Internalizacja kosztów zewnętrznych transportu, tj. pokrywanie powodowanych przez środki transportu kosztów wypadków, zanieczyszczenia powietrza, hałasu, zatorów itd., jest konieczna dla swobodnego wyboru przewoźnika w warunkach rzeczywistego pokrycia całości kosztów. Spowoduje to zmiany w podziale zadań przewozowych (model split) dla poszczególnych środków transportu, w szczególności dla transportu samochodowego. Ponadto będzie miało istotny wpływ na gospodarkę zarówno w skali lokalnej, jak i krajowej.
EN
Currently, transport cost calculation are disregarding external cost, i.e. the cost of affecting the environment (exhaust gases, C02 emissions, noise), accidents, traffic congestion, energy consumption, the use of land for infrastructure etc. These cost amount to sever percentage points of GDP. They are estimated at ECU 250 billion per annum in EU countries and 90% of that cost is road transport. The major cost generators are accidents and congestion. All fees and charges collected from transport companies are less than insufficient to cover the external cost. Thus, these costs must be internalised, which would mean charging transportation companies for all cost incurred. Passenger and freight should be controlled not so much by regulatory mechanisms but by fiscal mechanisms. However, this would entail higher cost of the service, restructuring of workload but also improvement of the economy. The role of road transport must be diminished in relation to rail services and (inland waterway transport for cargo) and public transportation should be enhances in urban areas.
W opracowaniu omówiono najważniejsze cechy świadomości ekonomicznej i ekologicznej, a także świadomości narodowej i historycznej oraz ich rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym i tworzeniu społeczeństwa obywatelskiego. Świadomość ekonomiczna oznacza zdawanie sobie sprawy z celów prowadzenia działalności gospodarczej i zasad funkcjonowania rynku przynajmniej w takim stopniu, aby przydało się to w życiu zawodowym i gospodarstwie domowym także absolwentom szkół i uczelni niezwiązanych z ekonomią. Na tej samej zasadzie świadomość ekologiczną zdefiniowano jako zespół idei i teorii oraz powszechnie przyjętych poglądów i wyobrażeń o związku między społeczeństwem i gospodarką a przyrodą, w tym zwłaszcza o zagrożeniach dla środowiska naturalnego i potrzebie jego ochrony. Omówiono również podstawowe pojęcia i procesy gospodarcze oraz ekologiczne, a także klasyfikacje zanieczyszczeń środowiska i strat z tego powodu oraz składniki kosztów ochrony środowiska - z myślą o wykorzystaniu tych ujęć w pracach dyplomowych
EN
The paper presents the issue of economic and ecological as well as national and historic kinds of awareness and their role in social and economic development and contribution to the creation of a civil society. Economic awareness translates into realizing the goals of economic activity and the principles of functioning on the market at least to the degree that might be useful both for professional careers and everyday life, even to the graduates of schools and universities that are not related to the sphere of economy. By the same token, ecological awareness has been defined as a body of ideas and theories as well as common views on the conjunction between the society and economy and nature, and particularly on the threats and the need for natural preservation. The paper provides the basic terms and describes ecological and economic processes. It also presents the classification of environmental pollution and the ensuing losses and the costs of environmental protection envisaging the use of those concepts in BA and MA dissertations