.

EN

In the paper is presented the methodics of an in-situ quantitative evaluation of the methane content in coal seams of the Upper Silesian Coal Basin (USCB) based on well logs. The empirifical source material used for methodic works embraced over a thousand coalbeds from 48 wells from the whole USCB area. It consisted of the results of the laboratory tests and well logs characterising varying properties of hard coals. The final effect was a construction of statistical models for the classification of coalbeds into methaneous and non-methaneous (with discrimination analysis) and the quantitative evaluation of gaseous parameters in methaneous coalbeds (with the multiple nonliner regression method). The obtained results and the geological evaluation of efficiency of the elaborated statistical methods generally prove the possibility of a quantitative evaluation of a number of gaseous parameters, in that coalbed methane content in the USCB with the use of basic geological characteristics and well logs.

4

Weryfikacja bezpośredniej metody oznaczania metanonośności pokładów węgla kamiennego stosowanej w polskim górnictwie. Część II - porównania międzylaboratoryjne oznaczenia metanonośności węgla

70%

Ryszka M. , Sporysz G.

|

2008

|

tom nr 9

31-38

PL

w artykule przedstawiono analizę wyników porównań międzylaboratoryjnych oznaczania metanonośności pokładów węgla, przeprowadzonych w lipcu i listopadzie 2007 roku, w których uczestniczyli rzeczoznawczy ds. ruchu zakładu górniczego upoważnieni przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego w zakresie badania metanonośności pokładów węgla.

EN

The article presents analysis of results comparison of interlaboratory coal seams methane designation conducted in July and November 2007. In this comparison experts on mining plants operation authorized by the President of the State Mining Authority to examine methane content in coal seams took part.

5

Wpływ budowy geologicznej złoża w południowo-wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na stan zagrożenia metanowego

60%

Szlązak N. , Sporysz G. , Borowski M. , Obracaj D.

|

2010

|

tom nr 3

3-11

PL

Określenie zawartości metanu w pokładach węgla jest ważnym krokiem do oceny zagrożenia metanowego w nowo rozcinanych partiach złoża. Prowadzenie eksploatacji o dużej koncentracji na coraz to większych głębokościach powoduje wzrost poziomu występujących równocześnie zagrożeń naturalnych (metanowego, pożarowego, tąpaniami, wyrzutowego), których wzajemne oddziaływanie ma charakter kumulacyjny. Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie oceny stanu zagrożenia metanowego w południowo-wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na tle budowy geologicznej złoża.

EN

The determination of methane content in coal deposits is a major step to the methane hazard assessment in newly splitted deposit lots. The conducting of high-concentrated operation on more and more large depths causes an increase in the level of natural hazards occurring at the same time (methane, fire, rock burst hazard as well as outburst), the mutual interaction of which has a cumulative character. The present publication aim is presentation of methane hazard status assessment in the south-eastern part of Upper Silesian Coal Basin against a background of geological structure of coal deposit.

6

Wzrost zagrożenia metanowego w ścianach w pokładach metanowych w warunkach rosnącej koncentracji wydobycia

60%

Krause E.

|

2012

|

tom nr 1

3-7

PL

W artykule przeprowadzono analizę, która pozwala odpowiedzieć na dwa istotne pytania: 1) czy przy rosnącej koncentracji wydobycia węgla z pokładów metanowych występuje bariera ograniczająca zdolność wydobywczą ścian? 2) czy należy liczyć się ze wzrostem lub obniżeniem koncentracji wydobycia w pokładach silnie metanowych? Na etapie planowania eksploatacji, jedynym czynnikiem spośród kształtujących metanowość ściany podczas jej eksploatacji, na który można wpływać, jest projektowana długość ściany. Analiza wariantowych obliczeń prognozowanego wydzielania metanu do środowiska ściany, dla projektowanej wielkości wydobycia, przy zmieniającym się postępie eksploatacyjnym oraz jej długości, wskazuje na ważność problemu, jakim jest dobór długości ściany w silnie metanowym złożu, dla spełnienia warunków bezpiecznej eksploatacji.

EN

The article carries out an analysis, which allows to answer two significant questions: 1) whether there is a barrier limiting the mining capacity of long walls by the increasing concentration of coal mining from methane coal seams 2) whether one should take into account the increase or reduction of mining concentration in strongly methane coal seams. At the stage of planning mining, the only factor that shapes the methane bearing capacity during mining, which can be influenced is the designed length of the long wall. The analysis of optional calculations of the predicted evolution of methane to the long wall environment, for the designed mining quantity, by the changing mining progress and its length indicates the significance of the problem, which is the selection of the length of the long wali in the strongly methane deposit to meet the conditions of safe mining.

7

Przyczyny wypływu metanu ze złoża otaczającego środowisko ściany nr 6C8w w pokładzie 408/4 w kopalni "Sośnica-Makoszowy"

51%

Krause E.

|

2008

|

tom Wyd. spec. nr 7

183-193

PL

Artykuł wskazuje na możliwość powstania niekontrolowanych wypływów metanu z otaczającego eksploatację silnie metanowego złoża w warunkach kopalń Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, na przykładzie ściany nr 6C8w w pokładzie 408/4 w KW S.A. kopalni "Sośnica-Makoszowy". Wskazania czujników metanometrii automatycznej w okresie kilkudniowego wypływu metanu, jak i wyniki badań dołowych, pozwoliły na przeprowadzenie syntetycznej analizy, która zidentyfikowała okoliczności zaistniałego zdarzenia wypływu metanu rozpoczętego w rejonie ściany nr 6C8w w dniu 4.04.2008 roku. Przy braku jednoznacznych kryteriów klasyfikacji tego typu zjawisk, to zdarzenie można uznać za długotrwały wypływ metanu lub słaby fukacz metanowy.

EN

The paper points at the possibility of arising of uncontrolled outflows of methane from strongly methanated deposit surrounding exploitation, in conditions of Upper-Silesian Coal Basin, on the example of longwall No. 6C8w in 408/4 seam of KW S.A. "Sośnica-Makoszowy" Hard Coal Mine. Indications of automatic methanometry sensors in a period of a few days' outflow of methane, as well as results of underground investigations, enabled to conduct a comprehensive analyses, which identified circumstances of methane outflow event, which began in the panel of longwall No. 6C8w, and occurred in April 4th, 2008. At the face of lack of explicit criteria of classification of this type of phenomena, this event may be recognized as a long-lasting outflow of methane or weak methane blower.

8

Walidacja metody oznaczania metanonośności w pokładach węgla kamiennego

51%

Szlązak N. , Borowski M. , Korzec M. , Obracaj D. , Swolkień J.

|

2012

|

tom nr 2

3-13

PL

Artykuł przedstawia wyniki analizy procedur przygotowania i przeprowadzenia badań metanonośności w pokładach węgla, w tym procedur obowiązujących w laboratorium badawczym. Analiza ta pozwoliła na opracowanie jednolitej procedury pobierania próbek węgla i wyznaczania zawartości metanu w próbce w laboratorium. W celu określenia strat metanu w trakcie pobierania prób węgla przeprowadzono badania sorpcji i desorpcji metanu na próbkach węgla w różnych wartościach ciśnienia nasycenia. Wykonane badania pozwoliły na ustalenie zależności umożliwiającej obliczenia strat metanu. W wyniku przeprowadzonych badań i analiz zaproponowano ujednoliconą metodę określania metanonośności pokładów węgla.

EN

In order to asses methods of determining methane content used to date, procedures of preparing and conducting methane content research in coal resources were analysed as well as procedures applicable in a research laboratory. The analysis of current methods of determining methane content made possible developing a uniform procedure of collecting coal samples and determining methane content in the sample in laboratory. The study of sorption and desorption of methane was performed on coal samples in order to evaluate the loss of methane while sampling coal for analysis. The research of sorption and desorption of methane for coal in various saturation pressures enabled determination of relations making possible calculation of losses of methane while sampling coal in excavations. Basing on the analyses a new method has been suggested which enables determination of methane content in coal resources.

9

Studium uwarunkowań emisji gazów ze zlikwidowanych kopalń SW części GZW (część II)

51%

Grzybek I.

|

2012

|

tom nr 2

31-39

PL

Pracę oparto o wyniki analiz, badań i obserwacji prowadzonych dla potrzeb ruchowych kopalń węgla kamiennego. Wykorzystano także dane z różnego rodzaje dokumentów. Zebrany materiał obejmował wiele informacji, czasami tylko przybliżonych. Najważniejszymi były jednak pomiary: składu gazów kopalnianych i złożowych, metanonośności, metanowości względnej kopalń oraz ciśnienia atmosferycznego. Do badań generalnie użyto dobrze znanych metod, w tym statystycznych. Mniej znaną metodę geometryzacji pola metanonośności wykorzystano tylko do badań zmienności tego pola. W analizie związku koncentracji gazów kopalnianych z ciśnieniem barometrycznym brano pod uwagę dłuższe okresy ukierunkowanych zmian ciśnienia, nazwane trendami barycznymi.

EN

The work has been grounded on the results of analyses, investigations and observations made for the purposes of mines activity. Data from different kinds of documents have also been utilized. The gathered material has included a lot of information, sometimes only approximative. But the essential results were these of measurements of: (a) constitution of mine gases as well as those contained in rocks ("deposit gases"), (b) methane content of coal, (c) specific emission of mines, and (d) barometric pressure. Generally, for investigations well known methods have been used, including statistical ones. The less known method for geometrization of methane content field (see: [9]) has only been utilized to research variability of the field. While comparing concentrations

10

Weryfikacja bezpośredniej metody oznaczania metanonośności pokładów węgla stosowanej w polskim górnictwie węgla kamiennego. Część I - przegląd metod oznaczania metanonośności węgla

51%

Ryszka M. , Sporysz G.

|

2008

|

tom nr 8

3-8

PL

W artykule przedstawiono przegląd wybranych światowych metod oznaczania metanonośności oraz historyczny rozwój metod stosowanych w polskim górnictwie węgla kamiennego od połowy XX wieku do chwili obecnej.

EN

The article reviews selected world methods of methane content designation and historical development of methods used in Polish hard coal mining from the middle of XX century up till now.

11

Zmiany własności sorpcyjnych węgla zdeformowanego strukturalnie wywołane zmianami temperatury układu węgiel-gaz

41%

Wierzbicki M. , Dutka B.

|

2008

|

tom Wyd. spec. nr 7

307-316

PL

Pojemność sorpcyjna węgla jest jednym z podstawowych parametrów w układzie węgiel-gaz, decydującym o możliwości akumulacji metanu w pokładach węgla kamiennego. Wzrost temperatury jest czynnikiem ograniczającym zdolności sorpcyjne węgla względem metanu. W artykule przedstawiono wyniki badań sorpcyjnych na węglu odmienionym strukturalnie (przetartym), pobranym z rejonu szczególnego zagrożenia występowaniem wyrzutów metanu i skał oraz zwiększonego zagrożenia metanowego (tzw. pułapki gazowej). Badania prowadzono metodą równowagową, w temperaturze od 298 do 318 K w zakresie ciśnienia do 1,5 MPa. Wyniki przeprowadzonych badań pokazują, że istnieje liniowa zależność między pojemnością sorpcyjną węgla a temperaturą przy stałym ciśnieniu zapełnienia. W artykule przedstawiono odpowiednie wykresy oraz podano zależności funkcyjne między temperaturą, ciśnieniem i pojemnością sorpcyjną. Podane zależności mogą zostać wykorzystane m. in. do odtworzenia ciśnienia złożowego metanu na podstawie znajomości metanonośności i pojemności sorpcyjnej oraz przełożenia wyników pomiarów w temperaturze laboratoryjnej na warunki in situ.

EN

Sorption capacity of coal is one of the most important parameters in the coal-gas system, determining methane accumulation ability in coal seams. Temperature increase is the factor limiting methane sorption capacity of coal. Results of sorption studies carried out on structurally destructed coal (sheared coal), collected from outburst danger zone in the coal seam (so-called "gas pocket"). The investigations were carried out using volumetric method at temperature range from 298K to 318K and pressures up to 1.5 MPa. From the experimental results it may be seen a linear relationship between sorption capacity and temperature at constant pressure of coverage. In this work the appropriate graphs were presented and functional correlations among temperature, pressure and sorption capacity were done. Presented correlations may be applicable for methane seam pressure estimation.

12

Wpływ zrobów ścian zawałowych na chodniki przyścianowe projektowanej ściany w warunkach zagrożenia metanowego

41%

Majcherczyk T. , Szlązak N. , Niedbalski Z.

|

2011

|

tom T. 6, z. 3

127-140

PL

W artykule przedstawiono analizę wpływu obustronnego sąsiedztwa zrobów zawałowych na chodniki przy ścianowe parceli pomiędzy tymi zrobami. Warunki górniczo-geologiczne w opisywanym przypadku należy uznać za szczególnie trudne ze względu na duże zagrożenie metanowe oraz nachylenie pokładu, sięgające 24 °. Lokalizacja chodników przyścianowych powinna więc uwzględniać stateczność wyrobisk w sąsiedztwie zrobów oraz zabezpieczenie przed wypływającymi niebezpiecznymi gazami ze zrobów. W artykule poddano analizie również prognozę metanonośności dla projektowanych ścian, z uwzględnieniem wypływu ze zrobów ścian sąsiednich.

EN

The paper presents an analysis of the influence of double-sided neighborhood of goaf on longwall galleries in the plot between the caved faces. Mining and geological conditions in the analyzed case was very difficult. The location of longwall galleries should assume the stability of workings in the neighborhood of the goaf, as well as some protective measures against the migration of dangerous gases from the goaf. The paper also includes a methane content forecast for the designed walls, assuming gas migrations from the goaf of neighboring faces.

13

Studium uwarunkowań emisji gazów ze zlikwidowanych kopalń SW części GZW (część III)

41%

Grzybek I.

|

2012

|

tom nr 3

21-35

PL

W seriach węglonośnych GZW obserwuje się wertykalną zmienność rozkładu przestrzennego (pola) maksymalnych metanonośności (Gmax). Pozwala to wyróżnić, od góry, następujące strefy gazowe: allochtoniczną strefę wysokometanową, strefę odgazowaną oraz autochtoniczną strefę wysokometanową. Lateralne zróżnicowanie obecności i wykształcenia tych stref umożliwia wydzielenie następujących struktur pola metanonośności: zamkniętej, przejściowej oraz otwartej. Strukturę zamkniętą charakteryzuje obecność nadkładu mioceńskiego i związanej z nim, allochtonicznej strefy wysokometanowej. W strukturze przejściowej, mimo występowania takiego nadkładu, inne czynniki geologiczne powodują, że allochtoniczna strefa wysokometanowa wykształciła się jedynie częściowo. Z kolei, w strukturze otwartej, brak izolującej pokrywy mioceńskiej sprawił, że już od stropu karbonu występuje tu strefa odgazowana. Dla wszystkich struktur typowe jest natomiast głębokie położenie autochtonicznej strefy wysokometanowej. Strefom gazowym odpowiada właściwy im skład cząsteczkowy gazów złożowych. W artykule przedstawiono ponadto wertykalną zmienność rozkładu przestrzennego (pola) maksymalnych metanonośności analizowanych w dalszych częściach pracy zlikwidowanych kopalń i szybów oraz orientacyjne położenie zrobów kopalnianych w stosunku do wyróżnionych stref wysokometanowych.

EN

A vertical changeability of methane content field is observed within coal-bearing series of USCB. It finds expression in the sequence of maximum values of methane content (Gmax), which makes it possibleto distinguish the following gassy zones [10]: the allochthonous, high methane zone (Gmax > 4,5 m³/Mg), the degassed, allochthono-autochthonous zone (Gmax ≤ 4,5 m³/Mg) and autochthonous, high methane zone (Gmax > 4,5 m³/ Mg). The vertical zonality allows to express lateral changeability of methane content field in terms of occurrence and the appearance depth of particular gassy zones (Tab. 3). Analysis of methane content field of USCB has made possible to discern the following structures of the field [10]: (i) closed structure, (ii) transient structure, and (iii) open structure. The closed structure is characterized by appearance of continuous and thick Miocene overburden as well as allochthonous high methane zone related to the overburden. Within the transient structure, despite the overburden, other geological agents cause rare full development of the allochthonous zone. Then, within the open structure, the lack of Miocene overburden made it impossible to form allochthonous zone. The degassed zone therefore occurs here starting from the roof of Carboniferous series. For all of the structures it is typical that the position of autochthonous high methane zone is deep. Particular gassy zones are also characterized by specific Chemical constitution of deposit gases. In the paper, there is also presented vertical changeability of methane content field in the abandoned coal mines and shafts, analyzed in the other parts of the study, as well as the comparison of position of mines gobs and distinguished high methane zones of deposit gases.