Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Niemieckojęzyczna literatura Szwajcarii bez tabu

100%

Ławnikowska-Koper J.

Transfer. Reception studies

|

2020

|

tom 5

299-314

EN

The review article presents and discusses the volume Tabuzonen und Tabubrüche in der Deutschschweizer Literatur published in 2020 by the Vandenhoeck & Ruprecht pu-blishing house, with the financial support of Jan Michalski Fondation and the University of Szczecin, edited by Dorota Sośnicka, devoted to contemporary phenomena of Swiss literature, literary images of taboo and attempts to break taboos. Short critical references to the texts included in the volume make it possible to identify key issues and the accompanying contexts, and are intended to be a guide to reading the entire, extremely interesting project.

DE

Der Übersichtsartikel präsentiert und diskutiert den 2020 vom Verlag Vanden-hoeck & Ruprecht mit finanzieller Unterstützung der Jan Michalski Fondation und der Uni-versität Szczecin von Dorota Sośnicka herausgegebenen Band Tabuzonen und Tabubrüche in der Deu-tschschweizer Literatur, der sich den zeitgenössischen Phänomenen der Schweizer Literatur, literarischen Tabubildern und Versuchen, Tabus zu brechen, widmet. Kurze kriti-sche Verweise auf die im Band enthaltenen Texte ermöglichen die Identifizierung von Schlüs-selthemen und den damit verbundenen Kontexten und sollen als Leitfaden für die Lektüre des gesamten, äußerst interessanten Projekts dienen.

PL

W artykule recenzyjnym przedstawiono i omówiono tom Tabuzonen und Tabubrü-che in der Deutschschweizer Literatur, opublikowany w 2020 roku w wydawnictwie Vanden-hoeck & Ruprecht, ze wsparciem finansowym Jan Michalski Fondation i Uniwersytetu Szcze-314 Joanna ŁAWNIKOWSKA-KOPERcińskiego, pod redakcją Doroty Sośnickiej, poświęcony współczesnym fenomenom literatury szwajcarskiej, literackim obrazom tabuizacji i prób przełamywania tabu. Krótkie krytyczne odniesienia do zamieszczonych w tomie tekstów pozwalają na rozpoznanie kluczowych za-gadnień i towarzyszących im kontekstów, będąc w założeniu wskazówką do lektury całego, niezwykle interesującego projektu.

2

Translating memory: The reception of Miron Białoszewski’s „A Memoir of the Warsaw Uprising” in the English-speaking world

89%

Niżyńska J. , Niżyńska J.

|

nr 6

3

„Try to praise the mutilated world”: Adam Zagajewski and the poetry of 9/11

89%

Cavanagh C. , Cavanagh C.

|

nr 6

4

Stolica miejsc wybrakowanych. Historia metra w Belgradzie jako przestrzeni niedokończonej modernizacji

71%

Kosieradzka A.

|

nr 20

PL

Koncepcja belgradzkiego metra jest obecna w serbskiej myśli urbanistycznej od czasów międzywojnia. Mimo licznych projektów, długich dyskusji, a nawet stworzenia niewielkiej części niezbędnej infrastruktury, system szybkiej kolei podziemnej pozostaje rozwiązaniem nigdy niewdrożonym. Przedmiot artykułu stanowi metro ujmowane jako przedsięwzięcie permanentnie zawieszone na etapie koncepcyjnym, stale znajdujące się w fazie przejściowej, którego cechą konstytutywną jest „bycie w trakcie”. Nieprzemijalna tymczasowość transportowych rozwiązań zastępczych przyczyniła się do utrwalenia w kulturze serbskiej metra jako symbolu niekompletności i dysfunkcyjności lokalnej rzeczywistości. Poświadczeniem tego zjawiska jest, analizowany w artykule, dramat Halflife Filipa Vujoševicia, którego akcja rozgrywa się w przestrzeni podziemnej stacji Pomnik Vuka (Vukov spomenik), zaprojektowanej jako punkt węzłowy przyszłego metra, do dzisiaj pełniącej jednak funkcję rozwiązania tymczasowego oraz substytutu.

EN

The concept of a Belgrade metro has been present in Serbian urban planning since the interwar period. Despite numerous projects, long discussions, and even the creation of a small part of the necessary infrastructure, the underground rapid transport system remains a solution that has never been implemented. The subject of this article is the metro viewed as a project permanently suspended at the conceptual stage, constantly in a transitional phase, a project whose constitutive feature is “being in progress”. As a result of the endless temporariness of alternative transport solutions, in Serbian culture the metro functions as a symbol of the incompleteness and dysfunctionality of local reality. This phenomenon is confirmed by Filip Vujošević’s drama Halflife, analysed in the article. It is set in the space of the underground station Vukov Monument (Vukov spomenik), designed as a main point of the future metro, but still serving today as a temporary solution and a substitute.

5

Rola rodziny w samotnym życiu i twórczości współczesnego pisarza – Jana Rybowicza

71%

LITWICKA P.

|

tom VIII (2/2013)

157-167

PL

Biograficzna oraz historyczno-literacka analiza prac współczesnego pisarza Jana Rybowicza wykazuje, że posiadanie własnej rodziny było niezrealizowanym marzeniem artysty, które miało wpływ na jego samoocenę i stanowiło szansę jego całkowitego spełnienia. Listy do Elżbiety ukazują problemy wrażliwego artysty w kontaktach z kobietami. Wybrane dzieła literackie zwracają uwagę na problemy samotnego mężczyzny tęskniącego za żoną i dziećmi, których nigdy nie miał. Proza autobiograficzna wskazuje na przemijający czas i trudną rzeczywistość, która sprawiła, że posiadanie rodziny nie było dla pisarza możliwe. Dzieła Jana Rybowicza ukazują człowieka rozdartego między swoimi życzeniami a rzeczywistością. Chęć posiadania własnej rodziny dała mu siłę, aby pisać, ale – z drugiej strony – sprawiła, że cierpiał.

EN

The biographical and historical-literary analysis of works of the modern writer Jan Rybowicz indicates that having a family of one’s own was an unreachable dream for the artist, which affected his self-esteem and was a chance for his complete fulfillment. Letters to Elisabeth are showing problems of a sensitive artist in his contacts with women. The selected literary works draw attention at the issues of a lonely man missing a wife and children which he has never had. Autobiographical prose points to the passing time and difficult reality that made having a family impossible for the writer. Jan Rybowicz’s works show a man torn between his wishes and reality. A desire of having his own family gave him the strength to write, but, on the other hand, it made him suffer.

6

Contemporary Hungarian Women’s Writing and Cosmopolitanism

71%

Györke Á.

|

nr 2

235-246

PL

Artykuł bada współczesne węgierskie pisarstwo kobiece w kontekście kosmopolitycznego feminizmu. Analizie poddano trzy utwory: Finnugor vampire Noémi Szécsi, Trans Noémi Kiss oraz Világító testek: 100 kis Budapest Erdős Virág. Utwory te czytam jako przykłady zaangażowania kosmopolitycznego feminizmu w przestrzeń miejską. W przeciwieństwie do kantowskiej koncepcji kosmopolityzmu, krytykowanej za nieuwzględnianie doświadczeń poszczególnych grup społecznych i regionów geograficznych, kosmopolityczny feminizm koncentruje się na tym, co lokalne i ucieleśnione. Omawiane dzieła dotyczą przekraczania granic pod względem zarówno formy, jak i treści, a jednocześnie angażują się w powszednie, afektywne aspekty codziennego życia w przestrzeni miejskiej. Ów kosmopolityczny feminizm kwestionuje zaściankowe, ciężkie, narodowe tradycje literackie i wskazuje na wyraźną linię estetyki feministycznej we współczesnej literaturze węgierskiej.

EN

This article investigates contemporary Hungarian women’s writing in the context of cosmopolitan feminism. The literary works explored are Noémi Szécsi’s The Finno-Ugrian Vampire, Noémi Kiss’s Trans and Virág Erdős’s Luminous Bodies: 100 Little Budapest, which I read as examples of a cosmopolitan feminist engagement with urban space. As opposed to the Kantian concept of cosmopolitanism, which has been critiqued for failing to take the experiences of particular social groups and geographical regions into account, cosmopolitan feminism focuses on the local and the embodied. The discussed texts thematise border crossing both on the level of form and content, while they engage with the mundane, affective aspects of everyday life in an emphatically urban setting. This cosmopolitan feminism challenges parochial, heavy, national literary traditions and points towards a distinct feministaesthetics in contemporary Hungarian literature.

7

„Trauma bez traumy”: współczesne przeżywanie traum na podstawie wybranych opowiadań Alda Novego

71%

Kobylska D.

|

nr 1

289-303

EN

The article shows the results of the analysis of literary “trauma without trauma” concept by Daniele Giglioli, observed in prose pieces of Italian writer, Aldo Nove. The Autor of the paper explains the theory of the Italian literary scholar and searches for its reflection and its way of presenting in the newest Italian literature on the example of Nove’s stories: Ruanda and Vermicino from the collection Superwoobinda (1998) and Il giorno più bello della mia vita from Anteprima mondiale (2016). The aim of the examination is to respond to the question, what, according to the writer, is the trauma of the contemporary society and in which way is it presented in the contemporary literature.

8

Intymne gry z pamięcią

71%

Poświatowska J.

|

nr 1

181–188

PL

Przedmiotem artykułu jest praca Agnieszki Nęckiej Emigracje intymne. O współczesnych polskich narracjach autobiograficznych. W tekście wskazano różne modele doświadczenia emigracyjnego scharakteryzowane w publikacji przez autorkę, która badając twórczość Zygmunta Haupta, Zbigniewa Kruszyńskiego, Manueli Gretkowskiej, Artura Leczyckiego, Mikołaja Łozińskiego,Tomasza Piątka, Michała Witkowskiego i Magdaleny Tulli, kategoryzuje emigrację jako realną, literacką oraz biograficzną. Zauważono również, że autobiograficzne mierzenie się autorów, wymienionych przez Agnieszkę Nęcką, z obcością i poczuciem odrzucenia oraz budowaniem własnej tożsamości na wygnaniu, pełni funkcję autoterapeutyczną. Publikację uznano za ważną pozycję w badaniach nad współczesną polską literaturą emigracyjną.

EN

The subject of the text is a publication by Agnes Nęcka Intimate emigrations. On Polish contemporary autobiographic narratives. Various models of emigration experience were indicated in the text. All were characterised in the publications by the author who has studied the works by Zygmunt Haupt, Zbigniew Kruszyński, Manuela Gretkowska, Artur Leczycki, Mikołaj Łoziński, Tomasz Piątek, Michał Witkowski and Magdalena Tulli and on this basis has categorised the emigration as real, literary and biographical. It has also been noticed that autobiographical attempts made by the authors, listed by Agnieszka Nęcka, characterized by strangeness, feeling of rejection and building a separate identity on the exile, perform auto therapeutic functions. The publication was recognized valid in the research on contemporary Polish emigration literature.

9

Entwöhntes Wohnen – Literatur über das Wohnen in der Pandemie

62%

Lenz A.

|

2023

11-31

PL

Lockdown w marcu 2020 r. zhybrydyzował przestrzeń życiową. Architektoniczne granice mieszkania uległy w wyniku cyfryzacji zmiękczeniu. Urbanizacja, zmiany gospodarcze, ekologiczne, demograficzne i migracja wymagały – nie tylko w ostatnim czasie – refleksji naukowej i artystycznej nad warunkami bytowymi i nad odpowiednim projektowaniem mieszkań, zwłaszcza w miastach. W Europie najbardziej radykalne zmiany w przestrzeni życiowej w erze nowożytnej można zaobserwować w XIX wieku w następstwie rosnącej industrializacji i migracji do miast. We współczesnej literaturze ponownie podejmowane są ideały i koncepcje mieszkaniowe z XIX wieku, co z perspektywy historycznej umożliwia refleksję nad nowymi uwarunkowaniami i możliwościami związanymi z pandemią. Pewną rolę odgrywają tu możliwości komunikacyjne, uzyskane dzięki cyfryzacji łączącej sferę publiczną z zamkniętymi w czasie lockdownu przestrzeniami prywatnymi. Poniższy esej prezentuje najpierw tło teoretyczne i historyczne, a następnie analizuje dwa teksty należące do literatury współczesnej: ELFRIEDY JELINEK Lärm. Blindes sehen. Blinde sehen oraz MARIKI BODROŽIĆ Pantherzeit. Istotna jest w tych tekstach refleksja nad jakością mieszkania dla jednostki i dla sfery publicznej, mieszkaniem i cyfrowością oraz mieszkaniem i psychiką jednostki. W szczególności w twórczości BODROŽIĆ można dostrzec ezoteryczną autoafirmację, próbę nieadekwatnego uwznioślenia teraźniejszości, także próbę estetycznego doświadczenia ludzkich warunków życia w pandemii.

EN

The lockdown in March 2020 hybridizes living spaces. The architectural boundaries of the home are softened through digitization. Urbanization, economic and ecological changes, demographic shifts, and migration have demanded reflection on housing, particularly in cities, within various fields of science and art, including questions about the design of appropriate living spaces. Perhaps the most radical transformation of living spaces in the modern era can be seen in the 19th century in Europe, as industrialization and immigration increased in cities. Against the backdrop of bourgeois ideals of the 19th century, contemporary literature reflects on living conditions during the pandemic after March 2020. In the hermetically sealed lockdown of digitization, literature also reexamines (political) communication between privacy and public space, as seen in ELFRIEDE JELINEK's play Lärm. Blindes sehen. Blinde sehen. Additionally, in this con-text, the living space, as exemplified in MARICA BODROŽIĆ'S Pantherzeit, becomes a projection surface for the self, which must turn its gaze inward in contrast to the social and public space. At times, a critical and somewhat questionable esoteric self-elevation can be observed, an attempt to give meaning to the crises of the present, but also an attempt to aesthetically experience human living conditions during the crisis.

DE

Der Lockdown im März 2020 hybridisiert den Wohnraum. Die architektonischen Grenzen der Wohnung erweichen in der Digitalisierung. Urbanisierung, ökonomische und ökologische Veränderungen, demographischer Wandel und Migration verlangen nicht erst kürzlich nach einer erneuten wissenschaftlichen und künstlerischen Reflexion über das Wohnen – gerade in Städten – und auch nach Fragen der Gestaltung angemessenen Wohnens. Die im europäischen Raum wohl radikalste Veränderung von Wohnräumen in der Moderne ist im 19. Jahrhundert im Zuge zunehmender Industrialisierung und Zuwanderung in den Städten zu sehen. In der Gegenwartsliteratur werden Wohnideale und -konzepte des 19. Jahrhunderts wieder aufgegriffen und ermöglichen es, neue Bedingungen und Möglichkeiten des Wohnens im Zusammenhang mit der Pandemie als historisches Problem zu reflektieren. Dabei spielen v.a. die in der Digitalisierung gewonnenen Kommunikationsmöglichkeiten zwischen den im Zuge des Lockdowns abgeschlossenen privaten Räumen und der Öffentlichkeit eine Rolle. Der folgende Aufsatz soll zunächst die theoretisch-geschichtlichen Hintergründe offenlegen und daraufhin zwei Texte der Gegenwartsliteratur – ELFRIEDE JELINEKS Lärm. Blindes sehen. Blinde sehen und MARICA BODROŽIĆS Pantherzeit – im Hinblick auf das Wohnen zu untersuchen und dabei die Texte nach ihren Reflexionen über Wohnen und Öffentlichkeit, Wohnen und Digitalität sowie Wohnen und Ich zu befragen. Der Versuch, der Gegenwart – in zuweilen durchaus fragwürdiger Hinsicht – einen besonderen Sinn zu geben, aber auch der Versuch, die menschlichen Lebensbedingungen in der Pandemie ästhetisch zur Erfahrung zu bringen, verbindet die beiden sonst sehr unterschiedlichen Texte.

10

Krisen und Nebenkrisen in österreichischen Corona-Romanen

54%

Jeleč M.

|

tom 6

1-15

PL

Reakcją na obecną pandemię jest pojawienie się we współczesnej literaturze austriackiej powieści podejmujących temat wywołanego nią kryzysu. Niniejszy artykuł stanowi analizę literackich i estetycznych podejść do obecnej pandemii oraz wynikających z niej kryzysów. Przedmiotem analizy są powieści So ist die Welt geworden Marlene Streeruwitz, Quarantäne Marii Jelenko oraz Corona 2021. Beginn einer neuen Welt Petera Zimmermanna. Artykuł jest również próbą odpowiedzi na pytanie, jak odbierane są ograniczenia w życiu publicznym i w jakim stopniu literackie przedstawienia kryzysów mają potencjał transformacyjny.

EN

In response to the current pandemic, novels with a pandemic crisis topic are being created in contemporary Austrian literature. The article analyzes how the current pandemic is presented in literary terms and how the resulting crises are dealt with in Marlene Streeruwitz’s novel So ist die Welt geworden, Maria Jelenko’s Quarantäne and Peter Zimmermann’s Corona 2021. Beginn einer neuen Welt in terms of literary aesthetics. Answers are sought to the questions of how restrictions in public life are perceived and to what extent literary depictions of crises can offer potential.

DE

In Reaktion auf die gegenwärtige Pandemie entstehen in der österreichischen Gegenwartsliteratur Romane mit einer Pandemie-Krisen-Thematik. Der Beitrag analysiert, auf welche Weise die aktuelle Pandemie und der Umgang mit den daraus entstandenen Krisen in Marlene Streeruwitz‘ Roman So ist die Welt geworden, Maria Jelenkos Roman Quarantäne und Peter Zimmermanns Roman Corona 2021. Beginn einer neuen Welt literarästhetisch verhandelt werden. Er sucht Antworten auf die Fragen, wie Einschränkungen im öffentlichen Leben empfunden werden und inwiefern literarische Krisendarstellungen transformierende Potenziale bieten können.

11

Znikomek wśród innobytów. Przyczynek do anatomii Leśmianowskiej wyobraźni

54%

Michałowski P.

|

nr 7

177-193

EN

The article is an attempt to situate the world of peculiar creatures created in the ballads of Bolesław Leśmian with other bestiaries drawn from mythology and literary creations in the field of science fiction, fairy tales and grotesque, creativity for children and popular culture, by, for instance, Jorge Luis Borges, Stanisław Lem, Konstanty Ildefons Gałczyński, Maciej Wojtyszko. Against this background, the distinctiveness of Leśmian’s imagination makes us call it a fantastic ontology and references to the category of “other-beings”. Leśmian creates his characters in an anti-anthropocentric perspective as an alternative existence. Their appearance remains undetermined as the residual characteristics dispersed in the narrative focus primarily on their existence marginalized with regard to the real world. An overviewof the most important Leśmian creatures closes with a detailed interpretation of the ballad Znikomek from the collection Napój cienisty (Shadowy Drink).

PL

Artykuł jest próbą usytuowania świata osobliwych stworów kreowanych w balladach Bolesława Leśmiana wobec innych bestiariuszy wywiedzionych z mitologii oraz literackich kreacji w zakresie: science fiction, baśni i groteski, twórczości dla dzieci i kultury popularnej, m.in. Jorge Luisa Borgesa, Stanisława Lema, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Macieja Wojtyszki. Na tym tle odrębność wyobraźni Leśmiana skłania do nazwania jej ontologią fantastyczną i odniesienia do kategorii „innobytu”. Leśmian kreuje swe postaci w perspektywie anty-antropocentrycznej – jako istnienia alternatywne. Ich wyglądy pozostają niedookreślone, gdyż szczątkowe charakterystyki rozpraszone w narracji skupiają się przede wszystkim na ich marginalizowanej wobec świata realnego egzystencji. Przegląd ważniejszych Leśmianowskich stworów zamyka szczegółowa interpretacja ballady Znikomek ze zbioru Napój cienisty.