Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Prolegomena historyczne – wielojęzyczność w Rzeczypospolitej Obojga Narodów

100%

Walczak B. , Mielczarek A.

|

2017

|

tom 17

EN

The article presents a concise characteristic of the linguistic diversity in the Kingdom of Poland and the Grand Duchy of Lithuania and later (from 1569 that is from the Union of Lublin) in the Polish-Lithuanian Commonwealth. The heyday of this diversity was in the 15th century before the Polish-Lithuanian Commonwealth was created. From this century (the gentry of the Commonwealth) and even more intensively from the 16th century, the process of the linguistic integration began, at first spontaneously spreading in the Kingdom of Poland and the Grand Duchy of Lithuania, and later (as we mentioned above, from 1569) in the Polish-Lithuanian Commonwealth. As a result of this integration, Polish came to be the first language of the political elites. It is worth reminding that the linguistic integration was accompanied by a religious unification. In the 17th century one can observe transcending of Polish (as a language of the higher culture) beyond the borders of the Polish-Lithuanian Commonwealth (to Moscow and Wallachia).

2

Różnorodność językowa przesiedleńców z dawnych wschodnich województw II Rzeczypospolitej. Fonetyka

100%

Augustyniak-Żmuda G.

|

tom 56

PL

Artykuł jest podsumowaniem socjolingwistycznych badań prowadzonych na terenie północnej części województwa lubuskiego w latach 2009–2019. Badania dotyczyły różnorodności językowej wśród osób przesiedlonych po 1945 r. z dawnych wschodnich województw II Rzeczypospolitej do regionu lubuskiego. Moimi rozmówcami były osoby urodzone w latach 1911–1942 na terenie województw: wileńskiego, nowogródzkiego, poleskiego, wołyńskiego, tarnopolskiego, lwowskiego, stanisławowskiego i białostockiego. Charakter interdyscyplinarnych badań wymagał wykorzystania kilku metod badawczych. W artykule można znaleźć opis metody badań terenowych, metody wywiadu biograficznego, metody biografii językowej, metody teorii ugruntowanej oraz metody analizy idiolektów (analizy ilościowej). Na podstawie zebranego materiału socjolingwistycznego klasyfikowałam rozmówców według deklaracji wskazanego przez nich języka prymarnego przed przesiedleniem. Oznacza to, że lingwonimy użyte w artykule pochodzą z języka respondentów. W taki sposób wyróżniłam grupę deklarującą mówienie 1) po ukraińsku i polsku, 2) po białorusku i polsku, 3) po polsku i białorusku, 4) po polsku i ukraińsku oraz 5) po polsku i chachłacku. Na podstawie analizy ilościowej przedstawiam w artykule różnorodność językową w regionie lubuskim.

EN

This article is a summary of a sociolinguistic study conducted in the northern part of the Lubusz region in 2009–2019. The study concerned the linguistic diversity of people resettled after 1945 from the former eastern provinces of the Second Polish Republic to the Lubusz region. The informants were people from the oldest generation who were born between 1911 and 1942 in the former Polish administrative provinces in the east of pre-war Poland: Wilno (Vilnius), Nowogródek (Navahrudak), Polesia, Volhynia, Tarnopol (Ternopil), Lwów (Lviv), Stanisławów (today: Ivano-Frankivsk) and Białystok. As described, the interdisciplinary nature of the study required the use of several research methods: field research, biographical interview, linguistic biography, grounded theory, and methods of idiolect analysis (quantitative analysis). On the basis of the collected sociolinguistic material, the interlocutors are classified according to their self-declared primary language prior to the resettlement. This means that the linguonyms used in the article come from the language of the respondents. Accordingly, the following groups are distinguished: speakers of (1) Ukrainian and Polish, (2) Belarusian and Polish, (3) Polish and Belarusian, (4) Polish and Ukrainian, (5) Polish and Khakhlak. Based on a quantitative analysis, the article presents the linguistic diversity in the Lubusz region.

3

Il dialetto nell’Italia postunitaria

87%

Grochowska A.

|

nr 3

17-31

EN

Italian dialects occupy an important position in the history of Italian linguistics and are still present and relevant in the linguistic panorama of modern Italy. The purpose of this article is to outline the linguistic image of Italy by drawing attention to its dialects. Through analysis of the situation after unification in Italy in 1861, the author attempts to mark off functions and roles which dialects used to serve. In the second part of the article she concentrates on the phenomena of nuova dialettalità, or the new perspective and collocation of dialect in the Italian linguistic panorama of the 21st century. This article is a part of a research project dedicated to functions and uses of dialects in the Italian cinematography.

4

INSTITUTIONAL MULTILINGUALISM IN THE EUROPEAN UNION – POLICY, RULES AND PRACTICE

75%

PALUSZEK K.

|

tom 24

119-142

PL

Niniejszy artykuł przedstawia regulacje prawne oraz praktyki najważniejszych instytucji Unii Europejskiej (Komisji Europejskiej, Rady Unii Europejskiej, Trybunału Sprawiedliwości oraz Parlamentu Europejskiego), dotyczące wielojęzyczności. Po omówieniu podstaw prawnych, strategii i zasad dotyczących wielojęzyczności w Unii Europejskiej oraz politycznych deklaracji z nią związanych, opracowanie wskazuje osiągnięcia oraz trudności poszczególnych instytucji w ich realizacji. Praca koncentruje się wokół następujących zagadnień:problemy związane ze statusem i liczbą języków oficjalnych;rozróżnienie instytucji UE, jako adresatów konkretnych obowiązków wynikających z wielojęzyczności oraz innych jednostek organizacyjnych, które mają swobodę w kształtowaniu własnych zasad i praktyk językowych;różnice związane z wewnętrzną i zewnętrzną komunikacją instytucji UE, omówione na przykładach poszczególnych instytucji, z uwzględnieniem orzecznictwa TSUE. W artykule omówiono ponadto rozwiązania opisanych problemów proponowanych w literaturze oraz dokonano ich oceny.

EN

This paper examines the rules and working practices of main institutions of European Union in relation to EU policy multilingualism. The institutions analysed in this research include the Commission, the Council of the European Union, the Court of Justice of the European Union, and the European Parliament. After presenting the legal basis of EU multilingualism, the study identifies the achievements and difficulties met by EU institutions in the process of its realisation. Topic highlighted in this study include:Problems resulting from the status and number of official EU languages.The distinction made between EU institutions obliged to observe citizens’ language rights and other bodies that can seemingly make their own rules.Inconsistencies between the practice of internal and external communication of the EU institutions, presenting examples from individual institutions, as well as from judicial practice of the Court of Justice of the European Union. Finally, the article presents an evaluation of the solutions to the observed problems presented in the literature, along with the author’s own conclusions.

5

Call for Integral Protection of Biocultural Diversity

63%

Sadowski R. F.

|

tom Vol. 12, nr 2

37--45

EN

The contemporary ecological crisis compels us to undertake research and adopt measures that will ensure the sustainable development of humanity. The main point here is that while satisfying the needs of current generations, it is necessary to respect the needs of future generations as well as nature’s capabilities. Works on a concept of development that would allow this task to be accomplished have been carried out for the last several decades. They resulted in the formulation of the still-evolving idea of sustainable development. With the current state of knowledge, it seems vital that this idea should comprise protection of biocultural diversity since, as clearly evidenced by the research conducted, the interrelated biological, cultural and linguistic diversity affects development. This article aims at highlighting the necessity of incorporating biocultural diversity into the idea of sustainable development and it points out the need for integral concern for the diversity of Earth’s heritage. Only integral care of all types of diversity gives hope for the protection of each of them and increases the chances of building a sustainable world.

PL

Współczesny kryzys ekologiczny skłania do podejmowania badań i działań, które zapewnią trwały rozwój ludzkości. Chodzi o to, by zaspakajając potrzeby aktualnego pokolenia respektować potrzeby przyszłych pokoleń oraz możliwości przyrody. Prace nad koncepcją rozwoju, która pozwoli zrealizować to zadanie trwają od kilku dekad. W ich wyniku powstała idea zrównoważonego rozwoju, która wciąż ewoluuje. Przy obecnym stanie wiedzy ważne wydaje się uwzględnienie w niej ochrony różnorodności biokulturowej. Badania jednoznacznie wskazują bowiem na korelację pomiędzy rozwojem a wzajemnie ze sobą powiązanymi różnorodnościami: biologiczną, kulturową i językową. Artykuł ten stawia sobie za cel ukazanie potrzeby włączenia różnorodności biokulturowej do idei zrównoważonego rozwoju oraz wskazanie na konieczność łącznej troski o różnorodność ziemskiego dziedzictwa, tylko integralna troska o wszystkie rodzaje różnorodności daje bowiem nadzieję na ochronę każdej z nich i zwiększa szanse na zbudowanie zrównoważonego świata.

6

Humanistic Perspectives of Biocultural Diversity

51%

Sadowski R. F.

|

tom Vol. 14, nr 1

149--158

EN

It is widely recognised that biocultural diversity is an important element of world heritage. Until recently, the focus was mainly on biodiversity, but since the 1980s, attention has also been drawn to the importance of cultural and linguistic diversity. Konrad Lorenz suggests that civilisational processes are threatening not only the diversity of Earth’s heritage, but also humanity itself. This study aims at showing the interrelationships between biocultural diversity and the biological and cultural layers of humans. This study draws on Luisa Maffi’s concept of biocultural diversity and Lorenz’s layered concept of humans. The research conducted confirms the existence of mutual dependencies between various forms of terrestrial heritage and human layers. It also suggests that strong biocultural diversity positively affects the human condition and, vice versa, the good condition of humans positively affects the quality of the Earth’s diversity. The research leads to the conclusion that research teams analysing civilisational processes cannot be limited only to representatives of natural, technical, economic or legal sciences, but should also include humanists. This will allow a better understanding of the complexity characterising civilisational processes and find more adequate solutions.

PL

Powszechnie zauważa się, że różnorodność biokulturowa jest ważnym elementem światowego dziedzictwa. Do niedawna koncentrowano się głównie na różnorodności biologicznej. Od lat 80 XX w. zwrócono także uwagę na znaczenie różnorodności kulturowej i językowej. Konrad Lorenz wskazał, że procesy cywilizacyjne zagrażają już nie tylko różnorodności ziemskiego dziedzictwa, ale nawet człowieczeństwu człowieka. Opracowanie to stawia sobie za cel pokazanie wzajemnych zależności pomiędzy różnorodnością biologiczną, kulturową i językową a biologiczną i kulturową warstwą człowieka. Podstawą tego opracowania była koncepcja różnorodności biokulturowejLuisyMaffi oraz warstwowa koncepcja człowieka wg Konrada Z. Lorenza. Przeprowadzone badania potwierdzają istnienie wzajemnych zależności między różnymi formami ziemskiego dziedzictwa a warstwami człowieka. Wskazują też, że dobra kondycja różnorodności biokulturowej wpływa pozytywnie na kondycję człowieka. Podobnie dobra kondycja człowieka pozytywnie wpływa na jakość ziemskiej różnorodności. Przeprowadzone badania prowadzą do wniosku, że zespoły badawcze, które dokonują analiz procesów cywilizacyjnych nie mogą ograniczać się do przedstawicieli nauk przyrodniczych, technicznych, ekonomicznych i prawnych. W zespołach tych powinni być także humaniści. Pozwoli to lepiej uchwycić złożoność zachodzących procesów cywilizacyjnych i odpowiedzieć na nie w sposób bardziej adekwatny.