Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

K nejnovějšímu českému překladu Kafkovy povídky Vor dem gesetz (Před zákonem)

100%

Ruberová I.

Slavia Occidentalis

|

2013

|

nr 70/2

101-114

PL

Artykuł ten jest poświęcony badaniom najnowszego tłumaczenia opowiadania Franza Kafki Vor dem Gesetz (Před zákonem) w celu odkrycia jego aktualnej wartości estetycznej w czeskim środowisku literackim. Wyjątkowość danego tłumaczenia, które wykonał Josef Čermák, polega na tym, że tłumacz ustosunkowuje się do tekstu krytycznego i tym samym zastępuje tłumaczenie Vladimíra Kafki (1964). To tłumaczenie pochodzące sprzed 33 lat opierało się na wydaniu Maxa Broda, gdzie można wyśledzić zdecydowane, lecz nie zawszestosowne interwencje edytora. Biorąc pod uwagę fakt, że tłumaczenie Vladimíra Kafki ma znaczenie kultowe, Čermák w swoim tłumaczeniu respektuje je do pewnej miary. Dzięki temu, że w nastawieniu wobec Kafki istniały pewne uprzedzenia, publiczność czeska znała jego twórczość bardzo powierzchownie. Do dnia dzisiejszego słowo Kafka często służy jako modna naklejka. W ogólnej świadomości słowa takie jak „kafkowski“, lub „kafkárna“ używają się w znaczeniu absurdalna, nie dająca się wyjaśnić sytuacja. Biorąc powyżej przedstawione fakty pod uwagę, trzeba przyznać, że trudno jestnam ocenić wpływ Kafki, w tym i jego opowiadania Před zákonem (Przed prawem) na twórczość literacką w swoim kraju. Kautman twierdzi, że można znaleźć tylko pewne powiązania, zwłaszcza w ideowej i estetycznejdziedzinie. Kautman szuka tych powiązań u Nezvala (Kronika z konce tisíciletí), Holana (Lemurie) lub Ortena (Deníky). Sam Hrabal odwołuje się do Kafki bezpośrednio (Kafkárna). Wydaje się tak, że Kafka jeszcze się niedoczekał zrozumienia swego dzieła. Być może jego pierwsze wydanie zebranych dzieł w Czechach, gdzie jest zawarte również tłumaczenie Čermáka, przyczyni się do większego odzewu w czeskiej twórczości literackiej.

2

Witold Gombrowicz wśród Czechów

75%

Kardyni-Pelikánová K.

Przegląd Humanistyczny

|

2015

|

tom 59(2 (449))

139-151

PL

The paper is a review of the Czech utterances and opinions about Gombrowicz. It opens with a very short utterance of an outstanding Czech specialist in Polish studies, professor Karol Krejči made in 1953, in the times of orthodox Marxism (however in this case Krejči was not influenced by it) through the utterances of the Prague Spring time of 1968 (O. Bartoš), the period of silence about him in the era of the so-called normalization era of Husak’s times to the fashion for Gombrowicz after 1989 and frequent and numerous translations of his works. Today nearly all works of Gombrowicz as a diarist, novelist, playwright and even philosopher are available in the Czech Republic. His works were also performed on the local stage – more or less successfully.

3

DVĚ STOLETÍ ČESKÉHO OBJEVOVÁNÍ RUSKA. OBROZENSKÉ CESTOPISY

71%

Tomášek M.

Porównania

|

2018

|

tom 22

|

nr 1

67-90

EN

The study explores the ambiguities of Czech relations with contemporary Russia seeking their historical roots in the pictures of the Russian reality constructed in Czech period travel books. The travelogue production was characterized by a relatively low number of publications and remarkable heterogeneity. Between the end of the 18th century and the beginning of the 1940s this genre included not only authentic travelogues – travel reportage and business travelogue – but also fictitious travelogues or travelogue imitations, scientific travel books as well as compilations of texts on related topics compensating for restrained opportunities to travel. This repertoire provided Czech readers with rather limited possibilities for getting to know contemporary Russia through the personal experiences of their fellow countrymen, nevertheless, it shows the readers’ interest in the Slavonic East. These period pictures do not tend to evaluate Russia in a specific or prescribed way.

CS

Niejednoznaczny stosunek Czechów wobec obecnej Rosji prowokuje pytanie, czy owa ambiwalencja ma historyczne korzenie. Brak możliwości zaczerpnięcia wiedzy bezpośrednio od przodków skazuje nas na metody pośrednie. Jedną z nich jest analiza historycznej literatury podróżniczej. Gatunek ten może zawierać znaczne nasycenie refleksjami na temat realiów, niestety czeska literatura podróżnicza dotycząca Rosji w badanym okresie (od końca XIII w. do początku lat 40. XIX w.) jest nieliczna i różnorodna: obok autentycznej literatury podróżniczej (o charakterze naukowym, typu reportażowego lub autorstwa przedsiębiorców) można znaleźć mistyfikacyjną literaturę podróżniczą, imitację literatury podróżniczej lub kompilację przekładów kilku tekstów naukowych, mającą pełnić rolę literatury podróżniczej. Powstanie tych tekstów można uznać za dowód zainteresowania czytelników słowiańskim wschodem; ograniczone możliwości podróżowania wymuszały zaś na redaktorach rozwiązania zastępcze. Należy stwierdzić, że ówczesne obrazy Rosji nie pozwalają oceniać jej konkretnym, z góry przyjętym sposobem.

4

Gazeta Wyborcza on Czech literature and Czech authors in 1989–2019

63%

Rogoż M.

Rocznik Historii Prasy Polskiej

|

2021

|

tom 24

|

nr 2

75-93

PL

Na łamach „Gazety Wyborczej” w latach 1989–2019 zamieszczano artykuły przeglądowe, recenzje, reportaże, felietony i wzmianki, poświęcone rozmaitym aspektom życia kulturalnego w Czechach, szczególnie zaś współczesnej literaturze. Odnosiły się one zarówno do poszczególnych autorów, jak i miejsc oraz kwestii ideowych, powiązanych z literaturą czeską. Najwięcej pisano o twórczości tych autorów czeskich, którzy byli popularni i nagradzani, jak Hrabal, Kundera, Ota Pavel, Hašek, Havel, Čapek, Škvorecký. Popularyzowano także mniej znanych czeskich twórców literackich, jak Michal Viewegh, Irena Obermannova, Jachym Topol.

EN

During the three decades since 1989 Gazeta Wyborcza published a considerable number of articles, reviews, reports, essays (feuilletons) and news items about various aspects of Czech cultural life, especially contemporary literature (i.e. individual authors as well as issues and sites with literary connections). While a steady focus was kept on the work of the most popular, award-winning writers like Václav Hrabal, Milan Kundera, Ota Pavel, Jaroslav Hašek, Karel Čapek and Josef Škvorecký, Gazeta Wyborcza also promoted the fiction of Michal Viewegh, Irena Obermannová and Jáchym Topol

5

W lustrze literatury – czesko-polski mit środkowoeuropejski i jego przeobrażenia

63%

Brodacka M.

Konteksty Kultury

|

2019

|

tom 16

|

nr 2

181-206

EN

The article In the Mirror of Literature. The Czech–Polish Central European Myth and Its Transformations is an attempt to outline the transformations of the Central European myth, which consists of the Habsburg myth and its transformations expressed in the works of Austromodernists after 1918; the revival of the Central European myth, which took place after the Second World War and was connected with the post-totalitarian regime introduced in the countries belonging to the Soviet bloc; and the posttransformation period – from the 1990s to the present. The comparative juxtaposition of Polish and Czech literature allows us to trace the development, transformation, and silencing of the myth of Central Europe, which at the same time expresses the identity problems of both nations.

PL

Tekst W lustrze literatury – czesko-polski mit środkowoeuropejski i jego przeobrażenia jest próbą zarysowania przemian mitu środkowoeuropejskiego, na który składają się kolejno: mit habsburski oraz jego kolejne ujęcia w twórczości austromodernistów po 1918 roku; odrodzenie mitu Europy Środkowej, które nastąpiło po drugiej wojnie światowej i związane było z ustrojem posttotalitarnym wprowadzonym w państwach należących do bloku sowieckiego; okres potransformacyjny – od lat dziewięćdziesiątych XX wieku do chwili obecnej. Komparatystyczne zestawienie literatury polskiej i czeskiej pozwala na prześledzenie rozwoju, transformacji i wyciszenia mitu Europy Środkowej, który jednocześnie wyraża problemy tożsamościowe obu narodów.

6

Zmierzch jako początek przebudzenia. O motywach inicjacyjnych w literaturze czeskiej pierwszej połowy XX wieku na podstawie prozy Vítězslava Nezvala

63%

Woźniak K.

Świat i Słowo

|

2013

|

tom 11

|

nr 2(21)

213-224

EN

The article presents an analysis of Vitezslav Nezvala’s mini-novel Valerie and her week of miracles in which the author refers to the motif of initiation in terms of psychology and the theory of archetypes. Furthermore, the presented paper deals with the issues of experimenting with the convention of Gothic novel, grotesque, parody and horror. By analyzing the successive stages of the main character’s initiation, the author points out some literary devices that let the mini-novel become a part of the Czech avant-garde movement of the interwar period.

7

Emigracja jako czynnik konsolidacji i rewizji kobiecego projektu tożsamościowego. Węgierskie doświadczenia Boženy Němcovej

63%

Filipowicz M.

Bohemistyka

|

2020

|

nr 1

5-21

EN

In the 1850’s the Austrian authorities repressed some Czech national activists, which in many cases lead to voluntary or forced exile. This was also the case for Božena Němcová’s husband Josef. In 1851 due to his awareness of changes in the political climate and forthcoming persecutions he decided to apply for relocation to Hungary. The paper focuses on Němcová’s correspondence with her husband as well as her travel journal (The Memories of the Hungarian Journey – 1854) and considers the following question. Was her constant refusal to go into exile an important moment for creating her female self?

PL

W latach pięćdziesiątych XIX wieku austriackie władze zastosowały represje wobec niektórych działaczy czeskiego ruchu narodowego, co w wielu przypadkach prowadziło do dobrowolnej lub przymusowej emigracji. Dotyczyło to również męża Boženy Němcovej – Josefa. W 1850 roku, mając świadomość nadchodzącej zmiany klimatu politycznego, zdecydował się złożyć podanie o przeniesienie na Węgry. Artykuł koncentruje się na korespondencji pisarki z tego okresu oraz jej dzienniku podróży (Vzpomínky z cesty po Uhřích – 1854) i próbuje odpowiedzieć na następujące pytanie, czy opór pisarki wobec konieczności udania się na emigrację stanowił istotny moment w kształtowaniu się jej kobiecej tożsamości?

8

W poszukiwaniu austronostalgii w czeskiej pamięci subiektywnej

63%

Czaplińska J. , Filipowicz M.

Bohemistyka

|

2020

|

nr 1

115-130

EN

The paper’s topic is presence or absence of austronostalgy in subjective sayings. Essays by the Czech author Lubomír Martínek and memories of representatives of 13 three-generations average Czech families are the source material. The authors’ reflections concentrate on lack of austronostalgy in these subjective testimonies and the reason for this absence. One of them leads to Cathrin Horel theory that well-developed countries which did not owe their progress to the Habsburg monarchy forgot common past very quickly. The second one concerns Czech revival discourse in the 19th century with the main goal to became independent from Austro-Hungarian Empire.

PL

Głównym tematem artykułu jest obecność lub brak austronostalgii w wypowiedziach subiektywnych. Materiałem źródłowym są eseje czeskiego autora Lubomíra Martínka oraz wspomnienia przedstawicieli 13 przeciętnych przypadkowych czeskich rodzin. Refleksje autora koncentrują się z jednej strony na braku austronostalgii w tych subiektywnych świadectwach, a z drugiej na przyczynach tej nieobecności. Pierwsza z nich nawiązuje do teorii Cathrin Horel, że kraje dobrze rozwinięte, które nie zawdzięczają swojego postępu monarchii Habsburgów, bardzo szybko zapomniały o wspólnej przeszłości. Druga dotyczy czeskiego dyskursu odrodzeniowego w XIX wieku, którego głównym celem było uniezależnienie się od imperium austro-węgierskiego.

9

O znaczeniach biblioteki w „Adelheid“ Vladimíra Körnera. Studium przypadku

63%

Ćwiek-Rogalska K.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2018

|

nr 8(11) cz.2

195-205

EN

The author, starting with Umberto Eco’s thesis on libraries that hide and allow to find meanings, analyses the meaning of library space and works it contains in the novel Adelheid by a Czech writer Vladimír Körner (1967). She assumes that they can be read both at the level of the textual world analysis and used to interpret the behaviour of the protagonists and their relationship, as well as at the non-textual level, as riddles hidden by the author for readers to solve.

10

Vědecko-výzkumná práce poznaňské bohemistyki

63%

Balowski M.

Bohemistyka

|

2019

|

nr 3

413-422

EN

The author describes scientific research conducted at the Department of Slavic Languages and Literatures of the University of A. Mickiewicz in Poznań. He also discusses research projects and national and international grants. The whole is complemented by a bibliography of the works of the Department's employees.

CS

Autor popisuje vědecký výzkum prováděný na Katedře slovanských jazyků a literatur Univerzity A. Mickiewicze v Poznani. Popisuje také výzkumné národní a mezinárodní projekty a granty. Celek je doplněn bibliografií prací zaměstnanců katedry.

11

„Kiedyś to tego nie było” – współczesna czeska proza a tematy migracji

63%

Derdowska J.

|

nr 2

265-281

EN

While in the contemporary Czech public discourse, the ethos of emigration from the Czechoslovak times remains alive and supported by cultural production. The Czech Republic is becoming an immigrant country and there is a clearly discernible space for literature written by and about migrants in its literary field. Since authors whose biographies would allow this literature to be written with the license of “authenticity” are scarce, narratives about the migration experience are intermediated, mainly by writers who form the contemporary Czech canon and/or literary mainstream. On the basis of selected texts dealing with this topic, we can point to several strategies of representing the experience of migration (including economic migration) and displacement (the subversive potential of demographic changes, the didactic basis of attempts to create universalizing narratives about exile, attempts to create a Czech refugee subject), as well as the tropes through which this literature potentially opens up to the discourse of postmigration.

PL

Podczas gdy we współczesnym czeskim dyskursie publicznym wciąż żywy i wspomagany przez produkcję kulturalną pozostaje etos emigracji z czasów czechosłowackich, Czechy stają się państwem imigracyjnym i w ich polu literackim wyraźnie dostrzegalna jest przestrzeń na literaturę pisaną przez migrantów i o migrantach. Ponieważ autorzy, których biografie pozwalałyby na jej tworzenie z licencją „autentyczności”, są nieliczni, narracje dotyczące doświadczenia migracji mają charakter zapośredniczenia, głównie przez pisarzy tworzących współczesny czeski kanon i/lub mainstream literacki. Na przykładzie wybranych tekstów, które temat ten podejmują, wskazać można kilka strategii reprezentacji doświadczenia migracji (również tej zarobkowej) i uchodźstwa (wywrotowy potencjał zmian demograficznych, dydaktyczne podłoże prób tworzenia uniwersalizujących narracji o uchodźstwie, próby tworzenia czeskiego podmiotu uchodźczego) oraz tropy, poprzez które literatura ta potencjalnie otwiera się na dyskurs postmigracji.

12

Hrma – Pipka czy Łono? Zednicek – Muriarick czy Ciesla? Kilka uwag na marginesie pewnego przekładu

63%

Soliński W.

Bohemistyka

|

2024

|

tom 24

|

nr 2

268-275

EN

The author makes a subjective attempt to compare two Polish translations of Bohumil Hrabal’s novel Ostře sledované vlaky (Polish title Pociągi pod specjalnym nadzorem; English title Closely Watched Trains), using selected examples (including proper names: first names, surnames; place names; abbreviations; comparisons). As a result, he concludes young translators still get inspiration for retranslations from the work of the Czech writer, which may indicate that Hrabal’s reception in Polish literary culture is still very lively.

PL

Autor podejmuje subiektywną próbę porównania dwóch polskich przekładów powieści Bohumila Hrabala pod tytułem Ostře sledované vlaky (polski tytuł Pociągi pod specjalnym nadzorem; tytuł angielski Closely Watched Trains), na wybranych przykładach (m.in. nazwy własne: imiona, nazwiska; nazwy miejscowe; skróty; porównania). I dochodzi do wniosku, że twórczość czeskiego pisarza wciąż inspiruje młodych tłumaczy do retranslacji, co może wskazywać, że jego recepcja w polskiej kulturze literackiej jest wciąż „żywa”.

13

Transgresja jako klucz do odczytania literackiego dialogu Egona Bondy'ego i Honzy Krejcarovej

63%

Kijanka J.

Bohemistyka

|

2018

|

nr 4

378-395

EN

The article attempts to analyse the literary dialogue between two representatives of Czech underground Culture: Egon Bondy and Honza Krejcarová. The authors were inspired by ideas and subjects which were forbidden in the countries of Eastern Europe under communism. Their focus was eroticism and liberated sexuality, mixing kitsch and transcendency, with use of the Bakhtin's aesthetics of lower stratum of the body. For Bondy and Krejcarová art was a way to find refuge and seek freedom. In my opinion the key to interpret their work is transgression, especially as described in the philosophic work of Georges Bataille. It turns out, that ‘to go beyond’ is for the authors a way to break free from the bonds of socrealistic art. The dialogue held in the so called samizdat, by clandestine copying and distribution, has not lost its scandalous undertone in the course of time.

PL

Artykuł stanowi próbę analizy literackiego dialogu dwojga przedstawicieli czeskiego undergroundu: Egona Bondy'ego i Honzy Krejcarovej. Twórcy ci inspirowali się ideami oraz tematyką zakazaną w krajach Bloku Wschodniego. W centrum zainteresowania stawiali erotyzm oraz wyzwoloną seksualność, mieszając kicz i transcendencję i wykorzystując Bachtinowską estetykę „cielesnego dołu”. Właśnie w sztuce Bondy i Krejcarová odnajdywali swój azyl oraz wolność. Kluczem do odczytania poszczególnych utworów jest, moim zdaniem, transgresja – zwłaszcza ta, o której w swojej filozofii pisze Georges Bataille. Okazuje się, że „przekroczenie” stanowi dla twórców metodę wyzwolenia z okowów sztuki socrealistycznej. Literacki dialog prowadzony w tak zwanym samizdacie, a więc poza oficjalnym obiegiem, do dziś nie stracił swego skandalicznego wydźwięku.

14

Fikcjonalnie o Zagładzie – literatura polska, czeska i słowacka. Rec.: Handbook of Polish, Czech, and Slovak Holocaust Fiction. Works and Contexts. Edited by Elisa-Maria Hiemer, Jiří Holý, Agata Firlej, and Hana Nichtburgerová. Berlin–Boston 2021

63%

Zając A.

Pamiętnik Literacki

|

2022

|

tom 113

|

nr 4

236-243

PL

W recenzji omówiono anglojęzyczną publikację wieloautorską „Handbook of Polish, Czech and Slovak Holocaust Fiction. Works and Contexts” (2021). Recenzent przybliża podstawowe wątki książki i omawia jego miejsce na tle innych nowych publikacji naukowych dotyczących literatury zagładowej w Europie Środkowej i Środkowo-Wschodniej. Szczególną rolę odgrywa analiza ramy metodologicznej tomu oraz funkcjonalności jego struktury w odniesieniu do modeli encyklopedii, leksykonu czy słownika.

EN

The review examines an English language collaborative publication “Handbook of Polish, Czech, and Slovak Holocaust Fiction. Works and Contexts” (2021). The reviewer explores the basic threads of the book and discusses its place against the background of other recent academic publications about the Holocaust literature in Central and Central-Eastern Europe. Essential role in the article is played by an analysis of methodological framework of the volume and the functionality of its structure in reference to the models of an encyclopaedia, lexicon, or dictionary.

15

„Być postkomunistyczną rośliną” na przykładzie powieści "W ciemność" Anny Bolavy

63%

Szklarczyk J.

Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka

|

2018

|

tom 103

|

nr 4

200-210

EN

The text tries to analyze the radical gesture of breaking with the post-communist social reality. On the example of the novel Do tmy [Into Darkness] by Anna Bolavá, the author of the article draws the socio-political landscape of the Czech Republic after the dissolution of Czechoslovakia. The main character of the book, Anna, stands out as a woman, irritates and queers the well-established space, only to finally smash it by proposing – now as a plant – a new social order (not only with people as social actors). Anna Bolavá’s novel not only diagnoses the postmodern times, with their abundance of sounds and images, but also offers a strategy how to change the reality.

16

Milczące cmentarze Pragi

63%

Sosnowska D.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2012

|

nr 2(5)

127-143

EN

The article discusses the semiotics of Prague cemeteries as well as their role in Czech culture against the backdrop of the cultural role of cemeteries in Central Europe. Prague cemeteries are silent as their presence in the memory and life of Czechs is much less noticeable than one would have assumed it should be as resulting from the 19th century patriotic concepts which accompanied the establishment of national cemetery, the magnifi cence of funeral ceremonies of the time and the signifi cance of necropolises cultural heritage. The Czech way of commemorating the dead personages of cultural merit is naming after them public institutions rather than visiting the graveyard and perceiving thecemetery as an institution of memorialising national history. The refl ection on the cultural role of Prague cemeteries is more often present in Czech literary works than in scientific studies on Czech culture. This peculiar indifference is characteritic of Czech mentality, even though the determining factors to create Prague cemetery did not distinguish Czechs from the nations of Central Europe – national revival and national mythology together with the change in perceiving the cemetery in the urban organism.

17

Śladami „skradzionego” mózgu. Fantastyczne fabuły w romanetach Jakuba Arbesa

54%

Grigorowa M.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2017

|

nr 6

207-223

EN

The article is concerned with the generic specifics of the romaneto, a literary mode established by Czech writer Jakub Arbes, taking as its vantage point the way in which fantastic storylines operate within it. Arbes’s romanettos can be characterized by the interplay of gothic writing and science fiction. The study focuses on his most wellknown romanetto Newton’s Brain (Newtonův mozek). The analysis aims at a comparative investigation of the stolen brain motif related to the popular story of Einstein’s stolen brain and its literary repercussions.

PL

Artykuł dotyczy wyznaczników romaneto – gatunku literackiego zapoczątkowanego przez czeskiego pisarza Jakuba Arbesa – przyjmując za punkt wyjścia sposób, w jaki rozwijają się w nim fantastyczne fabuły. Romaneta Arbesa charakteryzuje wzajemne oddziaływanie powieści gotyckiej i science fiction. Artykuł koncentruje się na najbardziej znanym romaneto Mózg Newtona (Newtonův mozek). Analiza skupia się na porównawczym rozpatrywaniu motywu ukradzionego mózgu w relacji do historii o ukradzionym mózgu Ensteina i jej literackich reperkusjach.

18

Labirynt żywych i umarłych. Mitologizacja przestrzeni Cmentarza Olszańskiego w trylogii „Trýznivé město” Danieli Hodrovej

51%

Woszczerowicz Z.

Adeptus

|

2023

|

nr 20

PL

W niniejszym artykule podjęto problematykę mitologizacji przestrzeni Cmentarza Olszańskiego w trylogii Trýznivé město autorstwa Danieli Hodrovej. Pierwsza część artykułu poświęcona jest teoretycznemu wprowadzeniu dotyczącemu pojęć mitu, cmentarza, labiryntu oraz kulturowego związku między nimi. Druga natomiast zawiera analizę mitologizacji przestrzeni cmentarza w trylogii. Cmentarz Olszański został przez Hodrovą przedstawiony jako rodzaj mitycznej przestrzeni o charakterze labiryntu, z którego wyjścia poszukują zarówno żywi, jak i umarli.

EN

This article is devoted to the issue of the mythologisation of the space of Olšany Cemetery performed by Daniela Hodrová in her trilogy Trýznivé město (City of Torment). The article consists of two parts: the first one is a theoretical introduction about the concepts of myth, cemetery and maze, and the cultural connection between them. The second part contains an analysis of Olšany Cemetery as presented in the trilogy. Hodrová depicts the cemetery as a kind of mythical space which has the nature of a maze, where the living and the dead both share the fate of being prisoners.

19

Erbena czarodziejskie kwiecie – motyw magicznych roślin w zbiorze Kytice

51%

Pilarski A.

Bohemistyka

|

2017

|

nr 1

46-58

EN

In this article author discloses world of magical flowers in the poetic works of Karel Jaromír Erben, particularly in the poetic volume Kytice. Erben in his ballads represents nature not only as a work domaine of gods of the Slavs, but also as a way to control mortal ones and impact on their life. Nature is therefore an emanation of divinity and the divine world is a theater in which the role of the director's play countless slavic gods.

PL

W artykule autor opisuje świat magic znych kwiatów w dziełach poe tyckich Karla Jaromíra Erbena, szczególnie w tomiku Kytice. W swoich balladach czeski poeta ukazuje przyrodę nie tylko jako zakres działania bogów słowiańskich, ale także jako sposób kontrolowania istot śmiertelnych oraz oddziaływania na ich życie. Zatem przyroda jest emanacją bóstwa, a boski świat to teatr, w którym rolę reżyserów niezliczonych zabaw pełnią słowiańscy bogowie.

20

Czeski humor po polsku

51%

Németh Vítová L.

Przekłady Literatur Słowiańskich

|

2012

|

tom 3

|

nr 1

107-118

CS

V Polsku je velmi populární tzv. český humor. Otázka, jak je překládán, je zodpovídána na základě rozboru krátkých úryvků z Haškova románu o Švejkovi a hry Divadla Járy Cimrmana — dvou rozdílných typů humoru, se kterým se sami Češi ztotožňují natolik, že některé obraty přecházejí do každodenního jazyka. Analýza románu o Švejkovi ukázala zásadní rozdíl mezi první a poslední, už třetí verzí překladu — první překlad zaměňuje mnoho neutrálních obratů originálu na stylisticky zabarvené s konotacemi citového prožitku, třetí překlad přesně odráží příznakovost originálu; ale právě odstupňované zabarvení vyvolává prostřednictvím postupné konfrontace nesourodých prvků komický efekt. Analýza hry Divadla Járy Cimrmana dokázala, že humor týkající se převážně české identity může být tlumočený, ale ne přeložený. Oba příklady vedou k formulování dvou základních kulturních bariér v překladu: jazyková bariéra a bariéra tradice.

EN

So-called Czech humour is very popular in Poland. This contribution analyzes short sections of Hašek’s novel about Švejk and a play by the Jára Cimrman Theatre in order to explore how humour is translated. The chosen texts represent two different types of humour that Czechs identify with to such an extent that some expressions actually seep into everyday language. The analysis of the novel about Švejk suggests significant differences between the first and final (in fact third) translation into Polish. While the first translation replaces a number of originally neutral expressions with stylistically marked ones to denote emotional experiences, the third one reflects the original’s stylistic marks. Yet, it is the gradual use of these marks that brings about a comic effect through the gradual confrontation of disparate elements. The analysis of the play by the Jára Cimrman Theatre shows that humour that mainly involves Czech identity can be interpreted but not translated. Both examples suggest two basic cultural barriers in translation: the language barrier and the barrier of tradition.