Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Geological exploration of the Moon

100%

Misiak J.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2022

|

tom T. 38, z. 4

91--104

EN

The earliest studies of the Moon consisted of observations from Earth and meteorites containing lunar material. As technology progressed, the observations were made using remote sensing techniques. The next stage of the Moon reconnaissance consisted of unmanned flights, and later manned flights, with the help of which, in-situ tests were performed. The obtained materials enable the formulation of conclusions both about the geological structure and the mineral resources of the moon. The latest maps provided by the United States Geological Survey (USGS) and NASA Planetary Data System (PDS) enable a detailed analysis of the geological structure of the moon. Since they are available in shapefile format for QGIS and ArcGIS software, they can be freely modified and processed. On the basis of these, it is possible to analyze the complexity of the geological structure of the moon, especially with regard to the structure of its substrate and the surface covered with craters. Data obtained from the observation of the Moon with the use of research satellites and research carried out during landings related to the collection of samples enabled the formulation of conclusions about the raw materials present there. These raw materials are related to the surface layer of the so-called regolith, the recognition of which is relatively good because it is based not only on remote studies but also on the basis of collected samples. Additionally, there are indications of the possible presence of mineral resources related to the substrate, but its recognition is relatively poor because it is based on remote and geophysical surveys. The presented analysis shows that the Moon has such minerals as rare earth elements (REE) and Th and U found in the KREEP area. Fe and Ti are found to be in basaltic lava flows occurring in the mares and aluminum, silicon and Helium-3 occur in the regolith.

PL

Najstarsze badania Księżyca polegały na jego obserwacjach z Ziemi oraz meteorytów zawierających materiał księżycowy. W miarę postępu technicznego obserwacje odbywały się za pomocą technik teledetekcyjnych. Kolejnym etapem rozpoznania Księżyca były loty początkowo bezzałogowe, a później załogowe, za pomocą których wykonano badania in situ. Pozyskane materiały pozwalają wnioskować zarówno o budowie geologicznej, jak i zasobach mineralnych Księżyca. Najnowsze mapy udostępnione przez United States Geological Survey (USGS) oraz NASA Planetary Data System (PDS) pozwalają na szczegółową analizę budowy geologicznej Księżyca. Ponieważ udostępnione są w formacie shapefile dla oprogramowania QGIS i ArcGIS, można je dowolnie modyfikować i przetwarzać. Na ich podstawie można analizować złożoność budowy geologicznej Księżyca zwłaszcza w odniesieniu do budowy jego podłoża oraz powierzchni pokrytej kraterami. Dane uzyskane z obserwacji Księżyca za pomocą satelitów badawczych oraz badań wykonanych podczas lądowań związanych z poborem próbek, pozwoliły na sformułowanie wniosków o występujących tam surowcach. Surowce te związane są z warstwą powierzchniową tzw. regolitem, którego rozpoznanie jest stosunkowo dobre, ponieważ opiera się nie tylko na badaniach zdalnych, ale i na podstawie pobranych próbek. Istnieją również przesłanki o możliwości występowania surowców mineralnych związanych z podłożem, jednak jego rozpoznanie jest stosunkowo słabe, ponieważ opiera się na badaniach zdalnych i geofizycznych. Z przedstawionej analizy wynika, że na Księżycu występują takie surowce mineralne jak pierwiastki ziem rzadkich (REE) oraz Th i U występujące na obszarze KREEP. Fe i Ti występują w bazaltach budujących morza księżycowe oraz aluminium, krzem i hel-3 występują w regolicie.

2

Slumsy doby księżyca

84%

Mizia M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

tom R. 109, z. 1-A/1

515--522

PL

Żyjemy w dobie Księżyca. Tak można by najkrócej nazwać obecną rzeczywistość. Zdobywamy z sukcesami kosmos, badamy możliwości ucieczki w przeczuciu nieuchronnej katastrofy globalnej. Zanim jednak odkryjemy realne możliwości dla przyszłych pokoleń, zobligowani jesteśmy do tworzenia godziwych warunków życia dla siebie i najbliższych pokoleń. Na ile współczesne i przyszłe miasta mogą odpowiadać ludzkim marzeniom, reguły gry dyktuje ekonomia i wolny rynek.

EN

We are living in the era of the Moon. That is how we could briefly characterize our present-day reality. We conquer outer space; we explore the possibility of an escape in anticipation of inevitable global catastrophe. Yet before we are able to discover real possibilities for future generations, we are obliged to create decent conditions of life for ourselves and for successive generations. To what extent our contemporary and future cities can fulfill to our dreams? The rules of the game are established by the free market economy.

3

Nów w polskiej kulturze ludowej i gwarach

84%

Niebrzegowska S.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1992

|

tom 5

73–82

PL

Wykorzystując założenia definicji kognitywnej, autorka rekonstruuje obraz pierwszej fazy widoczności księżyca – nowiu – w języku i w kulturze ludowej. Komponenty składające się na stereotyp nowiu układają się w konfiguracje aspektów (faset, kategorii semantycznych) takich, jak: nazwy, wygląd, atrybuty przedmiotowe, zachowania werbalne wobec księżyca na nowiu, zachowania niewerbalne, działania sprawcze nowiu, tło czasowe, lokalizacja, przepowiednie. Dobór i układ kategorii semantycznych stanowi o modelu kognitywnym pojęcia.

EN

Using the premises of the cognitive definition, the author reconstructs the image of the first lunar phase, i.e. the new moon [Pol. nów], in language and folk culture. The components that build the stereotype of new moon are arranged into a configuration of aspects (facets, semantic categories) such as: names, object’s attributes, verbal behaviours towards the moon in the first lunar phase, non-verbal behaviours, the agency of the new moon, the temporal background, the location, and forecasts. The selection and the arrangement of semantic categories determine the cognitive model of a concept.

4

The New Moon Festival in the Priestly Calendar of the Pentateuch. Exegesis of Fragments from The Book of Leviticus (Lev. 23:23–25) and The Book of Numbers (Num. 28:11–15; 29:1–6)

67%

Jędrzejczak A. Ł.

|

nr 36

49-65

PL

W prezentowanym artykule autor zajmuje się perykopami z warstwy kapłańskiej Pięcioksięgu, w których pojawiają się wzmianki o święcie nowiu księżyca. W pierwszym punkcie podkreśla związki słownictwa hebrajskiego z innymi językami semickimi w kwestii nazewnictwa tegoż święta. Dyskusyjną sprawą jest bowiem tłumaczenie Kpł 23,23–25, w której to perykopie część egzegetów dopatruje się nie święta nowiu księżyca, lecz święta Nowego Roku. Autor przedstawia własną propozycję tłumaczenia tego spornego fragmentu. Dodatkowo zajmuje się problemem hebrajskiego wyrażenia תְּרוּעָה , które pozostawia pewną dowolność interpretacyjną co do sposobu celebracji tego świątecznego dnia. Punktem wyjścia w prezentowanej analizie jest próba nakreślenia trudności związanych z umieszczeniem badanych fragmentów w którejś z warstw. Autor ma zamiar przedstawić propozycje składane przez egzegetów i nie rości sobie prawa do rozsądzania w kwestiach spornych. Punktem zasadniczym jest analiza wymienionych w tytule fragmentów, które autor bada również w odniesieniu do tekstów biblijnych pochodzących z innej warstwy (Deuteronomista) bądź świadectw pozabiblijnych.

EN

In the present article the author deals with pericopes from the priestly layer in the Pentateuch, which include references concerning the New Moon Festival. In the first point of this article, the author underlines connections of Hebrew words with other Semitics languages in terms of naming this feast. The controversial issue is the translation of Lev. 23:23–25, in which many scholars see not the New Moon Festival, but the New Year Festival. The author sets himself the task, using synchronous methods of work on the biblical text, to present his translation proposal of this disputed fragment. Also, he deals with the problem of the Hebrew expression תְּרוּעָה , which leaves some interpretative freedom as to how to celebrate this festive day. An important point in the presented analysis is an attempt to outline the difficulties associated with placing the examined fragments in one of the layers. However, the author does not intend to solve this issue. In his last point, the author analyzes the fragments mentioned in the title, often juxtaposing them with each other or referring to biblical texts that come from a different layer (Deuteronomist) or extra-biblical testimonies.

5

Тэма вечара і ночы ў паэзіі Наталлі Арсенневай

67%

Нікіцюк-Пэркоўска В.

Białorutenistyka Białostocka

|

2014

|

tom 6

RU

Вiялета Нiкiцюк-Пэркоўска - Беласток

PL

Białoruska poetka emigracyjna Natalia Arsienniewa znana jest w literaturze przede wszystkim jako „miłośniczka rodzimej przyrody”, „poetka jesieni”. W artykule zwrócono uwagę na jeszcze jeden istotny fakt, mianowicie na to, że Arsienniewa to także „poetka pory wieczorowej”, nadzwyczajna „malarka nocy”. Zafascynowanie nocnym pejzażem jest widoczne już w jej pierwszych wierszach i nie gaśnie wraz z upływem lat. Noc Arsienniewej, w odróżnieniu od tradycyjnego jej ukazania, nie jest ciemna i mroczna, wręcz przeciwnie, zachwyca swym pięknem i wielobarwnością. Nieodłącznymi elementami nocnego krajobrazu poetki są księżyc i gwiazdy. Ponadto noc dla Arsienniewej to czas refleksji, przemyśleń, marzeń.

EN

In literature Belarusian emigrant poetess Natalya Arseneva is famous for her love to native nature and autumn. The article discusses another crucial fact – Arseneva is a poetess of evening and night. Her fascination with night landscape observed in her first poems can be found in her entire creation process. Arseneva’s night is neither dark nor gloomy. On the contrary, the night excites by its beauty and multicolor. The moon and stars are an inseparable element of the night landscape. For Arseneva night is the time of reflection and dreams.

6

Czy na Dolnym Śląsku występują naturalne analogi skał księżycowych?

67%

Przylibski T. A. , Szczęśniewicz M. , Blutstein K.

|

tom Vol. 72, nr 1

26--46

EN

We describe the geological structure of the Moon and its evolution from the time of its joint formation with the Earth to the present. The common origin of both of these bodies justifies the search for analogues of the rocks that build the Earth andthe Moon. On this basis, we characterize the rocks that constitute the crust of the Moon. These comprise rocks of the primary planetary anorthosite crust: anorthosites and, subordinately, other gabbroid rocks (gabbros, troctolites, norrites). These rocks make up the lunar highlands and mainly build the far side of the Moon. On the near side, there are vast areas covered with basaltoids several hundred meters thick, of various ages: the lunarmaria. These two types of igneous rocks constitute the Moon's crust. Its surface is coveredwith materialproduced by impact metamorphism from incoming asteroids, meteoroids, micrometeoroids and interplanetary dust, as well as resulting from the crust's interaction with solar wind particles and cosmic radiation. This regolith comprises loose material a few to several meters thick. We compare the chemical composition of these lunar igneous rocks with the chemical composition of the igneous rocks of Lower Silesia. Basaltoids, anorthosites, gabbros and troctolites were included in our analysis. We conclude, unsurprisingly, that it is currently impossible to indicate the occurrence of natural analogues of lunar rocks in Lower Silesia. There are large differences between the chemical composition between the rocks constituting the primary planetary crust of the Moon and the igneous alkaline rocks of Lower Silesia, the latter representing strongly differentiated igneous rocks of the Earth's crust and upper mantle. Nevertheless, in the case of basaltoids, it will likely be possible in the near future to find rocks that can, with some approximation, be considered analogues of lunar basaltoids. At present, potential locations of lunar-like basalts and foidites include the Zaręba and Księginki quarries near Lubań. In the case of plutonie rocks, especially anorthosites, Lower Silesian analogues of lunar rocks will be very approximate. However, based on basaltoid rocks from Lower Silesia, and perhaps later also using gabbroid rocks, it should be possible to produce a natural analogue of the lunar regolith. Rock material from terrestrial analogues will have to be significantly processed both physically and chemically to obtain the composition and structure of this regolith material. These considerations, however, are not the purpose of this work. We focus primarily on analogies of chemical and mineral composition, as the basic features enabling the production of a lunar regolith analogue. We are particularly interested in pointing out analogies resulting from the composition of the parent magmas of these rocks, as reflected in the chemical composition of the rocks and their mineral composition. Due to significant differences in the age of crystallization of lunar magmas and their conditions of this crystallization compared to the rocks of Lower Silesia (on Earth), it is not presently possible to indicate Lower Silesian age-analogues of lunar rocks or structural and textural analogues.

7

Kartografia planetarna – historia, dane źródłowe, metodyka

67%

Pędzich P. , Latuszek K.

Polski Przegląd Kartograficzny

|

2014

|

tom T. 46, nr 3

253--282

PL

Artykuł ma charakter przeglądowy i jest pierwszym z cyklu dwóch artykułów przybliżających problematykę z zakresu kartografii planetarnej. Przedstawiono w nim m.in. zarys historii map ciał niebieskich, poczynając od pierwszych map Księżyca opracowanych na podstawie obserwacji teleskopowych, po współczesne mapy wykonywane z wykorzystaniem sond kosmicznych, scharakteryzowano podstawowe źródła danych oraz przedstawiono rozwój metod ich pozyskiwania, opisano najważniejsze misje kosmiczne, od pionierskich wypraw radzieckich po współczesne badania Marsa i asteroid; przedstawiono również wybrane aspekty metodyki opracowania map obiektów pozaziemskich.

EN

The article is the first in the series of two articles outlining the problems of planetary cartography. The article is a review, it presents, among others, the outline of history of celestial bodies mapping, to begin with the first map of the Moon developed on the basis of telescoping observation, to contemporary maps based on measurements made by the space probes. It characterizes the basic data sources and presents the development of data obtaining methods, the article describes the most important space missions from the pioneer Soviet expeditions to current research of Mars and asteroids, it also presents some aspects of extraterrestrial objects mapping methodology.

8

Harmonia makrokosmosu w Syrachowym opisie ciał niebieskich (Syr 43,1-10)

59%

Piwowar A.

Verbum Vitae

|

2017

|

tom 31

97-122

EN

Sir 42:15–43:33 constitutes a hymn celebrating the Creator and his creations. There the sage expresses his fascination with the created world, which stands as a testimony to God’s greatness, might and beauty. In the passage 43:1-10 Sirach depicts the sky and its celestial bodies: the sun, moon and stars, focusing primarily on their extraordinary greatness and beauty. When the Greek version of the text is read more carefully, however, it is clear that the section mentions also the harmony and order of the universe, which are manifestations of God’s wisdom. The depictions of the moon (43:6-8) and the stars (43:9-10) express these truths explicitly. In the poetic descriptions of the firmament (43:1) and the sun (43:2-5), however, they are conveyed implicitly, through the meaning of words such as e.g. stereōma, and in the functions assigned to the heavenly bodies by God.

PL

Syr 42,15 – 43,33 jest hymnem na cześć Stwórcy i Jego dzieła. Mędrzec wyraża w nim zachwyt nad stworzonym światem, który jest świadectwem wielkości, wszechmocy i piękna Boga. W 43,1-10 Syrach opisuje nieboskłon i ciała niebieskie (słońce, księżyc i gwiazdy). Tekst ten wyraża przede wszystkim ich niezwykłą wielkość i piękno. Jednak gdy wczytamy się dokładnie i wnikniemy głębiej w jego grecką wersję, to odkryjemy, że mówi on również o harmonii i ładzie w makrokosmosie, które z kolei świadczą o mądrości Stwórcy. Prezentacja księżyca (43,6-8) i gwiazd (43,9-10) wyraża wprost (explicite) powyższe prawdy. Natomiast w poetyckiej prezentacji firmamentu (43,1) i słońca (43,2-5) zawarte są one implicite, tzn. w znaczeniu słów takich, jak np. stereōma, oraz w zadaniach (funkcjach w świecie) przypisanych im przez Boga.

9

Firmament i ciała niebieskie świadkami Boga (Syr 43,1-12)

51%

Piwowar A.

|

nr 1

5-48

EN

Sir 43:1-12 constitutes the first section of the major part of the hymn celebrating the Creator (42:15–43:33). It is a poetic commentary on the fourth day of creation as depicted in the Book of Genesis (Gen 1:14-19). In his depiction of the firmament, sun, moon, stars and rainbow, Sirach emphasizes their beauty in a manner unparalleled in the whole Bible. This does not serve cosmological aims (the sage’s motive is not the transmission of knowledge about the structure and functioning of the cosmos – celestial bodies) but has clear theological precepts and message. The pericope’s aim is to present and glorify God as the Creator. The firmament, celestial bodies and rainbow are tools through which the sage conveys knowledge of God’s might, greatness, wisdom and beauty. All of these entities derive from God (cf. 43:33) and lead to him. Sir 43:1-12 has a clear polemical character, visible in questioning the beliefs of other cultures and religions – which posited celestial bodies as deities or realities that could exert substantial influence on human beings (astrology) – or of some Jewish groups which did not use lunar calendar.

PL

Sir 43:1-12 constitutes the first section of the major part of the hymn celebrating the Creator (42:15 – 43:33). It is a poetic commentary on the fourth day of creation as depicted in the Book of Genesis (Gen 1:14-19). In his depiction of the firmament, sun, moon, stars and rainbow, Sirach emphasizes their beauty in a manner unparalleled in the whole Bible. This does not serve cosmological aims (the sage’s motive is not the transmission of knowledge about the structure and functioning of the cosmos – celestial bodies) but has clear theological precepts and message. The pericope’s aim is to present and glorify God as the Creator. The firmament, celestial bodies and rainbow are tools through which the sage conveys knowledge of God’s might, greatness, wisdom and beauty. All of these entities derive from God (cf. 43:33) and lead to him. Sir 43:1-12 has a clear polemical character, visible in questioning the beliefs of other cultures and religions – which posited celestial bodies as deities or realities that could exert substantial influence on human beings (astrology) – or of some Jewish groups which did not use lunar calendar.