Konieczność okresowego badania sprzętu geodezyjnego, nakładana na wykonawców m.in. przez instrukcje techniczne, często traktowana jest w wykonawstwie geodezyjnym jako „zło konieczne". Badania prowadzone w Geodezyjnym Laboratorium Metrologicznym AGH pokazują, że okresowe wzorcowanie instrumentów i przymiarów geodezyjnych pozwala nie tylko wykrywać i opisywać błędy systematyczne, ale także generować wnioski dotyczące prawidłowego użytkowania sprzętu, co z kolei prowadzi do zachowania dokładności pomiarów wymaganej przepisami. W prezentowanym artykule przedstawiono wnioski z laboratoryjnych badań łat do niwelacji precyzyjnej, które uwzględnione przez wykonawców mogą przyczynić się do podniesienia dokładności niwelacji precyzyjnej. Uwagi te są szczególnie istotne dla pomiarów prowadzonych w terenach o dużych deniwelacjach terenów oraz niwelacji wysokich obiektów hydrotechnicznych.
EN
The need for periodic testing of surveying equipment is often treated by surveyors as a "necessary evil". Research conducted in the Metrological Geodetic Laboratory GLM AGH shows that the periodic calibration of surveying instruments allows to detect and describe the systematic errors, and generate proposals for the proper use of equipment, which leads to maintaining the accuracy required under the legislation.The article presents conclusions from laboratory tests of leveling rods, which can help to improve the accuracy of precise leveling. These considerations are particularly important for measurements carried out in the mountains and in engineering measurements of the highest accuracy.
Pomiary szczegółowej osnowy wysokościowej III klasy wymagają zastosowania odpowiedniej klasy sprzętu. Na podstawie badań wykonywanych w Geodezyjnym Laboratorium Metrologicznym AGH można sformułował wnioski dotyczące doboru ekonomicznego zestawu sprzętu do wykonania tego typu prac. Zestawem takim może być niwelator Leica Sprinter z jednolitymi łatami fiberglasowymi GSS113 o długości 3m. W komorze termicznej wyznaczono współczynnik rozszerzalności termicznej oraz wykonano kalibracją metryczną dla tych łat na komparatorze pionowym. Zgodnie z normą PN/ISO 17123-2 wyznaczono błąd podwójnej niwelacji na 1 km dla zestawu niwelator Leica Sprinter 150M z łatami GSS113. Zestaw ten w pewnych przypadkach może zastąpić droższy niwelator Leica DNA10. Na podstawie badań stwierdzono przydatność zestawu do niwelacji osnowy szczegółowej III klasy, wskazując istotne elementy dotyczące jego stosowania w praktyce. W pracy przedstawiono badania dotyczące jednego zestawu firmy Leica jednak opisana metodyka badań ma charakter uniwersalny i może być stosowana dla sprzętu innych firm. Celem nadrzędnym pracy było przedstawienie użytkownikom, jakie możliwości i ograniczenia ma wybrany przez nich sprzęt.
EN
Measurements of the 3rd class of leveling network require the appropriate class of equipment. Based on researches performed in Geodesy Metrology Laboratory in AGH can formulate proposals for the economic selection of a set of equipment to perform such work. That kind of set may be digital level Leica Sprinter with 3m-length uniform fiberglass leveling staff GSS113. The coefficient of thermal expansion was determined in the thermal chamber and calibration was performed for these staffs on a vertical comparator. In accordance with norm PN/ISO 17123-2 the error of 1 km of double run leveling was determined for set of Leica Sprinter with GSS113 staffs. In some cases this set can replace more expensive Leica DNA10 level. The present research indicated the usefulness of the set for leveling the 3rd class of leveling network, indicating the essential elements for its application in practice. The paper presents a study on one set of Leica but described research methodology is universal and can be used for equipment from other companies. The main goal of this study was to provide users informations about the possibilities and limitations of their equipment.
Omówiono problematykę związaną z automatyzacją pomiarów wysokościowych. Przedstawiono systemy pomiarowe z biernymi i aktywnymi łatami niwelacyjnymi. Zaprezentowano dwa odbiorniki promieniowania laserowego o dwurzędowym (model A) i jednorzędowym (model B) szyku czynnych powierzchni. Scharakteryzowano elektroniczny układ odbioru i przetwarzania sygnałów do wyznaczania środka plamki laserowej o promieniu r0 obejmującej i0 czynnych powierzchni o promieniach r1. Omówiono również układ blokowy urządzenia oraz podano wybrane parametry fototranzystorów pracujących jako fotodetektory promieniowania laserowego.
RU
В работе обсудили проблематику, связанную с автоматизацией высотных измерений. Рассмотрели измерительные системы с фоторейками и с пассивными рейками. Представили два приемника лазерного излучения с двухрядным (модель А) и однорядным (модель В) расположением активных площадей. Охарактеризовали электроническую I систему приема и преобразования сигналов для определения центра' лазерного пятна с радиусом r0, охватывающего i0 активных площадей с радиусами г1. Рассмотрели также блочную систему устройства и привели некоторые параметры транзисторов, работающих как фотодетекторы лазерного излучения.
EN
Problems connected with the automation of levelling measurements are discussed in the work. Measuring systems with passive and active levelling rods are presented. Two laser radiation receivers with bi-order (model A) and mono-order (model B) arrangement of active surfaces are described. Electronic unit of reception and signal processing for determination of the centre of the laser spot having radius r0 and covering i0 active surfaces having radii r1 are characterized. A block diagram of the instrument is also discussed and chosen parameters of the phototransistors working as photodetectors of laser radiation are given.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.