Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wstępna ocena właściwości reologicznych wybranych rodzajów soli kamiennej

100%

Serbin K. , Toboła T. , Ślizowski J. , Lankof L. , Polański K.

Przegląd Solny

|

2016

|

tom T. 12

127--135

PL

Przedmiotem badań była analiza szybkości pełzania różnych typów soli kamiennych pobranych ze złóż Kosakowo, Sieroszowice oraz Mogilno. Rozpatrzono wpływ takich parametrów petrograficznych jak wielkość kryształów halitu, obecność inkluzji solankowo-gazowych, sposób rozmieszczenia anhydrytu i innych domieszek. Przeprowadzone badania nie wykazały wzrostu szybkości pełzania wraz ze wzrostem rozmiarów kryształów halitu co często sugerowane jest w literaturze. Nie zaobserwowano również istotnego wpływu inkluzji pierwotnych. Ze względu na liczną obecność anhydrytu i polihalitu w badanych próbkach w których występowały inkluzje pierwotne, kwestia ich wpływu na szybkość pełzania wymaga dalszych szczegółowych badań. Wpływ na wzrost szybkości pełzania niewątpliwie związany jest z obecnością inkluzji rozmieszczonych na granicach kryształów halitu.

EN

The aim of presented study was to analyse the creep rate of different types of rock salt taken from the Kosakowo, Sieroszowice and Mogilno salt deposits. Petrological parameters such as: size of halite crystals, the presence of liquid-gas inclusions, arrangement of anhydrite and others minerals impurities were taken into account. Research did not reveal correlation between the creep rate and the size of halite crystals, what is frequently suggested in a literature. Moreover, the presence of primary fluid inclusions did not influence on the creep rate. In view of numerous anhydrite and polihalite ingrowth in the samples where primary fluid inclusions occur, this issue needs further investigations. However, the increase of the creep rate is connected with the fluid inclusions distributed on the boundaries of halite crystals.

2

Solanki inkluzji fluidalnych a wycieki kopalniane - porównanie chemizmu

100%

Winid B.

Wiertnictwo, Nafta, Gaz

|

2002

|

tom R. 19/1

263-269

PL

Inkluzje fluidalne są mikrokropelkami występującymi w kryształach halitu. Badanie składu chemicznego solanek inkluzji fluidalnych dostarcza informacji na temat chemizmu macierzystych solanek w basenach ewaporatowych. Porównanie niektórych parametrów chemicznych inkluzji z wyciekami występującymi w złożu solnym umożliwia rozpoznanie genezy zasolenia wycieków. Wycieki niemeteoryczne mogą mieć skład zbliżony do solanek inkluzji fluidalnych. Porównanie zakresów zawartości jonów K+, Mg2+, Br- i Li+ wykazało, że zawartości tych jonów są znacznie, nawet o kilka rzędów wielkości, mniejsze w wyciekach pochodzenia infiltracyjnego niż w solankach inkluzji fluidalnych. W pracy wykorzystano publikowane informacje dotyczące zawartości poszczególnych jonów w inkluzjach fluidalnych różnych złóż soli na świecie oraz wycieków złóż soli z dwóch rejonów Ameryki Północnej i dane dotyczące opróbowanych wycieków Kopalni Soli "Wieliczka".

EN

Fluidal inclusions are microdrops appearing in halite crystals. The analysis of a chemical composition of fluidal inclusion brines gives information about the chemism of source brines in evaporate basins. By comparing some chemical parameters of the inclusions with ssepages in a salt deposit it is possible to recognise the salination origin of the ssepage. The nonmeteoric seepages may be composed in a similar way as the fluidal inclusion brines. The comparison of K+, Mg2+, Br- and Li+ content showed that in the case of infiltration seepages these ions content was much lower (even by a few orders) than in fluidal inclusion brines. The Author presents information about ion content in fluidal inclusions of various salt deposit all over the world, saline seepages in two regions in North America and results of seepage analyses in the Salt Mine in Wieliczka.

3

New achievements in the mineral studies by use of the Raman microspectroscopy

100%

Jarmołowicz-Szulc K. , Wołkowicz K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

tom nr 474

23--29

EN

By the means of the technique of the Raman microspectrometry, the complex history of the Earth can be better understood. That is why the Raman spectra determinations are the object of interest in the present paper. The examples of such experiments are presented based on the analyses performed in last years in different scientific centers (Potsdam, Banská Bystrica, Budapest). The identification of inclusion content is shown and the conclusions are drawn for fluid inclusions in some quartz samples from two different localities in Poland – in the Carpathians and in the Fore-Sudetic Block. The implications of the Raman analyses are discussed. It results from the Raman analyses performed that not fluorescing, gas-filled bubbles of huge fluid inclusions from the Jabłonki and Rabe vicinity (the tectonic mélange zone in the Carpathians) have the complex composition of CH4, CO2 and N2 in different mutual proportions dependent on the sample and locality. In another place, despite the fluorescing background, only methane has been identified by Raman spectra. Similar gas compo¬sition was determined in the inclusions in the vein quartz in the Wądroże Wielkie area (the Fore-Sudetic Block).

PL

Złożona historia Ziemi może być lepiej zrozumiana przy pomocy microspektrometrii Ramana. Toteż oznaczenia widma ramanowskiego są przedmiotem zainteresowania bieżącej pracy. Zaprezentowano przykłady oznaczeń ramanowskich, wykonanych w ostatnich latach w różnych ośrodkach naukowych (Poczdam, Bańska Bystrzyca, Budapeszt). Przedstawiono identyfikację składu inkluzji i wyciągnięte wnioski dla inkluzji fluidalnych z próbek kwarcu z dwóch różnych lokalizacji w Polsce – Karpat i bloku przedsudeckiego. Przedyskutowano implikacje analiz widma Ramana. Jak wynika z przeprowadzonych badań, niewykazujące fluorescencji, wypełnione gazem pęcherze w olbrzymich inkluzjach w rejonie Jabłonek i Rabego (strefa melanżu tektonicznego w Karpatach) mają skład złożony z CH4, CO2 i N2 w różnych wzajemnych proporcjach w zależności od próbki i lokalizacji. W innym miejscu, niezależnie od zakłócającego obraz widma fluoryzującego tła, w spektrach Ramana można wyraźnie zidentyfikować metan. Zbliżony skład gazu określono w inkluzjach w kwarcu żyłowym w rejonie Wądroża Wielkiego (blok przedusedcki).

4

The comparison of alteration zones in the Sungun porphyry copper deposit, Iran (based on fluid inclusion studies)

100%

Asghari O. , Hezarkhani A. , Soltani F.

Acta Geologica Polonica

|

2009

|

tom Vol. 59, no. 1

93-109

EN

The Sungun porphyry copper deposit (PCD) is located in East Azarbaijan, in northwestern Iran. The felsic rocks occur as stocks and dykes ranging in composition from quartz monzodiorite through quartz monzonite. The stocks are classified into porphyry stocks I and II. Porphyry stock II, hosting the copper ore, experienced an intense hydro-fracturing leading to the formation of stockwork-type veinlets and micro-veinlets of quartz, sulphides, carbonates and sulphates. Three distinct types of hydrothermal alteration and sulphide mineralization are recognized at Sungun (1) hypogene, (2) contact metasomatic (skarn), and (3) supergene. Hypogene alteration is developed in four kinds: potassic, phyllic, propylitic and argillic. Three types of fluid inclusions are typically observed at Sungun: (1) vapour-rich, two-phase, (2) liquid-rich two-phase and (3)multi-phase. Halite is the principal solid phase in multiphase inclusions. Primary multiphase inclusions (LVH type fluid inclusions) within the quartz crystals in quartz-sulphide and quartz-molybdenite veinlets (quartz associated with sulphide minerals) were selected for micro-thermometric analyses and considered to be suitable for pressure calculations and estimation of hydrothermal fluid density. Homogenization temperature, salinity, pressure and density were measured and calculated in forty-seven selected samples. None of the variables could distinguish the potassic from phyllic alteration zones clearly. In the potassic alteration zone, the average of homogenization temperature is about 413[degrees]C, while in the phyllic alteration zone its average is about 375[degrees]C. It was expected that the temperature in the potassic alteration zone would be higher than that in the phyllic zone, but the difference found was not very significant The fluid inclusion salinity within both alteration zones obviously relates to their homogenization temperature: the average salinity in the samples from the potassic zone is 46.3 (wt%NaCl equiv.), which is higher than that in the samples from the phyllic zone. Based on the estimated depth of the potassic alteration domain, it is expected that the lithostatic pressure was higher than in the phyllic alteration zone. According to the fluid inclusion studies and pressure calculation, it is estimated that the average pressure for the potassic alteration zone was about 512 (bars) while the average pressure for phyllic zone was about 310 (bars). The average density of fluids in the samples from the potassic alteration zone is 1.124 (g/cm[^3]), which is higher than that in the phyllic alteration zone (1.083 g/cm[^3]).

5

Inkluzje w solach bitumicznych wysadu kłodawskiego

84%

Toboła T.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2010

|

tom T. 36, z. 3

345-365

PL

Tak zwane sole bitumiczne są rodzajem skał solnych wykazującym znaczną zawartość węglowodorów nadającą im specyficzny kolor i zapach. W wysadzie kłodawskim występują w formie nagromadzeń o różnych wielkościach i kształtach. Najczęściej tworzą one nieregularne smugi, soczewki lub pasma o zróżnicowanych barwach zmieniających się od jasnożółtego po ciemnobrązowy. Badania petrologiczne tych utworów w płytkach grubych wykazały obecność bardzo różnorodnie wykształconych zespołów inkluzji fluidalnych. Zmienność ta dotyczy zarówno rozmiarów i kształtów inkluzji, jak i stosunku fazy gazowej do ciekłej oraz roztworów do zawartości węglowodorów. Pod tym względem wyróżnionych zostało siedem głównych typów zespołów inkluzji, pomiędzy którymi występują typy pośrednie. Występujące w poszczególnych zespołach inkluzji węglowodory także wykazują dużą różnorodność pod względem własności optycznych zarówno w świetle widzialnym, jak i ultrafioletowym.

EN

The so-called bituminous salts are a kind of salt rocks, which display considerable amounts of hydrocarbons giving them a specific colour and smell. In Kłodawa Salt Dome they occur as concentrations of various size and shape. Most often they form irregular streaks, lenses or bands of salts with different colours changing from light yellow to dark brown. The petrological investigations of such salts in thick plates showed a presence of very different fluid inclusion assemblages (FIA). They vary in size of inclusions, their shapes, the ratio of the gas to liquid phase and the ratio of solutions to hydrocarbons. In this respect, seven main types of FIA were distinguished including intermediate types, as well. Hydrocarbons occurring in singular FIA also show diversity in terms of optical properties in visible and ultraviolet light.

6

Wstępne wyniki badań inkluzji fluidalnych z najstarszej soli kamiennej Na1 w rejonie Głogowa (SW Polska)

84%

Toboła T. , Markiewicz A.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

tom T. 35, z. 3

349-371

PL

Nowo odwiercony powierzchniowy otwór geologiczno-rozpoznawczy SS-15, wykonany w NW części złoża "Sieroszowice" dostarczył cennych informacji o wykształceniu najstarszej soli kamiennej (Na1) w tym rejonie. Obserwacje rdzenia wiertniczego wykazały, że w całym profilu Na1 generalnie wyróżnić można dwa typy soli kamiennej. Przeważają sole białe lub jasnoszare grubokrystaliczne i kryształowe o kryształach halitu sięgających do kilku centymetrów. W znacznie mniejszym stopniu występują sole różnokrystaliczne. Sposób wykształcenia obu typów, a przede wszystkim brak struktur sedymentacyjnych sugeruje znaczne przeobrażenia halitu. W celu określenia stopnia zrekrystlizowania halitu w wytypowanych próbkach soli grubokrystalicznej i kryształowej przeprowadzono także obserwacje rozmieszczenia inkluzji fluidalnych. Wykazały one, że w kryształach halitu inkluzje fluidalne spotykane są stosunkowo rzadko, tworząc bardzo zmienne wykształcone zespoły. Większość inkluzji zgromadzona jest na granicach kryształów halitu. Skomplikowany układ jaki tworzą zespoły inkluzji potwierdza złożone i wieloetapowe przemiany, jakim ulegały skały solne.

EN

New bore-hole SS-15 drilled in NW part of "Sieroszowice" deposit provided precious information about oldest salt (Na1) in that region. Observations of the core revealed that two main types of salt may by distinguished. The white or light grey, coarse-grained and crystal-grained salts with size of halite crystals reaching few cm prevailed in the entire profile. The vari-size grained salt occur much more rare. The lack of sedimentary structures in both types of salts indicates considerably alteration of halite. In order to characterize degree of recrystallization of halite, observation of fluid inclusion was carried out in selected samples of coarse-grained and crystal-grained salts. They revealed that fluid inclusions rarely occur and form very diverse fluid inclusion assemblages. Most fluid inclusions occur on the boundaries of halite crystals. Complicated system of the FIA occurrences confirms complexity and multistage transformations which underwent the salt rocks.

7

The mechanism of thermal decrepitation of fluid inclusins in calcite, barite and analcite

84%

Włodyka R.

|

tom T. 51, z. 1-2

165-180

EN

The process of the inclusion decrepitation was investigated in the specimens of calcite, barite and analcite by the use of graphic record of the acoustic emission appearing due to inclusion cracking on the mineral heating. Simultaneously, the acoustic emission was recorded on the magnetic tape and next analysed by means of the sound spectrum analyser FFT type 2034. All the investigated minerals yielded bimodal homogenization temperature (Th) histograms and unimodal decrepitometric curves. Temperatures of the beginning of the mass inclusion decrepitation (Td) were close to the upper range of the Th variation for primary inclusions and only these temperatures could be used for thermometric studies of the minerals. The obtained results were interpreted on the basis of the Griffith's theory of failure. The acoustic emission of the sample recorded versus sample temperature, that was the measure of the elastic energy excess of the stress fields around the inclusions, could be visualized as unimodal Gauss-type curves. These curves did not reflect inclusion populations present in the minerals, but they were dependent on the kinetics of the process of the thermic disintegration of the samples. As it was evidenced by acoustic emission studies, the inclusion decrepitation process developed with the changing thickness of the inclusion walls due to formation of new surfaces along the cleavage planes.

PL

Przedmiotem pracy jest określenie mechanizmu procesu dekrepitacji inkluzji w kalcycie, barycie i analcymie. Badano go, rejestrując emisję akustyczną próbek podczas ich ogrzewania oznaczając stopień ich rozdrobnienia za pomocą analizy sitowej. Otrzymane dekrepitogramy porównywano z histogramami temperatur homogenizacji, zaś kształt tych pierwszych badano w funkcji klasy ziarnowej próbki. Analiza emisji akustycznej próbek za pomocą widmowego analizatora dźwięku FFT typ 2034 pozwoliła określić genezę pojedynczych sygnałów akustycznych. Otrzymane wyniki umożliwiają interpretację mechanizmu procesu dekrepitacji w ramach teorii zniszczenia Grifftha. Inkluzje spełniają rolę elementarnych szczelin, koncentrujących naprężenia. Czynnikiem wywołującym stan naprężeń wokół nich jest ciśnienie wypełniającego je roztworu, wzrastające w trakcie podgrzewania próbek. Poces dekrepitacji rozpoczyna się od otwierania pojedynczych inkluzji przypowierzchniowych i wiąże się z propagacją bardzo krótkich szczelin do powierzchni ziarn. Wokół inkluzji położonych w ich głębszych partiach następuje koncentracja energii sprężystej w formie lokalnych pól naprężeń, które mogą się na siebie wzajemnie nakładać. Zgodnie z kryterium zniszczenia Griffitha w ośrodku zawierającym szczeliny (inkluzje) o różnej długości powiększać się będą tylko te, których długość przekroczy wartość krytyczną dla danego stanu naprężeń. Wyzwolona energia sprężysta lokalnego wynikowego pola naprężeń wokół skupienia inkluzji zamienia się w energię powierzchniową rozwijającego się pęknięcia oraz energię kinetyczną fali sprężystej (sygnału akustycznego). Dla badanych minerałów kryterium energetyczne ulatwiało rozwój długich szczelin wzdłuż płaszczyzn łupliwości, wywołując intensywne rozdrabnianie próbek. Powodowało to, że proces dekrepitacji kolejnych inkluzji zachodził przy zmieniającej się grubości ich ścianek, zaś propagacja nowych szczelin stymulowała otwieranie kolejnych inkluzji. Proces dekrepitacji przybierał charakter lawinowy i znikał, gdy spiętrzenie naprężeń cieplnych było zbyt małe, aby powodować powstanie nowych szczelin. Otrzymane krzywe dekrepitometryczne są krzywymi kinetyki termicznego procesu rozdrabniania badanych minerałów, zaś temperatura dekrepitacji inkluzji określa początek masowego niszczenia ziarn.

8

Analiza inkluzji fluidalnych w wypełnieniach przestrzeni porowej skał czerwonego spągowca w wybranych rejonach Niżu Polskiego

84%

Jarmołowicz-Szulc K.

|

tom Vol. 57, nr 4

343-343, 349

EN

Fluid inclusions - tiny portions of palaeofluids trapped in minerals filling pore space in sedimentary rocks - were analysed. The studies covered carbonate, quartz and anhydrite cements in the Rotliegend rocks from several boreholes in north, north-western, central and south-west parts of the Polish Lowlands. They aimed at obtaining characteristics of fluid inclusions in the specific geological material, microthermometric measurements and use of fluid inclusions as geothermometer with reference to main petrological research conducted by A. Maliszewska and M. Kuberska in the above mentioned regions. Fluid inclusion studies comprised microscopic characteristics of these forms, fluorescence and cathodoluminescence observations and microthermometry. Due to different types of cements, different features of these inclusions have been observed. In general, the inclusions are two- or one-phase ones, primary and/or secondary, small, rare and hard to distinguish. Homogenisation temperatures of inclusions obtained in the studied samples lie in different intervals due to inclusion type and position. Generally they are above 100oC. Densities of fluids are differentiated and the systems are found to represent generally NaCl brines of changeable chemical systems. The microthermometric results have been compared with effects of analyses of light isotopes (carbon, oxygen) from the same cements. Data show presence of low-and high-temperature generations of cements.

9

Integracja mikrotermometrii inkluzji fluidalnych i modelowań historii termicznej/pogrążania w badaniach pochodzenia węglowodorów i ich nagromadzeń w skałach dolomitu głównego (Ca2) północno-zachodniej Polski (otwór wiertniczy Benice-3)

84%

Słowakiewicz M. , Poprawa P.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

tom nr 439 (1)

181--188

PL

Badania inkluzji fluidalnych są bardzo pomocne w zrozumieniu procesów cementacji w skałach zbiornikowych oraz określenia relacji między nimi a migracją węglowodorów. W połączeniu z modelowaniem basenów badania te pozwalają uszczegółowić historię pogrążania, temperatury i ciśnienia danego basenu sedymentacyjnego. Przykład integracji tych metod badawczych stanowią prezentowane w artykule wyniki badań przeprowadzonych na próbkach z otworu wiertniczego Benice-3. Próbki pobrano z utworów węglanowych dolomitu głównego (Ca2), występujących w obrębie platformy węglanowej Kamienia Pomorskiego (PWKP, Pomorze Zachodnie). Obszar ten stanowi północno-zachodnią część polskiego basenu cechsztyńskiego. Na obszarze PWKP znajduje się jedno z największych polskich złóż ropy naftowej Kamień Pomorski, występujące w węglanowych facjach platformowych Ca2. Skały zbiornikowe reprezentują facje doloziarnitów zdeponowanych w strefie płycizn oolitowych. Inkluzje fluidalne znaleziono we wczesnodiagenetycznych cementach anhydrytowych. Po uzyskaniu danych mikrotermometrycznych obliczono rzeczywiste wartości temperatury i ciśnienia precypitacji cementów anhydrytowych, które wynoszą: 94–110°C oraz 270–330 bary. Stężenie solanki wynosi od 1,6 do 5,2% wag. równoważnika NaCl z małą ilością CO2 oraz CaCl2. Skład jest typowy dla roztworów formacyjnych związanych z procesami anhydrytyzacji skał dolomitu głównego w warunkach płytkiego do średniego pogrzebania. Porównując wyniki otrzymane z pomiarów inkluzji fluidalnych z modelowniami historii pogrzebania basenu sedymentacyjnego stwierdzono, że temperatury 94–110°C zostały osiągnięte przez cementy anhydrytowe w okresie wczesnej–późnej jury, tj. ok. 153–181 mln lat temu. Migracja roztworów niosących węglowodory miała miejsce przed migracją fluidów, które doprowadziły do anhydrytyzacji, ale po procesach dolomityzacji.

EN

Fluid inclusion studies can be very helpful in understanding petroleum genesis and hence aid hydrocarbon exploration. When combined with basin modeling, such studies may allow detailed refinements to the general burial–temperature–pressure history of a sedimentary basin. As a case study, borehole data derived from the Main Dolomite (Ca2) carbonates of the Benice-3 well located within the Kamień Pomorski carbonate platform (KPCP, West Pomerania) of the northwestern part of the Polish Zechstein Basin were considered. The KPCP area contains one of the largest Polish oilfields, Kamień Pomorski, localized within the Ca2 platform facies and contains geological reserves of 317974 BBL of oil. The reservoir rocks of the Ca2 are characterized primarily by oolitic dolograinstone facies deposited within the oolite shoal zone. In this study, fluid inclusion data were obtained from early diagenetic anhydrite cements. After pressure correction, these data revealed temperatures within the range 94–110°C with pressures of 270–330 bars. The composition of the brine was found to be from 1.6 to 5.2 wt. % NaCl with small amounts of CO2 and CaCl2. This represents formation brines associated with an anhydritization process of the Main Dolomite rocks during shallow-to-intermediate burial conditionss. By integration of the results of fluid inclusion microthermometry with a basin modeling approach claimed that temperatures of 94–110°C were obtained by anhydrite cements during Early–Late Jurassic time. Migration of hydrocarbon-bearing solutions was before migration of fluids which led to anhydritization but after dolomitization.

10

A fluorescence contribution to the recognition of fluids trapped in minerals in the Carpathian outcrops

84%

Jarmołowicz-Szulc K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

tom nr 474

7--22

EN

Based on the assumption that fluorescence studies are an important tool in search and characterization of hydrocarbons, samples of rocks, minerals and the organic matter were collected in the Western Carpathian area spreading from the Mszana Górna region in the west to the Bieszczady Mts. in the east, and continuously, towards SE outside the Polish frontier, in Ukraine and Slovakia. Analytical procedures comprised preparation, microscopic observation of the material (organic matter and minerals) from the point of view of inclusions and fluorescence followed by detailed luminescence studies. Those steps have been followed by the microthermometric determinations. The application of the fluid inclusion methods, which are one of the newest analytical tools in the last two decades have led to the characteristics of fluids trapped in the inclusions in the area. The fluorescence studies showed some diversity of hydrocarbons both in compositions and in distribution. The analyses were performed in double-sided polished thin sections prepared based on cold techniques. Fluorescence of inclusions in two minerals, quartz and calcite, was checked in those specific thin sections either in glued wafers, or loose (single) crystals. The fluid inclusion studies were accompanied later on by solid organic matter inclusion studies. Those point to the presence of the following minerals: quartz, dolomite, calcite, clay minerals, gypsum with anhydrite admixture, traces of pyrite and siderite, feldspars. General distribution of fluorescing and not fluorescing inclusions suggests the presence of light hydrocarbons (methane) in the west and south of the area, being enriched in higher hydrocarbons (oil) towards the east.

PL

Badania fluorescencji podjęto w skałach, minerałach i bituminach w Karpatach Zachodnich w rejonie rozciągającym się od Mszany Górnej po Bieszczady i dalej – poza granicami Polski – na Ukrainie i Słowacji. Procedury analityczne obejmowały preparatykę, ocenę mikroskopową materiału (organika i minerały) z punktu widzenia występowania wrostków i fluorescencji inkluzji oraz zasadnicze badania świecenia. Po tych analizach wykonano oznaczenia mikrotermometryczne. Wszystkie badania przeprowadzono stosując nowe metody i nowoczesny sprzęt analityczny. W wyniku użycia metod badań inkluzji fluidalnych, będących jednym z najnowszych narzędzi analitycznych w ostatnim dwudziestoleciu, uzyskano charakterystykę fluidów zamkniętych w postaci inkluzji w minerałach. Badania fluorescencji wykazały zróżnicowanie wypełnień węglowodorowych. Analizy przeprowadzano w obustronnie polerowanych płytkach, przygotowanych na zimno. Badano dwa minerały – kwarc i kalcyt – zarówno w preparatach, jak i luźnych kryształach naturalnych (kwarc – diamenty marmaroskie). Badaniom inkluzji fluidalnych towarzyszyły analizy wrostków organicznych (np. badania czarnych agregatów występujących w odkrywkach w formie soczewek). W ich wyniku stwierdzono obecność następujących minerałów: kwarc, dolomit, kalcyt, minerały ilaste, mieszanina gipsu z anhydrytem, ślady pirytu i syderytu oraz skalenie. Ogólny rozkład fluorescencji wrostków w minerałach i inkluzji niewykazujących wzbudzenia sugeruje obecność lekkich węglowodorów (metan) w części zachodniej obszaru i na południu oraz wyraźne wzbogacanie w wyższe węglowodory (ropa naftowa) w kierunku wschodnim.

11

Geochemical peculiarities of basalts of the Trostyanets volcanogenic complex (Ukrainian Carpathians)

84%

Stupka O. , Bondar R. , Poberezhskyy A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

tom nr 444

187--190

EN

Studies of magmatic rocks of the Triassic–Lower Cretaceous ophiolite association are of great significance for geodynamic reconstructions of the evolution of the Ukrainian Carpathians. These are almond-stone basalts, clasto-lavas of basalts, and dykes of trachytes in the complex of volcanic rocks of the Trostyanets Stream. Rocks are allochthonous and hence studies of their petrochemical and geochemical properties are of great importance. Volcanites belong to the K-Na series of rocks poor in ferrimagnesian and rich in lithophylic elements; they developed on the ensialic substratum. Results of studies of two-phase fluid inclusions in calcite indicate that the gas phase constitutes 10 to 25 vol. % and is represented by CH4 and its homologues – C2H6, C3H8 and C4H10. These data may indicate a possible formation of carbon and hydrocarbons by means of the Fischer-Tropsch reaction of hydrocarbon synthesis.

PL

Badania skał magmowych asocjacji ofiolitowej triasu–kredy dolnej mają duże znaczenie dla geodynamicznej rekonstrukcji ewolucji ukraińskich Karpat. Dotyczy to bazaltów migdałowcowych, law z klastami i dajek trachitowych w kompleksie skał wulkanicznych potoku Trostyanets. Skały są allochtoniczne, toteż bardzo ważne jest badanie ich właściwości petrochemicznych i geochemicznych. Wulkanity należą do serii skał K-Na ubogich w pierwiastki żelazo-magnezowe i litofilne; tworzyły się w podwarstwie ensialicznej. Badania dwufazowych inkluzji w kalcycie pokazały, że faza gazowa zajmuje od 10 do 25% obj. i jest reprezentowana przez CH4 i jego homologi – C2H6, C3H8 oraz C4H10. Dane te mogą wskazywać na możliwość tworzenia węgla i węglowodorów na drodze reakcji Fischer-Tropscha syntezy węglowodorów.

12

Diageneza piaskowców karbonu górnego występujących na pograniczu rowu lubelskiego i bloku warszawskiego

67%

Kozłowska A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2004

|

tom nr 411

5-85

PL

Głównymi składnikami spoiwa piaskowców karbonu górnego, występujących w północno-zachodniej części rowu lubelskiego oraz w bloku warszawskim, są detrytyczne minerały ilaste oraz minerały autigeniczne, takie jak: kwarc, kaolinit i węglany. Lokalnie w znacznych ilościach występują: illit autigeniczny, chloryt autigeniczny, wodorotlenki żelaza i hematyt. Siarczany i piryt stanowią nieznaczny procent spoiwa. Najważniejszymi procesami diagenetycznymi zachodzącymi w badanych piaskowcach były: kompakcja, która zredukowała porowatość pierwotną przeciętnie o około 41% i cementacja - o około 36%. Do ważnych procesów diagenetycznych wywierających wpływ na porowatość piaskowców należy również rozpuszczanie, którego efektem jest powstanie wtórnej porowatości w skale (maksymalnie około 7%). W historii diagenezy piaskowców karbońskich wyróżniono dwa etapy: eo- i mezodiagenezę, których umowna granica odpowiada temperaturze około 50 stopni Celsjusza. Na przestrzeni czasu skład izotopowy tlenu wody porowej zmieniał się stopniowo w kierunku wyższych wielkości 18O i dopiero w końcowym etapie diagenezy powrócił do niższej wartości. Osady karbonu w czasie diagenezy poddane były działaniu maksymalnej temperatury wynoszącej około 120 stopni Celsjusza.

EN

The main components of cements of the Upper Carboniferous sandstones from the northwestern part of the Lublin Trough and the Warsaw Block are represented by detrital clay minerals and authigenic minerals such as quartz, kaolinite and carbonates. Authigenic illite, authigenic chlorite, iron hydroxides and hematite also locally occur in considerable amounts. Sulphates and pyrite represent a small percentage of the cement. Compaction and cementation were the major diagenetic processes that affected the sandstones studied. These processes reduced the primary porosity of sandstones by about 41 and 36% on the average, respectively. Another important diagenetic process which influenced the sandstone porosity was dissolution. It has resulted in the formation of secondary porosity (up to 7% at a maximum). Diagenetic history of the Upper Carboniferous sandstones includes two stages: eo- and mesodiagenesis, the suggested boundary of which corresponds to temperatures of about 50 degrees of Celsius. The pore water isotopic composition of oxygen gradually changed through time towards higher 18O values, and at the final stage of diagenesis it returned to a flower value. The Carboniferous deposits underwent diagenesis at a maximum temperature of approximately 120 degrees of Celsius.

13

Silver compounds as minerals in the eastern Karkonosze granitoid pluton, Sudetes, Poland

67%

Kozłowski A. , Matyszczak W.

Acta Geologica Polonica

|

2022

|

tom Vol. 72, no. 4

443--468

EN

Twenty silver minerals of the sulphide, arsenide, selenide, telluride, sulphosalt and chloride groups were found in 13 locations in the Variscan Karkonosze granitoid pluton. Previously only one of these minerals was known from this area. The findings include species characterized in publications as rare or exceptionally rare, e.g., muthmannite and tsnigriite. They occur in pegmatites and quartz veins; their parageneses are described. The studies include determination of chemical compositions, formulae calculations and recording of XRD patterns. Inclusion studies in paragenetic quartz indicate that they crystallized from epithermal fluids with a common but low component of CO2. The results suggest that the minerals formed from trace elements (Ag included) in the Karkonosze granitoid due to very local degrees of recrystallization of the host granitoid.

14

Badania inkluzji fluidalnych w spoiwie kwarcowym piaskowców kambru środkowego na obszarze bloku Łeby w Morzu Bałtyckim - implikacje diagenetyczne, izotopowe i geochemiczne

67%

Jarmołowicz-Szulc K.

|

tom nr 399

1-84

PL

W spoiwach kwarcowych piaskowców środkowego kambru z otworów wiertniczych wykonanych na obszarze bloku Łeby (tzw. blok B) polskiej części Morza Bałtyckiego stwierdzono występowanie dwóch typów inkluzji fluidalnych - wodnych i węglowodorowych. Ich tworzenie jest związane z migracją mieszanych fluidów i uwięzieniem ich we wczesnym i późnym cemencie. Inkluzje mają rozmiary od 1do 10mim i charakteryzują się zróżnicowanym świeceniem w nadfiolecie. Inkluzje roztworów wodnych nie wykazują fluorescencji, podczas gdy inkluzje węglowodorowe świecą w barwach od niebiesko-białej do żółtej. Ropa naftowa w inkluzjach jest dojrzała, jej gęstość wynosi pomiędzy 41 a 45 stopni API. Inkluzje wodne znajdują się na granicy ziarna kwarcu detrytycznego i autigenicznego, we wczesnym cemencie i w późnych zabliźnieniach mikroszczelin. Inkluzje węglowodorowe są najczęstsze w późnych wypełnieniach szczelin. Temperatury homogenizacji dla inkluzji ropy naftowej mieszczą się w przedziale maksimum częstości 60-93 stopni Celsjusza. Z badań punktowych składu izotopowego kwarcu wynika zmienność wartości rho18O w zakresie od 19,4 do 25,6o/ooSMOW dla wczesnego cementu kwarcowego. Wartość rho18O wód porowych mieści się w zakresie pomiędzy (-11) a (-5)o/ooSMOW, średnio (-7,5)o/ooSMOW, przyjmując temperaturę 50 stopni Celsjusza inkluzji jednofazowych jako minimalną wartość temperatury uwięzienia inkluzji we wczesnym spoiwie.

EN

Two types of fluid inclusions - aqueous and hydrocarbon - have been stated in quartz cements in the Middle Cambrian sandstones from the Łeba block (so called block B) in the Polish part of the Baltic Sea. Their formation is connected with fluid migration and trapping in the quartz cements - early and late. Inclusions are of 1 to 10 mim in size and display different fluorescence features in the ultraviolet light. Aqueous inclusions do not fluoresce, while those hydrocarbon ones show luminescence in colours from blue-white to yellow. The petroleum in inclusions is mature, its density oscillates between 41 and 45 degrees of API. The aqueous inclusions are at the boudary od detrital and authigenic quartz, in the early cement and in late filling of microfractures. The hydrocarbon inclusions are most frequent in the late filling of the fissures. Homogenisation temperatures for petroleum inclusions are in the maximum frequency interval of 60-93 degrees of Celsius. It results from the point oxygen isotope studies in quartz that rho18O values oscillate between 19.4 and 25.6o/ooSMOW for the early cement. The rho18O composition of pore waters lies in the interval of (-11) to (-5)o/ooSMOW, in average (-7.5)o/oo SMOW, when adopting a temperature of 5 degrees of Celsius from one phase inclusions as the minimum of trapping of the inclusions in the early cement.

15

Analiza inkluzji fluidalnych w minerałach w skałach osadowych Polski - przegląd ogólny i uwagi

67%

Jarmołowicz-Szulc K.

|

tom nr 464

25--41

PL

Przedstawiono charakterystykę i wyniki mikrotermometrycznych badań inkluzji fluidalnych występujących w spoiwie skał osadowych wieku od kambru po perm oraz od jury po paleogen i miocen. Inkluzje mają charakter pierwotny i wtórny; na ogół są jedno- lub dwu-, rzadziej trójfazowe. Wypełniają je paleofluidy o zróżnicowanym składzie i różnej gęstości. Temperatura homogenizacji, która stanowi przybliżenie temperatury zamknięcia fluidu w minerale, wykazuje zmienność związaną z rodzajem spoiwa i z historią geologiczną badanego obszaru. Zasolenie fluidów również jest zmienne i zależy od rodzaju spoiwa i od lokalizacji. Połączenie analiz inkluzji np. z badaniami izotopowymi pozwala na szerszą interpretację wyników oznaczeń mikrotermometrycznych.

EN

Characteristics and results of microthermometric studies of fluid inclusions which occur in the cements of sedimentary rocks of the age oscillating form Cambrian to Permian and from Jurassic to Paleogene and Miocene are presented. The inclusions studied are primary and secondary in origin. They display one, two or, less frequently, three phases. The inclusions are filled by the paleofluids of variable compositions and densities. The homogenization temperature, which corresponds to the minimum estimation of the trapping temperature, shows variability in respect to the cement type and geological history of the study area. Salinities of fluids are also variable in respect to the cement type and locality. Wider interpretation of the microthermometric analyses is enabled when they are combined, e.g., with the isotopic studies.

16

Geological and physical-chemical characteristics of Lower Paleozoic deposits of Volhyno-Podillya, Western Ukraine

67%

Kurovets I. , Drygant D. , Naumko I. , Kurovets S. , Koltun Y.

|

2012

|

tom nr 449

119--130

EN

The 340 to 1102 m thick multi-facies sequence was deposited during the Silurian at the Volhyno-Podillya margin of the East European Platform. The open shelf facies bordered from the west by a barrier formed by reefs, bioherms, crinoids, or by banks of detrital sediments (at the boundary of the lagoon and the open sea). Lagoonal deposits are represented by thin intercalations of sedimentary dolomites, sometimes with intercalations of organogenic limestones, marls, argillites, gypsum and anhydrite. Within the open shelf and slope facies, marls, lumpy clayey limestones and argillites are prevailing. A zone of reefal buildups has a rather complicated and insufficiently investigated structure. The exclusively terrigenous deposits of the submerged part of the continental slope form the entire Silurian sequence in the central part of the L’viv Depression and in the Carpathian Foredeep. Open porosity of the Silurian argillites vary from 0.6 to 2.4% and they are almost impermeable (less than 0.001 μm2•10–3). Volume weight ranges between 2.64 and 2.8 g/cm3. Natural radioactivity of rocks varies from 9 to 18 mcR/hr, apparent electric resistance is 20–154 Ohmm, interval time of longitudinal waves spreading is 126–365 μcs/m. TOC content, determined in 21 samples using the thermal analysis, varies from 0.75 to 2.38%. The composition of volatiles of fluid inclusions and closed pores of argillites shows the predominance of methane (up to 100 vol. %). In deeper horizons, carbon dioxide, nitrogen and ethane (a few percent) appear.

PL

Zróżnicowane facjalnie utwory syluru, miąższości od 340 do 1102 m, były deponowane na wołyńsko-podolskiej krawędzi platformy wschodnioeuropejskiej. Bariera budowana przez rafy, biohermy i ławice materiału detrytycznego graniczyła na zachodzie z facjami otwartego szelfu. Na wschód od tej bariery, w lagunie, tworzyły się osady dolomitowe z przeławiceniami organogenicznych wapieni, margli, iłowców, gipsu i anhydrytu. Osady szelfu i skłonu są reprezentowane głównie przez margle i ilaste wapienie gruzełkowe oraz argility. Strefa bariery rafowej ma dość skomplikowaną i jeszcze niedostatecznie rozpoznaną budowę. Osady terygeniczne występują tylko w zanurzonym odcinku skłonu kontynentalnego w centralnej części depresji lwowskiej oraz w podłożu zapadliska przedkarpackiego. Efektywna porowatość argilitów sylurskich wynosi od 0,6 do 2,4% i są one prawie nieprzepuszczalne (mniej niż 0,001 μm2ּ10–3). Gęstość objętościowa waha się pomiędzy 2,64 i 2,8 g/cm3. Promieniotwórczość naturalna skał sięga od 9 do 18 mcR/h, a pozorna oporność właściwa wynosi 20–154 Ohmm, czas interwałowy rozchodzenia się fal podłużnych – 126–365 μcs/m. Zawartość TOC, określona w 21 próbkach z wykorzystaniem analizy termicznej, waha się od 0,75 do 2,38%. Skład substancji lotnych z inkluzji fluidalnych i zamkniętych porów w argilitach wykazuje dominację metanu (do 100% obj.). W głębszych horyzontach pojawiają się dwutlenek węgla, azot i etan (kilka procent).

17

Geochemistry and fluid-inclusion microthermometry of the Farsesh barite deposit, Iran

67%

Zarasvandi A. , Zaheri N. , Pourkaseb H. , Chrachi A. , Bagheri H.

|

2014

|

tom Vol. 20, No. 3

201--214

EN

The Permian carbonate-hosted Farsesh barite deposit is located southeast of the City of Aligudarz in the prov-ince of Lorestan, Iran. Structurally, this deposit lies in the Zagros metallogenic belt and the Sanandaj-Sirjan Zone. Barite mineralisations occur as open-space filling veins, and as massive and replacement ores along fractures, faults and shear zones of the Permian carbonate host rocks. In order to determine the structure, in addition to pe-trographic and fluid-inclusions studies, an ICP-MS analysis was carried out in order to measure the major as well as the trace and rare earth elements. The Farsesh barite deposit has a simple mineralogy, of which barite is the main mineral, followed by calcite, dolomite, quartz, and opaque minerals such as Fe-oxides. Replacement of bar-ite by calcite is common and is more frequent than space-filling mineralisation. Sulphide minerals are minor and mainly consist of chalcopyrite and pyrite, which are altered by weathering to covellite, malachite and azurite. Petrographic analysis and micro-thermometry were carried out on the two-phase liquid/vapour inclu-sions in ellipsoidal or irregularly shaped minerals ranging in size from 5–10 μm. The measurements were conducted on fluid inclusions during the heating and subsequent homogenisation in the liquid phase. The low homogenisation temperatures (200–125°C) and low to moderate salinity (4.2–20 eq wt% NaCl) in-dicate that the barite had precipitated from hydrothermal basinal water with low to moderate salinity. It appears from the major and trace elements that geochemical features such as Ba and Sr enrichment in the barite samples was accompanied by depletion of Pb, Zn, Hg, Cu and Sb. The geochemistry of the rare earth elements, such as low ΣREE concentrations, LREE-enrichment chondrite-normalised REE patterns, the negative Ce and positive Eu anomalies, the low Ce/La ratio and the positive La and Gd anomalies, suggest that the Farsesh barite was deposited from hydrothermally influenced sea water. The Farsesh deposit contains low-temperature hydrothermal barite. The scatter plots of the barite (close to sea water) in different areas on the CeN/SmN versus CeN/YbN diagram support the possibility that the barite was formed from seawater-bearing hydrothermal fluids.

18

Wpływ cech petrologicznych na właściwości mechaniczne soli kamiennej z LGMO (Legnicko -Głogowskiego Okręgu Miedziowego)

67%

Cyran K. , Toboła T. , Kamiński P.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2016

|

tom nr 466

51--63

PL

W pracy podjęto próbę oceny wpływu zawartości i rodzaju domieszek na parametry wytrzymałościowe soli kamiennej z obszaru LGOM (Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego) (rejon szybu SW4). Badania przeprowadzono w trzech etapach: testy wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie, analiza ilościowa i jakościowa części nierozpuszczalnych oraz obserwacje mikroskopowe soli i badania ramanowskie. Wyniki badań wykazały, że w przypadku soli kamiennych w niewielkim stopniu zanieczyszczonych (zawartość części nierozpuszczalnych 0,13–2,11% wag.), nie stwierdzono korelacji między zawartością części nierozpuszczalnych w wodzie a parametrami wytrzymałościowymi. Natomiast zauważono, że właściwości wytrzymałościowe zależą od cech petrologicznych skał solnych, takich jak sposób rozmieszczenia zanieczyszczeń oraz obecność inkluzji i węglowodorów na granicach kryształów halitu. Ponadto badania wykazały, że rozmieszczenie anhydrytu w formie otoczek na granicach kryształów halitu może powodować wzrost wytrzymałości skały. Z kolei, występowanie inkluzji fluidalnych i węglowodorów na kontakcie kryształów halitu wpływa na obniżenie wytrzymałości skały solnej.

EN

The paper presents the attempt to find a correlation between the content of impurities and mechanical parameters of rock salt from the LGOM. Research was carried out in three steps: uniaxial compressive strength tests, determination of the content of insoluble minerals (impurities), and observations under the microscope and Raman microspectroscopy. The research results reveal that the rock salt which is characterized by low content of insoluble minerals (0.13–2.11% wt.) shows no correlation between the mechanical properties and the content of impurities. However, it was found that mechanical properties depend on both the distribution of impurities in halite crystals and the presence of fluid inclusions and hydrocarbons along the crystal boundaries. Moreover, the distribution of anhydrite at the edges of halite crystals may influence an increase of rock salt strength. On the contrary, the presence of fluid inclusions and hydrocarbons along the halite crystal boundaries may reduce the rock salt strength.

19

Instrumental methods applied in the investigations of carbonate minerals in the Middle Jurassic sideritic rocks with respect to diagenetic processes

67%

Kozłowska A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

tom nr 474

31--42

EN

Carbonate minerals in the Middle Jurassic sideritic rocks from the Polish Lowlands, north-eastern margin of the Holy Cross Mountains and the Częstochowa region have been studied applying accessible instrumental methods. The following techniques were applied: polarization microscope, staining with the Evamy’s solution, cathodoluminescence, microprobe, fluid inclusions and isotopic analyses. Most of these methods were not available either in the 20ies of the past century when studies of sideritic iron ores in Poland had begun, or in 50ies and 60ies when they were in full progress. The sideritic rocks are mainly represented by clayey siderites (they contain also muddy and sandy varieties), sideritic sandstones and sideritic coquina, less frequently by sideritic conglomerates and mudstones. Sideroplesite is the main carbonate mineral that builds the sideritic rocks, while pistomesite and siderite are less frequent. Fe-calcite and Fe-dolomite, ankerite, and sporadic dolomite occur in lesser amounts. Syderoplesite and siderite have crystallized in the early diagenesis (eodiagenesis), in the zone of microbiologic methanogenesis, at temperatures of about 20°C, from the porous waters of marine origin, or from marine waters mixed with fresh waters. Sideroplesite enriched in magnesium, pistomesite, calcite and ankerite sequently have formed at the later diagenetic stage (mezodiagenesis). These minerals have crystallized at temperatures above 60°C, from the porous waters of marine origin, or from the fluid which interacted with the adjacent rocks. Fe-calcite was formed in the zone of microbiologic methanogenesis, while the ankerite – in the zone of thermal decarboxylation.

XX

Na podstawie dostępnych obecnie metod instrumentalnych zbadano minerały węglanowe skał syderytowych jury środkowej z Niżu Polskiego, północno-wschodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich i rejonu Częstochowy. Zastosowano: mikroskop polaryzacyjny, barwienie roztworem Evamy’ego, katodoluminescencję, mikrosondę energetyczną, analizę inkluzji fluidalnych i izotopową. Większość z tych metod nie była dostępna w latach dwudziestych, kiedy rozpoczęto badania syderytowych rud żelaza w Polsce, ani w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, kiedy były kontynuowane. Skały syderytowe są reprezentowane głównie przez: syderyty ilaste (obejmują również odmiany mułkowe i piaszczyste), piaskowce syderytowe i muszlowce syderytowe, rzadziej przez zlepieńce syderytowe i mułowce syderytowe. Głównym minerałem węglanowym budującym skały syderytowe jest syderoplesyt, rzadziej pojawiają się pistomesyt i syderyt. W zmiennych ilościach występują Fe-kalcyt oraz Fe-dolomit i ankeryt, sporadycznie dolomit. Syderoplesyt i syderyt krystalizowały we wczesnej diagenezie (eodiagenezie) w strefie mikrobiologicznej metanogenezy w temperaturze ok. 20°C z wód porowych pochodzenia morskiego lub wód morskich zmieszanych z wodami słodkimi. W późniejszym etapie diagene¬zy (mezodiagenezie) tworzyły się w kolejności: syderoplesyt z większą zawartością magnezu, pistomesyt, kalcyt i ankeryt. Minerały te krystalizowały w temperaturze powyżej 60°C z wody porowej pochodzenia morskiego lub wody, która weszła w reakcję z otaczającymi skałami. Fe-kalcyt tworzył się w strefie mikrobiologicznej metanogenezy, natomiast ankeryt w strefie termalnej dekarboksylacji.

20

Inkluzje fluidalne w halicie oraz bituminy w solach ewaporatów mioceńskich ukraińskiego Przedkarpacia jako wskaźnik występowania nagromadzeń węglowodorów w niżej leżących utworach

67%

Więcław D. , Lytvyniuk S. F. , Kovalevych V. M. , Peryt T. M.

Przegląd Geologiczny

|

2008

|

tom Vol. 56, nr 9

837-841

EN

Fluid inclusions in halite from Miocene rock salt of the Ukrainian Carpathian Foredeep Basin in locations where evaporites overlie oil and gas reservoir rocks are characterized by their high methane content and the presence of oil droplets in some of them. They are thus similar to fluid inclusions reported from geochemical aureoles around oil and gas accumulations in the Zechstein (Upper Permian) of western Poland (Kovalevych et al., 2008). Geochemical analyses of bitumen in bulk samples of rock salt (including content and distribution of n-alkanes and isoprenoids, carbon isotope ratios) suggest a varied origin: hydrocarbon extracted from halite from boreholes located in proximity (proved or assumed) of oil and gas deposits (Lopushna-7, Grynivka-525) are probably related to organic material dispersed within the rock salt itself, and those from the barren areas (Verkhniy Strutyn-29) are most probably cogenetic with oil accumulated in the deposits of the Boryslav-Pokuttya Nappe.