Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Geneza i ewolucja konstytucjonalizmu kazachstańskiego

100%

Szymanek J.

|

2014

|

tom 33

397-418

PL

Artykuł prezentuje narodziny ustroju Kazachstanu. Państwo to ma wyjątkowo długie i bogate doświadczenia konstytucyjne. Trzeba jednak pamiętać, że samo pojęcie państwa w społeczeństwach plemiennych jest przenoszeniem na grunt Azji pojęć europejskich. Tradycyjną postać chanatu trudno jest przecież postrzegać we współczesnych kategoriach państwa. Niemniej historiografia Kazachstanu mocno odwołuje się do najdawniejszych przejawów państwowości, czasami próbując nawet jej szukać trochę „na wyrost”, co z pewnością jest sposobem budowania tożsamości państwowej, a co w przypadku stosunkowo nowych i młodych organizmów państwowych jest rzeczą niebagatelną, a przez to także i na swój sposób oczywistą. W ewolucji konstytucjonalizmu kazachskiego wskazuje się najczęściej trzy zasadnicze etapy. Etap pierwszy to okres poprzedzający powstanie Związku Radzieckiego. Jest on mocno akcentowany, głównie po to aby udowodnić, że na terenach Kazachstanu państwo było strukturą wcześniejszą aniżeli państwowość kojarzona ze Związkiem Radzieckim. Drugi etap w rozwoju Kazachstanu to okres radziecki. Okres ten miał zasadnicze konsekwencje dla państwa. W tym okresie pojawiła się bowiem pierwsze prawdziwa konstytucja Kazachstanu. Schyłek tego okresu przesądził z kolei o współczesnym Kazachstanie jako niepodległym państwie. Stąd trzecim i ostatnim etapem w historii konstytucjonalizmu Kazachstanu jest etap tzw. konstytucjonalizmu niepodległego.

EN

The article presents the birth of the political system of Kazakhstan. This state has a very long and rich experiences constitutional. But keep in mind that the concept of the state in tribal societies is moving on the ground Asia European concepts. The traditional form of the Khanate, it is difficult yet seen in modern terms the state. However, the historiography of Kazakhstan strongly refers to the ancient manifestations of statehood, sometimes even trying to look a little "over the top", which certainly is a way of building a national identity and, in the case of a relatively new and young state organisms it is trivial, and thus also your way clear. In the evolution of constitutionalism Kazakh usually indicates three fundamental stages. The first stage is the period preceding the rise of the Soviet Union. It is strongly emphasized, mainly to prove that the open structure of the Kazakh state was earlier than the state associated with the Soviet Union. The second stage in the development of Kazakhstan is the Soviet period. This period had fundamental consequences for the state. During this period appeared as the first real constitution of Kazakhstan. The end of this period sealed the turn of the modern Kazakhstan as an independent country. Hence, the third and final stage in the history of constitutionalism Kazakhstan step is called. constitutionalism independent.

2

Kilka uwag na temat powstawania i charakteru konstytucyjnych ustrojów prawnopolitycznych byłego Trzeciego Świata

84%

Ławniczak A.

|

tom 120

|

nr Tom 1

187 - 201

PL

Sformalizowany konstytucjonalizm ogarnął prawie cały glob, a zatem także państwa byłego Trzeciego Świata. Weszły one na drogę wymoszczoną przez twórców Ustawy Zasadniczej USA. Najpierw wkroczyły na nią latynoamerykańskie państwowości oraz będąca „afrykańską kopią” Stanów Zjednoczonych Liberia. Następnie do tego grona dołączyły zdekolonizowane państwa Czarnego Lądu, Azja wraz z Chinami i Indiami oraz Oceania. Szczególny obszar „biednego Południa” konstytuują islamskie kraje, w których wciąż jeszcze najważniejsze prawo dyktuje Koran. W większości wypadków mamy do czynienia z ubraną w konstytucyjną szatę monokracją, będącą pierwotnym czy też naturalnym ustrojem tworzonej przez ludzi wspólnoty politycznej, i trudno oczekiwać, żeby ten stan rzeczy uległ zmianie, skoro konstytucjonalizm oraz liberalne ludowładztwo przestały się rozwijać.

EN

Formalised constitutionalism actually is present in almost the whole World, as is also the case in the states of the former Third World. They march in the way indicated by the creators of the Anglo-Saxon Constitution in Philadelphia — initially the statehoods of Latin America and Liberia as “African America”. Later constitutionalism conquered Asia, with China and India, as well as Oceania. The specific sphere of the “poor South” constitutes Islamic countries, where persistently the main law is based on the Koran. In most cases we observe a formally constitutionalised monocracy, which is the natural form of political community. Over the next years it is likely that this situation will be similar, because constitutionalism and liberal democracy are in the phase of decadence.

3

Pojęcie i systematyka konstytucjonalizmu cyfrowego

84%

Milczarek E.

|

nr 1(77)

195-208

PL

Konstytucjonalizm cyfrowy jako nurt badań odnosi się do adaptacji zasad konstytucyjnych i instytucji do nowych wyzwań i możliwości wynikających z cyfrowej rewolucji. Ich celem jest zapewnienie ochrony praw podstawowych, równowagi sił oraz ochrony obecnej hierarchii systemu wartości, wyrażonej w konstytucji, przed ich naruszeniem spowodowanym technologią cyfrową. Mimo znaczących implikacji społecznych badania nad tym zjawiskiem są ograniczone i wybiórcze. Celem artykułu jest systematyzacja ram teoretycznych wokół koncepcji konstytucjonalizmu cyfrowego. Autorka dokonuje przeglądu występujących w literaturze definicji pojęcia konstytucjonalizmu cyfrowego oraz dokonuje uporządkowania przedmiotu prowadzonych badań. Przedstawiona została również analiza porównawcza aktualnych kierunków rozwoju konstytucjonalizmu cyfrowego oraz zidentyfikowano jej poszczególne nurty. Efektem rozważań jest uporządkowanie dyskusji dogmatycznoprawnej dotyczącej tytułowego zagadnienia.

EN

Digital constitutionalism as a research trend refers to the adaptation of constitutional principles and institutions to new challenges and opportunities resulting from the digital revolution. Their purpose is to ensure the protection of fundamental rights, the balance of power and the protection of the current hierarchy of the system of values against their infringement caused by digital technology. Despite significant social implications, research on this phenomenon is limited and selective. The aim of the article is to systematize the theoretical framework around the concept of digital constitutionalism. The author reviews the definitions of the concept of digital constitutionalism found in the literature and organizes the subject of the research. A comparative analysis of the current directions of development of digital constitutionalism has also been presented and its individual trends have been identified. The effect of the considerations is to organize the dogmatic and legal discussion regarding the topic issue.

4

Akt o Formie rządów z 1919 roku – pierwsza konstytucja niepodległej Finlandii

84%

Michalski D.

|

2016

|

tom 19

245-254

EN

The study is an attempt to describe and analyse the first constitutional act of independent Finland. The Constitution Act of 1919 defined the Finnish political system. Although it was an object of ideological arguments (monarchist vs. republican tradition), its provisions, and especially the strong position of the president as an executive power with legislative competences, resulted from a compromise. Despite that, the classical division into three powers was introduced into the Finnish political and legal system. The act was not ideal, yet at that stage in the history of Finland it was an expected result of a compromise with strong constitutional foundation for the political and legal progress of a developing country.

PL

W studium podjęto się próby przedstawienia i zbadania pierwszego aktu o charakterze konstytucyjnym wydanego w niepodległej Finlandii: Aktu o Formie rządów z 1919 r. Dokument przede wszystkim jednoznacznie zdefiniował formę rządów, która wcześniej była przedmiotem licznych sporów ideologicznych (tradycje monarchistyczne contra idee republikańskie), co doprowadziło nawet do wybuchu wojny domowej. Osiągając kompromis, do fińskiego porządku prawnego wprowadzono urząd prezydenta z silną władzą wykonawczą i licznymi kompetencjami ustawodawczymi, wybieranego w pośrednich wyborach powszechnych. Rzeczywista pozycja ustrojowa prezydenta została zatem bardzo silnie ugruntowana. Pomimo tego, w fińskim systemie konstytucyjnym zastosowano klasyczny trójpodział władzy (legislatywa nie została unormowana w badanym akcie). Akt o Formie rządów z 1919 r. był na ówczesnym etapie rozwoju fińskiej państwowości dokumentem niezbędnym i wyczekiwanym. Nie była to ustawa doskonała, ale przepisy w niej zawarte, dzięki kompromisowemu charakterowi, umożliwiły dalszy rozwój fińskiego państwa oparty na solidnych fundamentach ustrojowych.

5

Ewolucja prawa konstytucyjnego na Białorusi od 1991 roku: kontekst historyczny

84%

Slavina H.

|

tom 31

79-100

EN

The publication introduces the reader to issues related to the process of changes in the structure of the Belarusian Fundamental Law – the Constitution. According to the general principle, it was to be the most important legal act, shaping and influencing to the greatest extent practically all legislative areas related to the functioning of the state. In addition to the Constitution of the Republic of Belarus with the amendments and supplements adopted by the republican referendum of 24 November 1996, of 17 October 2004 and of 27 February 2022, the general legal shape is also influenced by normative acts of a constitutional nature and those resulting from the practice of the Constitutional Court. The purpose of the article is to present the transformation of the Belarusian Constitution after 1991, its relation to the period of Soviet constitutionalism and its place in the constitutional system of the Union State. The article focuses on the evolution of the norms of the Belarusian Constitution, shaped after the declaration of the sovereignty of the Belarusian state and after the collapse of the Union of Soviet Socialist Republics, from the point of view of legal history as an academic discipline.

PL

Publikacja przybliża czytelnikowi zagadnienia związane z procesem zmian w strukturze białoruskiej ustawy zasadniczej – Konstytucji. W myśl generalnej zasady, stanowić miała ona najważniejszy akt prawny, w największej mierze kształtujący i oddziałujący na właściwie wszystkie dziedziny legislacyjne, związane z funkcjonowaniem państwa. Na ogólny kształt prawny, poza Konstytucją Republiki Białorusi ze zmianami i uzupełnieniami, przyjętymi przez referendum republikańskie z dnia 24 listopada 1996 roku, z dnia 17 października 2004 roku i z dnia 27 lutego 2022 roku, wpływają także akty normatywne o charakterze konstytucyjnym oraz te będące rezultatem praktyki stosowanej przez Sąd Konstytucyjny. Celem artykułu jest przedstawienie przemian konstytucji białoruskiej po 1991 r., jej związku z okresem konstytucjonalizmu radzieckiego oraz miejsca w systemie konstytucyjnym Państwa Związkowego. Artykuł koncentruje się na ewolucji norm konstytucji białoruskiej, ukształtowanych po ogłoszeniu suwerenności państwa białoruskiego i po rozpadzie Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich z punktu widzenia historii prawa jako dziedziny naukowej.

6

Suwerenność ludu w myśli politycznej lewellerów

84%

Chmielewska L.

|

nr 5(69)

191-201

PL

Prawo natury, uprawnienia naturalne i teoria zgody tworzyły język suwerenności ludu, do którego odwoływali się obrońcy Parlamentu, wśród nich także lewellerzy, podczas angielskiej wojny domowej w pierwszej poł. XVII w. Celem artykułu jest pokazanie, w czym lewellerzy odróżniali się, jeśli chodzi o ideę suwerenności ludu, od teoretyków obrońców Parlamentu? Różnice te dotyczyły przede wszystkim rozumienia pojęcia ludu oraz uprawnień naturalnych, co miało związek z celami politycznymi lewellerów. W ostrym sporze politycznym, jakim był konflikt pomiędzy królem a Parlamentem, zwolennicy tego ostatniego odwoływali się do idei suwerenności ludu, by uzasadnić racje Parlamentu, lewellerzy natomiast czynili to, by obronić lud przed Parlamentem. W tym celu stworzyli indywidualistyczno-kontraktualistyczną koncepcję suwerenności ludu. Artykuł przybliża tę koncepcję.

EN

Natural law, natural rights, and consent theory formed the language of popular sovereignty, to which appealed Parliament’s defenders and the Levellers during the English Civil War in the first half of the 17th century. The aim of the article is to reveal how the Levellers differed from the Parliament’s theorists in terms of the idea of popular sovereignty. These differences concerned primarily the understanding of the people and natural rights concepts, which was related to the political goals of the Levellers. In the political dispute that was the conflict between the king and Parliament, supporters of the latter appealed to the idea of popular sovereignty to justify Parliament’s activities, while the Levellers did so to defend the people from Parliament. To this end, they created an individualistic and contractualistic concept of popular sovereignty. The article presents this concept.

7

Źródła finlandzkiego prawa konstytucyjnego 1919–2000

84%

Michalski D.

|

nr 1

127-139

EN

For 100 years of Finland's independence, its constitutional system was characterized by sustainability, and all changes took the form of an evolution rather than a revolution. Its stability is also evidenced by the fact that the first legal acts constituting the basis for the functioning of the system were in force for over 80 years of “the first constitutional period". Adopted in the interwar period (1919–1928), they survived the Second World War as well as the significant political changes in the post-war period. A new, uniform basic law came into force in 2000. However, in a sense, it was a synthesis of the evolution of the state system as its adoption did not have the character of a breakthrough, but it rather gave order to all the amendments that had been adopted previously. Even the most far-reaching changes, such as the strengthening of parliamentarism by shifting the centre of gravity of power from the president by weakening his position in favour of the parliament, were widely expected and accepted. Thus, the “second constitutional period” in the history of the Finnish system began.

PL

Przez 100 lat niepodległości Finlandii jej ustrój konstytucyjny charakteryzował się zrównoważeniem, a wszelkie zmiany miały postać bardziej ewolucji niż rewolucji. O jego stabilności świadczy też fakt, że pierwsze akty prawne stanowiące podstawy funkcjonowania ustroju obowiązywały przez ponad 80 lat „pierwszego okresu konstytucyjnego”. Uchwalone w okresie międzywojennym (w latach 1919–1928), przetrwały II wojnę światową, a także istotne przemiany polityczne w okresie powojennym. Dopiero w 2000 r. weszła w życie nowa, jednolita ustawa zasadnicza będąca jednak w pewnym sensie syntezą ewolucji ustroju państwa, bowiem jej przyjęcie nie miało charakteru przełomowego, a bardziej porządkujący wszystkie dotychczas przyjęte nowelizacje. Nawet najdalej idące zmiany, jak chociażby wzmocnienie parlamentaryzmu poprzez przesunięcie punktu ciężkości władzy z prezydenta, osłabiając jego pozycję, na rzecz parlamentu, były zmianami powszechnie oczekiwanymi i akceptowanymi. Tym samym rozpoczęto „drugi okres konstytucyjny” w historii ustroju Finlandii.

8

Piotr Winczorek – badacz, nauczyciel i przyjaciel

67%

Stawecki T.

|

nr 1(30)

8-16

EN

This article was written to commemorate Professor Piotr Winczorek, who passed away on 9 February 2015. He was associated with the Faculty of Law and Administration of the University of Warsaw for over 50 years. However, the article focuses on three dimensions of Professor’s academic activity: those of a researcher, teacher and friend. Piotr Winczorek’s scientific interests evolved. Initially, he studied the functioning of political parties, especially in Poland during the communist regime. In this context, he tried to study various forms of social and political pluralism. In the 1980s, Piotr Winczorek concentrated on the issues of legal theory, developing his own approach to legal realism. After 1989, Professor focused on issues of public law, especially on axiological assumptions and the practice of constitutionalism, particularly the primacy of the constitution in the legal order, the rule of law, the separation of powers, and equality before the law. Piotr Winczorek was also an extraordinary teacher. He conducted classes with students, initiated new subjects and new curricula. He wrote several textbooks and coursebooks for students, including the textbook Introduction to Jurisprudence, which had 14 editions published over the past 30 years. Professor was also known for his many articles and commentaries on constitutional issues. For his younger colleagues, Piotr Winczorek was a true friend. He would invite them on a daily basis to cooperate, do joint research, and publish together. He also showed great civil courage in defending us against bureaucratic or political attacks. His honesty and wisdom is still remembered well beyond the walls of the University of Warsaw.

PL

Przedstawiony artykuł został napisany, aby upamiętnić Profesora Piotra Winczorka, który zmarł 9 lutego 2015 r. Był on związany z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego przez ponad 50 lat. Artykuł skupia się jednak na trzech wymiarach aktywności akademickiej Profesora: badacza, nauczyciela i przyjaciela. Zainteresowania naukowe Piotra Winczorka ewoluowały. Początkowo badał funkcjonowanie partii politycznych zwłaszcza w Polsce w czasach systemu komunistycznego. Starał się przy tym badać różne postacie pluralizmu społecznego i politycznego. W latach 1980-tych Piotr Winczorek skoncentrował się na zagadnieniach teorii prawa, rozwijając własne ujęcie realizmu prawniczego. Po 1989 r. Profesor skupił się na zagadnieniach prawa publicznego, szczególnie na założeniach aksjologicznych i praktyce konstytucjonalizmu, zwłaszcza prymacie konstytucji w porządku prawnym, praworządności, podziale władz oraz równości wobec prawa. Piotr Winczorek był też niezwykłym nauczycielem. Prowadził zajęcia ze studentami, inicjował nowe przedmioty i nowe programy nauczania. Napisał kilka podręczników i skryptów dla studentów, w tym podręcznik ze wstępu do prawoznawstwa, który w ciągi 30 lat opublikowano w 14 wydaniach. Profesor znany był również dzięki opublikowaniu wielu artykułów i komentarzy na tematy konstytucyjne. Dla koleżanek i kolegów Piotr Winczorek był prawdziwym przyjacielem. Zapraszał młodych do codziennej współpracy, wspólnych badań naukowych i publikacji. Wykazywał się też wielką odwagą cywilną, gdy bronił nas przed atakami biurokratycznymi lub politycznymi. Jego uczciwość i mądrość została zapamiętana nie tylko na Uniwersytecie Warszawskim.