Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Die sprachliche Norm und ihre (In)Varianten als feste Grundlagen für die Evaluation von sprachlichen Ausdrücken

100%

Maras T. , Universität Łódź P. F.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Germanica

|

2015

|

tom 11

EN

The main subject of this article is the linguistic norm and its (in)variants with regard to evaluation of lingual expressions. The article tries to show various German and Polish conceptions of linguistic norms and to point to their reference to lingual errors/mistakes and interference. Functional norm, usus, feel for language and their importance for language standardization are also discussed in the article, together with the relativity of linguistic norm.

2

Czy współcześnie powstający kaszubski język literacki oraz obecnie tworzony język neobretoński mogą stanowić przedmiot dociekań badaczy językowego obrazu świata?

100%

Dołowy-Rybińska N. , Popowska-Taborska H.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2015

|

tom 50

EN

Can the presently created Kashubian literary language and the currently formed new Breton language be objects of consideration for researchers of the linguistic picture of the world?The influence of the Polish language in conjunction with education and the mass media have brought about in the second half of the 20th century a growth of Polish-Kashubian bilingualism and a decline of Kashubian dialects. Simultaneously, work on the creation and promotion of the literary Kashubian language has begun. The standard Kashubian language is new to all users as is the new Breton language standardized in the last decades of the 20th century. Intergenerational transmission of the Breton language was severed after WWII. The ethnic revival of the 1970s led to the revalorization of the Breton culture and language, taught since then in a number of schools and at adult courses. Normalized Kashubian and Breton languages are full of neologisms. But at the same time they have also been considerably purified of those traits which make them similar to the respective dominant language (Polish and French). Furthermore, the range of use to which these minority languages are put is very different from one user to another. All these specifics result in the near impossibility of researching the linguistic picture of the world of contemporary normalized minority languages. Czy współcześnie powstający kaszubski język literacki oraz obecnie tworzony język neobretoński mogą stanowić przedmiot dociekań badaczy językowego obrazu świata?Wpływ polszczyzny związany ze szkołą i mediami masowymi spowodował wzrost w drugiej połowie XX wieku dwujęzyczności kaszubsko-polskiej i zanikanie dialektów kaszubskich. Jednocześnie rozpoczęły się prace nad stworzeniem i upowszechnieniem kaszubskiego języka literackiego. Standardowy język kaszubski jest nowy dla wszystkich użytkowników, podobnie jak standaryzowany w drugiej połowie XX wieku język bretoński. Międzypokoleniowa transmisja bretońskiego została przerwana w połowie XX wieku. Odrodzenie etniczne lat 70. XX wieku doprowadziło do rewaloryzacji kultury i języka bretońskiego, którego dzieci zaczęły się uczyć w szkołach, a dorośli – na kursach. Znormalizowane języki kaszubski i bretoński pełne są neologizmów, podlegają również procesom puryfikacji mającym oczyścić je z cech upodobniających do języka dominującego (polskiego i francuskiego). Zakres posługiwania się nimi u poszczególnych ich użytkowników jest silnie zróżnicowany. Wszystkie te fakty sprawiają, że badanie językowego obrazu świata normalizowanych obecnie języków mniejszościowych nie wydaje się możliwe.

3

Silesian and Cashubian Ethnolects as Contrasting Types of Ethnic Identity Strengthening

100%

Haładewicz-Grzelak M.

Polish Sociological Review

|

2006

|

tom 156

|

nr 4

425-448

EN

The research reported in the article investigates sociolinguistic factors of ethnic identity change and identity strengthening, as exemplified on the processes of ethnic revival in the regions of Upper Silesia and Cashuby. The article compares selected aspects of synchronic and diachronic situation of the two ethnolects in Poland: Cashubian and Silesian. The analysis singles out some focal points around which ethnic identity tends to concentrate, for example identity bonds, official inscriptions, language of instruction. The identity strengthening strategies in the respective ethnolects are then compared and discussed. The framework is based on sociological and anthropological theories, e.g.rational choice theory, functionalism as well as on the semiotic rich-get-richer principle, the paradigm of visual anthropology and the technique of visual essay.

4

Narratives of ethnic identity and language among young Pannonian Ruthenians in Serbia

86%

Sakač M.

Adeptus

|

2019

|

nr 14

EN

Narratives of ethnic identity and language among young Pannonian Ruthenians in SerbiaThis article offers a study of narratives of ethnic identity among young Ruthenians in Serbia. The analysed data comes from in-depth interviews and questionnaires conducted in 2016 with nine informants studying at the University of Novi Sad. The narrative approach has proven to be most suitable, especially when trying to understand the individual perspective of one’s ethnic and linguistic identity. In order to understand Ruthenians as an ethnic minority in Serbia, the study also provides a brief overview of the historical context, including information on Ruthenian migration from Transcarpathia to Vojvodina in the eighteenth century, their strategic positioning towards the nation states they have lived in, their Greek-Catholic denomination as a factor distinguishing them from other ethnic communities, as well as the intersubjective understanding of their ethnic identity. Vojvodina, the northern region of Serbia, where they live, is a multicultural and multi-confessional province, which has proven to be both an opportunity and a challenge for this community. The historical overview also presents how they have obtained their minority rights since their migration to the region. Narracje tożsamości etnicznej i języka wśród młodych Rusinów Panońskich w SerbiiNiniejszy artykuł poświęcony jest narracjom tożsamości etnicznej wśród młodych Rusinów w Serbii. Analizowane dane pochodzą z wywiadów pogłębionych i badań kwestionariuszowych przeprowadzonych w roku 2016 wśród dziewięciorga rozmówców studiujących na Uniwersytecie w Nowym Sadzie. Podejście narracyjne zostało wybrane jako najwygodniejsze do zbadania osobistych spojrzeń na własną tożsamość etniczną i językową. Aby pomóc w zrozumieniu położenia Rusinów jako mniejszości etnicznej w Serbii, praca przedstawia również w zwięzły sposób kontekst historyczny, w tym informacje o migracji Rusinów z Zakarpacia do Wojwodiny w XVIII wieku, strategie ich funkcjonowania w państwach narodowych, na obszarze których zamieszkiwali, grekokatolicką identyfikację religijną, stanowiącą czynnik odróżniający ich od innych miejscowych społeczności, oraz indywidualne sposoby rozumienia tożsamości etnicznej. Położona w północnej Serbii Wojwodina to region wielokulturowy i wielowyznaniowy, co przynosi rusińskiej wspólnocie zarówno trudności, jak i korzyści. Zawarte w artykule spojrzenie na historię ukazuje ponadto proces zdobywania praw mniejszości przez Rusinów po ich migracji do obecnego miejsca zamieszkania.

5

Edukacja jako główny element planowania języka na przykładzie baczkich Bunjewców

86%

Dudek A.

Socjolingwistyka

|

2016

|

nr 30

39-51

PL

Bunjewcy są południowosłowiańską grupą etniczną zamieszkującą terytorium czterech krajów: Serbii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny oraz Węgier. Od zawsze byli uważani za część narodu chorwackiego, jednak ze względu na specyficzną sytuację polityczną w Serbii niedługo po rozpadzie Jugosławii w 1991 roku w spisie powszechnym otrzymali możliwość zadeklarowania odrębnej narodowości. Po uzyskaniu statusu mniejszości zaczęli dążyć do standaryzacji własnego języka. W 2014 roku, po długich latach prac, ukazały się podręczniki do nauki bunjewskiego etnolektu. Celem artykułu jest pokazanie skomplikowanej sytuacji socjolingwistycznej Bunjewców oraz analiza treści podręczników pod kątem gramatyki, zasad pisowni, a także metajęzyka użytego do opisu zjawisk językowych.

EN

The Bunjevci are an South Slavic ethnic minority living on the territory of four countries: Serbia, Croatia, Bosnia and Hercegovina and Hungary. Originally they were recognized as a part of the Croatian nation, however because of a specific political situation in Serbia shortly after the breakup of Yugoslavia they were given an opportunity to declare themselves as a separate minority group in the 1991 census. After gaining a minority status, they have started to standardize their own language. In 2014, after a long years of work, the textbooks for teaching Bunjevian ethnolect were published. The aim of the article is to present the complex sociolinguistic situation of Bunjevci and analyze grammatical and orthographical content of textbooks as well as the metalanguage used to describe the language processes.

6

Krytyka prób emancypacji śląszczyzny. Płaszczyzna prawno-ustrojowa, społeczno-polityczna i personalna

72%

Jaroszewicz H.

Slavica Wratislaviensia

|

2019

|

tom 169

137-166

EN

The emancipation of the Silesian ethnolect in critical discourse: The legal and political plane, the socio-political plane and the personal one At the beginning of the 21st century, there were some attempts at making the Silesian ethnolect an independent variety and at elevating its status to the status of a regional language. Those attempts are part of greater linguistic emancipation processes occurring in present-day Europe. Despite the numerous attempts, the Silesian ethnolect still has the status of a dialect and therefore it is still deemed to be part of the Polish language. The failure of those emancipation attempts results from the opposition of the Polish national authorities, the political elites and the most influential scholarly circles. Questioning the attempts at making the Silesian language independent occurs on the legal and political plane, the socio-political plane, the scientific (linguistic) plane as well as on a personal one. The independent Silesian language is viewed as a threat to the Polish state and national unity. Additionally, it is also thought that its functioning could lead to the outburst of social conflicts in the country. Finally, the emancipation processes are repudiated because, as it is sometimes maintained, they are forced through by totally incompetent people. A detailed analysis of the argumentation shows that there are no objective, scientific foundations for questioning the attempts at elevating the status of the Silesian ethnolect to that of a regional language. The arguments put forward on the legal and political, socio-political and personal planes are, in the majority, easy to invalidate. They are based on scientifically unverifiable, ideologised foundations or on old-fashioned research methodologies. It seems that the emancipation of the Silesian ethnolect will be possible, provided that there is a proper political atmosphere in the country and provided that the Silesian people themselves systematically act for the benefit of elevating their speech to the status of a regional language.

BA

Kritika pokušaja osamostaljenja šleskog jezičkog varijeteta. Pravno-ustavni, društveno-politički i personalni nivo Pokušaji osamostaljenja šleskog jezičkog varijeteta preduzimani na početku XX vijeka, kao i zvaničnog promovisanja ovog koda u rang regionalnog jezika su dio širih jezičkih emancipacionih procesa koji se održavaju u savremenoj Evropi. Iako se u posljednjim godinama mnogo puta probalo podići šleski jezički varijetet u rang samostalnog jezika on i dalje zvanično funkcioniše kao dijalekat poljskog jezika. Neuspeh emancipacionih pokušaja u ovom slučaju proizlazi iz činjenice da se samostalnosti šleskog varijeteta protive kako poljska vlada, političke elite, tako i najuticajniji poljski naučni krugovi. Smisao postojanja samostalnog šleskog jezičkog varijeteta osporava se pomoću pravno-ustavnih, društveno-političkih i personalnih argumenata. Funkcionisanje novog regionalnog jezika u okviru poljske države smatra se opasnim po državno i nacionalno jedinstvo Poljske. Tvrdi se takođe da osamostaljenje šleskog jezika može dovesti do izbijanja nacionalno-društvenih konflikata u državi. Naposljetku, emancipacioni procesi vezani uz šleski varijetet osporavaju se zbog toga što su njegovi glavni ideolozi (navodno) diletanti i nestručnjaci. Detaljna analiza kritičkog diskursa dovodi, ipak, do zaključka da ne postoje stručni, lingvistički argumenti koji bi neosporno dokazivali pogrešnost ideje samostalnog, šleskog regionalnog jezika. Predstavljeni argumenti zasnivaju se najčešće na zastarjelim istraživačkim metodologijama ili su opterećeni određenim političko-ideološkim uticajima. Samostalni šleski jezik je ideja koja se može u budućnosti ostvariti — sve, ipak, zavisi od političkih prilika u državi i od toga da li će Šlezijci i dalje istrajati u odluci da se šleski jezički varijetet podigne u rang samostalnog jezika.

7

From Standardization to Abstractionalization of Language: Problems Arising in Translating Realistic Metaphysics Texts

51%

Maryniarczyk A.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

tom 68

|

nr 8

47-58

FR

Dans le processus de traduction des textes philosophiques, en particulier ceux concernant la métaphysique réaliste, en d’autres langues, apparaît une complication, qui finalement détermine le sens des mots et des phrases entières. Nous nous trouvons devant une triade concernant différents problèmes, à savoir : la standardisation du vocabulaire, l’abstractionnalisation des termes et la parcellarisation des fonctions du langage. La normalisation du langage se manifeste par le fait qu'au lieu de synonymes riches et diversifiés, apparaît un seul terme, avec lequel on veut exprimer divers processus et actions. A son tour, l’abstractionnalisation du langage consiste à fixer notre attention cognitive par le langage sur les termes et sur les concepts, et nous oriente à les analyser. Par contre, la parcellarisation des fonctions langagières revient à rompre l'unité de sa triple fonction (sémantique, syntaxique et pragmatique) et à se focaliser sur une seule d’entre elles: soit sémantique (concernant le sens), soit syntaxique (concernant la structure), soit pragmatique (concernant l’utilité). La triade entière est directement liée à la traduction du texte métaphysique original en langues étrangères, et les problèmes qui en résultent ont été discutés dans l'article ci-dessus. Bien entendu, ce sont des tendances linguistiques générales que nous rencontrons dans divers domaines. Cependant, dans le domaine des traductions du langage de la philosophie réaliste – c’est-à-dire de la métaphysique, qui a pour objet les choses réelles – le langage devrait guider la «vision» cognitive de ces choses réellement existantes.

EN

In the process of translation of philosophical texts, especially those concerning realistic metaphysics, a complication arises, which ultimately determines the meaning of words and whole sentences. This gives rise to the problem-related triad, namely: standardization of vocabulary, abstractionalization of terms, and fragmentation of the functions of language. Standardization of language manifests itself in the fact that, instead of rich and diverse synonyms a single term appears, with which diverse processes and actions are named. Abstractionalization of language, in turn, is that language arrests our cognitive attention at terms and concepts, and compels us to analyze them. Fragmentation of the language functions consists in the breaking up of their threefold unity: semantic, syntactic, and pragmatic, and focusing instead on a single one of them: either semantic (concerning sense), or syntactic (concerning structure), or pragmatic (concerning usefulness). This triad is directly linked to the processes of translation of original metaphysical texts into foreign languages, and the resulting issues are discussed in this article. Of course, this triad represents current language trends encountered in various areas. However, in the field of translating the language of realistic philosophy, i.e. metaphysics that has real things as its object, the cognitive “seeing” of that object should be guided by language.

PL

Od standaryzacji do abstrakcjonalizacji języka: problemy językowe przy przekładach tekstów metafizyki realistycznej W ramach przekładów tekstów filozoficznych, a szczególnie tych z metafizyki realistycznej, na inne języki, pojawia się komplikacja, która w ostateczności rozstrzyga o znaczeniu słów, jak i o sensie całych zdań. Pojawia się triada, która nazwiemy problemową, a mianowicie: standaryzacja słownika, abstrakcjonalizacja terminów oraz parcelaryzacja funkcji języka. Standaryzacja języka przejawia się w tym, że w miejsce bogatych i różnorodnych synonimów pojawia się jeden termin, którym chce się oddać różnorodność procesów czy działań. Abstrakcjonalizacja języka z kolei polega na tym, że język zatrzymuje naszą uwagę poznawczą na terminach i pojęciach i nakierowuje nas na analizę tych terminów czy pojęć. Natomiast parcelaryzacja funkcji języka sprowadza się do rozbicia jedności jego potrójnej funkcji: semantycznej, syntaktycznej i pragmatycznej oraz koncentrowaniu się na jednej z nich: albo tylko semantycznej (znaczeniowej), albo tylko syntaktycznej (składniowej), albo tylko pragmatycznej (użytecznościowej). Cała ta triada jest związana bezpośrednio z przekładami oryginalnego tekstu metafizycznego na języki obce, a problemy z tego wynikające zostały omówione w powyższym artykule. Oczywiście są to ogólne tendencje językowe, z którymi spotykamy się w rożnych dziedzinach. W dziedzinie jednak przekładów języka filozofii realistycznej – czyli metafizyki, która ma za przedmiot rzeczy realne – na „widzenie” poznawcze tychże realnie istniejących rzeczy powinien naprowadzać język. De la normalisation à l’abstractionnalisation de la langue: problèmes survenant dans la traduction de textes de métaphysique réaliste Dans le processus de traduction des textes philosophiques, en particulier ceux concernant la métaphysique réaliste, en d’autres langues, apparaît une complication, qui finalement détermine le sens des mots et des phrases entières. Nous nous trouvons devant une triade concernant différents problèmes, à savoir : la standardisation du vocabulaire, l’abstractionnalisation des termes et la parcellarisation des fonctions du langage. La normalisation du langage se manifeste par le fait qu'au lieu de synonymes riches et diversifiés, apparaît un seul terme, avec lequel on veut exprimer divers processus et actions. A son tour, l’abstractionnalisation du langage consiste à fixer notre attention cognitive par le langage sur les termes et sur les concepts, et nous oriente à les analyser. Par contre, la parcellarisation des fonctions langagières revient à rompre l'unité de sa triple fonction (sémantique, syntaxique et pragmatique) et à se focaliser sur une seule d’entre elles: soit sémantique (concernant le sens), soit syntaxique (concernant la structure), soit pragmatique (concernant l’utilité). La triade entière est directement liée à la traduction du texte métaphysique original en langues étrangères, et les problèmes qui en résultent ont été discutés dans l'article ci-dessus. Bien entendu, ce sont des tendances linguistiques générales que nous rencontrons dans divers domaines. Cependant, dans le domaine des traductions du langage de la philosophie réaliste – c’est-à-dire de la métaphysique, qui a pour objet les choses réelles – le langage devrait guider la «vision» cognitive de ces choses réellement existantes.