Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

O hipotezie tworzenia materii [Listy do redakcji]

100%

Jancewicz B.

|

2001

|

tom T. 52, z. 1

47-48

2

Uwagi o hipotezie "kreacji materii" [Listy do redakcji]

100%

Jaroszyński T.

|

2001

|

tom T. 52, z. 1

48-48

3

Antropologický rozmer konceptu kultúry u Ladislava Hanusa

75%

Juhás V. , Genčúrová G.

Studia theologica

|

2016

|

tom 4

125-149

EN

This study introduces the concept of culture in the work of Ladislav Hanus (1907–1994) from the perspective of the Central European Christian thought of the 20th century. It systematically uncovers the anthropological view of Hanus in the context of Catholic theology, personalist philosophy, and religious philosophy of culture. It presents man as an integral spiritual‑physical being oriented toward the transcendent, which realizes itself in relation to the human and divine „You.“ Hanus’ dynamic, anthropological understanding of culture and integral human person offers a personalistic model presented in theological‑philosophical categories. It points to the possibilities and importance of their implementation in elementary human manifestations.

4

Promieniowanie laserowe - możliwości i ograniczenia zastosowań w elektrotechnologii.

75%

Kostrubiec F.

|

1998

|

tom Vol. 34, nr 10

255-266

PL

Unikatowe właściwości promieniowania laserowego, jako nośnika energii, były obiektem zainteresowania technologów od momentu uruchomienia pierwszych laserów. Okazało się bowiem, żę mechanizm i skutki oddziaływania promieniowania laserowego z materią są odmienne od mechanizmów i skutków oddziaływania np. strumienia elektronów, strumienia jonów oraz strumienia plazmy. Dlatego też technologie oparte na wykorzystaniu strumienia laserowego nie zastępują całkowicie technologii opartych na wykorzystaniu innych strumieni energii, są one jednak że w wielu przypadkach konkurencyjne , a niekiedy jedynie możliwe do zastosowania w konkretnych przypadkach. Są one obciążone również szeregiem ograniczeń. Referat jest zatem próbą przybliżenia zagadnień o charakterze podstawowym, związanym z generacją i charakterystycznymi cechami wiązki laserowej i na tym tle możliwościami wykorzystania jej w precyzyjnych operacjach technologicznych. Referat ilustrowany jest przykładami wyników prac (w formie fotografii), zrealizowanych w zespole kierowanym przez autora.

EN

The unique properties of laser radiation, as a carrier of energy, have interested technologists since the first lasers were introduced, because the mechanism and effects of interaction of laser radiation with matter prove to be different from the mechanisms and effects of interaction of e.g. an electron, ion and plasma beam. Therefore, technologists based on the use of laser beam will not entirely replaced technologists based on the use of other energy beams. However, in many cases they are competitive and sometimes the only possible solutions to be used in specific cases. They are also subject to a number of limitations. Thus, the paper is an attempt at a description of problems of fundamental character, related to the generation and characteristics of the laser beam and hence the potential of its use in precise technological operations. The paper is illustrated with examples of investigation results (in the form of photographs) carried out in a team supervised by the author.

5

ZŁOŻENIE Z MATERII I FORMY JAKO ONTYCZNA PODSTAWA PLURALIZMU W FILOZOFII ARYSTOTELESA

63%

Gondek P.

Roczniki Filozoficzne

|

2013

|

tom 61

|

nr 4

117-135

EN

The question under consideration is an attempt to present the ontic foundations for a pluralistic interpretation of reality, the interpretation specific of Aristotle’s metaphysics. This text shows the way to understand being as substance and indicates its composite structure. The being’s composite of matter and form as subontic elements is principal in the context of ontic pluralism. It is a foundation on which to comprehend being both in the context of identity and variability. Despite the fact that the principal constitutive factor is form, it is only owing to the being’s composite of matter and form, and the specific relationship between these elements, that we can explain the ontic structure of reality. A review of the modes of being has been made with a view to matter and form (in Aritotle’s sublunary and superlunary spheres of the world). The modes of matter and form and their specific ontic character reveal the real foundations of the ontic plurality and variability in the world. There is no contradiction in the fact that the formal factor actualizes the material factor because these elements create a whole—being-substance—only in combination.

PL

Rozpatrywane zagadnienie jest próbą przedstawienia ontycznych podstaw dla pluralistycznej interpretacji rzeczywistości, stanowiącej specyfikę metafizyki Arystotelesa. W tekście ukazano sposób rozumienia bytu jako substancji oraz wskazano na jego złożeniową strukturę. Zasadnicze w kontekście pluralizmu bytowego jest złożenie bytu z materii i formy, jako z subontycznych elementów. Stanowi ono podstawę do ujmowania bytu zarówno w kontekście tożsamości, jak i zmienności. I mimo że zasadniczym czynnikiem konstytuującym byt jest forma, to dopiero dzięki dostrzeżeniu złożenia bytu z materii i formy oraz wykazaniu specyficznej relacji, jaka między tymi elementami zachodzi, możliwe staje się wyjaśnienie ontycznej struktury rzeczywistości. Ze względu na materię i formę dokonano także przeglądu występujących sposobów bytowania (w wyróżnionych przez Arystotelesa sferach świata: podksiężycowej i nadksiężycowej). Przedstawione sposoby występowania materii i formy oraz ich specyfika ontyczna odsłaniają realne podstawy dla wielości i różnorodności bytowej występującej w świecie. Nie zachodzi sprzeczność w tym, że czynnik formalny aktualizuje czynnik materialny, ponieważ elementy te dopiero w łączności tworzą całość – byt-substancję.

6

Naturalne poznawanie aniołów konsekwencją ich ontycznej struktury – zarys ujęcia Tomasza z Akwinu

63%

Kazimierczak-Kucharska A.

Rocznik Tomistyczny

|

2012

|

tom 1

149-159

EN

In the 13th century metaphysics gained quite innovative shape. It resulted in boost of interest in angelology, which has become scientific science. The famous debate between Thomas Aquinas and Avicebron finished with Aquinas’s theory of angelic ontological structure. He has proved that angels are not composed of matter and form, but their composition should be rather regarded in the categories of essence and existence, whereas act of existence plays primary role. The new account of angelic nature let Thomas to show perfection of higher separated substances’ cognition. It is, of course, the consequence of their ontological structure – Angelic cognition is abstracted from the matter, because angels are immaterial, so there is no possibility of processes of abstraction, which belongs only to the bodily beings. Aquinas’ conclusion is simple: angels do not achieve the truth, so there is no process of deduction in their cases, because they are immaterial, which brings about intellectuality of their cognition.

7

Henri Bergson a Karol Irzykowski — inspiracje i paralele

51%

Gołębiewska M.

|

2015

|

tom LXX

81-99

EN

The aim of my article is to indicate the inspirations provided by the Bergsonian ideas that we find in texts written by the Polish intellectualist Karol Irzykowski — these inspirations are declared explicitly, but more frequently they are suggested implicite. The inspirations are clearly noticeable in his book on the cinema (Dziesiąta Muza, 1924) as well as in his early articles and the experimental novel Pałuba (1903). On the other hand, the late book by Bergson, concerning religion and morality (Les Deux sources de la morale et de la religion, 1932), reveals a work approaching the clerc’s ideas which is declared explicite and incessantly by Irzykowski. It has to be stressed that Irzykowski is familiar with Bergson’s works, first and foremost, thanks to Polish translations and editions — as referenced in his commentaries (Henri Bergson, Le Rire. Essai sur la signification du comique, 1900, Polish edition 1902; Henri Bergson, L’Évolution créatrice, 1907, edited in Polish in 1911). However, the Bergsonian work which seems most influential for the philosophical theses of Irzykowski, i.e. Matière et mémoire. Essai sur la relation du corps à l’esprit (1896), was only published in Polish in 1926. It is possible that the presence of theses from this book in the works of Irzykowski is the result of his familiarity with philosophical currents and discussions of that time. Irzykowski’s works address, among others, the essential question of “reality” considered at the time by Bergson (as well as by William James). The Bergsonian vitalist philosophy of life (but also the culturalist position of Wilhelm Dilthey and Georg Simmel) was a critical point of reference for Irzykowski’s own comprehension of the terms “life”, “matter”, and “spirit” in the larger context of “reality” (defined as a sum of particular beings). Irzykowski considered language and history — surely after Bergson — in the context of memory and individual biography. He postulated the subjectivisation and individualisation of historical knowledge. Just like Bergson, Irzykowski confronted mechanism and dynamism; he considered in the context of this opposition questions of comicality and laughter as well as the anthropological effects of a specific, cinematographic perception. However, Irzykowski — in contrast to Bergson in his book L’Évolution créatrice — coupled the mechanism strictly with the dynamism, grasping film as a mechanic registration of human perception, as well the art of dynamic movement. According to Irzykowski, film would be a confirmation not of the analytic, but synthetic character of human perception and cognitive faculties. Just like Bergson, Irzykowski tried to go beyond the metaphysical and psychophysical dualism towards the standpoint of monism, but with pluralistic aspects (pluralism of different “realities”). The late Bergsonian theses on religion and morality (Les Deux sources de la morale et de la religion, 1932) demonstrate, once again, some similarities between his ideas and Irzykowski’s concepts. There might seem to be many differences between them: Irzykowski consistently declared his own intellectual point of view and Bergson stressed that instinct and intuition played the most significant roles. However, in the end, Bergson discovered that he had fulfilled his life’s mission and his late declarations seem close to the clerc’s standpoint of Irzykowski.

8

Człowiek

51%

Mizia M.

|

2008

|

tom R. 105, z. 3-A

251-256

PL

"Sercem" Krakowa dla krakowian zawsze był Wawel jako miejsce dominujące, na wzgórzu, święte, symboliczne i bezpieczne. Dziś częściej myślimy o Rynku Głównym jako o centrum wspólnotowym. Gdziekolwiek jednak to miejsce by przenosić, zgodnie z przemianą dziejową, nie struktura urbanistyczna czy sama architektura jako dzieło twórczego architekta będą decydować o tym, gdzie płonie zarzewie ruchu poruszającego organizm miejski. Do ożywienia miasta niezbędny jest sam człowiek z gorącym bijącym sercem i odkrywczym intelektem. Sam zabytek bez żywego odbiorcy również nie przemówi. Dobrej architekturze pozostaje rola tła i opiekuna dla równoczesności wydarzeń, a gradacja ich ważności również należy do człowieka.

EN

"The heart of the city" for the inhabitants of Kraków has always been Wawel as a dominant, sacred, symbolic and secure place situated on top of a hill. Today we often think of the Main Market Square as the communal center of the city. Yet, wherever we decide to move this place, in accordance with the historic change, it is not the urban structure or the architecture itself, as the work of a creative architect that will decide about where the embers of the movement that set in motion the urban organism are burning. The monument itself, without a living recipient will not speak out either. Good architecture plays the role of the background and guardian for the simultaneousness of events while the gradation of their importance also depends on man.

9

Nie-ludzkie arcyludzkie – Tadeusza Kantora gry z materią

51%

Skrzypczak M.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2014

|

nr 4

112-121

PL

Autorkę artykułu interesuje status wybranych aspektów materii, tandeta i atrapa w twórczości Tadeusza Kantora. W szkicu podejmuje ona próbę odpowiedzi na pytanie, czym jest materia, przedmiot, jego resztka, strzęp, skrawek, które uwodzą nie tylko wyobraźnię twórczą artystów, ale niemalże zmuszają szerokie grono odbiorców sztuki i potencjalnych interpretatorów do wnikliwej analizy residuum, z którym przyszło im obcować. Autorka szkicu nawiązuje również do humanistyki nieantropocentrycznej i do koncepcji materii Brunona Schulza.

EN

The paper focuses on the chosen aspects of matter, the shoddy and the dummy in Tadeusz Kantor’s oeuvre. It is also an attempt to answer the question of the artistic genealogy of matter, an object, its remnant, shred, or scrap, which seduce artists’ imagination, and how it is possible that shoddy objects inspire potential researchers and interpreters to analyze this peculiar residuum. The author of the article recalls Kantor’s strange figures, bio-objects, in the context of the concept of matter by Bruno Schulz and the contemporary idea of non-anthropocentrism.

10

Egzystencjalna metafizyka bytu w traktacie "De ente et essentia" Tomasza z Akwinu

44%

Andrzejuk A.

Rocznik Tomistyczny

|

2013

|

tom 2

95-111.

EN

Text De ente et essentia was written together with "De principis naturae" in Thomas’ first years of teaching activities and accounted philosophical “exercises” for the brothers at the convent of St. James in Paris. There is commonly noted, that Aquinas had already established the most important theses of his philosophy, the existential metaphysics of being above all, in which the act was the existence of this being, and the form with the matter constituted its essence. In this situation, the source of all existence, God appeared as only existence. Analysis of existential themes in "De ente et essentia" confirms these opinions. In later texts, especially in the "Summa Contra Gentiles", "Summa theologiae" and "Quaestiones disputatae", Thomas deepens his concepts; he introduces extended topic of transcendentals - property of being which manifest its existence. However, the bulk of his existential metaphysics of existence has been outlined already in "De ente et essentia", and it was never corrected in the basic theses.

11

Language Dynamics in the case of an Omniscient in the Jain Literature of Classical Period (5th-10th c. CE)

44%

Glinicka M. , Warszawski U.

|

EN

The article “Language Dynamics in the case of an Omniscient” is the study of the idea of an omniscient person on the basis of the classical Jain literature (5th–10th c. CE) in the context of language materiality, human activity and entanglement of a person into karmic bondage.

12

Materiality of Language in Jain Philosophy: Introductory Matters

44%

Glinicka M. , Warszawski U.

|

2016

|

tom 35 (4)

EN

The aim of this article is to describe the concept of language materiality in the Jain philosophy, focusing on the literature of classical period (5th- 10th c. CE). I concentrate on the following texts: Viyāhapannatti, Ālāpapaddhati, Tattvârtha-sūtra, Tattvârthasūtra-rājavārttika etc. I take into account diverse questions such as: multidimensionality of reality, attendance of matter, the theory of molecules (vargaṇās) and the problem of matter modifications (pariṇāma).

13

Relacja materii i ruchu w ujęciu Tadeusza Wojciechowskiego i Alberta Mitterera

44%

Pociej J.

Rocznik Tomistyczny

|

2017

|

tom 6

189-206

EN

In the middle of the twentieth century a major controversy arose in Polish philosophy over the problem of the actuality of the cosmological proof of God’s existence. Tadeusz Wojciechowski, a young priest and freshly graduated Ph.D. in philosophy, pointed out that it was the mutual relation of philosophy and physics which played the crucial role in the proper assessment of the question. In his opinion, the traditional version of the proof was no longer valid due to the discoveries of modern physics which proved that motion is an inherent attribute of matter. Consequently, he insisted on introducing a third element – a particle act – into the Aristotelian concept of potency and act. Surprisingly, none of the scholars involved in the controversy have ever mentioned the works of an Austrian philosopher and theologian Albert Mitterer, who discussed the same topic twenty years earlier. Since his views seem to be complementary to Wojciechowski’s concept, they were also included in the article. Finally, a brief review was added of how contemporary physics confirms the theories of the two philosophers.

14

Problem relacji wartości i faktu w filozofii Stanisława Brzozowskiego

38%

Lisowska U.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2011

|

nr 1

PL

Celem artykułu jest przedstawienie sformułowanej przez Stanisława Brzozowskiego koncepcji wartości jako próby wyjścia z kryzysu filozoficznego spowodowanego przez paradygmat pozytywistyczny i wynikający z niego światopogląd modernistyczny. Czerpiąc z dokonań Kanta i Fichtego, Brzozowski czyni wartość centralną kategorią swojej koncepcji. Przypisuje jej funkcje ontologiczne, a tym samym przedstawia wizję rzeczywistości alternatywną w stosunku do koncepcji pozytywistycznej, która zakłada redukowalność wartości do faktu. Jego tezy metafizyczne stanowią zarazem fundament, inspirowanej myślą Marksa, krytycznej teorii społecznej.

EN

The aim of the article is to present the concept of values (created by Brzozowski) as a way of recovering from a philosophic crisis caused by positivist paradigm and modernist world-view resulting from it. Brzozowski based his philosophy on Kant and Fichte philosophy and the central category of his concept is value. He assigns value ontological functions and presents his vision of reality, which is alternative to positivist approach. His metaphysical theses are groundwork for critical social theory inspired by Marx idea.

15

Das Individuationsprinzip bei Duns Scotus (1265-1308)

38%

Börsig-Hover M.

Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL

|

2005

|

tom 1

|

nr 1 Prawo

37-52

PL

Problematyka jednostkowienia bytu osoby ludzkiej według Dunsa Szkota stanowi bardzo ważną problematykę filozoficzną, także ważną i interesującą dla prawnika i ekonomisty z tej racji, że człowiek stanowi zarówno rację ekonomii, jak też jest podmiotem praw i obowiązków wraz z posiadaniem prawa do stanowienia porządku prawnego. Stąd znajomość antropologii jest dla prawnika warunkiem sine qua non. Chociaż temat ten powraca w refleksji filozoficznej, np. Honnefeldera, M. A. Krąpca, B. Walda, A. Schmidta, U. Zielińskiego, to warto ciągle na nowo podejmować to wyzwanie. Krótki zarys biograficzny poprzedza teoriopoznawcze stanowiska Szkota w jego relacji do stanowiska Tomasza z Akwinu, by skupić uwagę na samej zasadzie jednostkowienia, którą Skotus pojmuje jako haecceitas w samej formie substancjalnej człowieka jako bytu osobowego. Tezy Edyty Stein, Martina Heideggera oraz Ericha Przywary w tej kwestii dodatkowo ubogacają analizę tej złożonej problematyki, w dalszym ciągu aktualnej m.in. dla filozoficznego namysłu nad człowiekiem oraz nad ekonomią i polityką.