Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Niematerialne dziedzictwo kulturowe na terenach postmigracyjnych (na przykładzie Pomorza)

100%

Kwaśniewska A.

|

tom 55

PL

Na Pomorzu po 1945 roku została przerwana ciągłość osadnicza (z wyjątkiem Kaszub i Kociewia). Nowi osadnicy przynieśli część dorobku materialnego i większość niematerialnego. Połączyli je z zastanym, obcym narodowo i kulturowo dziedzictwem materialnym. Prowadzone przez autorkę wraz zespołem od 2013 roku badania pokazują, że na terenach postmigracyjnych mamy do czynienia z wyspowym i mozaikowym dziedzictwem niematerialnym, które jest wypadkową zwyczajów przywiezionych tu przez osadników z różnych części kraju, a także wzorów przekazywanych przez środki masowego komunikowania. Jego specyfika i intensywność zależą od następujących czynników: pochodzenia regionalnego i narodowego osadników oraz ich liczby w danej miejscowości; działalności instytucji podtrzymujących lub wymyślających dziedzictwo i tradycję; aktywności społeczności lokalnych, a zwłaszcza lokalnych liderów; aktualnych trendów kulturowych i politycznych. Grupami wyróżniającymi się na terenach postmigracyjnych są Kaszubi i Ukraińcy. Mieszkając w większych skupiskach, zachowują język, wyznanie religijne i związaną z nim obrzędowość doroczną, dowcipy, żarty. Do „autochtonizacji kaszubskiej” osadników przyczynia się działalność stowarzyszeń, domów kultury, szkół, muzeów. Także Kurpiowie mieszkający w miejscowości Klęcino w gminie Główczyce (pow. słupski) kultywują kulturę regionu pochodzenia. Tam, gdzie żadna z grup nie jest dominująca, mamy do czynienia ze zjawiskiem wymyślania tradycji lub sięgania do dziedzictwa kulturowego dawnych mieszkańców, np. mennonickiego na Żuławach.

EN

The continuity of settlement in Pomerania (with the exception of Kashubia and Kociewie) was interrupted after 1945. New settlers brought with them some of the tangible and most of the intangible heritage material. They combined them with an existing heritage material, which was nationally and culturally foreign to them.Research conducted by the author and her team from 2013 shows that the intangible heritage in post-migration areas is insular and mosaic in its character, which is the net result of customs imported by settlers from various parts of the country, as well as the patterns provided by means of mass communication. Its specificity and intensity depend on the following factors: the regional and national origin of the settlers and their number in a given locality; the activities of institutions which support or invent heritage and tradition; the activity of local communities, especially local leaders; the current cultural and political trends. The Kashubians and Ukrainians are distinctive as groups in post-migration areas . Living in larger agglomerations, they retain the language, religion and the related annual rituals, sayings and jokes.The activities of various associations, community centres, schools and museums contribute to the “Kashubian autochtonization” of the settlers. Also members of the Kurpiowie group living in the village of Klęcino in the municipality of Główczyce (Słupsk district) cultivate the culture of the region of their origin. Where none of the groups is dominant, we are dealing with the phenomenon of inventing traditions or reaching to the cultural heritage of the region’s ancient inhabitants, for example the Mennonites in Żuławy.

2

Zwyczaje religijne i miejsca kultu jako elementy niematerialnego dziedzictwa kulturowego Pomorza Wschodniego

100%

Stachowiak A.

|

tom 55

PL

Artykuł streszcza wyniki dotychczasowych badań prowadzonych na Pomorzu Wschodnim, dotyczących zjawisk religijnych i miejsc kultu jako elementów niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Chociaż sama religia nie jest objęta Konwencją UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, praktyki kulturowe i kulturowe środki wyrazu są silnie inspirowane tradycją religijną i wiarą. Dla ściślejszej systematyzacji problematyki dokonano podziału omawianych zjawisk na trzy grupy tematyczne (domeny): miejsca (przestrzeń), gesty (praktyki), rok kościelny i obrzędowy (czas), przy czym pierwszą grupę opisano szczegółowo na podstawie zebranego materiału etnograficznego.

EN

The paper refers to the results of previous fieldwork referring to religious phenomena and places of worship as part of intangible cultural heritage in Eastern Pomerania. Even though religion is not strictly included in the UNESCO Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, cultural practices and cultural means of expression are strongly inspired by the religious tradition and faith. For more precise systematization of the discussed issues, these phenomena are classified into three thematic groups (domains): places (space), gestures (practice), the ritual year (time). The first group is described in detail on the basis of ethnographic material.

3

Prezentacja badań niematerialnego dziedzictwa kulturowego w Muzeum Narodowym Rolnictwa w Szreniawie

100%

Jełowicki A.

|

2019

|

nr 6

PL

This text will discuss the activities of the National Museum of Agriculture and Food Industry in Szreniawa (abbreviated to the Museum in Szreniawa) in the field of research, documentation of intangible cultural heritage and the dissemination of knowledge about it. This is only a presentation of findings which in the future may become the basis for deeper analysis or broader synthesis. The research mainly focused on the role the facilities play or are to play in the museum. Today, it is important to classify and present various undertakings of this institution.

4

Działania na rzecz ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego na przykładzie obrzędu brodacze ze Sławatycz

88%

Smyk K.

|

tom 55

EN

Part one of the article reconstructs the definition of intangible cultural heritage protection, based on the UNESCO Convention of 2003 and the Polish guidelines on applying for registration in the National List of Intangible Cultural Heritage. Part two briefly describes the ritual of brodacze [literally: bearded men] – traditional New Year’s caroling – as practised in Sławatycze (Biała Podlaska district, Lublin province). Part three systematically discusses successive measures aimed at preserving the brodacze ritual that have been taken since the 1980s by the local community cultural centre, local cultural managers and the town authorities in consultation with the depositaries of intangible cultural heritage. In conclusion, the author complements the definition of protection with the elements practised in maintaining the brodacze tradition and poses some problems for consideration: the subjective aspect of heritage protection, the concept of educational measures, and the potential of protective measures practised in Poland.

PL

W pierwszej części artykułu zrekonstruowano definicję ochrony dziedzictwa niematerialnego na podstawie Konwencji UNESCO z 2003 roku oraz obowiązujących w Polsce wytycznych do składania wniosku o wpis na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. W drugiej części w skrócie scharakteryzowano obrzęd brodaczy ze Sławatycz (pow. Biała Podlaska, woj. lubelskie) – tradycyjne kolędowanie noworoczne. W trzeciej części omówiono systematycznie kolejne typy działań służących ochronie obrzędu brodaczy, jakie od lat osiemdziesiątych XX wieku podejmuje miejscowy dom kultury, lokalni animatorzy oraz władze miasta w porozumieniu z depozytariuszami niematerialnego dziedzictwa kulturowego. W podsumowaniu autorka uzupełnia definicję ochrony o elementy praktykowane w podtrzymywaniu tradycji brodaczy, a także poddaje pod rozwagę kilka problemów: podmiotowego aspektu ochrony dziedzictwa, pojęcia działań edukacyjnych oraz potencjału praktykowanych w Polsce działań ochronnych.

5

Pejzaż dźwiękowy i praktyki audytywne czasu wojny (wówczas i współcześnie)

75%

Szalewska K.

|

2015

|

tom 6

EN

The text presents a soudscape analysis of World War II. Here, the term soundscape is understood, after R. Murray Schafer, as acoustic sphere of a place and of its human community which becomes a part of intangible cultural heritage. The analysed soundscape involves wartime audio sphere of both sound senders and recipients. In order to reconstruct the aural world from the years 1939–1945, the article’s author uses autobiographic texts by such writers as Białoszewski, Głowiński, Ligocka, Nałkowska, and Waniek. Further, she later demonstrates the contemporary references to wartime soundscape, and reveals how they function to construct both historical memorials and political history.

6

Languages and Dialects as Part of Regional Identity and Cultural Heritage (on the Example of the Czech Republic)

75%

Šimečková M.

|

tom 32

|

nr 2

114 - 124

EN

The aim of the paper is to determine whether languages and their territorial dialects are intangible cultural heritage or not. Excerpts from the Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage have been argued, as well as specific entries on the UNESCO lists, in which languages and dialects appear as intangible cultural heritage independently or as part of more complex items. The definition of intangible cultural heritage, as formulated in the aforementioned Convention, has been found to entirely correspond to the nature of dialects – these are considered by the general public as part of cultural heritage, passed down from generation to generation, reshaped by various threatening factors, and they provide people with a sense of identity and continuity. Several options for the preservation of dialects in terms of their documentation and presentation by dialectologists and laypersons were presented. At the same time, attention was drawn to potential consequences of active protection through legislation channels, especially to the undesirable conservation of a certain state without taking into account natural language development and to the need for canonization leading to the creation of an artificial language hyper-standard.

7

From Folklore to Living Heritage: A Contribution to the Development of UNESCO’s Contribution to the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage

75%

Smeets R.

|

tom 32

|

nr 2

83 - 113

EN

The adoption in 2003 of the Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage was the major milestone in UNESCO’s action concerning intangible or living heritage (initially called folklore) that started more than fifty years ago. That Convention replaced the not entirely successful 1989 Recommendation on the Safeguarding of Traditional Culture and Folklore, the first UNESCO legal instrument in this domain. This study presents aspects of a large number of dedicated expert and statutory meetings that contributed to these texts and in UNESCO programmes such as the Living Human Treasure programme and the Proclamation of Masterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity. It tries to give an insight in the changing objectives and discourse with which experts, states and UNESCO contributed to this long history. That evolution is illustrated by the constant change in name and definition given to the subject matter itself (from “folklore” to “living heritage”) and by the changing objectives of all this action. Special attention is given to the preparation of the 2003 Convention, to its implementation after its entry into force in 2006, and to the new objectives that its Governing Organs, guided by UNESCO, have been trying to provide it with. Where appropriate, reference is made to contributions from Czech experts and the Czech Republic.

8

Kryzys klimatyczny a lokalne praktyki wobec niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Propozycja badań nad wybranymi zjawiskami Krajowej Listy Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w Polsce z perspektywy etnoklimatologicznej

63%

Dziubata-Smykowska K.

|

tom 107

|

nr 1

110-141

EN

In this article, I present the assumptions of a pilot field study entitled “Analysis of the Relationship between Anthropogenic Climate Change and Local Practices towards Intangible Cultural Heritage”, which I started in the fall of 20221. The results of the research will enable a preliminary analysis of the impact of the climate crisis on traditionally established rituals and customs related to the growing season, the annual snow cycle (cf. Bolin 2009) and surface water levels. The article outlines the problem, the ethnographic area and methods, the theoretical perspectives (including ethnoclimatology and climate ethnography, Orlove et al. 2002; Crate 2011; Strauss 2018), the scope of the research work and preliminary conclusions.

PL

W artykule prezentuję założenia pilotażowych badań terenowych pt. Analiza zależności między antropogenicznymi zmianami klimatu a lokalnymi praktykami wobec niematerialnego dziedzictwa kulturowego, które rozpoczęłam jesienią 2022 roku. Zakładam, że wyniki badań umożliwią wstępną analizę wpływu kryzysu klimatycznego na ustalone tradycją obrzędy i zwyczaje związane z okresem wegetacyjnym, rocznym cyklem zalegania śniegu (por. Bolin 2009) oraz poziomem wód powierzchniowych. Artykuł nakreśla problem, obszar i metody badawcze, przyjęte perspektywy teoretyczne, m.in. etnoklimatologię i etnografię klimatu (Orlove, Chiang, Cane 2002; Crate 2011; Strauss 2018), zakres planowanych prac, a także wstępne wnioski.

9

Evropská etnologie a koncept nehmotného kulturního dědictví

63%

Janeček P.

|

nr 3

273 - 282

EN

The article deals with critical analysis of contemporary acceptance of the intangible cultural heritage concept in field of European ethnology. European ethnology has strong historic experience with making the key analytical terms of its study (“folk”, “traditional folk culture”, “folklore”, “tradition”) problematical. In its long history, these terms were more times redefined, deconstructed or even fully abandoned. In the last years, external as well as internal criticism of this traditional ethnological terminology led to a quick acceptance of an applied and originally political term “intangible cultural heritage” that was primarily created for the UNESCO international agenda. Unlike the above mentioned traditional ethnological terms, this concept features a lot of undoubted advantages (modern understanding of culture as a process and practice, not only as a product; social construction of its meaning; taking into consideration the community’s and society’s decision about its passing down from generation to generation; international consensus about its meaning). On the other hand, however, it brings about a lot of problematical facts (derivation from an unclearly defined applied concept of “heritage”; nature of a mere enumeration of designates; weak theoretical reflexion of the concept in the contrast with its strong political and ideological background). On a ground of the concise overview Begriffgeschichte, i.e. a brief history of the European ethnology’s terminology, the essay tries to find a corresponding position for this concept and to contemplate its role for this unusual discipline that is located at the boundary line between historiography, social sciences and humanities.

10

Turystyka i niematerialne dziedzictwo kulturowe: przegląd szans i zagrożeń. Na przykładzie rzemiosła i rękodzieła tradycyjnego

63%

Machowska M.

|

tom 55

EN

Tourism is an important social phenomenon and a sector of economy that is developing more and more rapidly. It is especially cultural tourism that grows fast and also serves as a platform for the meeting of tourism and intangible cultural heritage. It meets the needs of the postmodern man who seeks excitement and diversity. The UNESCO Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage (2003) does not address the topic of tourism. From the point of view of researchers, it is regarded as a threat to intangible cultural heritage that may result in its commercialization and commodification. However, tourism can also have a positive impact on intangible cultural heritage, including traditional handicraft skills. The topic of the paper is the relationship between tourism and intangible cultural heritage with particular emphasis on traditional crafts and handicrafts. The text is an attempt to show the positive and negative consequences of this contact and to demonstrate on the example of traditional lace-making in Bobowa that the relationship does not entail only negative consequences.

PL

Turystyka jest coraz prężniej rozwijającą się gałęzią gospodarki oraz ważnym zjawiskiem społecznym. Szczególnie wartko rozwija się turystyka kulturowa, która jest płaszczyzną spotkań turystyki i niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Odpowiada potrzebom człowieka ponowoczesnego, poszukującego wrażeń i odmienności. Sama Konwencja UNESCO z 2003 roku w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego pomija temat turystyki. Przez specjalistów i osoby zajmujące się ochroną dziedzictwa jest ona odbierana jako zagrożenie, skutkujące komercjalizacją i utowarowieniem. Jednak turystyka może mieć również pozytywny wpływ na niematerialne dziedzictwo kulturowe, w tym na tradycyjne umiejętności rękodzielnicze. Tematem artykułu jest relacja między turystyką a niematerialnym dziedzictwem kulturowym, ze szczególnym uwzględnieniem rękodzieła i rzemiosła tradycyjnego. W tekście podjęta została próba wskazania wynikających z tego kontaktu szans i zagrożeń. Opisana na końcu tekstu tradycja koronkarska w Bobowej pokazuje, że mimo wielu zagrożeń, relacja ta nie musi pociągać za sobą wyłącznie negatywnych konsekwencji.

11

Nazwy miejscowe – przekaz i świadectwo rzeczywistości kulturowo-historycznej. Ochrona, eksploracja, upowszechnianie

63%

Trapszyc A.

|

tom 55

EN

The UNESCO Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage strongly emphasises the role of oral tradition. However, among the elements of intangible heritage which it mentioned, toponyms– names of historic, cultural and topographic/natural content – were omitted. This does not mean that they are not under protection. Place names and urbanonyms deserve attention of cultural anthropologists, historians and museologists, not only as research objects, but also as historical sources requiring the same care as other monuments.In the article I concentrate on the names of Toruń, a city included in the UNESCO World Heritage List, and the names of several villages near Toruń. This choice is aimed at presenting the problem of protecting historic names, the necessity of restoring the names eradicated from terminology and assigning toponyms used in colloquial speech.My reflections are the result of research carried out as part of my work in the Ethnographic Museum in Toruń. It is based on interaction with members of the local community, activists of local organisations and officials. The experiences gained from these contacts prove that the awareness of the value of historic place names and the knowledge of the law on the preservation of historic monuments are still very low. Hence the need for cultural anthropologists’ work. However, it should involve not only discovering toponyms and creating a catalogue of historic names, but also education, which can be provided in the dialogue with our interlocutors.

PL

W Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego mocno podkreśla się rolę ustnego przekazu. Wśród wymienionych elementów niematerialnego dziedzictwa pominięto jednak toponimy – nazwy o historycznych treściach, tak kulturowych, jak topograficzno-przyrodniczych. Nie oznacza to jednak, że nie podlegają one ochronie. Nazwy terenowe i urbanonimy zasługują na zainteresowanie antropologa kultury, historyka i muzealnika, nie tylko jako obiekty badań, ale jako źródła historyczne wymagające takiej samej troski, jak inne zabytki. W artykule zwracam uwagę na nazwy Torunia, miasta wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO, oraz na nazwy kilku podtoruńskich wsi. Wybór ten ma na celu wskazanie na potrzebę ochrony nazw zabytkowych, a także na konieczność przywrócenia nazw wyrugowanych z nomenklatury oraz powołania toponimów funkcjonujących w mowie potocznej. Moje refleksje są wynikiem badań, jakie prowadzę w ramach pracy w Muzeum Etnograficznym w Toruniu. Mają one charakter interakcji z miejscową społecznością, działaczami lokalnych towarzystw i urzędnikami. Doświadczenia wyniesione z tych kontaktów dowodzą, że świadomość wartości historycznej nazw miejscowych oraz znajomość prawa o ochronie zabytków są u nas wciąż bardzo niskie. Stąd i potrzeba działań antropologów kultury. Nie chodzi jednak tylko o odkrywanie toponimów i tworzenie katalogu nazw zabytkowych, ale o edukację, którą możemy prowadzić w dialogu z naszymi rozmówcami.

12

W pięciolecie ratyfikacji przez Polskę Konwencji UNESCO z 2003 roku w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego

63%

Brzezińska A. W.

|

tom 55

EN

The UNESCO Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage from 2003 was ratified by Poland in 2011. Since then numerous activities have been undertaken to popularise the knowledge of the Convention, its objectives and opportunities of promoting knowledge referring to cultural heritage. In Poland, the Ministry of Culture and National Heritage and the National Heritage Institute are engaged in implementing its postulates. Members of non-governmental organizations, including members of the Polish Ethnological Society, actively participate in these activities. The article discusses circumstances accompanying the introduction of the Convention in Poland and characterizes main activities for its popularisation.

PL

Konwencja UNESCO z 2003 roku w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego została ratyfikowana przez Polskę w 2011 roku. Od tego czasu podejmowane są liczne działania na rzecz upowszechnienia wiedzy o Konwencji, jej celach i możliwościach promowania wiedzy dotyczącej dziedzictwa kulturowego. W Polsce wdrażaniem jej postulatów zajmuje się Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowy Instytut Dziedzictwa. W działania aktywnie włączają się przedstawiciele organizacji pozarządowych, w tym członkinie i członkowie Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Artykuł omawia okoliczności wprowadzenia Konwencji w Polsce oraz charakteryzuje główne działania na rzecz jej upowszechniania.

13

Spycimierskie kwietne dywany na Boże Ciało – typologia i symbolika wzorów

63%

Smyk K.

Biuletyn Uniejowski

|

2019

|

tom 8

35-65

PL

Celem artykułu jest prezentacja tradycji sypania kwietnych dywanów na Boże Ciało w Spycimierzu (województwo łódzkie, powiat poddębicki, gmina Uniejów) w jednym aspekcie, jakim jest interpretacja symboliki stosowanych wzorów. Autorka posłużyła się w tym celu materiałami fotograficznymi, które zebrała podczas uroczystości Bożego Ciała w 2018 roku, jak też wypowiedziami mieszkańców parafii Spycimierz, nagranymi między innymi przez autorkę w 2018 roku. W pierwszej części tekstu omówiono stan badań nad opisywaną tradycją. Dla uporządkowania rozważań Autorka proponuje spycimierskie kwietne dywany analizować jako tekst kultury, czemu poświęca drugą część artykułu. W ostatniej, zasadniczej części, zaproponowano typologię wzorów i kolejno zarysowano analizę ich treści: figury geometryczne, wzory floralne, wzory zoomorficzne, wzory antropomorficzne, motywy chrześcijańskie, symbole patriotyczne oraz elementy werbalne.

EN

The aim of the article is to present the tradition of creating flower carpets for the Corpus Christi feast in Spycimierz (Łódź voivodeship, Poddębice county, Uniejów commune) from one perspective: interpretation of the symbolism of the patterns employed. In order to achieve this goal, the author uses the photographic material collected during the Corpus Christi feast in 2018 and interviews with the inhabitants of Spycimierz parish, recorded among others by the author in 2018. In the first part of the text the author presents the state of research on the analysed tradition. For the sake of organization of the discussion, the author proposes that the flower carpets of Spycimierz should be studied as culture texts, to which the second part of the article is devoted. In the final, main part, the author specifies groups of patterns and analyses their content successively: geometrical figures, floral patterns, zoomorphic patterns, anthropomorphic patterns, Christian motifs, patriotic symbols and verbal elements.

14

Wybrane zagadnienia z dziejów tradycji zdobienia trasy Bożego Ciała w parafii Spycimierz

63%

Wójcik T.

|

tom 12

135-158

EN

The aim of this article is to discuss three issues connected with the tradition of decorating the route of the Corpus Christi procession in the parish of Spycimierz. It first presents an outline of the history of the parish and the villages that it comprises today. Next, it highlights the origins of this tradition and reconstructs the six routes that the Corpus Christi procession followed over the past 50 years. It also explains the rules used by the local community in choosing the route.

PL

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie trzech zagadnień związanych z dziejami tradycji ubierania (zdobienia) trasy procesji Bożego Ciała w parafii Spycimierz. Tekst otwiera zarys dziejów parafii oraz miejscowości współcześnie ją tworzących. Autor analizuje kwestię genezy i okresu narodzin zwyczaju oraz rekonstruuje sześć tras, po których wędrowała procesja Bożego Ciała w parafii Spycimierz podczas ostatniego półwiecza. Wskazuje także reguły, którymi miejscowa społeczność kierowała się, ustalając przebieg trasy.

15

Rewitalizacja dziecięcych gier i zabaw tradycyjnych Śląska Cieszyńskiego

63%

Szalbot M.

Łódzkie Studia Etnograficzne

|

2023

|

tom 62

255-268

EN

The article is a report on the research conducted to diagnose the state of preservation of children’s games and traditional games in the memories of the oldest inhabitants of Cieszyn Silesia. Traditional games were examined as an element of the immaterial cultural heritage and, together with the research results, were a basis for reflecting on possible reintroductive actions. Those are aimed at maintaining the knowledge of these games and game-related behaviours, especially among the children, in order to practice games stemming from local cultural traditions in such a way as to teach them about the cultural heritage of the region.

PL

Artykuł stanowi sprawozdanie z badań diagnozujących stan zachowania dziecięcych gier i zabaw tradycyjnych we wspomnieniach najstarszych mieszkańców Śląska Cieszyńskiego. Rozpatrując je jako element niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz wykorzystując wyniki badań, podjęto refleksję nad założeniami działań rewitalizacyjnych, które mają na celu podtrzymanie znajomości oraz wdrażanie – szczególnie najmłodszych – w praktykowanie niegdyś popularnych zachowań zabawowych wywodzących się z lokalnych tradycji kulturowych w sposób, który umożliwi przekazanie im wiedzy o dziedzictwie kulturowym regionu.

16

Inter-organizational cooperation across the service design process based on Intangible Cultural Heritage exploitation

63%

Trojan L. , Kurowska-Pysz J. , Taverner C.

|

tom Vol. 28, No. 2

384--405

EN

The paper discusses the impact of inter-organizational cooperation on the development of a region’s Intangible Cultural Heritage (ICH). Based on the results of quantitative and qualitative research conducted in 2023, the authors characterized interorganizational cooperation in the process of creating services based on the Intangible Cultural Heritage (ICH), as well as identified the stages of the creation of such services and the added value that results from the use of a participatory approach in this process. The authors also identified those elements of ICH management that involve the cooperation of partners. The paper helps to understand the role of inter-organizational cooperation in designing ICH-based services, while also showing how ICH can be managed based on services designed as part of inter-organizational cooperation. The study presents the features of inter-organizational cooperation in the process of designing an ICH-based service is distinguished. It has been proven that the inter-organizational cooperation in designing an ICH-based service highlights the innovation aspect of this activity and it has a positive impact on ICH development.

PL

Praca dotyczy wpływu współpracy międzyorganizacyjnej na rozwój niematerialnego dziedzictwa kulturowego regionu (ang. Intangible Cultural Heritage, ICH) Opierając się na wynikach badań ilościowych i jakościowych przeprowadzonych w 2023 r. autorki scharakteryzowały współpracę międzyorganizacyjną w procesie tworzenia usług opartych na ICH (ang. Intangible Cultural Heritage, ICH), a także określiły etapy tworzenia tego typu usług i wartość dodaną, jaka wynika z zastosowania podejścia partycypacyjnego w tym procesie. Autorki zidentyfikowały także te elementy zarządzania ICH, które wiążą się ze współpracą partnerów. Praca pomaga w zrozumieniu roli współpracy międzyorganizacyjnej w procesach projektowania usług bazujących na ICH, a jednocześnie wskazuje w jaki sposób można zarządzać ICH w oparciu o usługi projektowane we współpracy międzyorganizacyjnej. W pracy przedstawiono cechy współpracy międzyorganizacyjnej w procesie projektowania usługi opartej na ICH. Udowodniono, że współpraca międzyorganizacyjna przy projektowaniu usługi opartej na ICH podkreśla innowacyjny aspekt tej działalności i pozytywnie wpływa na rozwój ICH.

17

Narracje w przekazie rodzinnym. Wątki folkloru słownego w literaturze regionalnej na przykładzie jednego z tomów serii „Jako downi bywało”

63%

Przybyła-Dumin A.

|

tom XXX

|

nr (3/2023)

209-220

EN

Aim. The aim of this article is to discuss selected threads of verbal folklore used in the study of an inhabitant of upper Silesia published as part of the publishing series „Jako downi bywało” by the museum „Górnośląski Park Etnograficzny in Chorzów”. The genres, the circumstances in which they are evoked, and their functions are presented. The form in which they are presented reveals the role of family transmission in the communication of the values carried by these cultural texts. Materials and methods. Analysis of the source text - a publication from the series „Jako downi bywało” entitled Najmilsze zimowe wieczory. Piyrzi furgało, berōw sie słuchało by Anna Stronczek. Results and conclusion. The book Najmilsze zimowe wieczory is an important contribution to the preservation of the intangible cultural heritage of upper Silesia. The descriptions of traditions cultivated in the community to which the author belongs, and the verbal folklore found in the message, are an important expression of their worldview, while the work itself is a valuable source of regional cultural content for researchers. it is also an interesting and valuable source for designing scenarios for regional education or supporting family transmission in the absence of the older generation or when transmission disappears for other reasons. Folklore is an important factor in building up the image of the world and of man; it is an expression of the values shared by the community, of the socially desirable model of man, and thus provides an opportunity to shape the personality of its members. The additional value in the form of the presentation of plots gives insight into their ‚natural’ message, places them in their proper context, which contributes to enriching their content with non-verbal meanings.

PL

Cel. Celem niniejszego artykułu jest omówienie wybranych wątków folkloru słownego wykorzystanego w opracowaniu mieszkanki Górnego Śląska opublikowanym w ramach serii wydawniczej „Jako downi bywało” przez muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”. W opracowaniu zaprezentowane zostały wybrane gatunki, okoliczności, w jakich są wywoływane, oraz funkcje, jakie pełnią. Materiały i metody. Analiza tekstu źródłowego – publikacji z serii „Jako downi bywało” pt. Najmilsze zimowe wieczory. Piyrzi furgało, berōw sie słuchało autorstwa Anny Stronczek. Wyniki i wnioski. Książka Najmilsze zimowe wieczory stanowi istotny wkład w zachowanie niematerialnego dziedzictwa kulturowego Górnego Śląska. Opisy tradycji kultywowanych we wspólnocie, do której należy autorka, oraz znajdujący się w przekazie folklor słowny są istotnym wyrazem ich światopoglądu, samo zaś dzieło jest dla badaczy cennym źródłem treści kultury regionalnej. Stanowi też interesujące i wartościowe źródło do projektowania scenariuszy z zakresu edukacji regionalnej czy też wsparcie dla przekazu rodzinnego w sytuacji braku starszego pokolenia lub zanikającej z innych przyczyn trans-misji. Folklor stanowi istotny czynnik budujący obraz świata i człowieka, niesie wartości podzielane przez zbiorowość i społecznie pożądany model człowieka, przez co daje możliwość kształtowania osobowości członków wspólnoty. Dodatkowy walor w postaci prezentacji wątków daje wgląd w ich „naturalny” przekaz i wpisuje je we właściwy kontekst, co przyczynia się do wzbogacenia ich treści o pozawerbalnie znaczenia.

18

„Droga” spycimierskiego Bożego Ciała do UNESCO

51%

Szoszkiewicz A.

|

2022

|

tom 11

125-140

EN

This article sums up and presents in chronological order the successive stages in the endeavours of the inhabitants of Spycimierz parish and Uniejów municipality to have Flower carpets tradition for Corpus Christi processions. entered on the UNESCO’s Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity. The success of these efforts would not have been possible without active engagement of the local community and close cooperation with Uniejów municipality authorities. It can provide an inspiration for other municipalities to take actions aimed at safeguarding of unique cultural heritage.

PL

Artykuł stanowi podsumowanie i chronologiczne uporządkowanie kolejnych etapów starań mieszkańców parafii Spycimierz i gminy Uniejów o wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO, zwieńczonych sukcesem. Przedstawia ścieżkę dojścia do tego zaszczytnego tytułu, którego osiągnięcie nie byłoby możliwe bez dużego zaangażowania lokalnej społeczności i ścisłej współpracy z władzami gminy Uniejów. Artykuł może stanowić inspirację dla innych gmin do podejmowania działań na rzecz ochrony niezwykle istotnego dziedzictwa niematerialnego.

19

O pojęciu i znaczeniu dziedzictwa niematerialnego oraz o zjawiskach świata współczesnego, które mu zagrażają

51%

Frankiewicz A.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2014

|

nr 2 (18)

101-117

PL

Przełom XX i XXI w. to czas, kiedy uświadomiono sobie, że o znaczeniu, sensie i wartości, jakie reprezentuje dziedzictwo materialne, w gruncie rzeczy decydują elementy niematerialnego dziedzictwa kulturalnego. Celem niniejszego artykułu jest ustalenie, co należy rozumieć przez „dziedzictwo niematerialne” i jakie zjawiska temu dziedzictwu zagrażają. W 2003 r. na forum UNESCO przyjęto Konwencję o ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturalnego, w której zdefiniowano to pojęcie i wskazano na przykładowe przejawy dziedzictwa niematerialnego. Jednak w związku z tym, że świadomość konieczności ochrony tegoż dziedzictwa zrodziła się stosunkowo niedawno, a Konwencja jest pierwszym wiążącym aktem prawa międzynarodowego, jaki dotyczy dziedzictwa niematerialnego, powstaje potrzeba dogłębnego zrozumienia wszelkich aspektów tego zjawiska. Artykuł odwołuje się więc nie tylko do odpowiednich postanowień Konwencji. Przybliża on również stanowisko przedstawicieli doktryny i odwołuje się do opracowań dostępnych na stronach NID – instytucji kompetentnej do spraw dziedzictwa kulturalnego, której zadaniem jest realizacja postanowień Konwencji na terytorium RP.

EN

At the turn of the XXI century it has been realized that the elements of the intangible cultural heritage in fact determine the meaning, sense and values that are represented by elements of tangible heritage. The purpose of the hereby article is to determine what should be understood by „intangible heritage” and what phenomena pose a threat to this heritage. In 2003, the Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage has been adopted by UNESCO, in which Convention the aforementioned concept had been defined and exemplary manifests of intangible heritage had been indicated. However, due to the fact that the awareness regarding the necessity of protection of the aforementioned heritage has appeared only recently and the Convention is the first binding act of international law that relates to intangible heritage, a necessity to thoroughly understand all aspects of the phenomenon arises. Thus, the article refers not only to particular provisions of the Convention. It presents also the standpoint of the representatives of doctrine and refers to studies available on the website of NID – an organization competent in regard to cultural heritage, the purpose of which is the realization of the provisions of the Convention on the territory of the Republic of Poland.

20

Zmieniać rzeczy w znaki. Kod przedmiotowy w tradycji Bożego Ciała z kwietnymi dywanami w Spycimierzu

51%

Smyk K.

|

tom 9

5-21

PL

Artykuł stanowi semiotyczną analizę przedmiotów (materiałów, narzędzi, przedmiotów kultu) wykorzystanych w Spycimierzu (województwo łódzkie, powiat Poddębice, gmina Uniejów) podczas święta Bożego Ciała. Wieś ta wyróżnia się nadzwyczaj bogatym wystrojem, a szczególnie kwietnymi dywanami 2-kilometrowej długości układanymi na całej trasie procesji eucharystycznej. Autorka do analizy obrzędowego kodu przedmiotowego zastosowała teorię semioforów Krzysztofa Pomiana. Semioforami według niej są dywany kwiatowe, bramy i ołtarze – przedmioty w najwyższym stopniu sakralne w czasie mszy świętej i procesji. Powstają one z i za pomocą rzeczy – materiałów, narzędzi, przy asyście mediów – aparatów i kamer. Po procesji następuje etap desakralizacji semioforów i wytracania przez nie symbolicznych funkcji oraz wysokich wartości. Część z materiałów użytych do stworzenia semioforów zostanie przechowana na następny rok stając się rzeczami, część jako odpady trafi na kompostowniki, zamieniając się w ciała – glebę, z której w kolejnym roku wyrosną kwiaty. Wobec tego, że kwiaty posłużą do ułożenia kwietnego dywanu czy ozdobienia ołtarza, opisany obieg przedmiotów można nazwać spycimierskim kontinuum.

EN

The article constitutes a semiotic analysis of items (materials, tools, cult objects) used in Spycimierz (Łódź voievodship, Poddębice county, Uniejów commune) during Corpus Christi ce-lebration. On the national level, the holiday is distinguished by exceedingly rich décor of the villa-ge, particularly two-kilometer long flower carpets laid alongside the entire Eucharistic procession route. The author applied the object-related code analysis for the ritual based on the semiophore theory by Krzysztof Pomian. Thus SEMIOPHORES are represented here as flower carpets, gates and altars – elements of the highest sacral value in procession and holy mass. They both emerge from and are created by OBJECTS – materials, tools, assisted by MEDIA – cameras and video cameras. After the procession a SEMIOPHORE desacralisation process occurs, during which they lose symbolic functions and high values they represent. Part of the materials is utilised for further usage next year when they become OBJECTS. The other part, described as WASTE, arrives finally in a composter and transforms into BODIES or soil, out of which flowers will grow the following year. Due to the fact that blossoms will form a flower carpet or decorate an altar, the aforementio-ned circulation of items can be referred to as “Spycimierz continuum”.