Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11 stycznia 2024 r., sygn. akt K 23/23

100%

Młynarska-Sobaczewska A.

|

nr 2(78)

271-278

PL

Komentarz dotyczy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11 stycznia 2024 r., w którym Trybunał dokonał samoistnej kontroli i uznania za niekonstytucyjny przepisu ustawy o Trybunale Stanu z powodu szczególnej wykładni pominięcia prawodawczego. W tekście wskazane są zarzuty wobec takiego rozstrzygnięcia oraz zarysowane konsekwencje tego rodzaju odstępstwa od zasady skargowości.

EN

The commentary concerns the judgment of the Constitutional Tribunal of January 11, 2024, in which the Tribunal performed a self-consistent review and declared as unconstitutional a provision of the Law on the State Tribunal due to a particular interpretation of a legislative omission. The text indicates the objections to such a ruling and outlines the consequences of such a departure from the principle of accusatorial procedure.

2

Kontrola konstytucyjności w polskim prawie – między systemem common law a systemem kontynentalnym

100%

Koniecko M.

|

nr 2

397-429

EN

In the doctrine of Polish constitutional law and in the jurisprudence, there has been a dispute for many years as to whether common and administrative courts are entitled to examine, in the course of adjudication, the compliance of regulations with the Constitution. A negative answer to this question would lead to the conclusion that the only body authorised to do so is the Constitutional Tribunal. This issue is connected to the system of state bodies, their systemic position and the competencies ascribed to them. Furthermore, the adoption of the view that the judiciary is authorised to control the normative compliance of acts of a lower order, would result in a more frequent application of that act in practice, which would undoubtedly correspond to the principle of supremacy and direct applicability of the Constitution. The Constitution would thus be applied not only in the relations between the organs of public authority and the organs and citizens, but also in the horizontal relations, between the subjects of private law. The aim of this paper was to analyse and systematise the presented views concerning the admissibility of the application of diffused control in Polish law, and to answer the question, which of the positions should be upheld. For this purpose it has become necessary to explain such notions as the constitution, compliance with the constitution, as well as to present the characteristics of different types and models of constitutionality control. It turned out to be particularly important here to review not only the views of representatives of the doctrine, but also, and even primarily, the positions of representatives of the judiciary, including both courts and tribunals, as those most interested in clarifying this issue.

PL

W doktrynie polskiego prawa konstytucyjnego i w orzecznictwie przez wiele lat panował spór co do tego, czy sądy powszechne i administracyjne, uprawnione są do badania w toku orzekania zgodności przepisów z Konstytucją. Negatywna odpowiedź na to pytanie prowadziłaby do wniosku, iż jedynym uprawnionym do tego organem, pozostaje Trybunał Konstytucyjny. Zagadnienie to wiąże się z ustrojem organów państwowych, ich pozycją ustrojową oraz przypisanymi im kompetencjami. Co więcej, przyjęcie poglądu, iż sądownictwo jest uprawnione do kontroli zgodności normatywnej aktów niższego rzędu, skutkowałoby częstszym stosowaniem tego aktu w praktyce, co odpowiadałoby niewątpliwie zasadzie nadrzędności i bezpośredniej stosowalności Konstytucji. Konstytucja byłaby w ten sposób stosowana nie tylko w relacjach między organami władzy publicznej oraz organami a obywatelami, ale także w stosunkach horyzontalnych, między podmiotami prawa prywatnego. Celem pracy pozostawało dokonanie analizy i systematyki prezentowanych poglądów w zakresie dopuszczalności w polskim prawie stosowania kontroli rozproszonej oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, któremu ze stanowisk należy przyznać słuszność. W tym celu konieczne stało się wyjaśnienie takich pojęć jak Konstytucja, zgodność z Konstytucją, a także przedstawienie charakterystyki różnych rodzajów i modeli kontroli konstytucyjności. Szczególnie istotne okazało się tu dokonanie przeglądu nie tylko poglądów przedstawicieli doktryny, ale także, a nawet przede wszystkim, stanowisk przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości, w tym zarówno sądów, jak i trybunałów, jako najbardziej zainteresowanych w wyjaśnieniu tej kwestii.

3

Nauka o dobru prawnym i jej rola w badaniu konstytucyjności regulacji prawa karnego

84%

Filipczak M.

|

tom 102

23-36

PL

W opracowaniu podjęto tematykę zastosowania nauki o dobru prawnym jako narzędzia kontroli zgodności z konstytucją regulacji o charakterze prawnokarnym. Omówiono pojęcie dobra prawnego, które wyznacza zarówno granice zewnętrzne prawa karnego, jak i granice wewnętrzne prawa karnego. Wyjaśniono, że dobro prawne powinno być rozumiane jako wartość społeczna, czyli jak interes. Podjęto również polemikę ze źle rozumianym prawem karnym interesu. Przytoczono nurt tzw. transpozytywnej nauki o dobru prawnym, która wiąże termin dobra prawnego z konstytucją. Z teoretycznego punktu widzenia podniesiono problem tzw. kryterialnej nierozstrzygalności w prawie karnym. Jako konkluzję wskazano, że art. 31 ust. 3 Konstytucji RP powinien być interpretowany w kontekście nauki o dobru prawnym.

EN

The issue of this paper is a using of theory of legal good as a tool for constitutional control in criminal law. It discussed a concept of legal good, which designates both the external borders of the criminal law and internal borders of the criminal law. It was explained that the legal good ought to be understand as social value, which means as interest. It was in dispute over a incorrectly understanding of a interest criminal law. It quoted a transpositive theory of the legal good, which assume a connection between the legal good and Constitution. With regards to theoretical point of view, in this paper was raised a criterion undecidable problem in the criminal law. In conclusion was said that art. 31 passage 3 Constitution RP ought to be interpreted in context of the theory of legal good.

4

Stosowanie prawa a kontrola jego konstytucyjności (zdania odrębne Profesora Leona Kieresa do wyroków Trybunału Konstytucyjnego)

84%

Piszcz A.

|

tom 114

195-205

EN

This article provides readers with information relating to dissenting opinions fi led by Prof. Leon Kieres regarding the judgments of the Constitutional Tribunal. The intention of the author is to present Professor’s views on the application of law in various contexts. Therefore, separate subsections present a review of his ideas on the following topics: the application of law and the ability to complain to the Constitutional Tribunal, the incorrect application of law/ignorance of law and the assessment of constitutionality, the application of the unconstitutional law and the need for control, the future practice of applying the law and its constitutionality.

5

Uprawnienia hamujące Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wobec legislatywy w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku

84%

Ścibor W.

|

2023

|

tom 18

|

nr 20 (1)

195-206

EN

The article aims to analyze the position of the head of state and his powers of an inhibitory nature against the legislature. The paper presents the conditions for the President of the Republic of Poland to use the mechanism of shortening the term of parliament, filing a legislative veto and applying to the Constitutional Court for a preventive constitutionality review. The article analyzes the powers that the President has vis-à-vis the legislature and the actions it takes, as well as his role as an arbiter in a crisis situation in the chambers of parliament. The rationale and limitations on the use of inhibitory powers by the head of state against the legislature are discussed. In drafting this article, the dogmatic-legal method was used to analyze the effectiveness of the post-1997 application of the powers vested in the President against the legislature.

PL

Artykuł ma na celu analizę pozycji głowy państwa i jego uprawnień o charakterze hamującym wobec legislatywy. W pracy przedstawione zostały warunki skorzystania przez Prezydenta RP z mechanizmu skrócenia kadencji parlamentu, zgłoszenia weta ustawodawczego oraz zwrócenia się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o przeprowadzenie prewencyjnej kontroli konstytucyjności. W artykule dokonana została analiza uprawnień, które posiada Prezydent wobec władzy ustawodawczej i podejmowanych przez nią działań, a także jego roli arbitra w sytuacji kryzysu w izbach parlamentu. Omówione zostały przesłanki oraz ograniczenia dotyczące stosowania przez głowę państwa uprawnień hamujących wobec legislatywy. Podczas sporządzenia niniejszego artykułu wykorzystano metodę dogmatyczno-prawną celem przeprowadzenia analizy skuteczności stosowania po 1997 r. przysługujących Prezydentowi kompetencji wobec władzy ustawodawczej.

6

The Constitutional Court of Kosovo - Introductory Remarks

84%

Nowak K.

|

2020

|

nr 6 (58)

497-510

EN

On February 17, 2008, Kosovo declared independence. Over twelve years after the adoption of the Declaration of Independence, the issue of universal, international acknowledgment of Kosovo still has not been resolved. The foundation for the establishment of the Republic of Kosovo was international society, which created the legal framework for the future statehood of Kosovo. The problem of the functioning of the constitutional judiciary was one of the key issues during the creation of the basic law of the Republic of Kosovo. This article s to analyze the constitutional position of the Constitutional Court of the Republic of Kosovo in the state system established under the Constitution of 2008. It presents the composition of the Court, its competence, and principles of organization and functioning. The solution applied in the Kosovo basic law fits into the broadly understood model of the European constitutional judiciary.

PL

W dniu 17 lutego 2008 r. Kosowo ogłosiło niepodległość. Ponad dwanaście lat po uchwaleniu Deklaracji niepodległości kwestia powszechnego, międzynarodowego uznania Kosowa nadal nie została rozstrzygnięta. Fundamentem powstania Republiki Kosowa była społeczność międzynarodowa, która stworzyła ramy prawne przyszłej państwowości Kosowa. Problem funkcjonowania sądownictwa konstytucyjnego był jednym z kluczowych podczas prac nad powstaniem ustawy zasadniczej Republiki Kosowa. Niniejszy artykuł stanowi próbę analizy pozycji ustrojowej Sądu Konstytucyjnego Republiki Kosowa w systemie państwowym ukształtowanym pod rządami Konstytucji z 2008 r. Przedstawia skład Sądu, jego kompetencje oraz zasady organizacji i funkcjonowania. Rozwiązanie przyjęte w kosowskiej ustawie zasadniczej wpisują się w szeroko rozumiany model europejskiego sądownictwa konstytucyjnego.

7

Missed Constitutional Moments and Real Constitutional Conflicts in Hungary 1989 v. 2011

84%

Szabó Z.

|

nr 6(70)

477-486

PL

Niniejszy artykuł, analizując przykład węgierski, dowodzi, że cena jest wysoka, jeśli przeoczono konstytucyjny moment przyjęcia konstytucji opartej na szerokim kompromisie społecznym. Proces tworzenia konstytucji może wtedy zostać zakończony albo przez sądy aktywistów, albo przez aktywistyczne siły polityczne. Węgry doświadczyły dwóch poważnych reform konstytucyjnych, przy czym obu brakowało konsensualnego rozmachu konstytucyjnego. Pierwszą transformację w latach 1989–1990, która zastąpiła socjalistyczny ustrój autorytarny demokracją, dokonały elity polityczne, pozbawione legitymacji demokratycznej, zachowujące formalne ramy prawne socjalistycznej konstytucji. Druga reforma z 2011 r. przyniosła formalnie nową konstytucję (Ustawę Zasadniczą Węgier), zainicjowaną i przyjętą wyłącznie przez partię rządzącą (FIDESZ) większością konstytucyjną, bez konsensusu. Trybunał Konstytucyjny za każdym razem próbował odgrywać aktywną, naprawczą rolę w stosunku do konstytucji.

EN

This paper, examining the Hungarian example argues that that the price is high if a constitutional moment to adopt a constitution based on wide societal compromise has been missed. The constitution-making process might then be completed either by activist courts or by activist political forces. Hungary experienced two major constitutional reforms, both missing a consensual constitutional momentum. The first transformation in 1989–90, which replaced the socialist authoritarian system by democracy, was brought about by political elites, lacking democratic legitimacy, keeping the formal legal framework of the socialist constitution. The second reform in 2011 brought a formally new constitution (Fundamental Law of Hungary), initiated and adopted solely by the governing party (FIDESZ) with a constitutional majority, without consensus. The Constitutional Court both times attempted to play an active, corrective role in the aftermath of the constitution-making.

8

Poszukiwanie podstaw prawnych roszczeń odszkodowawczych przedsiębiorców za szkody spowodowane ograniczeniami działalności gospodarczej w celu zwalczania Covid-19 – część II

51%

Papis W.

|

nr XXI

155-172

EN

In the second part of the article, the author discusses the procedure for recognizing normative acts as unconstitutional - which is the basis for claiming compensation from the state treasury for damages caused by the application of these unconstitutional normative acts and regulations based on the provisions of substantive civil law. When analyzing the content of the regulations regarding the COVID-19 epidemic, the author reviews the regulations that raise doubts in the doctrine as to their constitutionality. He also notes the inconsistency of these provisions with the legal system. Finally, the problem of possible compensation of the state treasury for damages caused by the legal activities of public authorities is discussed.

PL

W drugiej części artykułu autor omawia procedurę uznawania aktów normatywnych za niekonstytucyjne – co stanowi podstawę do dochodzenia odszkodowania od Skarbu Państwa za szkody spowodowane przez stosowanie tych niekonstytucyjnych aktów normatywnych i przepisów w oparciu o przepisy materialnego prawa cywilnego. Analizując materię przepisów dotyczących epidemii COVID-19, autor dokonuje przeglądu przepisów budzących wątpliwości w doktrynie co do ich konstytucyjności. Zauważa również niespójność tych przepisów z systemem prawa. Na koniec poruszony zostaje problem ewentualnych odszkodowań Skarbu Państwa za szkody spowodowane legalnym działaniem organów publicznych.