Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 13

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  krajobraz dźwiękowy
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Content available Krajobrazy dźwiękowe regionu Górnośląskiego
100%
|
2008
|
tom nr 11
86--99
PL
Obszar, któremu poświęcony jest niniejszy artykuł jest aktualnie bardzo trudny do jednoznacznego zdefiniowania. Do niedawna funkcjonował w mowie potocznej, jak i literaturze specjalistycznej jako Górnośląski Okręg Przemysłowy (GOP). Dziś wraz ze zmianą modelu gospodarczego Polski, w szczególności województwa śląskiego, określenie to ma już charakter historyczny. Pojawiają się nowe konstrukcje terytorialne jak np. Górnośląski Zespół Metropolitalny obejmujący obecnie 14 miast (w planach docelowo 19), który to stanowi największy zespół miejski w Polsce. Zagadnienia dźwięków w krajobrazie będą rozpatrywane na obszarze dawnego GOP-u, który to swym zasięgiem obejmował miasta i gminy typowo śląskie, jak i zagłębiowskie. Celem artykułu jest identyfikacja i charakterystyka dźwięków tworzących warstwę multisesnsoryczną krajobrazów górnośląskich. Na tle charakterystyki czynników antopogenizacji przestrzeni autorka stara się opisać (skatalogować) zachowane dźwięki w krajobrazie Gornego Śląska oraz dokonać oceny obecnej kondycji warstwy dźwiękowej krajobrazu górnośląskiego. Podjęto także próbę określenia na ile dźwięk może być identyfikatorem regionu. Autorka wskazuje także na główne zagrożenia dla rodzimych dźwięków oraz dyskutuje możliwości odrodzenia bądź ochrony warstwy dźwiękowej, jako jednego ze sposobów pielęgnowania tożsamości mieszkańców regionu. Artykuł powstał na podstawie codziennych obserwacji, a także w oparciu o wywiady i relacje (wspomnienia mieszkańców miast śląskich i zagłębiowskich) oraz na podstawie analiz archiwalnych map, materiałów ikonograficznych, litograficznych i fotograficznych; wykorzystano także materiał zebrany przy wcześniej87 szych opracowaniach poświęconych problematyce krajobrazu kulturowego Górnego Śląska. Układ tekstu poprowadzi czytelnika przez krajobrazy Górnego Śląska metodą klasycznego metaplanu. Zgodnie z przyjętą formą prezentacji próbuje odpowiedzieć na pytania jak było (refleksja), jak jest (diagnoza), jak być powinno (prognoza), dlaczego nie jest tak jak być powinno (identyfikacja czynników ograniczających) i co należy zrobić aby stało się to co być powinno (działania).
EN
Soundscape is an individual feature of a region. That is confirmed by the case of Upper Silesia, where until recently, the sonic layer was an unambiguous factor of regional identification. The evolutional cultural landscape in Upper Silesia has a relict feature. This traditional geographical-historical region is subject to radical globalization of economic and social processes, which also have their own spatial and multisensory aspect. That results in unification of landscape, including its sonic layer. The Silesian dialect is the remainder of characteristic sounds. It is regarded among the most archaic ones. Another element related to sound concerns traditional human behaviors, characteristic rituals and customs accompanied by music. Folk outfit somehow reflects the way of identity with the region or particular community. Folk music plays an important part in perception of landscape. Sounds related to crafts which were characteristic in the past are vanishing now. An important, yet less and less frequently met, element of the sonic landscape of Upper Silesia is components of industrial origins (sounds of steelworks, rolling mills and forge hammers, blast of steam in thermal power plants). All those sounds, however, are becoming more and more relict due to the transformation of the cities of the Upper Silesian region.
2
Content available Kierunki kształtowania krajobrazów dźwiękowych
75%
|
2008
|
tom nr 11
100--121
EN
Present landscape researches contain various approaches – from the geocomplex models or matrix – flake – corridors to mental landscapes (acoustic, aromatic, multisensoric, and childhood ones). According to European Landscape Convention, watchword of protection of quality and character of landscape, considered as individual distinction in identified regional features is the most important. Man should consciously influence landscape or form it so that to protect the most valuable features, parts and landscape structures. In the case of degraded landscapes recultivation, revalorization and revitalization are also needed. A landscape planning or perspective strategies for enlargement, reconstruction and forming of landscapes is also important. Four main directions of activities are pointed out in landscape planning of the European Union countries, these are: enhancing of the landscape quality in areas which are characterized by considerable improvement of its features, protection of valuable natural and landscape regions of continent, creation of new spatial solutions in postindustrial environment devastated by human impact, and reconstruction of the most valuable parts of landscape related to cultural heritage. Taking into consideration perceptive context is necessary for landscape planning. Landscape gives human complex stimuli which influence his decisions and spatial behaviors. These ones are the source of information about structure and functioning of landscape, and also the source of aesthetic experiences. Apart from visual stimuli, the sound ones play very important role in the perceptive landscape. Sound influences the quality of landscape, and forms its character. So it is important to discus planning of “soundscapes”, or sound layer of landscape; landscapes considered complexly, but specified on the basis of variability of tones. The main aim of the paper is presenting directions of the soundscape planning. Possibilities of soundscape protection were exemplified on border area of the Bug river valley, and creation, reconstruction and enhancing of soundscapes was proposed on the example of Lublin city. Results of researches conducted between 2000 and 2007 using questionnaire method and field surveys were presented. The role of sound in the landscape, interdisciplinary soundscapes studies, and acoustic designing and management has been also described. Necessity of acoustic designing activities was emphasized. Due to acoustic designing recognizing of places is easier, and their geographic and cultural identity, unique character is reinforced, landscape gets new quality. Sounds should be characterized by high quality of tone, proper time of duration, connection with environment and should be accepted by inhabitants. Consideration of informational context of sound and important role of silence is necessary. In relation to declined areas acoustic revitalization (process of improvement of human life conditions, economic activity and reconstruction of social relationships through spatial reconstruction, social-economic and cultural activity in declined districts of cities with special emphasis on new sound quality of landscape planning) is legitimate. Using the important role of sound in public spatial planning in cities and also drawing attention to natural soundscapes values is relevant. Mentioned activities are necessity of present time, dominated by noise.
EN
The development of our civilization and increasing noise pollution are strongly connected. In 2021, the Tatra National Park was visited by a record number of tourists - about 4 million 600 thousand. The previous record was broken in 2018 - then the Polish Tatra Mountains were visited by 3 million 800 thousand. people. The aim of the paper is the analysis of noise pollution and soundscape of the most popular national park in Poland - Tatra National Park. The Koscieliska Valley was selected for the study, because it is the second area in the park in terms of the number of tickets sold according to the statistics kept by the Tatra National Park. The paper presents the results of the analysis of acoustic measurements and ambisonic recordings made during four seasons using classical method and the soundscape method. In addition, psychoacoustic parameters and soundecology indicators such as: loudness, sharpness or roughness, ACI (acoustic complexity index), NDSI (normalized difference soundscape index), BIO (bioacoustic index), ADI (acoustic diversity index), AEI (acoustic evenness index) were calculated.
4
Content available Sound in landscape: the main research problems
63%
EN
At present, various initiatives related to the study of soundscapes/acoustic landscapes are developing around the world. Interdisciplinary soundscape studies were initiated in the 1970s by Raymond Murray Schafer and his World Soundscape Project research team. The goal of the present paper is to identify, from the perspective of a geographer, the key research problems related to sound in landscape. Based on the literature, the most important concepts are defined and acoustic ecology research in Poland is described. The empirical section of the paper presents the results of a questionnaire survey conducted at the beginning of 2013 among the students of UMCS in Lublin (mainly Geography and Tourism/Recreation students). The final part of the paper points out the challenges for soundscape research and focuses on the practical dimension of the survey as it reflects the social role of geography. The possibility to study the sound in landscape offers new prospects for the development of geography.
PL
Współcześnie obserwujemy na świecie rozwój inicjatyw w zakresie badań krajobrazów/pejzaży dźwiękowych (soundscape) zapoczątkowanych w latach 70. XX w przez kanadyjskiego muzykologa R.M. Schafera. Celem artykułu jest rozpoznanie, z perspektywy geografa, głównych problemów badawczych dotyczących dźwięku w krajobrazie. Na podstawie literatury zdefiniowano najważniejsze pojęcia (m.in. audiosfera, krajobraz dźwiękowy) a następnie scharakteryzowano badania ekologii akustycznej w Polsce. W studiach empirycznych przedstawiono wyniki badań ankietowych przeprowadzonych na początku 2013 r. wśród studentów UMCS w Lublinie (głównie kierunku geografia oraz turystyka i rekreacja). Na koniec wskazano wyzwania dla studiów nad dźwiękiem w krajobrazie. Zwrócono także uwagę na praktyczny wymiar przedstawionych badań, odzwierciedlający społeczną rolę geografii. Możliwość badań dźwięku w krajobrazie to nowe perspektywy rozwoju geografii.
|
|
tom R. 87, nr 7CD
513--522
PL
Podjęty w artykule temat ukierunkowany jest na zagadnienia oceny środowiska akustycznego. Za istotę problemu prowadzonych badań w tym zakresie przyjęto opracowanie sposobu oceny jakości akustycznej w środowisku zurbanizowanym. Percepcja dźwięków w takim środowisku, ze względu na występujące źródła wraz z towarzyszącymi zjawiskami, wywoływać może różne emocje wśród odbiorców. Jako wzorzec odniesienia równowagi akustycznej środowiska przyjęto ideę krajobrazu dźwiękowego dla potrzeb wyznaczenia oceny jakości akustycznej w środowisku. W niniejszym artykule podjęto próbę identyfikacji i oszacowania jakości akustycznej przy wykorzystaniu entropii informacji.
EN
The problem taken into consideration in this paper is focused on the evaluation of the acoustic environment issues. The essence of this problem is the development of a method for assessing the acoustic quality of the urban environment. The perception of sound in such an environment due to existing source along with the associated phenomena can cause different emotions among the recipients. The idea of an acoustic soundscape has been adopted as a benchmark for the assessment of environmental sustainability in terms of the sound quality. In this paper an attempt has been made to identify and assess the quality of sound by using the entropy of information.
|
|
nr 2
176-182
PL
Celem artykułu jest analiza dźwięku w nagraniach historii mówionej w trzech aspektach. W pierwszej i drugiej części przyjrzymy się temu, co wpływa na jakość nagrań audio, o co osoba nagrywająca może zadbać, aby nagranie miało jak najlepszą jakość, a co wymyka się naszej kontroli. Poruszone zostaną tu kwestie techniczne dotyczące sprzętu oraz kontroli dźwięku podczas nagrania. W trzeciej części opracowania przyjrzymy się temu, co tworzy tzw. krajobraz dźwiękowy nagrania i jakie możliwości interpretacyjne on przed nami otwiera.
EN
The work aim is to describe and reflect on the sound in the oral history recording in three aspects. First, we discuss what affects the quality of audio recordings, and what we can take care of to ensure to get best quality. It will also be discussed what escapes our control. The technical issues regarding equipment and sound control during the recording will be discussed here. In the third part of the work, we will look at what creates the so-called ‘soundscape’ of the recording and what interpretation possibilities it opens for us.
7
Content available Doliny rzeczne i ich percepcja
63%
|
2010
|
tom nr 13
167--178
PL
Doliny rzeczne są wyjątkowym elementem krajobrazu reprezentującym bogaty potencjał percepcyjny. Celem artykułu jest identyfikacja właściwości percepcyjnych krajobrazu dolin rzecznych. Na podstawie literatury scharakteryzowano percepcję rzeki jako osi doliny oraz nadrzecznej przestrzeni. Na przykładzie granicznego odcinka doliny Bugu oraz nadrzecznej przestrzeni miejskiej Łęcznej, przeanalizowano rolę rzek w kreowaniu więzi społecznych. Studia przypadków oparto na badaniach ankietowych i analizie dostępnych opracowań.
EN
The river valleys are unique elements of the landscape characterized by rich perception potential. The main aim of the paper is identification of perceptive properties of the river valleys landscape. Perception of the river as the axis of the valley and the riverside area were characterized on the basis of several bibliographic sources. The role of rivers in creation of social bonds was analysed using data for the border course of the Bug River and riverside city area of Łęczna. Case studies were based on questionnaire researches and analysis of available documents and papers.
PL
Celem artykułu jest ukazanie możliwości rozwoju turystyki dźwiękowej w obrębie nieczynnych kamieniołomów. Jako przykłady interesujących obiektów w aspekcie turystyki dźwiękowej wytypowano cztery kamieniołomy surowców węglanowych, położone w regionie świętokrzysko-lubelskim: „Kadzielnia” w Kielcach (Góry Świętokrzyskie), Kazimierz Dolny i Nasiłów (Małopolski Przełom Wisły Środkowej) oraz Wierzbica (Przedgórze Iłżeckie), charakteryzujące się odmiennym kontekstem krajobrazowym. Dodatkowo przedstawiono przykłady nieczynnych kamieniołomów: w Wielisławiu Złotoryjskim „Organy Wielisławskie” (Pogórze Kaczawskie) oraz na Górze Świętej Anny (Grzbiet Chełma – Wyżyna Śląska). Nieczynne kamieniołomy stanowią ogromny potencjał dla rozwoju turystyki dźwiękowej. Potencjał ten jest jednak słabo wykorzystywany. Zagospodarowanie kamieniołomów w aspekcie turystyki dźwiękowej ukierunkowane być powinno na wyznaczenie ścieżek spacerów dźwiękowych, budowę amfiteatrów i muzeów interaktywnych oraz organizację koncertów. Ważne jest także powiązanie walorów dźwiękowych z walorami widokowymi i urządzenie punktów widokowych umożliwiających komfort dalekiego patrzenia.
EN
The aim of the work is to present possibilities of development of soundscape tourism within closed quarries. There are four quarries of carbonate resources, situated in świętokrzysko-lubelski region, singled out as examples of the objects that are interesting in the aspect of that type of tourism. These are: “Kadzielnia” in Kielce (The Świętokrzyskie Mountains), Kazimierz Dolny and Nasiłów (The Lesser Poland Gorge of the Middle Vistula) and Wierzbica (Iłża Foreland). They are distinguished by different landscape context. Additionally, two more examples of the closed quarries are depicted: “Organy Wielisławskie” in Wielisław Złotoryjski (Kaczawa Foothills) and another one on the St. Anne Mountain (Chełm Mountain Ridge – Silesian Upland). Non-functioning quarries possess great potential for development of sound tourism, but it is not utilized sufficiently. Taking into consideration adapting quarries for purposes of soundscape tourism, there should be set some primary goals: outlining tracks of soundwalks, building amphitheatres and interactive museums as well as organizing musical concerts. Sound values ought to be bound up with scenic values, so planning and preparing beauty spots (providing extensive view) have also great significance.
|
|
tom z. 2 (8)
164--173
PL
Stosowana ilościowa ocena narażenia na hałas mieszkańców nie uwzględnia wpływu jakościowych czynników na percepcję dźwięku. Stosowane badania nad uwzględnieniem znaczenia i wpływu zróżnicowanych czynników jakościowych na percepcję dźwięku opierają się z reguły na metodach ankietowych. Nowe podejście kształtowania środowiska akustycznego zakłada uwzględnienie zobiektywizowanych cech percepcji dźwięku w połączeniu z ilościową oceną narażenia na hałas. Ważnym aspektem w nowym podejściu staje się reprezentacja subiektywnej oceny odbioru wrażeń akustycznych przez mieszkańców w sposób obiektywny. Punktem wyjścia do opracowania nowego podejścia będzie wykorzystanie idei krajobrazów dźwiękowych dla potrzeb kształtowania jakości akustycznej środowiska.
EN
Quantitative assessment of the exposure of the inhabitants to noise does not comprise the influence of qualitative factors of perception of sound. Basically, the research on qualitative aspects of noise is conducted with the use of questionnaires. New approach to designing acoustic environment assumes taking into account objectivised features of noise perception combined with quantitative assessment of exposure. The key aspect in the new approach is representation of subjective assessment of reception of acoustic impressions by the inhabitants in the objective way. The starting point for development of the new approach is the use of idea of sound landscapes for the needs of shaping the quality of acoustic environment.
10
Content available Dźwięk a sacrum w krajobrazie
63%
|
|
tom nr 21
11-22
PL
Celem artykułu jest rozpoznanie relacji dźwięku i sacrum. Głównym przedmiotem badań jest dźwięk i krajobraz dźwiękowy. Poszukiwanie badawcze zmierza do uzyskania odpowiedzi na następujące pytania: jaka jest rola dźwięku we współczesnym sacrum?, jakie dźwięki współtworzą sacrum? Studia oparto na literaturze, źródłach internetowych oraz badaniach ankietowych. Zwrócono uwagę na krajobrazy dźwiękowe związane z obrzędami religijnymi wpisanymi na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz na konflikty społeczne wynikające z obecności dźwięków religijnych w krajobrazie. W części empirycznej przedstawiono wyniki badań ankietowych traktujących o doświadczaniu sacrum w krajobrazie. Badania przeprowadzono na początku 2012 r. wśród studentów geografii oraz turystyki i rekreacji UMCS.
EN
The aim of the paper is to recognize relations between sound and sacrum. The main subject of research is sound and soundscape. Research work tends to get the answer for the following questions: what is role of sound in the present sacrum?, what sounds create sacrum? Studies are based on literature, Internet sources and a survey. The author pays a special attention to soundscapes connected with religious ceremonials that are registered on the list of The Intangible Cultural Heritage. He also investigate social conflicts which arise from presence of religious sounds in landscape. In the empirical part of the paper, the author presents results of the survey that concerns experiencing sacrum in landscape. The survey was carried out in 2012 among students of two faculties of the MCSU: Geography and Tourism and Recreation.
|
|
tom nr 1 (9)
19--25
EN
The paper presents a new approach to shaping acoustic comfort as a process of managing the acoustic environment in urbanised areas. The research in this area focuses on the psychoacoustic aspect of shaping acoustic comfort in an urban environment. This approach permits, depending on the purpose of land, not only to reduce the noise to the allowable limits but also to evaluate the acoustic quality of sounds originating in different sources. In this context, a review was performed of the research carried out on identifying soundscapes as a way of shaping acoustic comfort in the urban environment. In this paper it is suggested that the entropy method be used for the assessment of auditory sound perception. The research carried out by the author shows that linking the relationship between the quality of perceived sounds with the elements/factors which shape the acoustic environment can be used to valorise soundscapes.
PL
W artykule przedstawiono nowe podejście do kształtowania komfortu akustycznego jako procesu zarządzania środowiskiem akustycznym na terenach zurbanizowanych. Rozwijane badania w tym obszarze opierają się na uwzględnieniu psychoakustycznego aspektu kształtowania komfortu akustycznego w środowisku miejskim. Skutkiem takiego podejścia, w zależności od przeznaczenia terenu, jest nie tylko redukcja hałasu do wartości dopuszczalnych, ale ocena jakości akustycznej dźwięków pochodzących z różnych źródeł. W tym kontekście przeprowadzony został przegląd podjętych badań nad identyfikacją krajobrazów dźwiękowych jako sposobu kształtowania komfortu akustycznego w środowisku miejskim. Zaproponowano w artykule wykorzystanie metody entropii dla potrzeb oszacowania percepcji słuchowej dźwięków. Z podjętych badań własnych wynika, że powiązanie relacji jakości postrzeganych dźwięków z elementami/czynnikami kształtującymi środowisko akustyczne może zostać wykorzystane do waloryzacji krajobrazów dźwiękowych.
12
Content available Urban design and noise limitation - case study
51%
|
|
tom R.26, nr 8
4--10
EN
Noise is one of the main factors that can negatively affect human health and willingness towards living in a particular location. Over 30% of Europeans experience unwanted sound, especially in intensively urbanised areas. Ergo, the author devoted this article to present the research outcomes of an environmental study on urban acoustics. I considered a high-density residential area with a traffic node and a recreation zone. The investigation aimed at a series of on-site measurements of the real-life equivalent sound level A (LAeq) experienced daily by residents. Conclusions originate from the comparison between the researched data and reference values coming from binding European standards. They reveal areas where LAeq is fulfilled and exceeded, and measured levels correspond directly to the urban characteristics of investigated places. Thus, the article concludes with recommendations (suggestions) for architects, and urban and spatial planners aiming at noise reduction.
PL
Hałas jest jednym z głównych czynników, które mogą negatywnie wpływać na zdrowie człowieka i zniechęcić do zamieszkania w danej lokalizacji. Co więcej, obecnie ponad 30% Europejczyków doświadcza niepożądanego dźwięku, zwłaszcza na terenach intensywnie zurbanizowanych. Artykuł jest poświęcony przedstawieniu wyników badań środowiskowych dotyczących akustyki miejskiej. Badaniami objęto gęsto zaludnioną dzielnicę mieszkaniową z węzłem komunikacyjnym i strefą rekreacyjną. Ich celem było m.in. wykonanie serii pomiarów rzeczywistego równoważnego poziomu dźwięku A (LAeq) doświadczanego codziennie przez mieszkańców. Wnioski wynikają z porównania zgromadzonych danych z wartościami referencyjnymi, pochodzącymi z obowiązujących norm polskich i europejskich. Ujawniają one obszary, w których LAeq jest spełnione albo przekroczone, a zmierzone poziomy powiązano bezpośrednio z charakterystyką urbanistyczną badanych miejsc. Tym samym artykuł kończy się wskazówkami dla architektów i urbanistów dążących do redukcji hałasu.
EN
In the contemporary world, where globalization and industrialization are progressing, there are no large cities that do not generate noise. Noise is usually connected with industrial areas, airports, circulation spaces or city centres. However, it is increasingly felt in places that have previously been associated with peace and quiet, such as suburban housing estates, recreational areas, urban forests, and parks. Noise penetrates public space, robbing this landscape of silence, pleasant sounds or positive sounds. The negative impact of noise on the life processes of humans and animals is worrying. Sound quality should be treated as an element of landscape quality, therefore it should be considered in planning processes or urban space development projects. The aim of this paper is to present an analysis of the soundscape in city space and of the level of noise in Centralny Park in Olsztyn, Poland. Guidelines were also drawn up for the proper management of park space in terms of reducing noise impact, and a model (recommendation) for analysed areas was formulated. The study consisted of: - measurements of sound pressure levels (SPL) at selected points in two periods, - interviews with park users and the preparation of a mental map, - preparing a design scheme for a redesign of the park. The results confirmed the difference between SPL in the leafless and leafy period. They also showed a clear relationship between the perception of sounds and well-being in the park.
PL
We współczesnym świecie, w którym postępuje globalizacja i industrializacja, nie znajdziemy dużego miasta, które nie generowałoby hałasu. Hałas jest najczęściej związany z terenami przemysłowymi, lotniskami, przestrzeniami komunikacyjnymi czy centrami miast. Coraz częściej jest jednak odczuwalny w miejscach, które do tej pory kojarzyły się z ciszą i spokojem, takich jak osiedla podmiejskie, tereny rekreacyjne, miejskie lasy i parki. Hałas przenika przestrzeń publiczną, ograbiając ten pejzaż z ciszy, przyjemnych, pozytywnych dźwięków. Niepokojący jest negatywny wpływ hałasu na procesy życiowe ludzi i zwierząt. Jakość dźwięku należy traktować jako element jakości krajobrazu, dlatego należy ją uwzględniać w procesach planistycznych czy projektach zagospodarowania przestrzeni miejskiej. Celem artykułu jest analiza zjawiska pejzażu dźwiękowego w przestrzeni miejskiej oraz analiza poziomu hałasu w parku Centralnym w Olsztynie (Polska). Opracowano również wytyczne właściwego gospodarowania przestrzenią parkową pod kątem ograniczenia oddziaływania hałasu oraz wykonano model (rekomendację) dla analizowanego terenu. Badania obejmowały: - pomiary poziomu ciśnienia akustycznego (SPL) w wybranych punktach w dwóch okresach, - wywiad z użytkownikami parku i przygotowanie mapy mentalnej, - opracowanie wytycznych i schematu przeprojektowania parku. Wyniki potwierdzają różnicę między SPL w okresach bezlistnym i ulistnionym, pokazują również wyraźny związek między percepcją dźwięków a samopoczuciem użytkowników parku.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.