Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Historia języka łacińskiego od czasów najdawniejszych do dziś

100%

Kaczmarkowski M.

|

1986

|

tom 11

477-504

EN

Der Artikel ist eine durchgesehene und verbesserte Fassung eines Vortrags, der unter demselben Titel an einer Tagung der Latein-lehrer in den geistlichen Seminarien Polens, die im September 1968 stattfand, gehalten wurde.

2

Polskojęzyczne przekłady dzieł pansoficznych Jana Amosa Komeńskiego.

75%

Hampl L.

|

tom 7

279-319

PL

Przetłumaczenie z języka łacińskiego i czeskiego na język polski fragmentów dwóch istotnych dzieł (Europae Lumina i Conatuum pansophicorum dilucidatio), wprowadza nas w znacznym stopniu w przedmiotową problematykę „naprawy rzeczy ludzkich”. Tłumaczenie tych dzieł wypełnia sporą lukę w polskiej komeniologii. W tłumaczonych na język polski fragmentach widać, jak Jan Amos Komeński wytrwale i z niebywałą uporczywością, zdecydowanie dążył do zaszczytnego celu, jaki sobie wyznaczył – pansoficznej naprawy wszystkich rzeczy ludzkich. Polskojęzyczny czytelnik będzie mógł w końcu zapoznać się (chociażby fragmentarycznie) z tymi dwoma pansoficznymi dziełami w swoim języku ojczystym, w których obecne są również istotne elementy związane z tematyką pedagogiczno-filozoficzną skupioną wokół domeny o charakterze badań interdyscyplinarnych.

3

Mirabilia animalia w Nocach attyckich Aulusa Gelliusza. Wybrane przykłady

63%

Piechocka-Kłos M.

|

nr 54

281-293

PL

Noce attyckie Aulusa Gelliusza są niezwykle cennym źródłem wiedzy o antyku, gdyż zawierają wiadomości dotyczące wielu aspektów życia codziennego starożytnego świata grecko-rzymskiego. Dzieło Gelliusza stanowi także wyjątkowy i wszechstronny materiał badawczy ze względu na zawarte w nim anegdotki, ciekawe i niezwykłe historyjki oraz opowieści. Głównym celem prezentowanej publikacji jest omówienie i przedstawienie treści wybranych rozdziałów, w których Gelliusz opisuje historie o zwierzętach. Punktem wyjścia dla badań prowadzonych nad wątkiem zwierząt, które pojawiają się w dziele Gelliusza, jest ich zauważalna niezwykłość. W niniejszym opracowaniu w kontekście mirabilia animalia przeanalizowano rozdział o koniu Aleksandra Wielkiego (5.2), opis konia sejańskiego (3.9) oraz historię o wężu o niespotykanej długości (7.3).

EN

Aulus Gellius’ The Attic Nights are an extremely valuable source of knowledge about antiquity, as it contains information regarding many aspects of everyday life in the ancient Greco-Roman world. Gellius’ work also contains very valuable and comprehensive research material due to the anecdotes, interesting and unusual stories and tales it contains. The main goal of this publication is the discussion and presentation of selected chapters in which Gellius describes stories about animals. The starting point for research into the animals that appear in Gellius’ work is their fantastic nature. This paper, in the context of mirabilia Animalia, contains analyses of the chapter on Alexander the Great’s horse (5.2), the description of the Seian Horse (3.9), and the tale of the snake of unusual length (7. 3).

4

Nazwy typów, części konstrukcyjnych oraz wyposażenia jednostek pływających w XVI-wiecznych drukowanych słownikach z polskim komponentem językowym

63%

Kuliński B. A.

|

nr 4

83–106

EN

The article analyzes the Polish language nomenclature of types, construction parts and equipment of vessels recorded in the 16th-century printed dictionaries with the Polish component. In addition, the text reviews the current state of research and discusses the sources in view of the terminology in question. The excerpted source material has been listed in three tables.

5

Problem obecności i teologii języka łacińskiego w liturgii rzymskiej pięćdziesiąt lat po II Soborze Watykańskim

63%

Beyga P.

|

nr 2

153-166

PL

W świadomości wielu wiernych łacina jako język liturgiczny należy już do przeszłości. Jednakże ostatni sobór podtrzymał używanie tego języka w celebracji katolickiej Mszy św. Nie tylko liturgika, lecz także dogmatyka powinna podjąć problematykę związaną z używaniem łaciny w czasie sprawowania Eucharystii. Jednym z powodów podjęcia tego tematu jest niedawna pięćdziesiąta rocznica zakończenia II Soboru Watykańskiego

EN

Fiftieth anniversary of completing the II Vatican Council works allows us to look critically on theology and the post-conciliar achievements in topic of liturgy. The article regards chosen theological aspects of Latin as a liturgical language. On the one hand the Latin language in the liturgy is liturgical problem in theological debate, but on the other we can find a theological arguments for using this language. In the article the author also tried to show the timeliness of problems regarding liturgical theology fifty years after the last Council.

6

Stanisław Kalinkowski, Jerzy Andrzej Wojtczak-Szyszkowski, Iure et legibus. Język łaciński dla studentów prawa, Warszawa 2000, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. R. Łazarskiego, ss. 232.

63%

Pokrywka W.

|

2000

|

tom 38

619-621

EN

review

PL

recenzja

7

Pierwsza łacińska terminologia teologii wcielenia u Tertuliana

63%

Strękowski S.

|

2000

|

tom 38

93-105

IT

La ricerca dei termini teologici, i quali sono stati adoperati da Tertuliiano per descrivere il mistero dell’incamazione, comprende tutti i testi che sono stati frutti deila poiemica dell’Apologista con tutti coloro che rientrarono nell’area della teologia eterodossa cristiana del II secolo.

EN

La ricerca dei termini teologici, i quali sono stati adoperati da Tertulliano per descrivere il mistero dell’Incarnazione, comprende tutti i testi che sono stati frutti della polemica dell’Apologista con tutti coloro che rientrarono nell’area della teologia eterodossa cristiana del II secolo.

8

Zagadnienie periodyzacji literatury łacińskiej doby republiki rzymskiej

62%

Witczak K. T.

|

nr 3

133-153

EN

The article deals with the problem of periodization of Latin literature in the time of the Roman Republic. The author recognizes the traditional division into three literary periods (i.e. archaic, Ciceronian and Augustean) as partially correct. Basing on J. Krzyżanowski’s theory of periodization of literature (1937), which assumes the cyclical nature of phenomena in the field of culture and literature, the author proposes to separate four successive historical-literary phases: [1] the early-archaic or ‟Hellenizing” period (240–160 BC); [2] the late-archaic or ‟reactionary” period (160–81 BC); [3] the Ciceronian age (81–31 BC); [4] the Augustean age (31 BC–14 AD). The individual literary periods stand in clear opposition to the preceding and following phases. They contain dominant currents and literary phenomena, different than in the preceding and immediately following them. Taking into account the criterion of foreign (Hellenic) influences and nativity, we can easily conclude that odd periods [1, 3] are clearly favorable to the Greeks, which is manifested, inter alia, in translating or adapting the most important works of Greek literature, using literary genres existing in Greece, acquiring foreign metrical structures, literary motifs or philosophical currents, while in even periods [2, 4] Latin writers introduce native themes and purely Roman motifs, as well as develop their own literary genres (e.g. Roman satire, subjective love elegy).

PL

Artykuł podejmuje problem periodyzacji literatury rzymskiej doby republiki. Autor uznaje tradycyjny podział na 3 okresy literackie: (1) archaiczny; (2) cyceroński; (3) augustowski za częściowo poprawny. Bazując na teorii periodyzacji literatury, opracowanej przez prof. Juliana Krzyżanowskiego (1937), która zakłada cykliczność zjawisk w dziedzinie kultury i literatury, autor proponuje wydzielenie czterech kolejnych faz historycznoliterackich: [1] Okres archaiczny albo „hellenizujący” (240-160 r. przed Chr.); [2] Okres późnoarchaiczny albo „reakcyjny” (160-81 r. przed Chr.); [3] Okres cyceroński (81-31 r. p.n.e.); [4] Okres augustowski (31 r. przed Chr. – 14 r. po Chr.). Poszczególne okresy literackie stoją w wyraźnej opozycji do faz poprzedzających i po nich następujących. Występują w nich dominujące prądy i zjawiska literackie, odmienne niż w fazie poprzedzającej i bezpośrednio po nich następującej. Biorąc pod uwagę kryterium wpływów obcych (helleńskich) i rodzimości, możemy łatwo stwierdzić, że okresy nieparzyste [1, 3] mają charakter wyraźnie prohelleński, co przejawia się między innymi w tłumaczeniu bądź adaptacji najważniejszych dzieł literatury greckiej, wykorzystaniu istniejących w Grecji gatunków literackich, przyswojeniu obcych struktur metrycznych, motywów literackich lub prądów filozoficznych, podczas gdy w okresach parzystych [2, 4] twórcy literatury łacińskiej wprowadzają rodzime wątki i czysto rzymskie motywy, a także rozwijają własne gatunki literackie (np. satyrę, rzymską elegię miłosną).

9

Św. Hieronim jako naśladowca języka i stylu autorów starożytnych na podstawie listów 1-24

51%

Wojtczak-Szyszkowski J.

|

2020

|

tom 76

157-168

EN

St. Jerome is known as an outstanding expert on ancient literature and a follower of its excellent authors as well as the classical Latin language. The relatively low interest in his work among younger philologists and patrologists prompted the author of the article to show the values of Jerome’s language and style imitating outstanding Latin writers and poets, especially Cicero. Already by showing his education and reading on the example of his letters, the author of the article wants to stimulate the desire for more serious studies of his works not insignificant, and often outstanding, not only in terms of theology, but also literary. Cited examples of some elements of the Latin used by St. Jerome show that he is rightly recognized for his abilities and knowledge.

PL

Św. Hieronim znany jest jako wybitny znawca literatury antycznej i naśladowca jej znakomitych autorów, jak również klasycznego języka łacińskiego. Stosunkowo niewielkie obecnie zainteresowanie jego twórczością w gronie młodszych filologów i patrologów skłoniło Autora artykułu do ukazania walorów jego języka i stylu naśladującego znakomitych pisarzy i poetów łacińskich, przede wszystkim Cycerona. Już ukazaniem w wąskim zakresie jego wykształcenia i oczytania, pragnie Autor artykułu pobudzić chęć do poważniejszych studiów jego wcale niemałej, a często wybitnej, nie tylko pod pod względem teologicznym, ale i literackim, twórczości. Przytoczone przykłady niektórych elementów języka łacińskiego, jakim posługiwał się Św. Hieronim, budzi uznanie dla jego zdolności i wiedzy.

10

Testowanie użyteczności oprogramowania do nauki języków klasycznych : case study aplikacji mobilnej Speak Latin : Learn Latin Language Offline

51%

Zbądzki J. , Rogowska-Wandowicz A.

|

tom vol. 9, nr 1

25--30

PL

Celem artykułu jest przedstawienie znaczenia, jakie mają kategoria użyteczności i jej testowanie dla oprogramowania służącego do nauki języków klasycznych, a także wskazanie możliwych defektów, które mogą się pojawiać, i ich źródeł. Jako przykład posłużyła aplikacja mobilna Speak Latin: Learn Latin Language Offline. Testy użyteczności przeprowadzono na aplikacji w wersji 1.0.18, w brytyjskiej wersji językowej, na urządzeniu Huawei Mate 10 Lite z systemem Android w wersji 8.1.0. Oprogramowanie testowano pod kątem efektywności i satysfakcji z użytkowania. Zaobserwowano pojawianie się istotnych defektów w kluczowych obszarach aplikacji. Usterki dotyczą przede wszystkim: 1. nieprawidłowej wymowy wyrazów; 2. braku deklarowanego rozróżniania zapisu i wymowy; 3. schematu odtwarzania nagrań istotnie utrudniającego naukę; 4. niepoprawnych i niejednolitych tłumaczeń lub ich braku; 5. nieczytelnych kategorii, w których występują dane słowa. Zauważono, że istotna część defektów wynika z zastosowania syntezatora i translatora mimo słabego rozwinięcia tych technologii w kontekście języków klasycznych. Aplikacja prawdopodobnie nie przeszła też testów użyteczności. Kontrola ze strony człowieka i weryfikacja jakości tego rodzaju oprogramowania okazują się niezbędne. Bez nich nie może ono spełniać wymagań przeciętnych odbiorców, które dotyczą efektywności i satysfakcji z użytkowania, nie jest też w stanie przynosić istotnych korzyści edukacyjnych.

EN

The aim of this article is to present the importance of the usability category and its testing for software designed for learning classical languages, as well as to point out possible defects that may appear and their sources. The mobile application Speak Latin: Learn Latin Language Offline was used as an example. Usability testing was carried out on the app version 1.0.18, in the British English language version, on a Huawei Mate 10 Lite device with the Android system in version 8.1.0. The software was tested in terms of effectiveness and satisfaction of use. Significant defects have been observed in key areas of the application. The defects relate primarily to: 1. incorrect pronunciation of words; 2. lack of claimed differentiation between notation and pronunciation; 3. the playback pattern of recordings significantly impeding learning; 4. incorrect and inconsistent translations or lack thereof; 5. illegible categories in which words occur. It was noted that a significant proportion of the defects are due to the use of synthesizer and translator despite the poor development of these technologies in the context of classical languages. The application probably did not pass usability testing either. Human control and quality verification of this kind of software prove essential. Without them, it cannot meet the average user's requirements regarding the effectiveness and satisfaction of use, nor is it able to deliver significant educational benefits.

11

Język polski w statucie synodu łęczyckiego z 1285 roku – tłumaczenie kanonów

51%

Stelmach W.

|

nr 35-36

131-144

EN

The aim of this article is to present the attitude of the Polish Episcopate towards the Polish language in the 13th century. The issue has been presented swith reference to the statute of the synod of Łęczyca of 1285. The content of most of the canons is briefly outlined together with the topics discussed by the Episcopate during the synod. Canons 3, 4, 5 and 6 – the most essential to the history of the Polish language – have been subjected to a deeper analysis; this enables us to recreate the most likely situation that prevailed in the Church in the 13th century in Poland. They also present the Episcopate’s attitude towards the Polish language and use thereof in teaching and liturgy. Moreover, a philological Polish translation of the above mentioned canons is based on the source editions of ecclesiastical documents.

PL

Przedmiotem badań w artykule jest stosunek polskiego episkopatu do języka polskiego w XIII wieku. Problem został przedstawiony w oparciu o statut synodu łęczyckiego z 1285 roku. Treść większości kanonów została przedstawiona w skrócie – tym samym przybliżono tematy, jakimi zajął się episkopat podczas synodu. Natomiast istotne dla historii języka polskiego kanony 3, 4 i 6 zostały poddane głębszej analizie. Podjęto próbę odtworzenia prawdopodobnej sytuacji panującej w Kościele na ziemiach polskich w XIII wieku oraz przedstawienia stosunku episkopatu do języka polskiego i jego wykorzystania w nauczaniu i liturgii. Ponadto na podstawie wydań źródłowych dokumentów kościelnych dokonano przekładu filologicznego wskazanych kanonów na język polski.