Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Monika Mikuła, ̔ Ελληνιστὶ γινώσκεις; Podręcznik do nauki greki chrześcijańskiej (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa 2013)

100%

Piwowar A.

|

nr 2

297-305

PL

Book Review: Monika Mikuła, ̔ Ελληνιστὶ γινώσκεις; Podręcznik do nauki greki chrześcijańskiej (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa 2013). Pp. 379. PLN 45. ISBN 978-83-64003-03-5.

2

Tēlephilon – tajemnicza roślina wróżebna potwierdzająca wzajemność w miłości

75%

Kaczyńska E.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

tom 66

|

nr 3: Filologia klasyczna

95-110

EN

The Greek phytonym τηλέφιλον (literally ‘far-love, love-in-absence’) is attested in the Ancient and Medieval Greek literature (Theocritus, Id. 3.28–30; Agathias, AP V 296) and lexicography (Hesychius, HAL τ-24), as well as in the Cretan river name Τηλεφίλας (IC 174. 26). This appellative (of Doric origin) refers to a mysterious plant, used by the Greek lovers to charm whether their love is mutual or not. The same plant is called τηλέφιον in the ancient and medieval sources (Pedanios Dioscorides, Ps.-Dioscorides; cod. Parisinus Gr. 2419), as it is confirmed by the Greek synonym ἀείζῳον ἄγριον, attested in ancient lexicographic works. Irregular change τηλέφιλον > τηλέφιον appears to be caused by the progressive dissimilation (λ–λ > λ–ø). Ancient sources demonstrate clearly that the Greek phytonym τηλέφι(λ)ον means a plant similar to ‘common purslane, Portulaca oleracea L.’, probably ‘Andrachne telephioïdes L.’. Other possible alternatives refer to two Mediterranean plants: ‘white stonecrop, Sedum album L.’ or ‘starry stonecrop, Sedum stellatum L.’.

PL

Fitonim grecki τηλέφιλον (dosłownie ‘miłość z daleka’) pojawia się w antycznej i bizantyńskiej literaturze (Teokryt, Id. 3.28-30; Agatiasz, AP V 296) i leksykografii (Hesychios, HAL τ-24), a także w kreteńskiej nazwie wodnej Τηλεφίλας (IC 174.26). Oznacza on jakąś roślinę, za pomocą której greccy kochankowie próbowali wywróżyć sobie, czy ich miłość będzie odwzajemniona. W źródłach antycznych i bizantyńskich (Pedanios Dioskurides, Ps.-Dioskurides; cod. Parisinus gr. 2419) owa tajemnicza roślina nosi wariantową nazwę τηλέφιον, jak tego dowodzi grecki synonim ἀείζῳον ἄγριον, poświadczony w pracach leksykograficznych. Nieregularna zmiana τηλέφιλον > τηλέφιον pojawiła się na skutek dysymilacji progresywnej (typu λ–λ > λ–ø). Źródła antyczne dowodzą, że grecki fitonim τηλέφι(λ)ον oznaczał jakąś roślinę podobną do portulaki pospolitej (Portulaca oleracea L.), przypuszczalnie ‘Andrachne telephioïdes L.’. Jako alternatywę można brać rozchodnik biały (Sedum album L.) albo rozchodnik gwiazdowy (Sedum stellatum L.).

3

Rozważania nad kreteńskim hydronimem Κυμαιος

63%

Kaczyńska E.

|

nr 3: Filologia klasyczna

5-16

PL

Antyczna nazwa wodna Κυμαιος, poświadczona na dwóch inskrypcjach opisujących granice pomiędzy kreteńskimi miastami-państwami Hierapytną i Lato, określała okresowy ciek wodny noszący w dobie współczesnej miano Kseropótamos (ngr. Ξεροπόταμος, dosłownie ‘sucha rzeka’) lub Fruzí Potamós (ngr. Φρουζή Ποταμός, dosłownie ‘rzeka Fruzisa’). Wywód starożytnego hydronimu od apelatywu gr. κῦμα (gen. sg. κύματος) n. (osnowa na -t-) ‘fala, bałwan’ wydaje się wątpliwy zarówno z punktu widzenia greckiego słowotwórstwa (rzekomy derywat nie wykazuje śladów tematycznej spółgłoski zębowej -t-), jak i z formalnych względów (rzeka nie płynie przez cały rok i nie niesie ‘falującej, wzburzonej’ wody). Za bardziej prawdopodobny należy uznać wywód od apelatywu greckiego κύμη f. ‘jakaś odmiana kapusty’. Florystyczne nazwy wodne cieszyły się popularnością zarówno w dobie starożytnej, jak i nowożytnej.

EN

The ancient river name Κυμαῖος, attested in two inscriptions describing the boundaries of the Cretan cities Hierapytna and Lato, referred to a seasonal stream which is today called Kseropótamos (Mod. Gk. Ξεροπόταμος, literally ‘dry river’) or Fruzí Potamós (Mod. Gk. Φρουζή Ποταμός, literally ‘Fruzis’ river’). It is impossible to derive the ancient hydronym from the Greek appellative κῦμα (gen. sg. κύματος) n. (t-stem) ‘wave, billow’ because of formal reasons (it is not ‘a seething river’) as well as some problems connected with Ancient Greek word-formation (no traces of a t-stem are visible in the river name under analysis). The derivation from the Ancient Greek noun κύμη f. ‘a kind of cabbage’ is the most probable explanation. River names derived from plants were widespread in both ancient and modern times.

4

Grecy a języki obce w starożytności

63%

Dworacki S.

Język. Religia. Tożsamość

|

2017

|

nr 1(15)

121-134

EN

The article shows how some of Greek authors from different epochs arranged the problem of the language communication among the Greeks and the non-Greeks. This question emerged gradually, however it appeared perspicuously but in the Hellenistic period, and in time of the Roman Empire. If sometimes this problem was ignored the reason could be that from the time of Alexander the Great the Greek language was a primary one on large areas of the ancient world. Nevertheless, the non-Greeks unknowing the Greek language appeared in Greek literature up to the end of antiquity, and the poets and writers solved the issue of language communication in a more or less probable way. One of them was introducing a professional interpreter particularly in the royal palaces.

5

Die Ausbildung der Artikelfunktion im Gotischen aus der Sicht der Theorien des kontaktbedingten Sprachwandels

51%

Kotin M.

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

|

2019

|

tom 75

59-72

EN

The paper deals with selected aspects of the influence of language contacts on language change in the area of grammatical categories in a written language. The author analyses the development of the category of definiteness in Gothic on the basis of a systemic comparison of original Greek and translated Gothic biblical texts. The claim is that internal tendencies in a grammatical change play a decisive part, whereas language contacts are only secondary triggers in this process. Against the so-called “anything goes”-hypothesis, it is shown that an externally-influenced grammatical change can take place only on condition that the inherent system of the language in contact licences it and, moreover, if the change corresponds to similar processes in the recipient language. Furthermore, the influence of a donor language never covers the totality of grammatical forms and their functions in the recipient language, thus the effects of the contact in question are always only partial. Language contacts can, thus, essentially accelerate genuine tendencies in the development of a new grammatical category, but their true origins are always located within the native grammatical system.

PL

W artykule rozpatrywane są wybrane aspekty wpływów kontaktów językowych na zmiany zachodzące w zakresie kategorii gramatycznych w rodzimym systemie języka pisanego. Na podstawie systemowego porównania oryginalnych greckich i przetłumaczonych gockich tekstów biblijnych badany jest rozwój kategorii określoności w języku gockim. Założeniem przewodnim jest teza, że tendencje wewnętrzne odgrywają kluczową rolę w przemianach gramatycznych, gdyż kontakty językowe są wtórnymi czynnikami w tymże procesie. W przeciwieństwie do hipotezy, że kontakt językowy może warunkować dowolne zmiany w rodzimych systemach gramatycznych, analiza dowodzi, iż zewnętrznie uwarunkowane zmiany gramatyczne mogą zajść wyłącznie pod warunkiem ich dopuszczalności poprzez autochtoniczną gramatykę języka znajdującego się pod wpływem języka obcego. Ponadto same zmiany nie stanowią automatycznego przejęcia form gramatycznych i ich funkcji od języka napływowego, lecz tylko częściowo pokrywają się z nimi. Kontakt językowy może więc znacznie przyśpieszyć tendencje w powstaniu nowej kategorii gramatycznej, ale ich prawdziwe źródło zawsze powinno znajdować się wewnątrz systemu rodzimego.

6

Rozważania o różnorodności kolorów i ich łacińskich oraz greckich nazwach w Nocach attyckich (2.26) Aulusa Gelliusza

44%

Piechocka-Kłos M.

Studia Warmińskie

|

2016

|

nr 53

319-329

PL

W niniejszym artykule omówiono treść dwudziestego szóstego rozdziału zawartego w drugiej księdze Nocy attyckich autorstwa Aulusa Gelliusza. Rozdział ten nie doczekał się jeszcze opracowania w języku polskim. Jednakże podjęta w nim kwestia rozważań na temat różnorodności kolorów i ich łacińskich oraz greckich nazw sprawiła, że wątek ten poddano badaniom pod kątem historyczno-filologicznym. Co ważne, Noce attyckie to bogaty materiał z różnych dziedzin, takich jak filozofia, etyka, literatura, gramatyka, etymologia, nawet krytyka tekstu, historia, retoryka i prawo. Tak więc jest to niezwykle cenne źródło wiedzy o antyku.

EN

This publication presents the contents of Chapter 26 of Book II of Attic Nights by Aulus Gellius. This chapter has not been discussed yet in the Polish language. However, because of the issue of the variety of colours and their Latin and Greek names that the chapter explores, this thread has been studied from the historical and philological perspective. It should be remembered that Attic Nights contains a rich amount of material pertaining to various disciplines, such as philosophy, ethics, literature, grammar, etymology and even textual criticism, history, rhetoric and law. Therefore, it constitutes an extremely precious source of knowledge about antiquity.

DE

Die vorliegende Publikation befasst sich mit dem Inhalt des 26. Kapitels im zweiten Buch der Noctes Atticae von Aulus Gellius. Dieses Kapitel erfuhr bisher keine Behandlung in polnischer Sprache. Da jedoch die in ihm enthaltene Fragestellung bezüglich der Verschiedenartigkeit der Farben und der Bezeichnungen von Farben in lateinischer und griechischer Sprache von Bedeutung ist, wurde das Kapitel mit Untersuchungen im Hinblick auf historisch-philosophische Themen belegt. Es ist zu beachten, dass die Noctes Atticae reich an Material aus verschiedenen Wissensbereichen sind, da in dem Werk Themen der Philosophie, der Ethik, der Literatur, der Grammatik, der Etymologie und sogar der Textkritik, der Geschichte, der Rhetorik und der Rechtswissenschaften angesprochen werden. Dieses Werk stellt sich daher als außerordentlich wertvolle Quelle des Wissens über die Antike dar.