Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Kobiecosc atrybutem przyrody

100%

Czachorowski S.

|

1994

|

nr 3

21-22

2

Maskulinizacja szczupaka przy uzyciu 17-alfa-metylotestosteronu

86%

Luczynski M. J.

|

nr 6

22-23

3

Baudouin de Courtenay on language and gender -- the past and the present context

58%

Szpyra-Kozłowska J.

|

tom 22

195-210

PL

W związku ze wzmożonym zainteresowaniem problematyką wzajemnych relacji między językiem a płcią, określanych mianem lingwistyki płci (gender linguistics), które można zaobserwować w polskim językoznawstwie ostatniej dekady, autorka artykułu przypomina często pomijane i zapomniane zasługi na tym polu jednego z największych polskich językoznawców Jana Baudouina de Courtenay, sytuując jego poglądy zarówno w perspektywie historycznej, jak i współczesnej. Pierwsza część artykułu relacjonuje najważniejsze obserwacje Baudouina dotyczące asymetrii rodzajowo-płciowych w języku polskim, które cechuje maskulinizacja (dominacja rodzaju męskiego nad pozostałymi) oraz wirylizacja (wyodrębnienie i uprzywilejowanie rzeczowników męskoosobowych w gramatyce polskiej). Zjawiska te przejawiają się m.in. w istnieniu rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego w liczbie mnogiej, gatunkowości rzeczowników męskoosobowych czy derywacji form żeńskich od męskich. Baudouin nie poprzestaje na suchym opisie tych faktów, ale krytycznie ocenia je jako niesprawiedliwe i pozbawione logiki. Podkreślając ścisły związek między myśleniem i językiem, uznaje, że maskulinizacja oraz wirylizacja polszczyzny, wynikające z tradycji patriarchalnej, mają negatywny wpływ na myślenie i działanie jej użytkowników. Poglądy Baudouina na kwestie języka i płci zostają następnie usytuowane w kontekście zarówno współczesnych jemu badań tej problematyki, jak i prac najnowszych. Autorka wykazuje, że polski językoznawca znacznie wyprzedzał swoją epokę, porównując jego postępowe podejście z typowym dla tamtych czasów stanowiskiem Otto Jespersena, które dziś określić można mianem seksistowskiego. W najnowszych badaniach nad asymetriami rodzajowo-płciowymi w języku polskim wyodrębnia kilka stanowisk: niedostrzeganie problemu, podejście informująco-relacjonujące, podejście relacjonującokrytyczne, negacja seksizmu językowego oraz językoznawstwo feministyczne. Dowodzi, że poglądy Baudouina de Courtenay są najbliższe temu ostatniemu nurtowi, ze względu na jego bardzo krytyczny stosunek wobec zjawisk maskulinizacji i wirylizacji oraz ich społecznokulturowych konsekwencji, jak również traktowanie języka jako narzędzia, które można i należy usprawniać tak, by wyrażało poglądy posługujących się nim ludzi.

EN

The present paper sets itself two major goals. First, it intends to review Jan Baudouin de Courtenay’s largely and unjustly forgotten views on language and gender. Secondly, it attempts to place Baudouin’s ideas both in the past and the present perspective by comparing them with, on the one hand, the stance of his famous contemporary, a Danish linguist Otto Jespersen, and, on the other hand, with the current Polish research on gender linguistics. We argue that Baudouin’s critical attitude towards linguistic sexism, his conviction of its negative impact on people’s way of thinking and acting as well as his view that language should be modified to fit the needs of its users allow us to regard him as a genuine forerunner of modern feminist linguistics.

4

Ist das Polnische eine geschlechtergerechte Sprache? Zur Movierung im Polnischen

58%

Dargiewicz A.

|

tom XXIII/1

179–198

PL

Celem niniejszego artykułu jest omówienie specyfiki procesu słowotwórczego ‘mocja‘ w języku polskim, przedstawienie uwag wynikających z analizy przytoczonych przykładów zaczerpniętych z literatury przedmiotu oraz ze źródeł prasowych i internetowych, a także zwrócenie uwagi na złożoność i ważność problemu, jakim jest formułowanie określeń zawodów, funkcji, stanowisk i stopni naukowych w sposób uwzględniający płeć w obliczu współczesnych przemian społeczno-gospodarczych. Szczególna uwaga poświęcona zostaje najpopularniejszemu formantowi słowotwórczemu -ka służącemu tworzeniu żeńskich odpowiedników nazw męskich, przy czym poruszony zostaje problem jego multifunkcjonalności, co najczęściej negatywnie wpływa na jego funkcję tworzenia feminatywów. Ważnym punktem jest także wskazanie na charakterystyczne, obecnie jeszcze wydaje się nieakceptowalne, żeńskie formy w języku polskim typu filologini, ministra, które funkcjonują już w niektórych kręgach i prawdopodobnie w miarę upływu czasu zakorzenią się w języku oficjalnym.

EN

The aim of the present article is to examine the specificity of “motion” word-forming process in the Polish language, particularly as regards the feminine noun names, which are, essentially, derived from masculine names; to comment on the analysis of several examples drawn from the literature on the subject, press and Internet sources; and to draw attention to the complexity and importance of the problem of coining terms for occupations, functions, positions and degrees in a gender-sensitive manner, taking into account contemporary socio-economic changes. Of crucial importance will be most popular word-forming formant -ka, whose purpose is to derive feminine equivalents of masculine names; its multifunctional nature will be discussed insofar as it, most often, has a negative impact on the creation of feminine forms. Attention will also be given to the peculiar, and not yet officially recognized, feminine forms in the Polish language, such as filologini ministra, which already function in selected language user groups and which, in the course of time, will probably become acceptable in the official language.