Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Na styku kultur. Wizja Europy w muzeum Kultur Europejskich w berlinie

100%

Oleszkiewicz M.

Zbiór Wiadomości do Antropologii Muzealnej

|

2017

|

nr 4

PL

Tekst koncentruje się głównie na ekspozycji stałej Muzeum Kultur Europejskich w Berlinie zatytułowanej Kontakty kulturowe. Żyjąc w Europie. Opis wystawy jest próbą przybliżenia wizji Europy pracowników Muzeum Kultur Europejskich dającej się odczytać w strukturze wystawy, doborze eksponatów oraz środków wystawienniczych. Europa pokazana jest poprzez kontakty i procesy zachodzące na styku kultur, które w przeszłości kształtowały kultury regionów, państw i narodów a współcześnie mogą określać, ale też stawiać pytania o tożsamość europejską. Wizja Europy w Muzeum Kultur Europejskich uwidacznia się też w sposobie pracy nad upowszechnianiem zbiorów, kontynuacją i dalszym poszerzaniu posiadanych kolekcji, co zostało krótko przedstawione wraz z przykładem jednego z ostatnich zakupów – rzeźby Conchita Wurst na półksiężycu.

2

Filatelistyka – alternatywny kierunek inwestycji

100%

Drabek J.

|

2011

|

tom 19

|

nr 2

83-99

PL

Filatelistyka to hobby polegające na kolekcjonowaniu wszelkiego rodzaju walorów pocztowych, głównie znaczków pocztowych, datowników okolicznościowych, całostek, całości pocztowych i kopert FDC, ale też może być alternatywną inwestycją. Wzrost wartości na tym rynku kształtuje się na poziomie 10 – 16 proc. rocznie, i jest praktycznie pozbawiony ryzyka.

3

Eli Broad i jego dzieło – Muzeum The Broad w Los Angeles

88%

Jasińska A. , Jasiński A.

Muzealnictwo

|

2021

|

nr 62

180-190

PL

W artykule omówiona została sylwetka i działalność Elia Broada, amerykańskiego przedsiębiorcy, kolekcjonera i filantropa, jednego z najbogatszych ludzi na świecie, który większość swojego majątku przeznaczył na cele dobroczynne. Zwieńczeniem jego pasji kolekcjonerskiej jest otwarte we wrześniu 2015 r. muzeum sztuki nowoczesnej The Broad, wzniesione w centrum Los Angeles, które zostało zaprojektowane przez znaną nowojorską pracownię Diller Scofidio + Renfro. Eli Broad ufundował nie tylko muzeum swojego imienia i wiele innych budowli projektowanych przez najwybitniejszych współczesnych architektów, także liczne instytucje muzealne zawdzięczają swoje istnienie jego filantropii.

4

Przedstawienia dewocyjne na obrazkach świętych, jako przedmiot zainteresowań kolekcjonerskich

75%

Przywara A.

Resovia Sacra : Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej

|

2014

|

nr 21

323-336

EN

The man has always had a deeply developed sense of collecting various items. Such a passion was the foundation not only for institutional collecting, but also has had an influence on the formation of private collections. Often, because of such collections many things can be conserved for posterity. Simple sacred devotional images are among others such objects which are underrated. The tradition of small devotional pictures has its source in the Middle Ages. Over the next centuries, changed both the form and content of the religious pictures. Many of them were real works of art. The lapse of time, wars, historical storms and natural disasters caused that very few old sacred devotional pictures were conserved. Therefore it is right to preserve this type of collections from further damages. Many exhibitions, publications and lectures are organized by collectors and enthusiasts to make closer the theme of religious sacred images. The religious sacred pictures, despite their modest importance, are very precious cultural heritage of catholic culture, so it is important to take care to preserve them for future generations.

5

W oczekiwaniu na Niepodległą – działalność kolekcjonerska Heleny Dąbczańskiej

75%

Gruchała I.

Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi

|

2019

|

tom Tom specjalny: Dla Niepodległej / Special Issue: For an Independent Poland

207-233

EN

During the period following the Partitions of Poland, the partitioning powers took control of cultural institutions, using them to deprive Poles of their national identity. Therefore, an unofficial cultural life had to be organized by the Polish people themselves. The current paper presents the activities of Helena Dąbczańska (1863-1956), a well-known book collector from Lwów, who established a museum in her house. The museum held a large library, a collection of paintings, china, furniture and other works of art. Dąbczańska’s example shows how an energetic and committed individual could make an immense contribution to Polish culture during this period. The sources referred to in the article are H. Dąbczańska’s memoirs, the materials she bequeathed to the National Ossoliński Institute in Wrocław, the existing literature about the collector’s life and legacy, and the results of preliminary research conducted in several museums. During her lifetime, the collector transferred her collections to various museums. The largest portion of her legacy went to the National Museum in Kraków, the Industrial Museum in Kraków and the National Museum named after King John III in Lwów. Smaller bequests went to the Wielkopolska Museum in Poznań, the Podole Museum in Tarnopol and the Ethnographic Museum in Kraków. Today, artefacts from Dąbczańska’s collections are still on display in museums and libraries.

6

O peregrynacjach artysty i jego dzieła. Przypadek "Efektu melodramy" Feliksa Pęczarskiego

71%

Świętosławska A. , Talanowa A.

TECHNE. Seria Nowa

|

2019

|

nr 3

11-27

EN

The article focuses on the painting Efekt melodramy (Melodrama Effect) belonging to the collection of the State Museum of Art in Nizhny Novgorod in Russia. Nearly 60 years ago, Andrzej Ryszkiewicz identified it as the work of the mid-nineteenth century, Warsaw painter, Feliks Pęczarski (1804/1805–1862). Thus, Ryszkiewicz has contributed to knowledge of the unfortunately poorly preserved ouvre of this extremely interesting deaf artist. In 19th century Pęczarski was acknowledged as the author of Biedermeier portraits, but above all he was famous for his comic genre compositions in which he used the caricature of character’s physiognomy and grotesquely exaggerated facial expressions. The attribution proposed by Ryszkiewicz was fully accepted by the circles of Polish researchers as well as Russian museum staff in Nizhny Novgorod taking care of the collection. However, the question of how the painting made its way to a distant Russian province has not yet been clarified. This article is an attempt to solve the puzzle. According to a note left by the nineteenth-century memoirist Franciszek Ksawery Prek, who knew Pęczarski in person, during a few-year stay in the Lublin region (this is where the painting was made) the artist portrayed a wife of an unidentified Russian general. In 1924 the painting was taken from the castle in the village of Jurino and has become a part of the State Museum of Art in Nizhny Novgorod collection. This analysis, based on a query in old castle collection inventories and on research on the history of two aristocratic families related to the estate, Sheremetyevi and Skobelev, allowed to identify a person who could potentially be the first purchaser of Pęczarski’s work.

PL

Artykuł poświęcony jest obrazowi Efekt melodramy należącemu do zbiorow Państwowego Muzeum Sztuki w Niżnym Nowogrodzie w Rosji. Blisko 60 lat temu Andrzej Ryszkiewicz zidentyfikował go jako dzieło warszawskiego malarza z połowy XIX wieku, Feliksa Pęczarskiego (1804/1805–1862). Tym samym badacz ten przyczynił się do poszerzenia wiedzy o nielicznie niestety zachowanym dorobku niezwykle ciekawego, głuchego artysty, ktory w swoich czasach zasłynął nie tylko jako autor biedermeierowskich portretow, ale przede wszystkim komicznych scen rodzajowych wykorzystujących karykaturalną charakterystykę fizjonomii postaci i groteskowo przerysowaną mimikę. Atrybucja zaproponowana przez Ryszkiewicza została w pełni przyjęta zarowno przez środowisko polskich badaczy, jak rownież rosyjskich muzealnikow opiekujących się kolekcją w Niżnym Nowogrodzie. Jednakże dotychczas nie została wyjaśniona kwestia sposobu, w jaki obraz trafił do odległej rosyjskiej prowincji. Niniejszy artykuł stanowi probę rozwiązania tej zagadki. Według notatki XIX-wiecznego pamiętnikarza Franciszka Ksawerego Preka, ktory znał Pęczarskiego osobiście, ten ostatni podczas kilkuletniego pobytu na Lubelszczyźnie (gdzie powstał omawiany obraz) portretował bliżej nieokreśloną generałową rosyjską. Do zbiorow muzealnych Efekt melodramy trafił w 1924 roku z zamku we wsi Jurino. Przeprowadzona analiza, bazująca na kwerendzie w dawnych inwentarzach kolekcji zamkowej oraz badaniach historii dwoch arystokratycznych rodow związanych z majątkiem, Szeremietiewow i Skobelewow, pozwoliła wskazać osobę, ktora potencjalnie mogła być pierwszym nabywcą obrazu.

7

A Few Observations on the Cultural Aspects of 19th Century Polish Archaeology

63%

Zinkow L.

Perspektywy Kultury

|

2023

|

tom 43

|

nr 4/2

693-702

PL

Artykuł wskazuje i omawia kilka przykładów specyficznego postrzegania roli rozwijającej się w XIX wieku archeologii w konstruowaniu oraz podtrzymywaniu narodowej tożsamości, zwłaszcza w obliczu utraty politycznej podmiotowości państwa, co skutkowało niekiedy nawet definiowaniem opozycji odkrywania, kolekcjonowania oraz badania artefaktów rodzimej „starożytności” wobec dynamicznie rozwijającej się w zachodniej Europie archeologii śródziemnomorskiej (starożytny Egipt, Grecja, Rzym).

EN

The article identifies and discusses several examples of specific perceptions of archeology developing in the 19th century in constructing and sustaining national identity, especially in the face of the loss of the political subjectivity of the state, which sometimes even resulted in outlining an opposition of discovering, collecting and studying artifacts of native “antiquity” against the dynamically developing Mediterranean archeology (ancient Egypt, Greece, Rome) in Western Europe.

8

Pokochaj dizajn

63%

Bochińska B. , Maszewska A. , Malinowska M. , Wolna M. , Zieliński M. , Dunajska E.

Szkło i Ceramika

|

2016

|

tom R. 67, nr 6

40--41

9

Ludzkie zoo - ciemna strona kolekcjonerstwa

63%

Gralak Z.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2019

|

tom 47

|

nr 4

56-74

EN

The European way of classifying the world, from the Middle Ages, to the nineteenth century, set up his own, universal system by which one should determine what is valuable, and exclude what is unnecessary. In this system, naturally, the highest place in the hierarchy belonged to Europe and Europeans. As a result of such thinking assuming the superiority of one society over another, so-called "human zoos" were created, constituting the missing link in collecting at that time. We are talking about the places where living people played scenes related to life in their indigenous surroundings. This phenomenon for Europeans was a substitute for a journey to the “wild land”. For the first time, the human zoo appeared at the courts of the magnates who financed overseas expeditions to the "New World". His development is a nineteenth-century "living paintings" where for "50 cents you could travel around the world”. In principle, the human zoo can be compared to peculiar collector's collections. Undeniably, they were humiliating and degrading human dignity. This work aims to bring the topic of the problem to the attention and put it as a topic for a broader analysis on the ethical basis.

PL

Europejski sposób klasyfikowania świata, począwszy od średniowiecza, skończywszy na XIX wieku, zakładał własny, uniwersalny system, przy pomocy którego należy określać co wartościowe, a wykluczać to co zbędne. W tym systemie, naturalnie najwyższe miejsce w hierarchii należało się Europie i Europejczykom. W wyniku takiego myślenia zakładającego wyższość jednego społeczeństwa nad drugim, powstawały tak zwane „ludzkie zoo”, stanowiące w mniemaniu ówczesnych brakujące ogniwo kolekcjonerstwa. Mowa tu o miejscach, w których żywi ludzie odgrywali sceny związane z życiem w ich rdzennym otoczeniu. Zjawisko to dla Europejczyków stanowiło namiastkę podróży do dzikiego lądu. Ludzkie zoo po raz pierwszy pojawiło się na dworach możnowładców finansujących zamorskie wyprawy do „Nowego Świata”. Rozwinięcie jego stanowią zaś XIX-wieczne „żywe obrazy” gdzie za „50 centów można było odbyć podróż dookoła świata”. Ludzkie zoo z założenia przyrównać można do osobliwych zbiorów kolekcjonerskich, stanowiących upokarzające i uwłaczające godności człowieka widowiska. Niniejsza praca ma na celu przybliżenie problematyki tytułowego zagadnienia i postawienie jej jako tematu do szerszej analizy o podłożu etycznym.

10

Widzialne i wyobrażone – historia muzeum jako przedmiot wiedzy. Na marginesie pierwszego tomu „Muzeum. Historii światowej” Krzysztofa Pomiana

63%

Olechnowicz E.

|

2023

|

tom 85

|

nr 4

141-150

EN

The article discusses the recently published Polish translation of the first volume of Le Musée, une histoire mondiale by Krzysztof Pomian, placing it in the context of Pomian’s previous research on human beings’ relationship with time and objects. The essay recalls Pomian’s insights into the influence of material culture on the imagination of societies and his reflections on history as a discipline of knowledge. In this context, Pomian’s main theses on the nature of collecting are discussed, that is, the understanding of a collection as a place where the symbolic meanings of objects are created and multiplied, constituting unique ways of conceptualising and visualising the invisible. The essay also discusses the points in the history of collecting that mark the transition from a private collection to a public, secular museum, namely the history of the Capitoline collection in Rome and the Uffizi Gallery in Florence. It emphasises the shift inherent in the transition of collections from the hands of individuals to the ownership by legal entities and thus political bodies, thereby reorienting collections from the past to the present.

PL

W artykule omówiono opublikowany niedawno polski przekład pierwszego tomu Muzeum. Historii światowej Krzysztofa Pomiana, sytuując go w kontekście dotychczasowych badań tego autora nad relacjami człowieka z czasem i z przedmiotami. Przywołano Pomianowskie ustalenia dotyczące wpływu kultury materialnej na wyobraźnię społeczeństw oraz refleksję nad historią jako dyscypliną wiedzy. Na tym tle przedstawiono najważniejsze tezy Pomiana dotyczące natury kolekcjonowania, a więc pojmowanie kolekcji jako miejsca, w którym symboliczne sensy przedmiotów są tworzone i pomnażane, stanowiąc unikatowe sposoby konceptualizacji i wizualizacji niewidzialnego. W artykule wskazano także te punkty w dziejach kolekcjonerstwa, które stanowią o przejściu od kolekcji prywatnej do publicznego, świeckiego muzeum, a więc historię zbiorów kapitolińskich w Rzymie i florenckiej galerii Uffizi. Zaakcentowana została zmiana, polegająca na przejściu zbiorów z rąk jednostek na własność osób prawnych, a więc ciał politycznych, a tym samym przeorientowanie kolekcji z przeszłości na przyszłość.

11

Ignacy Domeyko i sztuki piękne

63%

Drien M. , Guzmán F.

TECHNE. Seria Nowa

|

2020

|

nr 6

189-201

EN

A Polish scientist Ignacy Domeyko imprinted himself in historiography primarily as a founder of mineralogy in Chile. He was regarded as a reformer of the National Institute and held the position of as rector of the Universidad de Chile, having replaced Andres Bello. This paper aims at analysing Domeyko’s relationship with art, which has been hardly explored so far. This dimension of the Polish scholar’s activity, permanently associated with Chile since 1838, was reflected above all in his drawings, his interest in art and his collection of works, as well as his promotion of artistic education in Chile and his views on the function of art in social life. Art invariably held an important place among Polish researcher’s interests. Over the years, he produced a whole series of drawings that were related not only to his academic work, but also to various moments in his life, as could be seen during commemorative ceremonies conducted after his death in 1889. Some meaningful articles were dedicated to Domeyko by the sculptor José Miguel Blanco in the magazine El Taller Ilustrado, where we can trace the Pole’s early relationship with art. Domeyko owned an art collection assembled during his European travels. He acquired nearly twenty copies and sculptures, including copies of such paintings as Bartolomé Esteban Murillo’s Our Lady (1618-1862) or Carnavalli’s copy of El Mendigo, also by Murillo, the original of which could probably have been admired in the Louvre Museum during Domeyko’s stay in Paris. In addition, he also bought a Peregrino by the Flemish painter Peter Jacob Horemans (1700-1776) and a bust depicting Rembrandt by an unknown artist. Finally, Domeyko had a significant impact on development of artistic education in Chile. There are various indications that Ignacy Domeyko constantly cared about education of Chilean architects, painters and sculptors. His letter of July 1867 reflects the attention he paid to the Fine Arts as a member of the university section of the National Institute; the document describes conditions of such art branches as architecture, painting, drawing and sculpture, providing detailed information on the scholarship recipients who broadened their knowledge in Paris. His attention to the Fine Arts seems to have been motivated primarily by his personal passions, more than by his public function.

PL

Polski uczony Ignacy Domeyko zapisał się w historiografii przede wszystkim jako założyciel mineralogii w Chile. Uznany był za reformatora Instytutu Narodowego i pełnił funkcję rektora Universidad de Chile, którą objął po Andrésie Bello. Celem niniejszego tekstu jest analiza – słabo jak dotąd zbadanych – powiązań Domeyki ze sztuką. Ten wymiar aktywności polskiego uczonego, związanego na stałe z Chile od 1838 roku, znalazł odbicie przede wszystkim w jego rysunkach, zainteresowaniu sztuką i kolekcjonowaniu dzieł, a także w pracy na rzecz promowania edukacji artystycznej w Chile i w poglądach uczonego na temat funkcji sztuki w życiu społecznym. Sztuka niezmiennie zajmowała ważne miejsce wśród jego zainteresowań. Przez lata wykonał całą serię rysunków, które wiązały się nie tylko z pracą naukową, lecz również z różnymi wydarzeniami z jego życia. Po raz pierwszy były one prezentowane publicznie w czasie uroczystości upamiętniających postać Domeyki, a zorganizowanych po jego śmierci w 1889. Wymowne są także niektóre artykuły autorstwa rzeźbiarza José Miguela Blanco poświęcone Domeyce i opublikowane w czasopiśmie „El Taller Ilustrado”, w których można prześledzić wczesne relacje Polaka ze sztuką. Domeyko był również właścicielem kolekcji dzieł sztuki, którą gromadził w czasie swoich europejskich podróży. Nabył blisko 20 kopii obrazów oraz oryginały rzeźb, m.in. kopie obrazów Matka Boska Bartolomé Estebana Murilla (1618–1862) czy wykonana przez Carnavalliego kopia Żebraka (El Mendigo), również autorstwa Murilla, której oryginał prawdopodobnie mógł być podziwiany przez Domeykę w Luwrze podczas jego pobytu w Paryżu. Ponadto uczony nabył także Pielgrzyma flamandzkiego malarza Petera Jacoba Horemansa (1700–1776) oraz nieznanego autorstwa popiersie przedstawiające Rembrandta. Domeyko miał też znaczny wpływ na rozwój edukacji artystycznej w Chile. Z różnych przesłanek wynika, że kształcenie chilijskich architektów, malarzy i rzeźbiarzy było ciągłym obiektem jego troski. List uczonego z lipca 1867 roku jest świadectwem uwagi, jaką poświęcał sztukom pięknym jako członek sekcji uniwersyteckiej Instytutu Narodowego; dokument ten opisuje stan takich kierunków, jak architektura, malarstwo, rysunek i rzeźba, dostarczając także dokładnych informacji na temat stypendystów, którzy doskonalili swoją wiedzę w Paryżu. Uwaga, jaką Domeyko poświęcał sztukom pięknym, wydawała się motywowana bardziej jego osobistymi zamiłowaniami niż pełnioną funkcją publiczną.

12

Wydawnictwa periodyczne w asortymencie wtórnego rynku książki

63%

Nieć G.

Rocznik Historii Prasy Polskiej

|

2018

13

Eli Broad and his work: The Broad Museum in Los Angeles

63%

Jasińska A. , Jasiński A.

Muzealnictwo

|

2021

|

nr 62

2-12

PL

W artykule omówiona została sylwetka i działalność Elia Broada, amerykańskiego przedsiębiorcy, kolekcjonera i filantropa, jednego z najbogatszych ludzi na świecie, który większość swojego majątku przeznaczył na cele dobroczynne. Zwieńczeniem jego pasji kolekcjonerskiej jest otwarte we wrześniu 2015 r. muzeum sztuki nowoczesnej The Broad, wzniesione w centrum Los Angeles, które zostało zaprojektowane przez znaną nowojorską pracownię Diller Scofidio + Renfro. Eli Broad ufundował nie tylko muzeum swojego imienia i wiele innych budowli projektowanych przez najwybitniejszych współczesnych architektów, także liczne instytucje muzealne zawdzięczają swoje istnienie jego filantropii.

EN

In the paper the profile and activity of Eli Broad is presented; an American entrepreneur, collector, philanthropist, Broad is one of the wealthiest individuals in the world who has allocated most of his assets to charity. His collecting passion climaxed in The Broad Museum of modern art designed by the New York architects Diller Scofidio + Renfro, and opened in September 2015 in Downtown Los Angeles. Not only has Eli Broad funded the museum bearing his own name and numerous other buildings designed by the most outstanding modern architects, but many other museum institutions are indebted to this charity.

14

Polonica dotyczące Wiosny Ludów z kolekcji Georga Friedlaendera w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego

51%

Spodenkiewicz P.

|

2021

|

tom 1

|

nr 32

11-18

EN

The author discussed the history of books, leaflets and posters collected by George Friedlaender (1829–1892), a Berlin physician, who was mainly concerned with the Revolutions of 1848 in Germany. Till the WWII his collection belonged to the Berliner Stadtbibliothek. After the war a large part of it became the property of the Library of the University of Lodz. Since Friedlaender sympathized with the Poles’ struggles for independence, he collected around 120 items of literature on the Polish matter. The research conducted in the library proved that about half of his Polish prints are now located in Łódź. Some of those books were signed by Count Eugeniusz Breza (1802–1860) and most probably belonged to his collection in the 19th century.

PL

W artykule omówiono losy kolekcji Georga Friedlaendera (1829–1892), berlińskiego lekarza, który zbierał książki, druki ulotne i plakaty z okresu Wiosny Ludów w Niemczech. Kolekcja ta do II wojny światowej należała do Biblioteki Miejskiej w Berlinie (Berliner Stadtbibliothek), a po 1945 r. duża jej część stała się własnością Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego. Ponieważ George Friedlaender odnosił się z sympatią do starań Polaków o odzyskanie własnego państwa, zgromadził również ok. 120 druków o tematyce polskiej. Kwerenda przeprowadzona w BUŁ z pomocą wydanego w 1897 r. katalogu wykazała, że połowa z tych poloników znajduje się w Łodzi. Wiele z nich nosi podpis hr. Eugeniusza Brezy (1802–1860) i zapewne należała w XIX w. do jego księgozbioru.

15

Szable w kontekście badań nad bronią dawną – przyczynek do dziejów bronioznawstwa polskiego

51%

Chramiec M.

Opuscula Musealia

|

2019

|

tom 26

59-81

EN

This article is an attempt to provide a comprehensive view on the history of hoplology in relation to the most popular type of weapon used in the old Polish-Lithuanian Commonwealth, the sabre. The research history addresses the issue of modern weapons, which is motivated by the emergence of various types of sabre at that time. Research on old weapons, inspired primarily by collectors, museologists and members of academia, traditionally uses a range of methods developed by history, art history, archaeology and art restoration. Such research can also enter the field of sociology and cultural studies, provided that we take into account the fact that weapons, sabres in particular, symbolized social standing. The variety of issues, which are generally confined to the above mentioned concepts, also translates into the historiographic sphere. Because of that, it may be surprising that Polish literature on historical weapons only dates back to the second half of the 19th century. However, collectors had shown interest in military items much earlier. The first part of the article presents the most important private collections of weapons from the end of the 18th century to the beginning of the 20th century, with particular focus on the almost entirely preserved collection of Izabela Czartoryska, who founded the first museum in Poland. This layout is the starting point for presenting academic interest in military items, divided into the pre- and post-war periods.

16

Muzea przemysłowe w Krakowie i we Lwowie. Geneza i pierwszy okres działalności (1868–1914)

51%

Manikowska E.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2020

|

tom 81

EN

The article discusses the early stages in the activity of industrial museums founded in Kraków and Lviv. The issue is analyzed as an example of creative adaptation of models and blueprints developed in the erstwhile European capitals to the reality of provincial imperial centers. The article puts emphasis on the civic character of both institutions and their role in shaping urban, regional, and national identities. Both of the discussed museums followed European models, having particularly close connections to the South Kensington Museum and the Imperial-Royal Museum of Art and Industry in Vienna and referring to it in their statutes and program activities; they also engaged in vibrant scientific exchange with institutions in the capital and other cities of the Empire and formed part of the imperial network of industrial museums. Nonetheless, the museum in Kraków and Lviv displayed uniquely local elements, developed thanks to the involvement of municipal associations, institutions, and residents.

PL

Artykuł przedstawia wczesną działalność galicyjskich muzeów przemysłowych w Krakowie i we Lwowie. Jest ona analizowana jako przykład twórczej adaptacji w prowincjonalnych ośrodkach imperiów modeli i wzorców wypracowanych w ówczesnych europejskich stolicach. Szczególną uwagę zwracono na obywatelski charakter obu instytucji oraz ich rolę w kształtowaniu tożsamości miejskich, regionalnych i narodowych. Choć oba analizowane muzea wzorowane były na przykładach zagranicznych, a zwłaszcza South Kensington Museum i Imperial-Royal Museum of Art and Industry, odwoływały się do ich statutów i programów, prowadziły z instytucjami w Wiedniu i innych ośrodkach Cesarstwa ożywioną wymianę naukową, należały do sieci muzeów przemysłowych w Cesarstwie, to każde z nich miało swój odrębny rys lokalny, kształtowany dzięki zaangażowaniu miejskich stowarzyszeń, instytucji i obywateli.

17

Elie Nadelman. Kilka uwag i dopowiedzeń

51%

Wierzbicka A.

|

2023

|

tom 85

|

nr 1

145-184

EN

The article concerns the exhibitions and reception of the works of the Polish-Jewish sculptor Elie Nadelman, recognised especially in the United States of America, where he lived from 1914, and in Western Europe, above all in France, where he stayed in the years 1904–1914. The point of departure for the author’s analysis is the exhibition Elie Nadelman – polski prekursor Art Déco [Elie Nadelman – the Polish Precursor of Art Déco] in the Wejman Gallery in Warsaw (2022). The Warsaw exhibition brought to attention not only the sculptor himself, but also the promoter of his work, the art critic and art dealer Adolf Basler, born in Tarnów and active in France, who played a crucial role in acquainting the Polish, French and German public with Nadelman’s art. Nadelman’s oeuvre was commented upon by other contemporary journalists as well, whose texts are also discussed in the article.

PL

Artykuł dotyczy wystaw i recepcji twórczości polsko-żydowskiego rzeźbiarza Eliego Nadelmana, dobrze znanego przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, gdzie mieszkał od 1914 r. oraz w Europie Zachodniej, a zwłaszcza we Francji, gdzie przebywał w latach 1904–1914. Punktem wyjścia rozważań autorki stanowi wystawa Elie Nadelman – polski prekursor Art Déco w warszawskiej Wejman Gallery (2022). Ekspozycja przypomniała nie tylko postać rzeźbiarza, ale także promotora jego twórczości działającego we Francji, a pochodzącego z Tarnowa krytyka sztuki oraz marszanda Adolfa Baslera, który odegrał niezwykle ważną rolę w zaznajomieniu publiczności polskiej, francuskiej i niemieckiej ze sztuką Nadelmana. Na temat sztuki Eliego Nadelmana wypowiadali się też inni współcześni mu krytycy, których teksty zostały również omówione.

18

Tomasz Ujazdowski (1796–1836) — pedagog, publicysta, wydawca, „starożytnik”, miłośnik książek i zabytków przeszłości, działacz polityczny

51%

Ptaszyk M.

|

tom 61

85-133

PL

Biografia Ujazdowskiego. Pierwsze publikacje. Redagowanie „Pamiętnika Sandomierskiego”. Publicystyka czasu powstania listopadowego („Tandeciarz”). Redagowanie „Rozmaitości Krakowskich”. Pomnik rycerstwa polskiego z wieku XV. Prywatny księgozbiór Ujazdowskiego i kolekcjonerstwo zabytków przeszłości.

EN

Tomasz Ujazdowski was born in 1796 in Vilnius. In 1812 he graduated from a school in Węgrów. The need to become financially independent prompted him to join the Piarist Order in Opole Lubelskie, where he took his perpetual vows. After completing his studies in Opole and Warsaw in 1817, he began to work as a teacher in Piarist-run schools. In 1819 he began his efforts to have his vows annulled. Despite the consent of his order’s authorities, we was not released. He started a family. His longest stint as a teacher was in the regional school in Kielce (1822–1826), from where he was transferred to the regional school in Kalisz. In the summer of 1827 he was dismissed and excluded from the teaching profession. In 1828–1830 we worked in the Public Library at the University of Warsaw. During the November Uprising he was active in the Patriotic Society. In 1826 he began to publish short articles in the Warsaw press about Polish monuments he encountered during his travels. He continued writing about them in Pamiętnik Sandomierski, a quarterly he published (1829–1830). He also included there old literary works as well as documents and articles concerning the regions of Podlasie, Sandomierz, Kraków and Kalisz. During the uprising he published a satirical magazine, Tandeciarz, where he fi ercely denounced traitors and those reluctant to fight against the partitioner. He used contemporary and old works, particularly those from the last years of the Polish-Lithuanian Commonwealth. After the uprising he moved to Kraków, where he was most likely involved in illegal patriotic activities. In 1836 he was deported to Trieste, where he died.

19

A seaman, diplomat, and collector: Andrzej Wawrzyniak (1931–2020)

51%

Wasilewska J.

Muzealnictwo

|

2021

|

nr 62

53-57

PL

Wspomnienie przybliża sylwetkę Andrzeja Wawrzyniaka (1931–2020), założyciela i długoletniego dyrektora Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie, które od 2017 r. nosi jego imię. Jako dyplomata pracujący w Indonezji w latach 60. XX w. zgromadził znaczącą w skali międzynarodowej kolekcję artefaktów z Archipelagu Malajskiego, na bazie której w 1973 r. powstało w Warszawie nowe muzeum. Wkrótce zaczęło rozszerzać obszar zainteresowań i dziś posiada zbiory z niemal całego kontynentu azjatyckiego i znacznej części Oceanii. Przez 40 lat zbiory te kształtowane były przede wszystkim poprzez kolekcjonerskie wybory założyciela oraz niezwykle liczne darowizny. W rezultacie powstała kolekcja jedyna w swoim rodzaju, dokumentująca szeroki zakres kultur, a jednocześnie nosząca wyraźny ślad osobowości twórcy. Artykuł porusza również kwestie percepcji Muzeum Azji i Pacyfiku, a zarazem kultur Azji, we wczesnym okresie działalności placówki oraz późniejsze jej przemiany. Zwraca także uwagę na kryteria doboru i wartościowania muzealiów.

EN

In the tribute the personality of Andrzej Wawrzyniak (1931–2020), the founder and long-standing Director of the Asia and Pacific Museum in Warsaw (bearing his name since 2017), is presented. Working as a diplomat in Indonesia in the 1960s, he amassed a sizeable collection of artefacts from the Malay Archipelago, large even if compared to similar ones worldwide, which allowed to set up a new museum in Warsaw in 1973. The Museum soon extended the sphere of its interests, today boasting collections from almost the whole of continental Asia and a substantial part of Oceania. For 40 years the collection was shaped mainly by the collecting choices of its founder and surprisingly numerous donations. As a result, a unique collection was formed, documenting a wide range of cultures, at the same time bearing testimony to its author’s personality. Furthermore, the issues of the perception of the Asia and Pacific Museum as well as of Asia’s cultures are discussed in the paper, and so are later alterations of this perception. Additionally, the questions of selection criteria and evaluation of museum objects are tackled.

20

Partnerstwo publiczno-społeczne. Współpraca Towarzystwa Przyjaciół Warszawy z Muzeum Historycznym m.st. Warszawy w latach 1963−2002

51%

Michalec B.

|

tom 24

|

nr 3

48-64

EN

By the end of the 1960s, cooperation between museums and associations could be noticed in Poland, today we would call it a model public-social partnership. An example of this is the cooperation between the Society of Friends of Warsaw (TPW) and the Historical Museum of the Capital City of Warsaw, which took place from 1963 and lasted uninterrupted for many years, even after the death of prof. Stanisław Lorentz, director of the National Museum in Warsaw, co-founder and first president of TPW. The result of this cooperation was cultural, research and educational activity. In the field of this cooperation, a branch of the Historical Museum of the Capital City of Warsaw − the Museum of Wola - was founded. The establishment of this facility was initiated by the members of the Wola branch of TPW. Another cultural event organized in cooperation between the museum and the association was the organization of not only collector's exhibitions, but also the holding of symposia, scientific sessions and lectures. From the very beginning, one of the basic tasks of the museum and the goals of the Society of Friends of Warsaw was to spread knowledge about Warsaw's turbulent past. This article presents the undertaken and implemented projects in a chronological manner, finding a common space of activity so as to consolidate the community of Warsaw historians, art historians, museologists, Varsovianists and collectors. Cooperation in the public and social field contributed to the enrichment of the cultural offer in the city, thanks to which the majority of residents and tourists visiting the capital could take advantage of it. Cooperation between TPW and the Historical Museum of the Capital City of Warsaw developed significantly and went beyond the city. Museum employees and social activists from TPW passed on to the next generations knowledge about the material and nonmaterial heritage of the capital. To this day, many exhibits made available for exhibitions by private persons remain in the collections The Museum of Warsaw.

PL

Już pod koniec lat sześćdziesiątych XX w. można było zauważyć w Polsce współpracę muzeów ze stowarzyszeniami, dziś nazwalibyśmy to modelowym partnerstwem publiczno-społecznym. Przykładem takiego partnerstwa jest współpraca pomiędzy Towarzystwem Przyjaciół Warszawy (TPW) a Muzeum Historycznym m.st. Warszawy, która rozpoczęła się w 1963 r. i trwała nieprzerwanie przez wi ele lat jeszcze po śmierci prof. Stanisława Lorentza, dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie, współzałożyciela i pierwszego prezesa TPW. Jej efektem była działalność kulturalna, naukowo-badawcza czy edukacyjna. W ramach tej współpracy powołano oddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawy – Muzeum Woli. Inicjatywa utworzenia tej placówki wyszła z kręgu członków oddziału wolskiego TPW. Wydarzeniami kulturalnymi organizowanymi wspólnie przez muzeum i stowarzyszenie były wystawy kolekcjonerskie, ale także sympozja, sesje naukowe oraz odczyty. Od samego początku jednym z podstawowych zadań muzeum i celów działalności Towarzystwa Przyjaciół Warszawy było krzewienie wiedzy o burzliwej przeszłości tego miasta. Niniejszy artykuł w sposób chronologiczny przedstawia realizowane we wspólnej przestrzeni działalności przedsięwzięcia, które pozwoliły skonsolidować środowisko warszawskich historyków, historyków sztuki, muzealników, varsavianistów i kolekcjonerów. Inicjatywy te przyczyniły się do wzbogacenia oferty kulturalnej miasta, z której mogła skorzystać większość mieszkańców i turystów odwiedzających stolicę. Współpraca pomiędzy TPW a Muzeum Historycznym m.st. Warszawy rozwijała się także poza terenem Warszawy. Pracownicy muzeum i społecznicy z TPW przekazywali kolejnym pokoleniom wiedzę o dziedzictwie materialnym i niematerialnym stolicy. Do dziś wiele eksponatów udostępnianych na wystawy przez osoby prywatne pozostaje w zbiorach Muzeum Warszawy.