Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

The importance of substantial ethical issues. Is the diagnosis made by Tadeusz Styczeń correct?

100%

Moń R.

Studia Philosophiae Christianae

|

2012

|

tom 48

|

nr 4

5-20

EN

The author of the article reflects on what contemporary ethics could inherit from its long history. He investigates the question of the validity of Tadeusz Styczeń's claim that what we need is not a combination of ethics, but rather a multilateral approach to moral issues. Styczeń addressed a very important issue, namely he observed that nowadays contemporary ethics is very often wrongly juxtaposed with traditional ethics (whatever the latter refers to), because authors writing on the subject either miss the substantial issues raised by ethicists and confine themselves to meta-ethical considerations, or make attempts to "scientify" ethics, ipso facto reducing it to psychology or sociology of morality. He thus distinguished three approaches to the criterion of assigning value to human deeds, i.e. metaphysical, epistemological and linguistic, which the author of the article attempts to present to the reader. T. Styczeń believed that the above-mentioned approaches to assessing the moral value of an act are mutually complementary and there is no need to limit ethical considerations to only one method. It is necessary to use at least three. Further on in the article, the author briefly presents the way this is accomplished. Finally, the author wonders why Styczeń omitted the contractualism approach, advocated by such thinkers as Rawls, Habermas or Apel, to name but a few. It seems most probable that he considered it unnecessary as morality cannot be reduced to something that is of communal character. It has an individual dimension. It is also aimed at the ultimate goal. Moreover, justification of the value of a human act through reference to the social contract model may be only hypothetical, but not categorical in nature, as has been rightly – in the author’s opinion – pointed out by E. Tugendhat.

PL

Treść artykułu stanowi analiza propozycji Tadeusza Stycznia, by problematykę etyczną rozważać na trzech poziomach: metafizycznym, teoriopoznawczym i semantycznym. Lektura jego tekstów pozwala stwierdzić, że wszystkie te wątki są obecne w jego publikacjach. Cennym wykładem Stycznia w rozważania na tematy etyczne jest pokazanie, że rozwiązania, z jakimi spotykamy się w dziejach myśli etycznej były jednostronne. Co więcej, gdy nie uwzględnimy trojakiego podejścia do rozważanych zagadnień moralnych, to wówczas możemy do jednej grupy zaliczyć filozofów, którzy zdają się stać na zupełnie przeciwnych stanowiskach. Tak jest na przykład w przypadku Hume’a , Kanta, Schelera, a to dlatego, że sposób ustalenia wartości danego działania pozostaje u nich faktem teoriopoznawczym, a dokładniej mówiąc – władzą poznawczo-normującą. Dla Hume’a jest nią zmysł moralny, dla Kanta – rozum praktyczny, dla Schelera – intuicja moralna. Tak czy inaczej, jest to rodzaj poznania informującego nas o tym, co powinniśmy uczynić. I zamiast tylko pokazywać taką konieczność wewnątrz systemu lub odwoływać się do jedynego w swoim rodzaju doświadczenia bezwzględnie zobowiązującego nas oblicza, jak to czyni na przykład Lévinas, Styczeń stara się pokazać egzystencjalną konieczność całej struktury osoby. Przeprowadzone analizy stanowią próbę odpowiedzi na pytanie, na ile udało się Styczniowi w pełni spojrzeć na problematykę moralną przeżywaną przez człowieka, a także dlaczego Styczeń nie uwzględniał metody kontraktualistycznej zaproponowanej przez J. Habermasa, O. Apla czy J. Rawlsa.

2

„Wolność w prawdzie” czy „wolność z prawdy”? Tischner i Styczeń o encyklice "Veritatis Splendor"

84%

Cebula A.

Studia Philosophiae Christianae

|

2012

|

tom 48

|

nr 4

21-33

EN

The publication of John Paul II’s encyclical Veritatis Splendor – an official church document devoted entirely to moral matters – aroused great interest all around the world. The scope of philosophical debate focusing on the encyclical was particularly extensive in Poland. With a number of Polish Christian thinkers agreeing as to the normative content of the Catholic moral doctrine, their interpretations of its official contemporary re-announcement by the pope varied considerably. The paper presents the analysis of two opposite models of a meta-ethical reading of Veritatis Splendor – one proposed by Józef Tischner and one presented by Tadeusz Styczeń. In both interpretations the emphasis is laid on the relationship between two categories: the concept of freedom of moral subjects and the concept of the truth of value judgments, which they endorse (the concept of those judgments’ being true). By comparing both interpretive proposals one can notice the most basic differences between the two alternative ways of understanding the foundations of Christian ethics as well as seeing the principal limitations of both of them.

PL

Opublikowanie przez Papieża Jana Pawła II encykliki „Veritatis Splendor”, poświęconej w całości problematyce etycznej, spotkało się z niezwykle żywym zainteresowaniem na całym świecie. Przy niewątpliwej zgodzie szeregu polskich myślicieli chrześcijańskich co do normatywnej treści katolickiej doktryny moralnej, w przedstawionych przez nich interpretacjach oficjalnej wypowiedzi papieża uwidoczniły się jednak zasadnicze różnice. Artykuł przedstawia analizę dwóch przeciwstawnych modeli metaetycznej wykładni „Veritatis Splendor” – interpretacji zaprezentowanej przez ks. Tischnera oraz propozycji przedstawionej przez ks. Stycznia. Zarówno w jednej, jak i w drugiej propozycji interpretacyjnej, na plan pierwszy wysuwa się kwestia relacji dwóch pojęć: pojęcia wolności podmiotu moralnego, oraz pojęcia prawdy (prawdziwości) uznawanych przezeń sądów normatywnych. Zestawienie ze sobą owych propozycji pozwala uchwycić zasadnicze rozbieżności między odmiennymi ujęciami moralności chrześcijańskiej oraz wyeksponować fundamentalne ograniczenia każdego z nich.

3

Etyka cnót w kontekście ogólnej koncepcji badań moralnych Alasdaira MacIntyre’a

84%

Wierzejski W.

Studia Philosophiae Christianae

|

2014

|

tom 50

|

nr 3

57-80

EN

The article is devoted to a presentation of the moral philosophy of Alasdair MacIntyre, one of the most well-known of all contemporary American philosophers representing the Aristotelian and Thomistic tradition. MacIntyre is known as the reviver of virtue ethics and a critic of individualistic liberalism. The paper offers a new interpretation of his moral philosophy in light of his theory of metaethics. He writes it in a social and historical context. His overall view of moral inquiry is the least well-known. This article also presents the latest version of his ethical theory.

PL

Artykuł poświęcony jest przedstawieniu filozofii moralnej Alasdaira MacIntyre’a, jednego z najwybitniejszych współczesnych filozofów amerykańskich, reprezentującego tradycję arystotelesowską i tomistyczną. MacIntyre znany jest powszechnie jako odnowiciel etyki cnót i krytyk indywidualistycznego liberalizmu. Artykuł przynosi nową interpretację filozofii moralnej tego myśliciela w świetle pojęć zaczerpniętych z jego własnej koncepcji metaetyki. Chodzi szczególnie o wpisanie jej w kontekst społeczny i historyczny. Ogólna koncepcja badań moralnych jest najmniej znana z całego dorobku tego filozofa. Artykuł ukazuje także pewne nowe elementy najnowszej wersji MacIntyre’a teorii etycznej.

4

In defence of the rationality of ethics. "Veritatis Splendor" and a robust conception of moral agency

67%

Cebula A.

Studia Philosophiae Christianae

|

2015

|

tom 51

|

nr 2

115-126

EN

The central metaethical contention of "Veritatis Splendor" is that an indispensable element of any plausible conception of moral agency must always be a specific notion of a moral act – an act executed by a moral agent. In my paper I focus on the way in which the interpretation of a moral act as a specific enterprise fully identifiable and determined by its clearly outlined aim (the object of an act) informs the concept of moral agency – human faculty of deliberating upon and performing moral acts. In view of the pledge made by the encyclical’s author not to “impose upon the faithful any particular theological system, still less a philosophical one” I try to demonstrate that the dependence (or perhaps interdependence) in question is of the most basic nature and can thus be construed as a key condition for a genuinely rational character of any ethical theory.

5

FILOZOFICZNE ŹRÓDŁA ANTYREALIZMU ETYCZNEGO

67%

Saja K.

Roczniki Filozoficzne

|

2014

|

tom 62

|

nr 1

5-24

EN

In the contemporary analytic philosophy about one-third of authors tend toward moral anti-realism. Sources of its popularity have to be found in many arguments justifying the abandonment of moral realism. Every realist should meet them. Unfortunately, in Polish literature about ethics it is difficult to find a presentation and a critique of these arguments. Many philosophers who represent continental philosophy like Neo-Thomism, material Value-Ethics, hermeneutic ethics, assume ethical realism and do not respond to the arguments of anti-realists. The purpose of the article is to present in one place the most important arguments that are important sources of ethical anti-realism in metaethics of analytic philosophy.

PL

We współczesnej filozofii analitycznej około jednej trzeciej autorów skłania się ku antyrealizmowi etycznemu. Źródeł tej popularności szukać należy w wielu argumentach, które uzasadniają porzucenie realizmu. Każdy realista etyczny powinien się z nimi zmierzyć. Niestety, w polskim piśmiennictwie poświęconym etyce trudno jest znaleźć prezentację oraz krytykę przedstawionych w artykule argumentów. Wielu przedstawicieli np. klasycznej etyki tomistycznej, niemieckiej etyki wartości, hermeneutycznej etyki odpowiedzialności lub innych nurtów filozofii, zakładając etyczny realizm, nie udziela odpowiedzi na zarzuty antyrealistów. Celem artykułu jest zaprezentowanie stanowiska oraz najważniejszych argumentów, które są istotnym źródłem etycznego antyrealizmu w metaetyce filozofii analitycznej.

6

Liberalne wartości, komunitarystyczne cnoty?

67%

Gałecki S.

Prakseologia

|

2016

|

tom 158/2

247-267

PL

Artykuł porusza stary spór liberalizmu z komunitaryzmem – przyjmuje jednak nieco inną niż dominujące perspektywę. Podjęta zostaje próba zanalizowania obu tych nurtów z punktu widzenia metaetyki. Postawiona zostaje teza, że kluczowa różnica polega na założonej teorii uzasadniania przyjętych stanowisk i zasad. Liberalizm posługuje się ideą wartości, którą cechuje preferencyjność, pluralizm i niewspółmierność, natomiast komunitaryzm odwołuje się do starożytnej idei cnót, zakładających obiektywizm, racjonalność i teleologiczność rzeczywistości moralnej.

EN

This paper raises an old dispute between liberalism and communitarianism – however, it takes a somewhat different than the dominant perspective, as an attempt to analyze both these trends from the metaethical perspective. Liberalism uses the idea of value, which is characterized by preference, pluralism and incommensurability, while communitarianism refers to the ancient idea of the virtues, assuming objectivity, rationality and teleology of the moral reality.

7

Jak myśleć o sprawach moralnych? Koncepcja Richarda Mervyna Hare’a

67%

Ślęczek-Czakon D.

|

2011

|

tom 29

257-275

EN

The paper deals with moral theory by Richard Mervyn Hare (1919—2002), British philosopher and meta-ethicist, who searched for the moral thinking in setting the agreement between formalism and utilitarianism. Having discussed basic axioms of Hare’s prescriptivism the author discusses it critically.

DE

Der Artikel handelt über die ethische Lehre von Richard Mervyn Hare (1919—2002), dem britischen Philosophen und Metaethiker, der den Kern des Moraldenkens in der Vereinbarung zwischen dem Formalismus und Utilitarismus sah. Auf wichtigste Grundsätze und Thesen des Präskriptivismus von Hare hinweisend zählt die Verfasserin alle Stärken und Schwächen des Standpunktes auf.

8

Naturalizm, antynaturalizm i metaetyka

59%

Woleński J.

|

2011

|

tom 29

241-256

EN

The paper deals with dispute between naturalism and antinaturalism in meta-ethics. Different standpoints are discussed, especially those of cognitivism, non-cognitivism and emotivism, which leads to certain typology. The author introduces the category of bonitive statements, statements concerning the good, which logic is analogous to the one which determinates relations between deontic statemens. Generalized Hume’s argument on the axiological statements as impossible to be derived from non-axiological is concerned. In particular, it is argued that it does not support antinaturalistic thesis. The standpoint of axiological presentationism is proposed, which makes a link between non-cognitivism and the thesis according to which bonitive statements can be true or false and axiological presentationism can taken as a form of naturalism.

DE

Das Thema des Artikels ist der Streit zwischen dem Naturalismus und Antinaturalismus im Bereich der Metaethik. Der Verfasser bespricht verschiedene metaethische Anschauungen und insbesondere den Kognitivismus, Non-Kognitivismus und Emotivismus, was zu einer bestimmten Typologie der Anschauungen führt. Es wird hier eine Kategorie der bonitiven (vom Gute handelnden) Sätze angewandt, deren Logik zu der die Wechselbeziehung zwischen deontischen Sätzen bestimmenden Logik analog ist. Der Verfasser erörtert das verallgemeinerte Argument von Hume, dass axiologische Sätze aus nicht-axiologischen Sätzen nicht folgen. Seiner Meinung nach ist das kein Argument für den Antinaturalismus, deshalb schlägt er vor, den Standpunkt des axiologischen Präsentationismus anzunehmen, der den Non-Kognitivismus mit der These verbindet, dass bonitive Sätze entweder richtig oder falsch werden können, und der als Naturalismus interpretiert werden kann.