Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

The architecture of timber-structured eastern-rite churches of Zamość region

100%

Adamczyk B. T.

|

2010

|

tom Vol. 3, no. 4

5-18

EN

The scope of the study is the analysis of the forms, spatial layouts and interiors of old timber-structured Eastern-Rite churches (Greek Catholic or Russian Orthodox) located in Zamość region, an area subjected to strong cultural and economic impacts of the city of Zamość. There are only twenty eight Eastern-Rite churches that have survived out of over one hundred mentioned in source materials and forty two more known only from iconographies or descriptions. Some of the preserved churches have undergone conservatory measures in recent years and their previous splendour has been restored (Bełżec, Korczmin, Chłopiatyń, Budynin, Dłużniów, Jarczów). The architecture of Eastern-Rite churches in this region displays great variety of forms and spatial layouts, giving grounds for detailed studies on the regional scale and making it possible to distinguish groups sharing common features.

PL

Tematyka poruszona w opracowaniu obejmuje analizę form, układów przestrzennych, wnętrz dawnych, drewnianych świątyń obrządku wschodniego na Zamojszczyźnie, czyli obszarze będącego pod wpływem oddziaływania kulturowego i gospodarczego miasta Zamościa. Zachowało się tutaj 28 obiektów, ponadto spośród przeszło stu wzmiankowanych w materiałach źródłowych, jeszcze 42 budowle znane są z ikonografii lub opisów. Spora część z zachowanych świątyń poddana została w ostatnich latach zabiegom konserwatorskim, przywracającym dawną świetność (cerkwie w Bełżcu, Korczminie, Chłopiatynie, Budyninie, Dłużniowie, Jarczowie). Budownictwo cerkiewne regionu charakteryzuje duża różnorodność form oraz układów przestrzennych, co stało się podstawą do przeprowadzenia szczegółowych badań regionalnych i wyróżnienia grup o wspólnych cechach.

2

Jeszcze o zabytkowych organach w kościele parafialnym w Hannie

100%

Woźniak P.

Radzyński Rocznik Humanistyczny

|

2014

|

tom 12

113-119

EN

The aim of this article is to present new, significant facts about the historic organ in the parish church in Hanna, which were originally kept in Huszcza. To date, researchers, including the Author (in his previous article) have been convinced that the organ was built in the 18th century, or at the turn of the 19th centuries at the latest, as their "baroque" stylistic features indicated. However, through more in-depth examination on site in 2012, the Author has determined that the instrument had indisputably been built in the 19th century. What is more, he has discovered yet unknown inscriptions inside of the positive. The first of them these related to the renovation of the instrument from 1919, while the other, which was created around the middle of the 20th century, constitutes a list of organs, together with the numbers of their voices, which were located in the north and east of the old Podlasie diocese, and which document the condition of these instruments from the first half of the 20th century. The ma-jority of the organ no longer exists, which is why the list constitutes such an interesting source. Furthermore, it includes a few instruments from Neo-Uniate tserkovs from the interwar period, which is unusual. Due to the conducted archival research, the Author managed to determine the approximate time when the organ was built, that is in 1847 or 1863, as these are the dates specified by the two sources independently of each other. Undoubtedly, the organ dates back to the middle of the 19th century.

3

Promienniki podczerwieni w kościołach

100%

Celińska E. , Zieliński P.

|

1999

|

tom nr 5

49-49

4

Żelbetowe przekrycia kryształowe w obiektach sakralnych

100%

Flaga A.

|

1998

|

tom R. 54, nr 9

503-506

PL

Opisano różne przekrycia zrealizowane w ostatnich dziesięciu latach w czterech obiektach sakralnych w Polsce: w Tarnowie-Rzęzinie, Bierutowicach, Pliszczynie i Tylmanowej.

EN

Very special coverings with surfaces shaped similar to cristall glas cuttings realized in the last ten years on four sacral buildings in Tarnów, Bierutowice, Pliszczyn and Tylmanowa have been presented.

5

(Nie)Święta Wojna

88%

Tyrała R. , Libiszowska-Żółtowska M. , Obirek S. , Załęcki P. , Zielińska K. , Radosław Tyrała - Akademia Górniczo-Hutnicza K. S. O. i. A. S. , Maria Libiszowska-Żółtkowska - Uniwersytet Warszawski I. P. S. i. R. , Stanisław Obirek - Uniwersytet Warszawski O. S. A. , Paweł Załęcki - Uniwersytet Mikołaja Kopernika Z. B. K. I. S. , Katarzyna Zielińska - Uniwersytet Jagielloński I. S. , dr Radosław Tyrała (AGH w Krakowie) – (rocznik ‘79) adiunkt w Katedrze Socjologii Ogólnej i Antropologii Społecznej na Wydziale Humanistycznym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Studia magisterskie – z socjolo - gii i z filozofii (w ramach MISH) – ukończył na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pracę doktorską obronił w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Poza socjologią religii i socjologią nie-religii jego zainteresowania naukowe koncentrują się na kognitywnych studiach nad religią i na socjologii wiedzy. Prowadził badania na temat polskich niewierzących. Autor artykułów naukowych oraz trzech książek autorskich: O jeden takson za dużo. Rasa jako kategoria społecznie problematyczna (Oficyna Naukowa W. , prof. zw. dr hab. Maria Libiszowska-Żółtkowska – socjolog w Instytucie Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego k. Z. S. Z. S. Z. s. s. a. r. , prof. zw. dr hab. Stanisław Obirek – wykłada na Uniwersytecie Warszawskim w Ośrodku Studiów Amerykańskich. Interesuje się miejscem religii we współczesnej kulturze d. m. , dr Paweł Załęcki – socjolog i antropolog religii związany z Zakładem Badań Kultury Instytutu Socjologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Sekcją Antropologii Społecznej Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. Zajmują go mechanizmy przemian religijnych n. r. r. s. w. P. , dr Katarzyna Zielińska – adiunktka w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień dotyczących religii we współczesnych społeczeństwach k. d. r. i. p.

Władza sądzenia

|

2015

|

tom 6. O przygodności religii w postsekularnym świecie

PL

Dyskusja redkacyjna (Stanowiska).

6

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY PW. ŚWIĘTYCH APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA W GRODZISKU W DEKANACIE UNIEJOWSKIM

88%

Jarno-Cichosz K.

Biuletyn Uniejowski

|

2016

|

tom 5

41-50

PL

Kościół parafialny pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Grodzisku to ciekawy przykład wzniesionego na początku XVII wieku z fundacji szlacheckiej obiektu sakralnego wyróżniającego się na tle krajobrazu architektonicznego regionu szczególnymi okolicznościami powstania. Obiekt wzniesiony został staraniem Jana Rudnickiego, kasztelana sieradzkiego, który zdecydował się na budowę świątyni pod koniec swojego życia, w podeszłym wieku, wiedząc, że oprócz pięciu córek nie doczeka się już żadnego potomka. Początkowo kościół posiadał skromniejszą formę – dzisiejszy wygląd zyskał w wyniku kilku kolejnych przebudów, które zostały przeprowadzone w XIX wieku. W XVII wieku świątynia ograniczała się jedynie do prostokątnej nawy, półkoliście zamkniętego prezbiterium oraz zakrystii. Stanowi ona przykład udanego połączenia form architektonicznych zakorzenionych w średniowieczu, nadal niezwykle popularnych na terenie dekanatu uniejowskiego, z elementami renesansowego wnętrza. Omawiany obiekt świadczy o pozycji i zamożności fundatora oraz jego trosce, by nawet po śmierci ostatniego Rudnickiego pamięć o tej rodzinie nie uległa zatarciu.

EN

Saint Apostles Peter and Paul’s Church in Grodzisk is an interesting example of a church founded by a nobleman. It was erected at the beginning of the 17th century by the castellan of Sieradz, Jan Rudnicki, who had five daughters and no male heir. He decided to build a temple when he reached an old age and knew that he would not have any more children. Originally,, the church had a much more modest form than today. Its present appearance is the result of several reconstructions carried out in the 19th century. Initially it only had a rectangular nave, a semicircular closed chancel and a sacristy. It is an example of a successful combination of architectural forms rooted in the Middle Ages, still very popular in the Uniejów deanery, with Renaissance elements inside. The church is a testimony to the position and wealth of its founder and his concern to commemorate the family and ensure that it will be remembered long after the death of the last Rudnicki.

7

Wilgotność murów zabytkowego kościoła po akcji gaszenia pożaru

88%

Hoła J. , Matkowski Z. , Hoła A.

|

2009

|

tom nr 4

37-38

8

WSPÓŁCZESNA ARCHITEKTURA SAKRALNA CHRZEŚCIJAŃSTWA ŚRODOWISKIEM EKUMENICZNEJ JEDNOŚCI WIARY

88%

Rabiej J.

Studia Oecumenica

|

2013

|

tom 13

91-100

EN

A genesis of Christian churches combines ideas: the Church – the God’s House (Domus Dei) and the Church – a home of worshipers (Domus Ecclesia). The essence of architectural creation is set by a church liturgy. A timeless-transcendent act of a liturgy takes place in a real environment of a believers’ community. Churches forms contain immutable elements – rooted in a liturgy, and values derived from conditions of time and place. Universalism and dynamism of the Church is reflected by an evolution of the sacral architecture of Christianity. Contemporary churches, which fit well into a term the “demythologized” Christian architecture, are an expression of ecumenical aspirations for an unity of faith.

9

Ołtarz główny i obraz ,,Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny” w kościele szadkowskim – w świetle prac konserwatorskich

75%

Królewski J.

Biuletyn Szadkowski

|

2010

|

nr 10

131-139

EN

The paper provides an overview of conservation work carried out in 1996–1998 in the parish church in Szadek, involving renovation of the main altar. The text takes the form of reminiscences of the conservation team members rather than providing detailed descriptions of the different stages of this project. The author has focused on unexpected, surprising facts and developments which occurred in the course of the renovation work. In the final part of the paper the history of the altar is presented against the background of the town’s history.

10

Katowickie Sakrum - sposoby lokalizacji kościołów

75%

Kossak-Jagodzińska A. , Serdyńska J.

|

2006

|

tom Z. 30

135-150

PL

Katowice, to dziewiętnastowieczne miasto, które powstało w okresie gwałtownego rozwoju przemysłu górniczo-hutniczego. Pierwszą budowlą sakralną Katowic był ewangelicki kościół Zmartwychwstania Pańskiego, którego budowa rozpoczęła się w 1856 roku. Obecnie, zdecydowana większość katowickich świątyń to kościoły katolickie - na obszarze Katowic znajduje się ich 36. Praca powstała w wyniku analiz poświęconych katolickiemu budownictwu sakralnemu Katowic i nawiązuje do zakresu problematyki konferencji, zdefiniowanej jako: "badanie kryteriów i metod kształtowania współczesnych form architektury sakralnej i ich związku z tradycją". Podjęto w niej problem sposobu lokalizacji kościołów w środowisku zurbanizowanym, skupiając się na zagadnieniu sprzężeń zwrotnych występujących pomiędzy kościołem a jego otoczeniem. Prześledzono wybrane przykłady kościołów lokalizowanych w śródmiejskiej zabudowie kwartałowej i w osiedlach mieszkaniowych, budowanych jako wolno stojące na obszernych działkach oraz kompleksowo połączonych w większe zespoły funkcjonalno-przestrzenne. Zwrócono uwagę na nowe zjawisko lokalizowania kościoła w centrum handlowym.

EN

Katowice was established in the era of rapid development of mining and metallurgic industry. The first sacral building of Katowice was an evangelic church under the invocation of Lord's Resurrection. Nowadays, the vast majority of churches in Katowice are catholic. There are about 36 catholic churches in the city. The paper was developed as a result of catholic sacral buildings analysis, and refers to the issue of the conference called: investigation of criteria and methods of shaping contemporary sacral architecture forms and their connections with a tradition. The paper deals with the problems of patterns of churches' location in urbanized environment, with spatial attention given to issues of recognizing the church-environment feedback. Chosen examples of churches (single or in functional groups), located in a city center and in housing settlements were examined. Attention was paid to a new phenomenon: location of a church in a shopping mall.

11

Dziesięć lat Drewnianych Kościołów Południowej Małopolski na Liście światowego dziedzictwa UNESCO

75%

Fortuna-Marek A.

Ochrona Zabytków

|

2014

|

nr 2

139-153

EN

Ten years, which passed since the Wooden Churches of Southern Małopolska have been inscribed into the UNESCO World Heritage List, pose a great opportunity to present the activities and successes in the area of preservation and widely understood protection of these unique sites. The main purpose behind the UNESCO List is ensuring relevant protection to the most valuable cultural goods to preserve them in possibly unchanged form for the future generations. Therefore, the issue, whether current guardianship and protection of the Małopolska churches are sufficient for maintaining their unique and universal value, authenticity and integrity, is worth discussing. The Wooden Churches of Southern Małopolska are a serial inscription covering six Gothic churches built using the horizontal log technique and located in the following localities: Blizne, Binarowa, Dębno Podhalańskie, Haczów, Lipnica Murowana and Sękowa. The churches have been subject to numerous important conservation and renovation works throughout the last ten years. Their scope varied depending on the church, its needs and requirements. Apart from the conservation and renovation works necessary to preserve the sites of world heritage in due manner, the actions aiming at delivery of the tasks under the UNESCO World Heritage Convention have been taken. To ensure possibly highest protection standards of the UNESCO List sites in Poland, including wooden churches of Małopolska, the actions targeted on their monitoring and assessment of preservation, scientific research and works aiming at proper site management have been performed. These works were carried out for the most under the statutory tasks of the National Heritage Board of Poland. Two separate Polish and Norwegian projects aiming at improving the system of world heritage protection in Poland and Norway and working-out better and more effective methods for managing the sites inscribed into the UNESCO List were delivered within the scientific works. Research performed under both these projects covered also the wooden churches of southern Małopolska.

12

Architektura przestrzenią duszy - subiektywna metafizyka chrystocentryczna

75%

Szuba B.

|

2001

|

tom z. 39

49-63

PL

Wskazanie w niniejszym artykule na podobieństwa i różnice konstrukcji przestrzennych domu, miasta i kościoła ma na celu dokonanie próby potwierdzenia tezy, iż: nie istnieje dwoistość naszej rzeczywistości, a jedynie jej poczucie związane z zerwaniem więzi przez człowieka z Bogiem. Wynikiem pracy jest stwierdzenie, że prawidłowo kształtowane otoczenie człowieka może być oparte na wartościach i zasadach określonych analogicznie do zasad i wartości sakramentów świętych, w ujęciu, jakie proponuje kościół katolicki.

EN

The aim of this article is making the trial of confirming the thesis: there is no duality of our reality, but only the feeling of it, caused by braking the links between human being and God. The final result of the analyses it is forming the statement that proper shaping of human environment could be based on the rules and worthies defined analogically to the rules and worthies of the sacraments proposed by the Catholic Church.

13

Geneza świątyni chrześcijańskiej

75%

Rabiej J.

|

2001

|

tom z. 39

27-47

PL

Świątynia chrześcijańska jest fenomenem kulturowym - opartym na uniwersalnych elementach wielowiekowej tradycji i jednocześnie otwartym na przekształcenia, którym ulega świadomość historycznego człowieka. Znajomość tych współzależnych dziedzin decyduje o jakości współczesnej architektury sakralnej.

EN

A Christian temple is a phenomenon of culture - based on universal elements of long traditions, yet, at the same time, open to the transformations of the consciousness of man in the course of the history of civilisation. The knowledge of these intertwining elements of our culture determines the quality of modern sacral architecture.

14

Ogrzewanie i wentylacja w kościołach

75%

Chmielowski A.

|

1999

|

tom nr 5

45-48

15

Problemy edukacji seksualnej w Polsce

63%

Wejbert-Wąsiewicz E. , Pęczkowska E.

Przegląd Socjologiczny

|

2009

|

tom 58

|

nr 3

173-192

PL

W artykule opisano historię powstania i rozwoju a także współczesne problemy oświaty seksualnej w Polsce. Mimo, że minęło ponad sto lat od pierwszych społecznych akcji pionierów edukacji seksualnej, nadal temat ten budzi spory ideologiczno-polityczne. Wyniki różnych badań socjologicznych (w tym własnych) świadczą o tym, że szkoła polska nie prowadzi edukacji seksualnej, nie realizuje w wystarczającym stopniu zaleconych programów. Kwestia edukacji seksualnej jest sprawą polityczną, podobnie jak kwestia aborcji pojawia się w dyskursie politycznym w okresie przedwyborczych kampanii politycznych. Poprzez skuteczną edukację społeczną i seksualną można zapobiegać chorobom, niechcianym ciążom, aborcjom – dramatom życiowym. Niestety w Polsce ta kwestia wciąż jest marginalizowana. Istnieją trzy poważne problemy, które podtrzymują tą niekorzystną sytuację. Jest to ogólne tabu kulturowe nałożone na sferę seksualności ludzkiej, następnie „upolitycznienie” tej sfery, a w praktyce – brak dobrze przygotowanej kadry pedagogów do prowadzenia szkolnej edukacji seksualnej.

EN

The history development, evolution and problems of sexual education in Poland has been described in hereby article. Despite that since first social action of pioneer of sexual education till now over hundred years have passed, this theme still causes big political-ideologically disputes. The results of many sociological researches (including personal researches) give evidence that polish school does not provide sexual education and does not realise its program sufficiently. A sexual education is more a political matter as well as an abortion, which appears in political discussion during political campaign stage especially. The forceful social and sexual education to prevent the diseases, unwanted pregnancies, abortion – the vital drama. Unfortunately, in Poland this problem is still marginalized. There are three crucial reasons, which perpetuate such unfavourable state: social, cultural “tabu” of human sexuality “politicization” of human sexuality and, in practise, lack of fully-developed teaching body in sexual education.

16

Historia znikania. Losy wiejskich kościołów i cmentarzy na przykładzie Gostynia w gminie Świerzno

63%

Gibczyński M. , Kurka G. , Uciechowska-Gawron A.

Materiały Zachodniopomorskie

|

2012

|

tom 9

349-374

EN

Świerzno commune sold a parcel of land in Gostyń village for construction purposes with the remains of a church and cemetery that had been from the 14th century to World War II. A private owner, violating Article 108 of the Act on cultural heritage protection and conservation as well as Article 262 of the Penal Code, began construction works by further destroying the church and moving human remains to a landfill. This article describes the history of the object, its post-war fate, results of the rescue archaeological excavations and architectural research conducted at the behest of the West Pomeranian Voivodeship Monuments Conservator in Szczecin, whose aim was to list the church and the cemetery in the monuments’ register. Currently, the parcel of land is still a private property.

17

Relacje "fides", "ratio" i "ars" w zabytkowym kościele

63%

Nadrowski H.

|

2006

|

tom Z. 30

289-306

PL

Wspólne uwarunkowania dotyczące zabytkowych obiektów: świeckich i kościelnych (tzw. Kryteria wymierne i niewymierne). Specyfika zabytku sakralnego: -teologiczne, hierarchiczne i akcjologiczne pryncypia; -konsekwencje rytu "dedicatio ecclesiae"; -służebność liturgiczna, adoracyjna i modlitewna; -sens dzieła poprzez program ikonograficzny oraz ideę "Biblia pauperum"; -ocena trzech najczęstszych postaw wobec zabytkowego kościoła (bezczynność: zabezpieczenia; zastępowanie); -przykłady adaptacji oraz integracji: krajobraz, architektura i wnętrze ("nova et vetera" oraz "genius loci"). Wobec dylematów lub konfliktów: -zawierzenie kompetencjom fachowców i współpraca z nimi; -użytkowanie jedynie zgodne z kerygmą, dogmatem; -nie stosuje się tu opcji: "zabytek na sprzedaż"; -rozgraniczenie: zabytkowy kościół parafialny (lub filialny); klasztorny czy rezy-dencjonalny (pałacowy); -uzgodnienie relacji między konserwatorem państwowym i kościelnym. Aktualna koncepcja zgodna z duchem postvaticanum i konkordatu: -szacunek zarówno dla sacrum, jak i dla stylu każdej epoki; -kościół to coś więcej i coś innego niż muzeum, galeria, czy filharmonia; -wymóg udostępniania zabytku kościelnego i zarazem jego strzeżenia; -proboszcz jest administratorem, nie zaś właścicielem powierzonego dziedzictwa; -postawa odpowiedzialności wobec Boga, historii, wierzących i przyszłych pokoleń.

EN

Common conditions concerning historical objects: secular and sacral (so-called measurable and immeasurable criteria). The specificity of a historic sacral building: - theological, hierarchic and axiological principles; - consequences of the rite of "dedicatio ecclesiae"; - ancillary character with regard to liturgy, adoration and prayer; - the significance of the object conveyed through an iconographic programme and the idea of "Biblia pauperum"; - assessment of three most common attitudes to a historic church (inactivity: protec-tive measures; replacement); - examples of adaptations and integration: landscape, architecture and the interior ("nova et vetera" and "genius loci"). In the face of dilemmas and conflicts: - confidence in the competence of specialits and cooperation with them; - usage only in accordance with kerygma and dogma; - the option "a historic building for sale" does not apply here; - distinguishing between: historical parish (or filial) church; monastic church and residential (palace) church; - agreement in relations between the state and church fine art conservator. Current conception in accordance with the spirit of postvaticanum and the concor-date: - respect both for the sacrum and the style of each period; - a church is something more and something different than a museum, gallery or concert hall; - the requirement to open the historical church to the public and to protect it at the same time; - the pastor is an administrator, not an owner of the heritage entrusted to him; - an attitude of responsibility to God, history, belivers, and future generations.

18

Aplikacja systemów helioenergetycznych w zabytkową strukturę obiektów kościelnych

63%

Lichołai L. , Gosztyła M.

|

2008

|

tom z. 47 [252]

243-248

PL

Przedstawiono przykłady wkomponowania współczesnych helio-energetycznych systemów kolektorowych w połacie dachowe zabytkowych, wielowiekowych obiektów kościelnych. Rozważania przeprowadzono dla dwóch przemyskich świątyń, w których do poprawy bilansów energetycznych zastosowano płaskie kolektory cieczowe. Połączenie nowoczesności i historii, pozornego kontrastu — w zakresie kompromisów energetyczno-architektoniczno-zabytkowych - jest współczesnym doświadczeniem w zrealizowanych dawno i użytkowanych obecnie budowlanych obiektach dziedzictwa kulturowego.

EN

The paper describes examples of integrating of present helioenergy collector systems into roof surfaces of historical long standing church objects. The consideration was passed for two temples in Przemyśl, where for the improvement of energy balances are used flat liquid solar collectors. The connection of the modernity and the history - within the range compromises of energy-architectural-monumental - is a present experience in realized long ago and used nowadays architectural objects of the cultural heritage.

19

Badania architektury kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia NMP w Szprotawie

63%

Legendziewicz A. , Błaszczyk K.

|

2018

|

nr 1(53)

39-60

PL

W artykule zaprezentowano historię powstania kościoła parafialnego w Szprotawie oraz jego przekształcenia od XIII do XX w. We wstępie przedstawiono wzmianki źródłowe oraz dostępną literaturę przedmiotu – w niewielkim zakresie omawiającą ewolucję architektury świątyni. Na podstawie przeprowadzonych badań architektonicznych i analizy detalu wydzielono najważniejsze fazy przekształceń kościoła. Początki budowli osadzono w 2. połowie XIII w., gdy powstała świątynia złożona z prostokątnego chóru oraz trójprzęsłowej nawy. Zapewne w 1. połowie XIV w. przy północnej ścianie wzniesiono wieżę z kaplicą w przyziemiu, a w połowie stulecia korpus rozbudowano od południa o trzy kaplice oraz kruchtę przed wejściem północnym. Druga połowa XIV w. to powstanie ganka łączącego kościół z klasztorem magdalenek. Najwyższą kondygnację wieży z blankowaniem zrealizowano w połowie XV w. Budowę obecnego trójnawowego siedmioprzęsłowego korpusu halowego bez wydzielonego chóru z wielobocznym obejściem i sklepieniami sieciowymi oraz dwupoziomową zakrystią przeprowadzono zapewne w latach 1474–1488. Po tym roku przy elewacji południowej powstały dwie kaplice: Matki Boskiej Bolesnej i Męki Pańskiej, a przy północnej – jedna pw. Świętego Krzyża, a w 1516 r. Ogrójec z Ciemnicą i Karcerem oraz lożą dla sióstr magdalenek. Przekształcenia renesansowe objęły zwężenie wejścia do kaplicy w przyziemiu wieży, a barokowe – nowy wystrój wnętrza kaplicy Świętokrzyskiej, przebicie obecnego wejścia na osi nawy głównej, budowę chóru organowego oraz nowy hełm wieży. W połowie XIX w. zmieniono wystrój szczytu i wprowadzono kruchtę zachodnią.

EN

The article presents the history of the creation and transformation of the parish church in Szprotawa from 13th until the 20th century. The introduction discusses the source references and the accesible literature – in a small extent discussing the evolution of the temple architecture. Based on architectural studies and details analyses, the most important phases of the church’s transformation have been identified. The origins of the building were erected in the 2nd half of the 13th century, when a temple composed of a rectangular choir and a threespan nave was erected. Probably in the 1st half of the 14th century, a tower with a chapel on the ground floor was built by the northern wall and in the middle of the century, the body was extended from the south by three chapels and a porch in front of the northern entrance. The 2nd half of the 14th century brought the creation of a porch connecting the church with the Madeleine convent. The highest storey of the tower with blanking was built in the middle of the 15th century. The construction of the present threenave sevenbay hall structure without a separate choir with a polygonal bypass and vaults and a twotiered sacristy was probably carried out in the years 1474–1488. After this year, two chapels: of Our Lady of Sorrows and the Passion of the Lord were built by the south elevation, and at the northern one – the Holy Cross chapel. And in 1516 the following were built: Gethsemane, Dungeon and Detenction, and a lodge for the Madeleine sisters. The Renaissance transformations included narrowing of the entrance to the chapel on the ground floor of the tower, and the Baroque changes – a new interior decoration of the Holy Cross chapel, breaking through for the present entrance on the axis of the main nave, building the organ’s choir and the new tower’s helmet. In the middle of the 19th century, the decoration of the gable was changed and the western porch was introduced.

20

Realizacja konstrukcji żelbetowej Świątyni Opatrzności Bożej

63%

Ambroża-Urbanek B.

|

2009

|

tom Nr 4

38-39

PL

Historia budowy Świątyni Opatrzności Bożej to tak naprawdę historia wielu pokoleń Polaków. Idea budowy obiektu narodziła się ponad 200 lat temu jako wotum Sejmu Czteroletniego za uchwaloną 3 maja 1791 r. Konstytucję. Uroczystej inauguracji na terenie dzisiejszego Ogrodu Botanicznego na Agrykoli w Warszawie dokonał rok później król Stanisław August Poniatowski. Śmiałe plany wskutek wojny z Rosją i późniejszych rozbiorów legły jednak w gruzach. Inicjatywa przodków powróciła wraz z ustaleniami Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej, który 17 marca 1921 r. podjął uchwałę o wypełnieniu zobowiązania Sejmu Czteroletniego i budowie świątyni na Polach Mokotowskich. Wykonanie tej ustawy skutecznie zablokowała II wojna Światowa i późniejsza komunistyczna dyktatura. Finalizacji inwestycji podjął się prymas Polski kard. Józef Glemp, który w 1998 r. wraz z Episkopatem Polski i Archidiecezją Warszawską powołał Fundację Budowy Świątyni Opatrzności Bożej. W 1999 r. papież Jan Paweł II poświęcił kamień węgielny pod budowę świątyni, wmurowany w 2002 r. na Polach Wilanowskich. Budowę rozpoczęto na początku 2003 r. Rozpoczęto, bo trwa ona nadal, a jej postępy, a tym samym kolejne karty historii świątyni, możemy śledzić na bieżąco...