Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

O teatrze bulwarowym: Szkic

100%

Ratajczakowa D.

Pamiętnik Teatralny

|

2018

|

tom 67

|

nr 1/2

27-44

EN

The boulevard and its theatre is a phenomenon of mixed social, political, and artistic character. We can talk about at least three stages of its history. First, we have a prologue reaching back well into the 17th century and possibly even earlier, to fair theatre that has its own history as well. This is where the troupes that started taking up residence on the boulevards in the second half of the 18th century had come from. The boulevards themselves replaced the old city walls that had been torn down. This is where modern popular culture has been born, in a home to a variety of trading, entertainment, and consumption practices that welcomed a large number of private stages that, supported by the processes of democratisation, were cropping up after the Revolution abolished theatre monopolies. What emerged was a multisystem of popular attractions that developed its own culture of participation and, in its original version, referred mostly to plebeian audiences. After the Second World War, with the consecration of avant-garde, when Eurovision has been established and cinema has taken over great commercial and entertainment enterprises, boulevard theatre has become a marginal phenomenon, though it still has a loyal audience.

PL

Bulwar i jego teatr to fenomen o mieszanym charakterze, społecznym, politycznym, artystycznym. Możemy mówić przynajmniej o trzech etapach jego dziejów. Na początku mamy prolog, zaczynający się w głębi XVII wieku, a nawet jeszcze wcześniej, w teatrze jarmarcznym, posiadającym własną historię. Stamtąd pochodziły pierwsze zespoły osiedlające się w drugiej połowie XVIII wieku na bulwarach, powstałych po wyburzeniu starych paryskich murów obronnych. Tu narodziła się nowoczesna kultura popularna, w miejscu heterogenicznych praktyk handlowych i konsumpcyjno-rozrywkowych, przyjaznym licznym prywatnym scenom otwieranym po zniesieniu przez rewolucję teatralnego monopolu i wspieranym przez procesy demokratyzacji. Kształtujący się tu multisystem popularnych atrakcji tworzył własną kulturę uczestnictwa i w swej pierwszej wersji powoływał się głównie do ludowej widowni. Gdy po II wojnie następuje konsekracja awangardy, powstaje Eurowizja, a film przechwytuje wielkie przedsięwzięcia handlowo-rozrywkowe, bulwar ulega marginalizacji, choć wciąż ma wiernych odbiorców.

2

Film o sprawie Dreyfusa

80%

Jazdon M.

Polonistyka. Innowacje

|

2021

|

nr 13

91-108

EN

The author analyzes Roman Polański's J’accuse (2019), a film about the Dreyfus affair, carefully examining selected movie scenes and sequences, showing how the director presents and exposes the topic of anti-Semitism, its roots in the military elite and part of the French society at the end of the 19th century. The case of the false accusation and conviction of an innocent officer of Jewish origin was shown in the film as a ominous foreshadowing of the coming century marked by the hecatomb of the Holocaust and earlier by the slaughter of millions of human lives on the fronts of The Great War. Polański's film alludes to both of these historical events. In the article, the author indicates references to other films in Polański's movie, not only those dealing with the Dreyfus affair and the famous article by Emil Zola, entitled J'accuse.

PL

Autor analizuje w swym artykule film Romana Polańskiego Oficer i szpieg, film o sprawie Dreyfusa, przyglądając się uważnie wybranym scenom i sekwencjom, pokazując, w jaki sposób reżyser przedstawia i eksponuje temat antysemityzmu, jego zakorzenienie w elitach wojskowych i części społeczeństwa Francji końca XIX wieku. Sprawa fałszywego oskarżenia i skazania niewinnego oficera żydowskiego pochodzenia została pokazana w filmie jako złowróżbna zapowiedź nadchodzącego stulecia naznaczonego hekatombą Holokaustu, a wcześniej rzezią milionów ludzkich istnień na frontach I wojny światowej. W filmie Polańskiego pojawiają się aluzje do obu tych wydarzeń z historii. Autor wskazuje w artykule na obecne w dziele Polańskiego odniesienia do innych dzieł filmowych, nie tylko tych podejmujących temat sprawy Dreyfusa i słynnego artykułu Emila Zoli J’accuse.

3

„Jeśli umiecie – mówcie: kim jesteście?”. O Wiedźmach w wybranych polskich inscenizacjach Makbeta

80%

Kowalski T.

Polonistyka. Innowacje

|

2021

|

nr 14

163-172

EN

The paper focuses on The Witches as they are depicted in Macbeth by William Shakespeare and in three Polish productions of the play from the first decade of the 21st century (directed by Andrzej Wajda, Grzegorz Jarzyna, and Maja Kleczewska). While pointing out an equivocal status of these characters in the tragedy, the author analyses selected scenes which present various ways of interpreting their encounters with the protagonist in contemporary perspective and suggests how literary education in school might benefit from referring to recent productions of Macbeth.

PL

Rozważania prowadzone w artykule skupiają się na postaciach Wiedźm w Makbecie Williama Szekspira oraz trzech jego inscenizacjach z pierwszej dekady XXI wieku (wyreżyserowanych przez Andrzeja Wajdę, Grzegorza Jarzynę i Maję Kleczewską). Wychodząc od niejasnego statusu postaci w samej tragedii, autor analizuje wybrane sceny ukazujące różne sposoby interpretowania ich spotkań z tytułowym bohaterem ze współczesnej perspektywy oraz sygnalizuje korzyści, jakie dydaktyka szkolna może czerpać z odwoływania się do współczesnych inscenizacji Makbeta.

4

Architektura pamięci w twórczości filmowej Piera Paolo Pasoliniego

80%

Jóźwiak K.

Architecturae et Artibus

|

2015

|

tom Vol. 7, no. 2

12--18

PL

Punktem wyjścia rozważań jest teoria miejsc pamięci Pierre’a Nory, a także jej potencjał interpretacyjny w materii filmu i przestrzeni. Zestawienie tej teorii z wątkami przestrzeni wyobrażonej i wykreowanej mentalnie z technicznymi i formalnymi uwarunkowaniami sztuki filmowej będzie wstępem do dalszych analiz wybranych przykładów. Interesuje mnie twórczość filmowa Piera Paolo Pasoliniego, w której te zagadnienia pojawiają się z wyjątkową wyrazistością. Jak będę starał się to wykazać, w sposób szczególny przepracowywał on zagadnienie przestrzeni i czasu w filmowej narracji. Omawiając pierwszy okres twórczości tego reżysera, będę starał się przedstawić kilka intrygujących formalnie rozwiązań, które zastosował Pasolini w filmowym problematyzowaniu konwencji czasoprzestrzeni.

EN

The analysis of the Pierre Nora’s theory of memory sites is the starting point of my article. I found it extremely relevant to both the film studies and space related issues. After compiling that theory with the chosen threads of the imaginary and mental space, technical and formal conditions of film art, I will move towards particular examples of Pier Paolo Pasolini’s films. In this context his output seems very interesting since in the films he elaborated on such issues as the space-time, memory, the blend of mythical, archaic and modern space. Discussing the first period of his film production I will show some of the intriguing formal devices Pasolini used to question the conventional filmic space-time.

5

Abiekt uwięziony w języku: Współczesne inscenizacje mitu Fedry w teatrze polskim – Kleczewska, Zadara, Wiśniewski

80%

Budzowska M.

Pamiętnik Teatralny

|

2020

|

tom 69

|

nr 1

51-70

EN

This article presents a comparative analysis of three contemporary stagings of the myth of Phaedra: by Maja Kleczewska (Teatr Narodowy, Warsaw 2006), Michał Zadara (Narodowy Teatr Stary, Cracow 2006), and Grzegorz Wiśniewski (Teatr Wybrzeże, Gdańsk 2019). The theoretical framework refers to the abject quality of the character of Phaedra and its representation in language. The author analyses the directors’ interventions in literary texts reworking the myth of Phaedra: strategies ranging from multiplication, through modification, to annihilation of the dramatic text. In Kleczewska’s intertextual staging, which juxtaposes different plays addressing the theme, the text and the language become less important than the actors’ physicality. Zadara’s ironic theatre deconstructs the discursive formation of Racine’s classical tragedy, while retaining it as the main subject of the performance. Wiśniewski returns to Rancine’s language, but tries to transcend it, counterbalancing it with quiet, restrained acting, enhanced by strong musical phrases. The three stagings resonate with the concept of the theatre as a laboratory of crisis, here: of the crisis of the abject.

PL

Artykuł przedstawia analizę porównawczą trzech współczesnych inscenizacji mitu Fedry wyreżyserowanych przez Maję Kleczewską (Teatr Narodowy w Warszawie, 2006), Michała Zadarę (Narodowy Stary Teatr w Krakowie, 2006) i Grzegorza Wiśniewskiego (Teatr Wybrzeże w Gdańsku, 2019). Ramę teoretyczną rozważań stanowi koncepcja abiektalności postaci Fedry i jej reprezentacji w języku dramatu. Przedmiotem analizy są reżyserskie interwencje w teksty literackie podejmujące mit Fedry: strategie ich multiplikacji, modyfikacji i anihilacji. W intertekstualnym przedstawieniu Kleczewskiej, zestawiającej różne powiązane z tematem dramaty, tekst i język stają się mniej istotne niż ciała aktorów. W ironicznym teatrze Zadary formacja dyskursywna klasycystycznego tekstu Racine’a zostaje poddana dekonstrukcyjnej analizie, ale staje się zarazem głównym tematem przedstawienia. Wiśniewski powraca do języka Racine’a, ale próbuje go przekroczyć, kontrapunktując go wyciszoną i oszczędną grą aktorską wzmacnianą kilkoma mocnymi frazami muzycznymi. Trzy analizowane przedstawienia wpisują się w koncepcję teatru jako laboratorium kryzysu, w tym przypadku – kryzysu abiektalności.

6

Imperium teatralne Maxa Reinhardta

80%

Leyko M.

Pamiętnik Teatralny

|

2018

|

tom 67

|

nr 1/2

45-58

EN

Max Reinhardt, a director who had an enormous influence on the style and convention of European theatre in the 20th century, can also be credited with creating a modern model of theatre enterprise; he ran several theatres at the same time, and the gusto with which he ruled his theatre empire earned him the name of der Theatrarch in the German-speaking community. Reinhardt’s actions as manager of Berlin theatres-the Deutshes Theater, the Kammerspiele, and the Grosses Schauspielhaus-is presented against the backdrop of the German theatre management system that had been in place since 1896, when Gewerbefreiheit, the freedom of trade law that made theatre enterprise no different from any other commercial endeavour came into effect. In a sense, the law spoiled the theatre whose mission had hitherto been to raise the culture of German society, and as a result, the number of theatres offering popular entertainment increased dramatically. Faced with strong competition, Reinhardt was nevertheless able to run several theatres without lowering high artistic standards and still turn a profit.

PL

Max Reinhardt – reżyser, który w sposób istotny kształtował styl i konwencje teatru europejskiego w XX wieku – stworzył także nowoczesny model teatru jako przedsiębiorstwa; prowadził jednocześnie kilka scen, a rozmach, z jakim kierował swoim imperium teatralnym, sprawił, że w środowisku niemieckojęzycznym bywał nazywany „der Theatrarch”. Działalność Reinhardta jako dyrektora teatrów berlińskich – Deutsches Theater, Kammerspiele i Grosses Schauspielhaus – została przedstawiona na tle systemu organizacji teatrów niemieckich, jaki obowiązywał od roku 1869 po wprowadzeniu „Gewerbefreiheit”, czyli prawa o wolności zarobkowania, na mocy którego działalność teatralna została potraktowana na równi z innymi przedsiębiorstwami gospodarczymi i handlowymi. System ten „zepsuł” w pewnym sensie teatr, którego misją było dotychczas powszechne podnoszenie kultury społeczeństwa niemieckiego i sankcjonował dynamiczny przyrost scen jako miejsca popularnej rozrywki. W obliczu silnej konkurencji Reinhardtowi udało się nie tylko prowadzić kilka teatrów na wysokim poziomie artystycznym, a mimo to przynoszących poważne zyski finansowe.

7

Wesele kresowe na Śląsku Opolskim

80%

Retecka E.

Łódzkie Studia Etnograficzne

|

2016

|

tom 55

PL

W podopolskiej miejscowości Grodziec, niemalże w całości zasiedlonej przez ludność pochodzącą z Kresów Wschodnich, prężnie prowadzone jest Stowarzyszenie „Nasz Grodziec”, którego działania mają na celu ocalenie tradycji kresowych od zapomnienia. Jego członkowie, w tym zespoły folklorystyczne „Grodziec” i „Jutrzenka”, przygotowali inscenizację Wesele kresowe. Fabuła przedstawienia jest fikcyjna, ale obrazuje zwyczaje i obrzędy będące nieodłącznymi elementami wesel w podlwowskiej Biłce Szlacheckiej, z której wywodzą się aktualni mieszkańcy Grodźca. Głównym celem artykułu jest przybliżenie tradycyjnego repertuaru weselnego śpiewanego dawniej na Kresach i podtrzymywanego nadal na Śląsku Opolskim dzięki członkom zespołów folklorystycznych.

EN

In the town of Grodziec, situated near Opole, almost entirely settled by the population coming from the Eastern Borderlands, works the very vigorous “Nasz Grodziec” Association, the purpose of which is saving the Eastern Borderlands’ tradition from oblivion. Their members, including the folk music ensembles “Grodziec” and “Jutrzenka”, prepared a stage production titled Wesele kresowe (The borderlands wedding). The story presented in the show is fictional, but it illustrates the customs and ceremonies which used to be the inseparable elements of the weddings in Biłka Szlachecka, situated near Lwów, where the current habitants of Grodziec come from. The main purpose of the article is the approximation of the traditional wedding repertoire sung in the past in the Eastern Borderlands and still maintained in Opole Silesia thanks to the members of the folk groups.

8

Trudności dzieci w wieku wczesnoszkolnym w integracji społecznej oraz sposoby ich przezwyciężania

80%

Czyżewska P.

|

nr 3(25)

45-64

PL

Niniejszy tekst poświęcony jest trudnościom dzieci w integracji społecznej. Dorośli, którzy odgrywają znaczące role w wychowaniu dzieci, muszą być w pełni świadomi, jak ważne są czynniki zewnętrzne, które mogą pomóc uczniom poradzić sobie z trudnościami w integracji. Rozpoczęcie edukacji jest ważnym etapem w życiu każdego dziecka, a sposób, w jaki to osiągnie, będzie w znaczący sposób decydować o jego przyszłości. W niniejszym tekście odnaleźć można również kilka wskazówek, jak zorganizować dziecku pomoc w taki sposób, by nie czuło się ono inne bądź odrzucane przez rówieśników.

EN

This paper discusses the difficulties with social integration of children. Adults, who play major roles in child's upbringing, have to be fully aware of the importance of external factors that can help pupils cope with hardships of integration. The beginning of education is a milestone in life of each child and how he or she undergoes it, will be significantly decisive on his or her future. In this work one can also find some hints on how to help a child in such a way so that it would not feel like a stranger or be rejected by peers.

9

Wyspiański, Schiller, Osterwa – Pillars of Modern Polish Theatre

80%

Braun K.

|

tom 13

|

nr 8

415-435

PL

Spośród wielu artystów, którzy zakładali fundamenty, a następnie budowali wielki gmach nowoczesnego teatru polskiego, historia wyróżniła trzy wielkie postaci. Stanisław Wyspiański, związany z modernizmem, przez wielu zwany „ojcem nowoczesnego teatru polskiego”, zbudował fundamenty polskiego teatru, tak jak był on rozumiany i praktykowany w XX w. w dziedzinie dramaturgii i inscenizacji. Tworzył sztuki teatralne nierozdzielnie związane z ich projektami scenicznymi. Były to „dzieła sztuki teatru”, w których materia utkana była ze słów i obrazów, z wizyjnej poezji i dosadnego realizmu. Leon Schiller poszedł śladami Wyspiańskiego. Stał się czołowym twórcą Wielkiej Reformy Teatru w Europie. Uprawiał reżyserię jako wyodrębnioną dziedzinę sztuki; stworzył „polski teatr inscenizacji”; zapoczątkował także nauczanie reżyserii jako dziedziny akademickiej. Jego głównym reżyserskim dokonaniem (obok innych widowisk) były inscenizacje polskich dramatów romantycznych, z których mickiewiczowskie Dziady (Lwów 1932, Wilno 1933, Warszawa 1934) były szczytowym osiągnięciem polskiego teatru w XX wieku. Juliusz Osterwa, aktor, reżyser, organizator życia teatralnego oraz reformator teatru, stworzył teatr Reduta, modelowe laboratorium nowego aktorstwa. Rozwinął i ugruntował psychologiczny i realistyczny nurt w polskim aktorstwie. Propagował polską dramaturgię współczesną (m.in. prapremiery sztuk Szaniawskiego, Żeromskiego, Rittnera) i poetycki teatr wspólnoty aktorów i widzów (Wyzwolenie jako dialog Konrada z widzami, misteryjny Książę niezłomny, przedstawienia podziemne i projekty z czasu II wojny światowej). Włączył swe prace w specyficznie polską tradycję „teatru służby” – służby narodowi i służby Bogu.

10

Z Norwidem na scenach teatru i przed kamerami TV. Fascynacje twórcze Kazimierza Brauna

80%

Toruń W.

|

tom 41

295-305

EN

Cyprian Norwid holds a prominent place in Kazimierz Braun’s artistic output. Braun’s fascination with the work of the author of The Grand Ring of the Dame, derived from his family home, his studies in Polish Studies at the Adam Mickiewicz University in Poznań, and his studies at the Directing Department of the State Higher School of Theatre in Warsaw and ideological proximity to the poet resulted in Braun’s subsequent directing work on the Norwid’s dramas. In total, during his stay in the country, Braun prepared 14 productions of Norwid’s dramas, and these were: The Ring of the Great Lady, The Actor, Tyrtej-Behind the Scenes, Cleopatra and Caesar, Pure Love at the Baths of the Sea. As a signum temporis of Braun’s artistic technique, it can be seen from the fact that several dramas were prepared first as a television show, then as a full-length play in the theater and then transferred to the Television Theater.

PL

Cyprian Norwid zajmuje poczesne miejsce w dorobku artystycznym Kazimierza Brauna. Fascynacja twórczością autora Pierścienia wielkiej damy, wyniesiona z domu rodzinnego, studia polonistyczne w UAM w Poznaniu, studia na Wydziale Reżyserii w PWST w Warszawie i bliskość ideowa z poetą zaowocowały kolejnymi pracami reżyserskimi Brauna nad dramatami Norwida. W sumie, w okresie pobytu w kraju, Braun przygotował 14 wystawień dramatów Norwida, a były to: Pierścień Wielkiej-Damy, Aktor, Tyrtej-Za kulisami, Kleopatra i Cezar, Miłość czysta u kąpieli morskich. Jako signum temporis warsztatu artystycznego Brauna może świadczyć fakt, iż kilka dramatów zostało przygotowanych najpierw jako widowisko telewizyjne, potem jako pełnospektaklowa sztuka w teatrze a następnie przeniesiona do Teatru Telewizji.

11

Teatr w historycznej przestrzeni sakralnej

80%

Opałka P.

|

tom Nr 60

94--104

PL

W artykule przedstawiono metody adaptacji przestrzeni sacrum dla celów inscenizacyjnych oraz możliwości ich zastosowania. Przestrzenie sakralne, w szczególności wnętrza kościołów, charakteryzują się dużym potencjałem, wynikającym z ich formy i funkcji. Ożywienie zdegradowanych obiektów lub zespołów obiektów historycznych wiąże się z zaszczepieniem funkcji kultury i sztuki. To docelowy model. W praktyce obecność funkcji związanych z kulturą wysoką nie zawsze prowadzi do ich pożądanego utrwalenia. O wadze problematyki mogą świadczyć tendencje odwrotne, w których obiekty kultury elitarnej adaptuje się dla innych celów. W próbie ogólnej systematyki metod adaptacji historycznych przestrzeni sakralnych dla celów inscenizacyjnych studium przypadków zawężono do wybranych przykładów włoskich, jako najbliższych kulturowo i religijnie dla przekształceń polskich świątyń.

EN

In the article adaptations of the sacrum space methods for staging purposes has been presented together with their application possibilities. Sacral spaces, especially church interiors, are characterised by the large potential resulting from their form and function. Revival of degradated objects or historical groups of objects is connected with culture-forming function implantation. This is a target model. In practice, presence of function connected with high culture not always leads to their desired solidification. The importance of the problem can be demonstrated by reverse tendencies, where elite culture objects are adapted for other purposes. In the attempt of general systematization of historical sacred spaces adaptation for staging purposes methods, case study has been limited to selected Italian examples. They seem to be culturally and religious close for polish temples transformation.

12

Pytanie o Boga w „Pasażerce” Zofii Posmysz. Od powieści do inscenizacji operowej

70%

Buganik K.

|

2021

|

nr 31

235-253

PL

W artykule porównane zostały, pod kątem fabuły i narracji, powieść Pasażerka Zofii Posmysz i tekst libretta napisany przez Aleksandra Miedwiediewa. Omówione zostały podobieństwa i różnice zachodzące pomiędzy pierwowzorem (powieścią) i jego tekstową adaptacją (librettem). Ponadto podjęta została również próba analizy zabiegów adaptacyjnych dokonanych przez autora libretta, kompozytora i dwóch reżyserów opery. Istotna okazała się także interpretacja motywu modlitwy obozowej oraz tematu różnorodności narodowej i religijnej, zagadnień podjętych przez autora libretta oraz zobrazowanych przez reżyserów dwu inscenizacji operowych (warszawskiej i jekaterynburskiej). W artykule podjęto również kwestie związane z pytaniami dotyczącymi obecności Boga w Auschwitz oraz dylematami moralnymi związanymi z winą i karą za popełnione zło. To przypomnienie o istnieniu religijności w ekstremalnych warunkach i praktykowaniu wiary w obozie koncentracyjnym. Analiza porównawcza i interpretacja obu dzieł pozwala na odkrywanie zawartych w utworach znaczeń i uniwersalnego przesłania tekstów.

EN

In the article the novel and the text of libretto written by Aleksander Miediwediew were compared in terms of the plot and narrative. The similarities and diferences be tween the original (the novel) and its adaptation (the libretto) were discussed. The attempt of analysis of adaptive treatment done by author of the libretto, the composer and the two directors of the opera was made. The text tells about new subjects, for example: national and religious diversity of the prisoners or the theme of prayer in the camp, which were put in the libretto by the author, and which were pictured by the directors of both opera stagings (the Warsaw and the Jekaterynburg ones). Issues relating to questions about the presence of God at Auschwitz as well as moral dillemas concerning guilt and punishment for the commited evil were addressed. Itʾs a memento of the presence of religion in extreme conditions and observing oneʾs faith in a concentration camp. The comparative analysis and interpretation of both works allows for the discovery of meanings included in the works and the universal message of the texts.

13

Od opisu do opsis

61%

Karasińska M.

Forum Poetyki

|

2020

|

nr 20

6-17

EN

The compositional category of description and more broadly understood descriptiveness in drama has always been marginalized in the theatrical-literary discourse. However, the models of description appearing in it, due to its stage purpose, are characterized by not only the richness of articulation, but also constitute an element sine qua non in creating the presented reality. It includes three spatial models: space shown on stage, adjacent space (by the stage), narrated space. Direct description proves to be the most typical for drama, which occurs either in stage directions, or in the main text. However, the dispersed quasi-description contained in the dialogues or the sub-linguistic descriptiveness realized excluding the semantics of a word.

PL

Kompozycyjna kategoria opisu i szerzej rozumianej opisowości w dramacie pozostawała zawsze na marginesie dyskursu teoretycznoliterackiego. Tymczasem przejawiające się w nim modele deskrypcji, w związku z jego docelowym scenicznym przeznaczeniem, nie tylko wykazują się bogactwem artykulacji, ale także stanowią element sine qua non konstytuowania rzeczywistości przedstawionej. Obejmuje ona trzy modele przestrzenne: przestrzeń sceniczną, przysceniczną (przyległą) i relacjonowaną. Najbardziej typowa dla dramatu okazuje się forma opisu bezpośredniego zawarta bądź w didaskaliach, bądź w tekście głównym. Istotną rolę w kreowaniu prezentowanego świata odgrywa jednak także zawarty w wypowiedziach postaci, rozproszony opis pośredni (quasi-opis) czy ponadjęzykowa już opisowość realizowana z wyłączeniem semantyki słowa.