Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wykładnia prawa jako działanie optymalizacyjne

100%

Pulka Z.

Przegląd Prawa i Administracji

|

2020

|

tom 120

|

nr Tom 1

79 - 94

PL

Głównym celem artykułu jest udowodnienie tytułowej tezy, zgodnie z którą interpretacja prawnicza może być postrzegana jako działanie optymalizacyjne, ponieważ jest to działanie, które nieuchronnie zmierza do maksymalizacji wartości przedmiotu interpretacji (tekstu prawnego). Ponadto, pragnę wykazać, że zarówno interpretacja prawnicza, jak i interpretacja filozoficzna mają wspólne cechy, takie jak intuicyjność, przez którą rozumiem niemożliwość stosowania empirycznych kryteriów prawomocności formułowanych twierdzeń. Zarówno w przypadku interpretacji prawa, jak i poznania filozoficznego interpretacja pełni funkcję optymalizacyjną, przez którą rozumiem ujawnianie aksjologicznego ładu w przedmiocie poznania.

EN

The purport of the article consists in defending the thesis clearly defined in the title of elaboration, according to which, legal interpretation may be conceived as an optimising activity, because it inevitably aims at maximising the value of the subject of interpretation (legal text). Moreover, I tend to point out that legal interpretation as well as philosophical cognition share a set of common traits such as intuitiveness, by which I mean the lack of opportunities to fully apply inter-subjective empirical criteria of the validity of formulated propositions. Both in the case of legal interpretation and philosophical cognition, interpretation performs an optimising function, by which I understand introducing axiological order into the subject of cognition.

2

Out of the Contemplation on the Law: An Attempt at Outlining Some Problems

80%

Kaźmierczyk S.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2022

|

tom 100

93-105

PL

Autor podejmuje problem roli poznawczej procesów intelektualnych sferze obiektów intelektualnych, do których należy również prawo stanowione. Tylko na mocy procesów intelektualnych skupionych na prawie można poznawczo udostępnić je innym. Wbrew konceptualistom, a przede wszystkim Kelsenowi, trzeba wówczas odejść od determinowania doktryny prawa siatką pojęciową, jako podstawowym środkiem kontroli podejmowanych zagadnień prawnych. Nie można przyjąć tezy, że to co nie jest weryfikowalne w takiej siatce nie może być traktowane jako heureza prawa. Autor wyodrębnia tzw. wysoką wykładnię, która ma to do siebie, że polega na przebiegu przez całe prawo, a w tym rozwój myśli prawniczej nad prawem i konsekwencji prawa. Nie ma czegoś takiego jak rozwój prawa w empirycznym jego sensie. Natomiast myśl nad nim za pośrednictwem wykładni, odpowiednio połączonej z interpretacją na wysokim poziomie, kontemplowanie go poprzez połączenie rozważań prawnych z interpretacją na wysokim poziomie powinno być, zdaniem Autora, uznane za najgłębszy przejaw refleksyjności kultury prawnej.

EN

The author addresses the problem of the cognitive role of intellectual processes in the sphere of intellectual objects, which also include the established law. Only by virtue of intellectual processes focused on the law can it be cognitively made available to others. Contrary to conceptualists, and above all Kelsen, it is then necessary to move away from determining the doctrine of law with a conceptual grid, as the basic undertaken means of controlling the legal issues. It cannot be accepted that what is not verifiable in such a grid cannot be treated as a heuristic attitude towards the law. The author distinguishes the so-called high interpretation, which has the characteristic that it consists in the course of the entire law, including the development of legal thought on the law and the consequences of the law. There is no such thing as the development of law in its empirical sense. On the other hand, thinking about it through interpretation, properly combined with interpretation at a high level, contemplating it by combining legal considerations with interpretation at a high level should, in the Author’s opinion, be considered the deepest manifestation of the reflexivity of legal culture.

3

Krytyczna analiza tezy o przydatności idei metafory konceptualnej w wykładni prawa

80%

Piszko R.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2024

|

tom 39

|

nr 2

19-33

EN

Since George Lakoff and Mark Johnson published a book entitled Metaphors We Live By, metaphors and their role in everyday life have been recognised. Metaphor has henceforth ceased to be a means only of poetic imagination and rhetorical embellishment. It began to be seen also as a form of human thinking, a tool of cognition. Metaphor began to be seen in areas of life where it had hitherto been absent. These areas included law. However, the enthusiasm of authors who see the great role of metaphorical imagery in law is not justified. An analysis of the examples of metaphors in legal texts given in scientific studies indicates too much freedom in qualifying certain expressions as metaphors and seeing their role or usefulness where there is none – that is, also in legal texts and in the interpretation of law. Metaphors are mistaken for phraseological compounds and for previously metaphorical expressions that have permanently lost this character as a result of conventionalization or lexicalisation. The potential effect of adopting a cognitivist perspective has previously been otherwise achieved in the legal sciences at the expected level. The results indicated as possible with the tools of cognitive science are nothing new, and the possibility of achieving them is either debatable or impossible. The conceptual metaphor, on the other hand, can play an important role when it comes to the justification of judicial or administrative decisions, the content of law textbooks, statements of doctrinal representatives with regard to the law Using the language of cognitive science, the radial structures of legal and ethical concepts can more promisingly be made the subject of research, which can enable the coexistence of humans and artificial intelligence. The research material was mainly investigated using the method of linguistic analysis.

PL

Od czasu, gdy G. Lakoff i M. Johnson opublikowali książkę pod tytułem Metafphors We Live By, dostrzeżono metafory i ich rolę w życiu codziennym. Metafora przestała być odtąd środkiem tylko wyobraźni poetyckiej i ozdobą retoryczną. Zaczęła być postrzegana także jako forma ludzkiego myślenia, narzędzie poznania. Metaforę zaczęto dostrzegać w takich dziedzinach życia, w których była dotychczas nieobecna. Do dziedzin tych zalicza się też prawo. Entuzjazm autorów dostrzegających w prawie wielką rolę obrazowania metaforycznego nie jest jednak uzasadniony. Analiza podawanych w opracowaniach naukowych przykładów metafor w tekstach aktów prawnych wskazuje na zbytnią dowolność kwalifikowania pewnych wyrażeń jako metafor i dostrzeganie ich roli lub przydatności tam, gdzie jej nie ma – czyli także w tekstach prawnych i w wykładni prawa. Metaforami nazywa się w nich związki frazeologiczne oraz wyrażenia wcześniej metaforyczne, które w wyniku konwencjonalizacji czy leksykalizacji trwale utraciły ten charakter. Potencjalny efekt przyjęcia kognitywistycznej pespektywy był już wcześniej inaczej osiągany w naukach prawnych na oczekiwanym poziomie. Rezultaty wskazywane jako możliwe do osiągnięcia przy użyciu narzędzi kognitywistki nie są niczym nowym, a możliwość ich osiągania jest dyskusyjna albo niemożliwa. Metafora konceptualna może natomiast pełnić ważną rolę, jeśli chodzi uzasadnienie decyzji sądowych lub administracyjnych, treść podręczników prawa, wypowiedzi przedstawicieli doktryny odniesieniu do prawa Posługując się językiem kognitywistki, można w bardziej obiecujący sposób uczynić przedmiotem badań struktury radialne pojęć prawnych i etycznych, co może umożliwić współistnienie ludzi i sztucznej inteligencji. Materiał badawczy zbadano głównie przy użyciu metody analizy lingwistycznej.