PL
 |
EN
Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 10

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  idiolekt
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Lingwistyka antropocentryczna a badania okulograficzne
100%
Grucza S.
|
2011
|
nr 4
149-162
EN
The consequence of acknowledging that language abilities are an inherent property of man is that the actual speaker/ listener has come to the foreground of linguistic deliberations and thereby the emphasis in these reflections and in the research has been shifted to what is happening in the brain as far as language processes are concerned. The last few decades, due to increasingly modern technologi­cal solutions, have brought about the possibility of more detailed and in-depth explorations of human brain functioning and its properties. In the first part of the present article, the characteristics of the object of research in linguistics are presented, and in the second, the possibilities of its exploration are described. Special attention was focused on the possibilities of using eye-tracking research in applied linguistics. Summing up the observations, it should be admitted that in order to make progress in linguistics and to be innovative, experimental research carried out using apparatus must be incorporated and started. However, it must be emphasized that this type of experimental research in linguistics, including obviously eye-tracking studies, is scientifically relevant only to the point that it really contributes to the creation of new knowledge or the verification of scientific knowledge gained earlier, and only if it contributes to the scientific exploration of the object of linguistics.
2
Content available remote Konotacje semantyczne srebra w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej
100%
Rychter J.
|
|
tom 13
173-197
EN
The purpose of this article is to analyse the semantic connotations of silver in the poetry of Maria Pawlikowska-Jasnorzewska. The research material includes 14 lexemes and their 108 occurrences in the text. In most cases, silver is used as a semantic determinant of the night; then, of the colour white, and occasionally, the colour grey. It holds numerous connotations deriving from references to metal (sparkle), moon and stars (death and night) and the colour white (innocence, holiness, virginity, and old age). In Pawlikowska-Jasnorzewska's poetry, silver represents the colour and shine of inanimate nature (it is stereotypically used to describe the Moon, stars and water, etc.); animate nature (flora and fauna); and extraterrestrial beings. Silver is also used to convey positive or negative connotations of the words it refers to.
3
Content available Bolesław Prus jako dziennikarz – stan badań i perspektywy badawcze
100%
Czachorowska M.
|
|
tom 16
69-80
PL
Twórczość Bolesława Prusa była przedmiotem licznych publikacji (szczególnie tych dotyczących języka, bo na nich skupia się autorka), jednak badacze koncentrowali się przede wszystkim na utworach literackich – powieściach, opowiadaniach i nowelach. Na marginesie zainteresowań pozostawał przebogaty dorobek dziennikarski Prusa. Artykuł przybliża ogrom zjawiska – wylicza lata współpracy pisarza z redakcjami, tytuły prasowe, w których zamieszczał swoje teksty i cykle wydawnicze, których był autorem. Podano w miarę pełny i aktualny wykaz prac językoznawczych, w których był opisywany idiolekt Prusa. Sformułowano też listę problemów i zadań badawczych, które należałoby podjąć, aby solidnie i kompleksowo przeanalizować język Prusa dziennikarza.
EN
The literary heritage of Bolesław Prus has been the subject of numerous publications, especially concerning the language, which remains the article author’s main focus. However, researchers have primarily concentrated on his literary fiction works – the novels, short stories, and novellas. The remarkably rich collection of the journalistic writings of Prus has been so far of marginal interest. This article introduces the reader to this great literary phenomenon – it provides the dates of the author’s collaboration with the editorial offices, press titles where he published his works, and describes his publishing cycles. It offers a current list of linguistic works devoted to the idiolect of Prus. It also addresses a set of problems and delineates the research tasks which are worth undertaking in order to perform a thorough and complex analysis of the language of Prus as a journalist.
4
Content available Peryfrazy nazw religijnych w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej
100%
Rychter J.
|
|
tom 15
81-102
PL
Artykuł zawiera semantyczną i funkcjonalną charakterystykę 41 peryfraz nazw religijnych wyekscerpowanych z liryków Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Analiza funkcjonalna omówień dowiodła, iż pełnią one przede wszystkim funkcję poetycką, ponieważ wyróżniają się oryginalnością i naddaną semantyką (np. architekt snów i diamentów ‘Bóg’) oraz informacyjną, gdyż wnoszą dodatkowe wiadomości o elementach świata przedstawionego (charakteryzują istoty nieziemskiej proweniencji – Boga, Chrystusa, anioła, diabła...; jak i miejsca ich przebywania – raj/niebo, piekło). W artykule wskazano omówienia nowatorskie, będące innowacjami idiolektalnymi poetki, jak i konwencjonalne, o wielowiekowej tradycji poetyckiej (np. ciemności książę ‘Lucyfer’). Poza tym ustalono ich motywacje literackie, a także kulturowe. Większość peryfraz jest motywowanych tradycją literacką, zwłaszcza biblijną (np. pan nad pany ‘Bóg’), wydarzeniami biblijnymi (Ten, który ongi wodę w wino zmienił ‘Chrystus’) lub chrześcijańskimi wyobrażeniami (Boży cień ‘diabeł’). Podstawą niektórych stały się potoczne, ludowe wizualizacje istot pozaziemskiego pochodzenia (Osoba z rogami ‘diabeł’).
EN
The article includes a semantic and functional characteristic of 41 periphrases of religious names excerpted from the lyric poems of Maria Pawlikowska-Jasnorzewska. The functional analysis has revealed that they play first of all a poetic function, as they are outstanding for their semantics, for example, architekt snów i diamentów ‘Bóg’ ‘an architect of dreams and diamonds, God’, and an informative function, because they introduce new information on the elements of the presented world (they characterise supernatural beings – God, Christ, an angel, a devil…, and the places they can be found – Paradise, Heaven, Hell). The article presents innovative circumlocutions, which are idiolectical innovations of the poetess, as well as the conventional ones of a long-standing poetic tradition (for example, ciemności książę ‘Lucyfer’ ‘prince of darkness, Lucifer’). In addition, their literary and cultural motivations have been traced. Most periphrases are motivated by a literary tradition, especially the Biblical one (for example, pan nad pany ‘Bóg’), Biblical events (Ten, który ongi wodę w wino zmienił ‘Chrystus’) or Christian images (Boży cień ‘diabeł’, ‘a divine shadow, a devil’). Popular folk visualisations of supernatural beings have become the basis for some periphrases (Osoba z rogami ‘diabeł’, ‘a person with horns, a devil’).
5
Content available Z Łemkowskiej Księgi Rodzaju – wykładniki stylizacji biblijnej w tekście Władysława Grabana
100%
Rychter J.
Język. Religia. Tożsamość
|
2019
|
nr 1(19)2019
121-133
PL
Artykuł zawiera wieloaspektową analizę tekstów pięciu prozatorskich Władysława Grabana zatytułowanych Z Łemkowskiej Księgi Rodzaju zamieszczonych w tomiku Znaleźć równowagę duszy z 2004 r. Wykazano, iż teksty nawiązują w sferze idei i kompozycji do starotestamentowego wzorca, natomiast na płaszczyźnie językowej, w tym leksykalno‑frazeologicznej, stylizacja biblijna ma charakter niezwykle powierzchowny.
EN
The paper presents a multi‑faceted analysis of five prose texts by Władysław Graban entitled "Z Łemkowskiej Księgi Rodzaju" [From the Lemko Book of Genesis], published in his 2004 volume "Znaleźć równowagę duszy" [Finding the Balance of the Soul]. It was found that the texts follow the Old Testament model on the level of ideas and composition. At the same time, the biblical stylisation on the linguistic level, including lexis and phraseology, is extremely superficial.
6
Antropocentryczne spojrzenie na niektóre aspekty komunikacji językowej
84%
Łompieś J.
|
2011
|
nr 4
267-248
EN
The article discusses certain aspects of human communication viewed from the perspective of the anthropocentric language theory developed by F. Grucza. In the first part the author presents general principles of the anthropocentric language theory and explains the ontological status of language as an inherent attribute of a man. Along with two other inherent attributes of homo sapiens, i.e. its individual knowledge and culture, these three components form a triad of an integral cognitive device of a man. One of the key points of this theory consists in the elucidation of commonly mistaken comprehension of the so-called knowledge transfer allegedly occurring during the communication process. This trans­fer may only occur with reference to the stream of signs and not to the knowledge itself. The second part of the article is concerned with the process of specialist communication and certain determinant factors of successful communication. Among the underlying factors discussed are some linguistic as well as extra-linguistic skills whose classification is proposed by the author on the basis of the anthro­pocentric language theory.
7
Content available Właściwości składniowe i słowotwórcze języka familijnego Joachima Lelewela (na podstawie listów do najbliższych)
84%
Jaros V.
|
|
nr 34
165-182
PL
Celem artykułu jest charakterystyka zjawisk składniowych i słowotwórczych ujawniających się w języku familijnym Joachima Lelewela. Materiał językowy pochodzi z jego listów adresowanych do rodziny, które weszły do dwutomowej edycji Żupańskiego. W interpretacji zjawisk językowych łączono perspektywę socjolingwistyczną z historycznojęzykową. Ze względu na to, że idiolekt Lelewela kształtował się pod wpływem różnych odmian polszczyzny, opis właściwości obu systemów wymagał konfrontacji materiału badawczego z opracowaniami monograficznymi i leksykonami traktującymi o polszczyźnie ogólnej XVIII i XIX wieku oraz publikacjami poświęconymi odmianie północnokresowej i dialektowi mazowieckiemu. Wyróżnikiem języka badanej korespondencji jest występowanie form wariantywnych na obu charakteryzo wanych poziomach systemu gramatycznego oraz łatwość tworzenia okazjonalizmów, potwierdzono ponadto związki języka familijnego Lelewela z polszczyzną potoczną i dialektalną – mazowiecką i północnokresową, z którą łączyć należy także inną cechę języka jego listów – archaiczność.
EN
The purpose of the article is to characterize syntactic and word-formation phenomena that appear in the family language of Joachim Lelewel. The language material originates from letters addressed to his family, which were included in Żupański’s two-volume publication. The sociolinguistic and historical-linguistic perspectives were combined in the interpretation of language phenomena. Due to the fact that Lelewel’s idiolect was influenced by several varieties of Polish, the description of the properties of both systems required a confrontation of research material with monographic studies and lexicons dealing with general Polish of the 18 th and 19 th centuries as well as publications devoted to the northeast variety and the Masovian dialect. The distinguishing feature of language from the researched mail is the occurrence of variant forms at both characterized levels of the grammar system and the ease of creating occasionalisms. Additionally, the relationships of Lelewel’s family language were confirmed with colloquial and dialectal Polish – Masovian and North-Eastern Polish – with which archaic language of his letters should also be associated.
8
Content available Słownictwo kulinarne jako element językowej kreacji świata w powieści Krewni Józefa Korzeniowskiego
84%
Żurawska-Chaszczewska J.
|
|
nr 1(13)
287-299
EN
The goal of the article was an attempt to illustrate vocabulary register connected to cooking or food as the elements of linguistic creation of the world in the novel by Józef Korzeniowski. The scrutiny of the text allows to notice that one of the most important components of linguistic creation of noblemen and their pastimes is the vocabulary related to food and eating habits. It adds an extra dose of realism, creates the illusion of reality and reflects the habits of both: the poor and the rich people of villages and towns exposing their hospitality. The analysed material includes the terms for food items, ingredients, and products as well as the names of dishes or beverages.
9
Content available Jak mówią postaci „Lalki” Bolesława Prusa. Analiza stylometryczna
67%
Foltman J.
|
|
tom 38
51-66
EN
This article investigates if there is some distinctive way in which characters of Bolesław Prus novel “The Doll” are speaking. It is well known that author endowed his characters with diff erent social backgrounds, views, ethics. Literary critics often emphasized diff erences in vocabulary and numerous language stylizations among social classes, but in most of the cases only the most characteristic words were taken into con16 Jarosław Foltman sideration and function words (prepositions, conjunctions, personal pronouns and other) were omitted in the research. The aim of this study, in contrast to the previous, is to examine individual characters’ way of speaking by measuring frequencies of using most frequent words and given parts of speech. Tests have been performed using the Delta method with a couple of data visualization techniques. The results show some signifi cant variations in individual idiolects.
10
Językowe ślady starożytnej kultury grecko-rzymskiej w powieściach kryminalnych Marka Krajewskiego
67%
Puda-Blokesz M.
|
2022
|
tom 102
|
nr 2
66-78
EN
The description and classification of linguistic references to the classical (Graeco-Roman) antiquity used in eight M. Krajewski’s crime novels are the main basis for the present paper. The conclusions form an attempt to look in general at the purposefulness of their use and the functions they serve, while referencing certain rules and tendencies related to crime writing and popular literature as such. The research results put forward are mostly based on the body of linguistic examination drawing from lexicology, phraseme studies, including phraseology, and onomastics. In the novels (about 600 fragments), the two-pronged (textual and paratextual) references to classical antiquity materialise in three layers: phraseme-related (polyword constructions in the form of Latin quotations and set phrases – reproductions, innovations and nonce words), lexical (Latin lexemes, eponyms and eponymisms), and onimic (primary and secondary proper names of ancient provenance among them).
PL
Podstawę opracowania stanowią przede wszystkim opis i klasyfikacja użytych w siedmiu powieściach kryminalnych M. Krajewskiego językowych odwołań do antyku klasycznego (grecko-rzymskiego). We wnioskach podjęto próbę ogólnego spojrzenia na celowość ich użycia i pełnione przez nie funkcje, z odniesieniem do pewnych prawideł i tendencji wiązanych z literaturą kryminalną i popularną w ogóle. Prezentowane wyniki badań są oparte przede wszystkim na kanwie ustaleń lingwistycznych z zakresu leksykologii, frazematyki, w tym frazeologii, i onomastyki. W powieściach (w około 600 fragmentach) na dwóch płaszczyznach (paratekstu i tekstu) realizują się odwołania do antyku klasycznego w trzech warstwach: frazematycznej (konstrukcje wielowyrazowe w postaci cytatów łacińskich i frazeologizmów – reprodukty, innowacje i okazjonalizmy), leksykalnej (leksemy łacińskie, eponimy i eponimizmy) i onimicznej (m.in. prymarne i wtórne nazwy własne o antycznej proweniencji).
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.