Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Mnich i teolog – charakterystyka Świętych Braci na podstawie tekstów liturgicznych

100%

Ławreszuk M.

ELPIS

|

2013

|

tom 15

57-61

EN

The role of the liturgical text is far more complex than we think. It’s not only an inspiration for our petitions or thanksgiving, but also source of knowledge and spiritual education. Subject of this paper is to show characteristic of St Cyril and Methodius on the basis of the liturgical texts. In the minds of the faithful, their mission and activities are consistent and comprehensive, but liturgical texts devoted to the Holy Brothers show two ways how they followed in order to achieve their main goal – to spread Christianity and lead catechetical mission. St Cyril and Methodius had realized their mission on different paths, focusing on different priorities. The activity of St Methodius can be defined as the ascetic way, a sensitization to the spiritual richness of Orthodoxy. Referring to the liturgical texts the mission of St Cyril can be characterized as an educational, polemical and apologetic activity. Compliance of the liturgical texts with the life of St Cyril and Methodius and preservation of the historical resources, allows us to treat them as a valuable source of knowledge. This confirms the assertions about the nature the liturgical texts, which are an inherent aspect of the Holy Tradition of the Orthodox Church.

2

Старобългарски химнографски творби в Краковския печатен октоих (1491 г.)

100%

Йовчева [Ĭovcheva] М. M.

Slavia Meridionalis

|

2020

|

tom 20

PL

Oparte na niejednorodności tekstów w pierwszym drukowanym Oktoichu (Schweipolt Fiol, Kraków 1491) badanie koncentruje się na jego najbardziej archaicznej warstwie, zawierającej starobułgarskie dzieła uczniów śś. Cyryla i Metodego, napisane w Bułgarii na przełomie IX i X wieku. W artykule zostały poddane analizie trzy oryginalne (nieprzetłumaczone) kanony, stanowiące część służb na niedziele i dni powszechnie. Dwa z nich: Kanon do św. Jana Chrzciciela (wtorek, ton drugi) i Kanon do Matki Bożej (środa, ton trzeci), przypisywane św. Klemensowi z Ochrydy, są bardzo powszechne do XIV wieku w słowiańskich rękopisach różnego pochodzenia. Trzeci – Kanon do Świętej Trójcy (niedzielа, ton drugi) – jest anonimowy; do tej pory został odkryty tylko w jednym serbskim Oktoichu (Gilf. 26, Rosyjska Biblioteka Narodowa, XIV wiek), podczas gdy w literaturze wschodniosłowiańskiej można go znaleźć tylko w analizowanym kodeksie. W artykule została scharakteryzowana specyfika tekstów Oktoicha Fiola, a także ich szczególna pozycja w tradycji pisanej dzieł hymnograficznych w porównaniu z rękopisami innego pochodzenia. Dane tekstologiczne są interpretowane głównie w celu odnalezienia protografu wersji drukowanej. Zestawienie tekstów pokazuje, że archaiczna warstwa krakowskiego inkunabułu oparta jest najprawdopodobniej na co najmniej dwóch protografach (albo antygrafach), pośrednio związanych z najwcześniejszym rdzeniem starobułgarskiego Oktoichu. Jeden został wykorzystany do wtorkowych i środowych służb (prawdopodobnie za pośrednictwem wschodniosłowiańskim), a drugi (być może pochodzenia południowosłowiańskiego) został wykorzystany jako źródło kanonu do Trójcy Świętej (ton drugi) w służbie niedzielnej.

EN

Based on the inhomogeneity of the texts in the first printed Octoechos (Schweipolt Fiol, Krakow 1491), the study focuses on the text's most archaic layer, which contains Old Bulgarian works by Cyrillo-Methodian disciples and was written in Bulgaria at the end of the 9th and the beginning of the 10th century. The article examines three original (non-translated) canons that form parts of the Sunday and weekday Octoechos offices. Two of them are considered to have been written by St. Clement of Ohrid: Canon to St John the Baptist (Tuesday, 2nd Tone) and Canon to Theotokos (Wednesday, 3rd Tone), both of which were very common until the 14th century in Slavic manuscripts of various origins. The third one, Canon to the Holy Trinity (Midnight Office for Sunday, 2nd Tone), is anonymous and has so far only been discovered in a single Serbian Octoechos, Gilf. 26, the National Library of Russia (14th century), while in Eastern Slavic literature it is only found in the codex under review. The specificities in the texts of Fiol’s Octoechos as well as its particular position in the written tradition of these hymnographic works are described in comparison to copies of various origins. Textological data are interpreted mostly in search of the protograph of the printed version. The collation of the texts shows that the archaic layer of the Krakow incunabulum is most probably based on at least two protographs (or antigraphs) which are indirectly related to the earliest core of the Old Bulgarian Octoechos. One was used for the Tuesday and Wednesday offices (probably through an Eastern Slavic medium), and the other (of possible South Slavic origin) was used as the source of the canon to the Holy Trinity (2nd Tone) in the Sunday office.

3

Wielkotygodniowe inspiracje w hymnografii Zaśnięcia Bogurodzicy

84%

Karczewski P.

ELPIS

|

2021

|

nr 23

19-28

EN

Dormition of the Mother of God is one of the most solemnly celebrated feasts in the Orthodox liturgical year. It has a rich hymnography, including an additional rite of the Funeral of the Mother of God. The texts of the feast are largely inspired by the hymnography of the Holy Week, and especially Holy Saturday. This paper presents, on the example of the feast of the Dormition, a general phenomenon of intertextuality in hymnography. Mutual interpenetration of hymns appears in the context of many feasts and many saints.

PL

Zaśnięcie Bogurodzicy to jedno z najbardziej uroczyście obchodzonych świąt w prawosławnym roku liturgicznym. Ma bogatą hymnografię, w tym dodatkowy obrzęd Pogrzebu Bogurodzicy. Teksty święta są w dużej mierze inspirowane hymnografią Wielkiego Tygodnia, a zwłaszcza Wielkiej Soboty. Niniejszy artykuł prezentuje na przykładzie święta Zaśnięcia Bogurodzicy ogólne zjawisko intertekstualności w hymnografii. Wzajemne przenikanie się tekstologiczne hymnów pojawia się bowiem w kontekście wielu świąt i wielu świętych.

4

Theological and liturgical significance of troparia of the Beatitudes (Makarismoi) of the Holy Friday Matins

84%

Karczewski P.

ELPIS

|

2022

|

nr 24

9-13

PL

Na jutrzni Wielkiego Piątku po śpiewie antyfon, a przed czytaniem kanonu, rozbrzmiewają wersety ewangelicznych błogosławieństw, które w praktyce liturgicznej rozpoczynają się słowami rozsądnego łotra „Remember me, o Lord, in Your Kingdom”. Zwrot łotra wiszącego na krzyżu brzmi w Wielki Piątek wyjątkowo – to dzień, w którym te słowa zostały wypowiedziane oryginalnie. Do wersetów błogosławieństw dodaje się specjalne tropariony mówiące o różnych aspektach męki Chrystusa, głównie przez pryzmat skruchy łotra. W artykule dokonano analizy tekstów z uwzględnieniem greckiego oryginału i wybranych tłumaczeń.

EN

On Good Friday matins, after singing the antiphons and before reading the canon, the verses of the Gospel blessings are read, which in liturgical practice begin with the words of the good thief: “Remember me, o Lord, in Your Kingdom”. The phrase of the thief hanging on the Cross sounds special on Good Friday – it is the day on which these words were spoken originally. Special troparions are added to the verses of the blessings, which talk about various aspects of Christ’s passion, mainly through the prism of the thief’s repentance. In the paper, the texts are analyzed taking into account the Greek original and selected translations.

5

Święty Józef Oblubieniec w prawosławnej hymnografii liturgicznej

84%

Karczewski P.

ELPIS

|

2022

|

nr 24

63-68

EN

The figure of Joseph, married to the Mother of God, is relatively little known in the Orthodox tradition. At the same time, it is very interesting from a liturgical point of view. The hymnography of the day of his remembrance, and especially of the Royal Hours of Christmas Eve, deals in a special way with the question of the doubts he had in connection with the pregnancy of the Blessed Virgin Mary. The liturgical texts also deal with the question of the age of Joseph, who is usually defined as an elder.

PL

Postać Józefa, zaślubionego Bogurodzicy jest w tradycji prawosławnej dość słabo znana. Jednocześnie jest bardzo interesująca z liturgicznego punktu widzenia. Hymnografia dnia jego pamięci, a zwłaszcza królewskich godzin wigilii Bożego Narodzenia, porusza w sposób szczególny temat wątpliwości, jakie miał on w związku z brzemiennością Najświętszej Marii. Teksty liturgiczne poruszają także zagadnienie wieku Józefa, który określany jest przeważnie jako starzec.

6

Proces zmian języka liturgicznego w Serbskiej Cerkwi Prawosławnej na przykładzie oficjów ku czci świętych Serbek

84%

Gapska D.

Latopisy Akademii Supraskiej

|

2012

|

tom Język naszej modlitwy- dawniej i dziś

|

nr 3

149-157

EN

Srbljak is a collection of hymns and services dedicated to Serbian saints of the Orthodox Church. In particular regard to the texts of the services of the Serbian saint women: Angelina (30 VII), Anastasia Nemanic (22 VI), Eughenia – Euphrosinia (tsarina Militsa; 19 VII) and Zlata of Meghlen (13 X) one can observe the changes of the norms applied to the liturgical language in Serbia. The service of St Angelina, written around 1520 or 1530, was included in the Rakovatch manuscript of Srbljak (1714) edited in the Serbian version of Church Slavonic. The same book printed in 1761 in Rimnik contained already the texts in the Russian version of Church Slavonic as did also the Belgrade edition of the Srbljak edited in 1861. It was only in 1986 that the Holy Synod of the Serbian Orthodox Church printed Srbljak in Serbian Slavonic, allowing the introduction of seven services in modern Serbian (including four services translated from Romanian). The last edition of Srbljak shows general tendencies in contemporary Serbia to use more and more often the modern Serbian as the liturgical language.

7

Roman Melodos i kontakia bizantyńskie

84%

Starowieyski M.

Warszawskie Studia Teologiczne

|

2017

|

tom 30

|

nr specjalny

132-145

8

Hymn liturgiczny na tle rozwoju poezji starochrześcijańskiej

84%

Starowieyski M.

Warszawskie Studia Teologiczne

|

2017

|

tom 30

|

nr specjalny

166-184

9

Does the Great Canon of Andrew of Crete speak about the heresies and their combating? Brief Remarks

84%

Prelipcean A.

Vox Patrum

|

2017

|

tom 68

523-533

PL

Powszechnie jest wiadome, że fundamentalne dzieło Andrzeja z Krety, napisane prawdopodobnie na początku VIII wieku, jest penitencjałem wskazującym na nieustającą potrzebę ludzką do skruchy. Oprócz systematycznego wykładu Pisma Świętego i typów tego wyjaśniania (negatywny i pozytywny), Wielki Kanon wzywa też do głębokiej medytacji na temat życia i jego krótkotrwałości. Nawet sam autor bizantyński świadczy o tym fakcie, mówiąc: „Od czego zacząć mam opłakiwanie czynów nędznego życia mego? Jakiż początek skargi żałosnej dzisiaj uczynię, o Chryste? O miłosierny, udziel win moich odpuszczenia!” (Oda 1, 2). Czy możemy jednak mówić o obecności w tekście Wielkiego Kanonu polemicznych akcentów przeciw herezjom? Czy możemy znaleźć fragmenty przedstawiające poglądy teologiczne sprzeciwiające się różnym herezjom powstałym w Kościele w ciągu ośmiu wieków? Jeśli tak, to które z nich i jakie herezje zwalczają? Niniejsze opracowanie próbuje przedstawić to zagadnienie.

EN

It is known that the fundamental work of Andrew of Crete, probably written in the early of the eighth century, is penitential one, indicating continuing human need for repentance. Beyond a systematic exposition of Holy Scripture and its models (negative and positive), the Great Canon calls for deep meditation about life and its transience. Even the Byzantine author herself testifies this fact, saying: “Where shall I begin to lament the deeds of my wretched life? How shall I begin, O Christ, to relieve my present tears? But as Thou art deeply compassionate, grant me forgiveness of sins” (Ode 1, 1). But can we speak in the text of the Great Canon about polemical intentions against heresies? Can we find passages to develop the theological opinion against various heresies arisen within the Church over the eight centuries? If so, which ones and what heresy combat? This essay is at stake we want to present it.

10

Chrystus-Oblubieniec, Chrystus ukrzyżowany i Chrystus w grobie

67%

Karczewski P.

Latopisy Akademii Supraskiej

|

2021

|

tom Obraz - Słowo - Litera

|

nr 12

47-60

EN

Holy Week, inseparable from the mystery of Christ’s Resurrection, is the center of the liturgical year. Each of the following days has its own specific meaning and extensive hymnographic material. The graphic representation is also connected with the content of liturgical rites. This article discusses the meaning of iconographic representations that are dynamically present at services – by carrying them from the presbitery to the middle of the church or carrying them around the temple in a procession (the icon of Christ the Bridegroom on Holy Monday, the icon of Christ crucified on Good Friday, the Epitaphios with a representation of Christ lying in the tomb on Good Friday and Holy Saturday). The text also discusses the relationship between the aforementioned icons and liturgical texts sung during the services.

11

Antonio Chemotti, The Hymnbook of Valentin Triller (Wrocław 1555). Musical Past and Regionalism in Early Modern Silesia, Warsaw 2020 Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, pp. XXIV+292. ISBN 978-83-66519-05-3, online at https://epub.uni-regensburg.de/43464/

67%

Honisch E. S.

Muzyka

|

2021

|

tom 66

|

nr 3

202-209

12

Obraz świętych dzieci-męczenników w prawosławnej hymnografii

67%

Karczewski P.

Latopisy Akademii Supraskiej

|

2020

|

tom Dzieci w kulturze duchowej Prawosławia

|

nr 11

207-222

EN

The present paper discusses the presentation of holy children-martyrs in the Orthodox hymnography. Eight leading themes that appear in liturgical texts are presented. Four of them are common to the motifs used in the rite of a child’s funeral, and four others are reserved only for canonized children. The most attention was paid to the issue of childhood innocence and parents’ reaction to premature death (from sadness, through joy of the child’s salvation, to encouraging a child to suffer martyrdom for Christ). The presented examples come from the texts of services and Akathists in honor of selected holy children – mainly St. Gabriel of Zabłudów, St. Cyric and Julitta, St. Artemius of Verkola.