Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Fundacja prepozytury kanonickiej w Żdżarach. Przyczynek do dziejów monastycyzmu na Mazowszu

100%

Łatak K.

|

2023

|

tom 30

|

nr 2

102-115

EN

This article contains preliminary findings concerning the foundation of the prepositure of Canons Regular of the Lateran at Żdżary near Nowe Miasto nad Pilicą. The prepositure has not yet had a study of its history and is practically absent from the historical scientific debate. However, it played a significant cultural role in the region and knowledge about it will undoubtedly be useful to researchers dealing with the past of Mazovia, but above all to those dealing with the history and culture of the area in which the centre operated for over two hundred years.

PL

Artykuł zawiera wstępne ustalenia dotyczące fundacji prepozytury kanoników regularnych laterańskich w Żdżarach koło Nowego Miasta nad Pilicą. Prepozytura nie doczekała się dotąd opracowania swoich dziejów i praktycznie jest nieobecna w historycznej debacie naukowej. W regionie odegrała jednak znaczącą rolę kulturową i wiedza o niej będzie bez wątpienia przydatna badaczom zajmującym się przeszłością Mazowsza, ale przede wszystkim badaczom podejmującym zagadnienia dziejów i kultury przestrzeni, w której ośrodek działał przez ponad dwieście lat.

2

Szkoła parafialna w Kraśniku w okresie staropolskim

100%

Szczepaniak J.

|

2019

|

tom 26

EN

At the turn of the fourteenth and fifteenth centuries Kraśnik, then belonging to the Gorajski and later to Tęczyński, was a significant urban center in the lightly populated eastern area of the province. Sandomierski (Lubelskie Voivodeship was not established until 1474). The parish of St. Peter and probably a parish school next to it were there. The Canons Regular of the Lateran settled in the city in 1468 and, in principle, took care of the running of schools and organizing libraries. The functioning of the school is confirmed by sources. Despite numerous elementary calamities (wars, pestilence, famine) which ruined the city causing the destruction of buildings (including the monastery and school) as well as economic stagnation and depopulation of the city, the school operated continuously, except for two decades after the great fire of the city (1735). At the beginning of the 17th century, the school was located in a separate, brick building, which consisted of a hall, two rooms (school class and teacher's apartment) and three chambers. The program at the Kraśnik school was based on the trivium, like the parish school at the mother monastery in Kazimierz and the monastery in Kłodzko, from which Kazimierz canons came. At least three years of teaching included grammar, rhetoric and dialectics. Graduates of these schools were able to read and write in Latin and acquired basic knowledge of arithmetic, geography, history, liturgy, music and church singing.

PL

Na przełomie XIV i XV w. Kraśnik, należący wówczas do Gorajskich a później Tęczyńskich, był znacznym ośrodkiem miejskim w niezbyt zaludnionym wschodnim obszarze woj. sandomierskiego (woj. lubelskie utworzono dopiero w 1474 r.). Istniała tam parafia p.w. św. Piotra, a przy niej najprawdopodobniej szkoła parafialna. Po osadzeniu w mieście w 1468 r. kanoników regularnych laterańskich, z zasady dbających o prowadzenie szkół i organizowanie bibliotek, funkcjonowanie szkoły znajduje potwierdzenie w źródłach. Mimo licznych klęsk elementarnych rujnujących miasto (wojny, zarazy, głód), przynoszących zniszczenie zabudowy (z klasztorem i szkołą) oraz zastój gospodarczy i wyludnienie miasta szkoła nieprzerwanie działała, z wyjątkiem dwóch dziesięcioleci po wielkim pożarze miasta (1735 r.). Na początku XVII w. szkoła mieściła się w osobnym, murowanym budynku, który składał się z sieni, dwóch izb (klasa szkolna i mieszkanie nauczyciela) i trzech komór. Program w szkole kraśnickiej opierał się na trivium, podobnie jak w szkole parafialnej w przy klasztorze macierzystym w Kazimierzu i klasztorze w Kłodzku, z którego wywodzili się kanonicy kazimierscy. Minimum trzyletnie nauczanie obejmowało więc gramatykę, retorykę i dialektykę. Absolwenci tych szkół umieli czytać i pisać po łacinie oraz przyswajali sobie podstawową wiedzę z arytmetyki, geografii, historii, liturgii, muzyki i śpiewu kościelnego.

3

Ofiarność muzyków kapeli klasztornej w świetle XVIII-wiecznej księgi przychodów zakrystii kościoła Bożego Ciała w Krakowie

84%

Grajewski C.

Musica Ecclesiastica

|

2024

|

nr 19

61-82

PL

W archiwum kościoła Bożego Ciała w Krakowie przechowywana jest księga dochodów zakrystii (Regestra perceptarum) z lat 1711–1787. Informacje w niej zawarte pozwalają na zbadanie statusu materialnego muzyków kapeli klasztornej. Analizie poddane zostały ofiary składane podczas kolekt w trakcie zamawianych Mszy św. w porównaniu z ofiarami składanymi przez cechy rzemieślnicze i bractwa. Wynika z nich, że muzycy byli hojni – ich ofiary, regularnie i często składane należały do najwyższych.

EN

The Archives of the Corpus Christi church in Cracow hold a book of sacristy income (Regestra perceptarum) from the period 1711–1787. The information contained therein allows the material status of the musicians of the monastery chapel to be examined. The author analyses the offerings made during the collect at the ordered Masses in comparison with those made by the craft guilds and confraternities. The findings show that the musicians were generous – their offerings, regularly and frequently made, were among the highest.

4

Ostatnia pierwszą, czyli o ambonie łodziowej z kościoła pw. św. św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie

84%

Czyż A. S.

|

2021

|

tom 83

|

nr 3

617-644

EN

The ship pulpit from the Church of SS Peter and Paul in Antakalnis in Vilnius is regarded in the literature on the subject as a woodcarving project executed in 1803 by Giovanni Boretti and Niccolo Piano, who were supposed to have been brought specially from Milan to renovate the church and furnish it. Meanwhile, they were both simple masons who arrived in Vilnius in the late 18th century, and Piano died in 1802. Formally, the pulpit features show that it was executed in the 1720s after the design of Pietro Perti, co-author of the excellent stucco décor of the Antakalnis church. The actual executors were local woodcarvers already after the death of the stuccoist in 1714. The initiator of the works was the Antakalnis Provost Piotr Procewicz, doctor of philosophy and an appreciated preacher, who in 1737 took over the congregation of the Corpus Christi. The fact that the pulpit is earlier is confirmed by the inventory of the Antakalnis Church of SS Peter and Paul from 1766. The shape of the pulpit of the navis Ecclesiae type stemming from ecclesiological content fits in with the ideological programme of the church dedicated to Saints Peter and Paul. It is also particularly connected with the Order of Canons Regular of the Lateran who, as was assumed, came from the community of Apostles called by Christ. The second ship pulpit in the Polish-Lithuanian Commonwealth, actually quite faithfully replicating the Vilnius one, was created for the Church of Canons Regular of Corpus Christi in Kazimierz (1740-1745). This one, too, was raised as commissioned by Piotr Procewicz. The pulpit from Vilnius was created at the time when the navis Ecclesiae type pulpits were built throughout Europe.

PL

Łodziowa ambona z kościoła pw. św. św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie uchodzi w literaturze przedmiotu za realizację snycerską wykonaną w 1803 r. przez Giovanniego Borettiego i Niccola Piano, którzy mieli być specjalnie sprowadzeni z Mediolanu do remontu świątyni i jej dekoracji. Tymczasem obaj byli zwykłymi muratorami przybyłymi do Wilna jeszcze u schyłku XVIII w., Piano zmarł w 1802 r. Formalne cechy ambony wskazują natomiast, że została ona wykonana w latach 20. XVIII w. najpewniej według projektu Pietra Pertiego, współtwórcy znakomitego wystroju sztukatorskiego kościoła na Antokolu. Stało się to już po jego śmierci w 1714 r., a inicjatorem prac był prepozyt antokolski Piotr Procewicz, doktor filozofii i uznany kaznodzieja, który w 1737 r. objął prepozyturę kongregacji Bożego Ciała. Do świątyni kanoników regularnych laterańskich na Kazimierzu w latach 1740–1745 sprawił ambonę łodziową, wzorując ją na tej wystawionej w Wilnie.

5

Nell'ambito della storiografia in Polonia nel XVII secolo. La Cronaca di Stefano Ranatowicz

84%

Łatak K.

|

tom 15

41-52

EN

The article analyzes a 17th century chronicle written by Stefan Renatowicz (1617-1694), a monk of the Canons Regular of the Lateran in Kazimierz. Stefan Renatowicz was born and raised in Kazimierz. He joined the order after graduating from the Kraków University and spent most of his life in the Kraków monastery, where he held the posts of prior, library and archives keeper and professor of philosophy. His major works include the biography of saint Stanisław Kazimierczyk (1433-1489), published in 1660, and the chronicle of the monastery, which is known among the historians under its abridged Latin title of Casimiriae civitatis, urbi Cracoviensi confrontatae, origo. The chronicle has been kept in the manuscript section of the Jagiellonian Library in Kraków since 1877. It is a highly cited source of historical information about Kraków, Kazimierz and the Canons Regular of the Lateran in Poland in the 17th century. The chronicle features fascinating descriptions of the Swedish invasion of Poland and the battle of Vienna (1683). It was modelled on Miechovia sive promptuarium antiquitatum monasterii Miechoviensis by Samuel Nakielski, published in 1649. The chronicle was discovered by Jerzy Samuel Bandtkie (1768-1835), and today, it is used as a source text by historians, art historians, literary and classical scholars. The much-needed critical edition of the chronicle has not yet been published.

6

Ofiarność muzyków kapeli klasztornej w świetle XVIII-wiecznej księgi przychodów zakrystii kościoła Bożego Ciała w Krakowie

84%

Grajewski C.

|

2024

|

nr 19

61-82

EN

The Archives of the Corpus Christi church in Cracow hold a book of sacristy income (Regestra perceptarum) from the period 1711–1787. The information contained therein allows the material status of the musicians of the monastery chapel to be examined. The author analyses the offerings made during the collect at the ordered Masses in comparison with those made by the craft guilds and confraternities. The findings show that the musicians were generous – their offerings, regularly and frequently made, were among the highest.

PL

W archiwum kościoła Bożego Ciała w Krakowie przechowywana jest księga do chodów zakrystii (regestra perceptarum) z lat 1711-1787. Informacje w niej zawarte pozwalają na zbadanie statusu materialnego muzyków kapeli klasztornej. Analizie poddane zostały ofiary składane podczas kolekt w trakcie zamawianych Mszy św. w porównaniu z ofiarami składanymi przez cechy rzemieślnicze i bractwa. Wynika z nich, że muzycy byli hojni - ich ofiary, regularnie i często składane należały do najwyższych.