Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Powiązania migracyjne miast średnich w konurbacji katowickiej w latach 1999–2011

100%

Runge A.

Studia Miejskie

|

2015

|

tom 18

103-118

PL

W warunkach spadku popytu na pracę następuje różnicowanie się atrakcyjności poszczególnych miast, co w konsekwencji prowadzi do reorientacji kierunków migracji. Celem artykułu jest wskazanie roli miast średniej wielkości w złożonym układzie osadniczym, jakim jest konurbacja katowicka, w świetle powiązań migracyjnych. Powiązania migracyjne rozpatrzono w oparciu o dane dotyczące odpływu migracyjnego (wymeldowania na pobyt stały). Ludność odpływająca z miast średnich konurbacji katowickiej w znacznej części (65,9% odpływu) kieruje się na obszary województwa śląskiego. Następuje przy tym wzmocnienie powiązań migracyjnych miast średnich w obrębie samej konurbacji katowickiej. Miasta średnie wykazywały silne powiązania migracyjne z miastami dużymi konurbacji. Zainicjowane zostały jednak zmiany w strukturze tych powiązań. Głównym kierunkiem odpływu migracyjnego z miast średnich wciąż pozostają Katowice, jednak wobec osłabienia rynku pracy oraz nasilania procesów suburbanizacji słabnie siła przyciągania innych miast dużych, zwłaszcza Sosnowca, Dąbrowy Górniczej i Zabrza. W największym stopniu wzrasta odpływ migrantów z miast średnich do miast małych i na obszary wiejskie, głównie powiatów będzińskiego i mikołowskiego. Miasta średnie nie stanowią dla siebie nawzajem atrakcyjnych kierunków migracji. Zaznacza się tu jedynie istotna i rosnąca rola Będzina. Zyskują na znaczeniu także Mikołów i Łaziska Górne. Natomiast Piekary Śląskie, Siemianowice Śląskie oraz Czeladź tracą swój dotąd znaczny udział w przejmowaniu migrantów z innych miast średnich.

EN

In the conditions of decreasing demand for employment, a differentiation process of attractiveness of individual towns occurs which results in reorientation of migration directions. The aim of this paper is to point out the role of medium-size towns in complex settlement system of Katowice conurbation in the light of migration relations. Migration relations were considered basing on data connected with migration outflow (permanent residence check-out). Most of population (65,9%) leaving medium-size towns of Katowice conurbation heads for the areas of Silesian Province. This process increases migration relations of medium-size towns within the Katowice conurbation itself. Medium-size towns showed strong migration relations with large towns of the conurbation. Katowice remained the main direction of migration outflow from medium-size towns. As a result of job market problems and the increase of suburbanization processes, the attractiveness of other large towns especially Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza and Zabrze decreased. The increase of migration outflow is the largest in case of emigration from medium-size towns to small towns and rural areas, especially to Będzin county and Mikołów county. Medium-size towns do not represent attractive migration directions to each other. Only Będzin shows an essential and increasing role in this process. Some increase is also visible in case of Mikołów and Łaziska Górne. On the other hand such towns as Piekary Śląskie, Siemianowice Śląskie and Czeladź are loosing their large so far contribution in overtaking migrants from other medium-size towns.

2

Proces suburbanizacji w strefie zewnętrznej konurbacji katowickiej – przykład Sławkowa

94%

Spórna T.

Konwersatorium Wiedzy o Mieście

|

2019

|

tom 32

|

nr 4

65-77

EN

The article presents spatial and demographic changes in the external zone of the Katowice conurbation – on the example of a small town Sławków. In particular spatial changes of the distribution of new single-family houses occurring in the city after 1990 were characterized. Newly built zones of single-family houses development have been defined as areas subject to residential suburbanization processes (within the city’s administrative boundaries, ‘inner’ suburbanisation). Their arrangement is characterized by specific physiognomy and an ‘island’ location in the polycentric urban region.

PL

W artykule przedstawiono zmiany przestrzenne i demograficzne w strefie zewnętrznej konurbacji katowickiej na przykładzie małego miasta Sławków. W szczególności zostały scharakteryzowane zmiany zachodzące na terenie miasta po 1990 r. w zakresie indywidualnego budownictwa mieszkaniowego. Nowe strefy zabudowy domów jednorodzinnych zostały zdefiniowane jako obszary podlegające procesom suburbanizacji rezydencjonalnej (w granicach administracyjnych miasta, tzw. suburbanizacja „wewnętrzna”. Ich rozmieszczenie odznacza się specyficzną fizjonomią oraz „wyspową” lokalizacją w policentrycznym regionie miejskim.

3

Zróżnicowanie przestrzenne sieci tramwajowej konurbacji katowickiej na tle zagospodarowania przestrzennego

84%

Mazur K.

Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG

|

2018

|

tom nr 21(2)

17--32

PL

Przedmiotem badań jest sieć tramwajowa konurbacji katowickiej. Konurbacja ta to duży policentryczny region, w którym warunki funkcjonowania komunikacji są odmienne niż w ośrodkach monocentrycznych. W artykule przyjęto założenie, że jeżeli układ przestrzenny obszaru miejskiego obsługiwanego przez sieć tramwajową jest policentryczny, to policentryczna jest też struktura sieci tramwajowej. Postawiono hipotezę, że w obrębie sieci istnieje kilka mniejszych podsieci. Predysponowane są one głównie do realizacji lokalnych potrzeb przewozowych. Skutkiem tego jest niewielki wpływ komunikacji tramwajowej na integrację pomiędzy poszczególnymi częściami konurbacji. W oparciu o czynniki historyczne i własności topologiczne sieci dokonano jej podziału na mniejsze podsieci. Zbadano zróżnicowanie podsieci pod względem infrastruktury. Dostępność do komunikacji tramwajowej zbadano z wykorzystaniem zobrazowania układu przestrzennego konurbacji bazującego na koncepcji płat–korytarz–macierz pochodzącej z ekologii krajobrazu. Wskazano obszary dobrze obsługiwane oraz wykluczone z obsługi. Przeanalizowano ofertę przewozową, zwłaszcza pod względem oferowanych połączeń pomiędzy kilkoma wydzielonymi podsieciami. Przeprowadzone badania potwierdziły hipotezę, ale wykazały, że rola komunikacji tramwajowej jest przestrzennie zróżnicowana. W niektórych jej częściach sieć dobrze integruje ważne części konurbacji, a w innych – występują tylko przewozy lokalne.

EN

The subjects of the research is tram network in Katowice conurbation. This conurbation is a big polycentric region where condition of the tram transport operation is different than in big monocentric agglomeration. The article assumes if the spatial arrangement of the conurbation is polycentric, then polycentric is also a structure of tram network. It was hypothesized that in a tram network are several smaller subnetworks. They are mostly predisposed to the implementation of local transportation needs. Therefore, tram transport has only little impact in integration between parts of conurbation. Based on historical factors and topological properties of network it was divided to smaller subnets. Subnets differ in terms of infrastructure. Accessibility to tram service was examined using landscape ecology ideas – “patch-corridor-matrix.” Areas well served and excluded from service were indicated. Analyzed was also arrangement of tram lines and frequence of courses – with emphasis on connections between another subnets. The hypothesis were confirmed, but the studies showed that the role of tramway communication is spatially diverse. Some parts of conurbation are well integrated and in another parts – trams realize only local journey.

4

Centralność i peryferyjność w badaniach rynku pracy

84%

Runge A. , Runge J.

Studia Miejskie

|

2014

|

tom 13

85-95

PL

Artykuł stanowi próbę konfrontacji koncepcji centralności i peryferyjności z zagadnieniami rynku pracy. Jeżeli bowiem rynek pracy jest składowa przestrzeni spoleczno-gospodarczej charakteryzującej sie zmiennością w czasie i w przestrzeni, to zmiany te dotyczą także rynku pracy, od poziomu lokalnego, przez regionalny, do krajowego. Celem artykułu jest wykazanie centralności i peryferyjności regionalnego rynku pracy rozpatrywanego na przykładzie konurbacji katowickiej oraz wybranych miejskich rynków pracy a także zmienności tego dualizmu w kolejnych etapach przemian owych rynków pracy. Można wskazać, ze o ile od drugiej polowy XVIII w. do okresu międzywojennego występował dośrodkowy model rynku pracy, o tyle w latach 50. i 60. XX w. na poziomie regionalnym zaznaczyły sie tendencje odśrodkowe, związane z realizacja planu regionalnego województwa (1951–1953), a w nim idei deglomeracji. Spowodowało to zróżnicowanie rozwoju rynku pracy poszczególnych miast konurbacji katowickiej, prowadząc do większej złożoności układu centrum–peryferie. Na styku obszarów centrum i peryferii pojawił sie obszar subcentrum charakteryzujący sie dynamicznym rozwojem. Dekada lat 70. charakteryzowała się wzmacnianiem rynku pracy, zwłaszcza we wschodniej części konurbacji katowickiej. Nastąpił zatem rozwój subcentrum, które składa sie z dwóch części: zachodnia tworzą górnicze miasta na zachód i południe od Gliwic, zaś na wschodzie powstał duży ośrodek pracy w Dąbrowie Górniczej oraz rozwinęło sie górnictwo węglowe w Bieruniu i Lędzinach. Transformacja gospodarcza osłabiła rozwój ośrodków północnego obrzeza konurbacji. Zarówno model regionalnego, jak i miejskich rynków pracy wskazują na zmienność układu centrum–peryferie w zakresie funkcjonowania rynku pracy.

EN

This paper is an attempt to compare the concepts of centrality and peripherity with labour market problems. If a labour market is a constituent of social-economic sphere showing spatial and temporal changes, these changes include also labour market from local level, through regional one, to national level. The aim of the paper is to show centrality and peripherity of regional labour market with special reference to Katowice conurbation and selected urban labour markets in this conurbation, and also to reveal changeability of this dualism in the succeeding stages of transformations of these labour markets. The most important feature of the regional labour market model in the area of Katowice conurbation is fact that since the 1750s to the 1930s a centripetal model of labour market occurred, whereas in the 1950s and 1960s decentralizing trends occurred connected with realization of regional plan of the Silesian Province (1951–1953) including deglomeration ideas. This caused differentiation of job market development in individual towns of Katowice conurbation leading to greater complexity of centre-peripheries system. At the contact zone of the centre and peripheries a new area of subcentre originated showing dynamic development. The decade of the 1970s intensified the labour market, especially in the eastern part of the conurbation. Further development of the subcentre took place and this area divided into two parts: the western part which is composed of coal-mine centres located west and south of Gliwice, and the eastern part including a large labour market in Dabrowa Górnicza and coal-mine centres in Bierun and Ledziny. Economic transformation of the Katowice conurbation diminished development of centres of the northern fringe of the conurbation. Both models of regional and urban labour markets indicate changeability of centre-peripheries system of labour market functioning.85-95

5

SPOŁECZNO-GOSPODARCZE ORAZ PRZESTRZENNE PRZEJAWY SUBURBANIZACJI W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM

84%

RUNGE J.

Studia Miejskie

|

2011

|

tom 3

55-65

EN

The subject of investigation is the change in dynamics and socio-economical position of cities and rural communes, creating the direct neighbourhood of Katowice and Rybnik conurbations. According to the conception of sub-urbanisation by A. Lisowski and M. Grochowski (2007) we can interpret them in categories of suburbanisation. Firstly - in the group of five features investigated were located as follows: a) the number of population, which changes can be interpreted in categories of sub-urbanisation phases, b) the number or working in market services, reflecting the basie differentiations of labour market as well as the degree of advancing in the process of economy tertialisation, c) the number of business entities, evidencing the potential of this activity sphere, d) the number of dwellings completed - as one of main measures of living conditions, and in the wider context the index of urbanisation process advancing as well e) the length of canalisation network - as in the previous case we deal here - in narrower case with the degree of the basie infrastructural needs providing, while in the wider - with indirect measure of urbanisation. The inerease in the length of canalisationnetwork in the surroundings of individual cities or settlement complexes can point at the direction and intensity of sub-urbanisation process. Secondly - the thesis of temporal-spatial conformability of socio-economical transformations does not find arguments here. The size of area, different degree of hitherto existing management, features of functional structure are some of basie conditions influencing slightly other directions of transformations in direct neighbourhood of complicated settlement patterns. The situation looks similar in the case of Katowice and Rybnik conurbations. Demographic and economic-infrastructural characteristics show other maxima within the rangę of changes dynamics. Thus, both of considered settlement patterns should be treated slightly differently, and only in the part similarly to each other. It most of all results from the nearest neighbourhood and simultaneously with permanently advancing process of development of transitional zonę between them.

PL

Przedmiotem badania są zmiany w dynamice oraz w pozycji społeczno-gospodarczej miast i gmin wiejskich tworzących bezpośrednie otoczenie konurbacji katowickiej oraz rybnickiej. Zgodnie z koncepcją suburbanizacji A. Lisowskiego i M. Grochowskiego (2007), możemy je interpretować w kategoriach suburbanizacji.

6

Sieć kolejowa jako wyznacznik krajobrazów historyczno-kulturowych w obszarach przemysłowych

67%

Soczówka A.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2019

|

tom nr 41 (1)

167--184

PL

Artykuł stanowi uzupełnienie badań w zakresie wyodrębnienia krajobrazów kulturowych Polski. Do badań wybrano 5 przemysłowych i zurbanizowanych regionów historyczno-kulturowych Polski południowej. Historycznie obszar badań należał do 3 państw. Styk układów przemysłowych i osadniczych przyczynił się do intensywnego rozwoju kolei na tym obszarze. Kolej nie wpasowuje się w granice wyznaczonych regionów, a z racji istotnej roli kolei w rozwoju i funkcjonowaniu tego obszaru, tej rozbieżności nie należy pomijać. Stworzono bazę linii kolejowych funkcjonujących w 1989 r. i 2019 r., przyporządkowując linie lub ich fragmenty do poszczególnych regionów i na jej podstawie dokonano analiz. Badania dowiodły, że na tym obszarze zatarły się różnice w stopniu rozwoju sieci kolejowej pomiędzy dawnymi państwami, a region historyczno-kulturowy konurbacja katowicka należałoby rozdzielić na dwa podregiony: konurbację katowicką i konurbację Rybnicką.

EN

This article is a supplement to research in the field of identifying the cultural landscapes of Poland. Five industrial and urbanized historical-cultural regions of southern Poland were selected for the study. Historically, the research area covered three countries. The interface between industrial and settlement systems contributed to the intensive development of railways in this area. The railway does not fit into the boundaries of the designated regions and, due to the important role of the railway in the development and functioning of this area, this divergence should not be overlooked. A database of railway lines operating in 1989 and 2019 was created, assigning lines or their fragments to individual regions. Based on this, analyses were made. Studies have shown that in this area the differences in the degree of development of the railway network between former countries have blurred, and the historical-cultural region of the Katowice conurbation should be divided into two subregions: the Katowice conurbation and the Rybnik conurbation.