Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Świadomość grzechu i poczucie świętości jako dwa bieguny tożsamości prawosławnych Rosjan

100%

Kudroń J.

Politeja : Pismo Wydziału Studiów Miedzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego

|

2013

|

nr 4(26)

373-387

EN

We are convinced that it is impossible to indicate and to describe one leading and homogeneous type of identity, which would be common for majority of Russian Federation citizens in the beginning of XXI century. Since the reign of tzsar Peter I, Russian nation and society have been strongly divided into fractions of the followers of western European culture influences, and their conservative opponents, radically devoted to the local traditions. After the Bolshevik revolution and the soviet period situation turned even more complicated, as the attitude towards communism became another factor of national split. In this article we decided to concentrate on the specific type of old‑Russian, orthodox identity, often named as holly Russia identity – most typical for early Russian state and strongly suppressed by so‑called modern political movements as well as by communists. We are indicating three foundations of holly Russia identity, which are: language, national and religious community and the Christian orthodox state. All these factors are deeply rooted into religious ground, making holly Russia people orthodox believers, creating relatively harmonious civilization of spiritual, material, legal and political culture built on the same religious basis. This order has been violently destroyed by the Bolshevik revolution and the soviet state. When the Soviet Union collapsed holly Russia tradition was legalized back. Since the election of Vladimir Putin it has been also included into official Russian political order. Unfortunately it is very likely, that Vladimir Putin, former KGB officer is only using traditional symbols as the PR and political weapon.

2

Współczesna relacja do sacrum w świetle konwersji obiektów religijnych na cele świeckie

86%

Kuryłowicz E.

|

2006

|

tom Z. 30

219-228

PL

Współczesna relacja do sacrum jest efektem rozciągnięcia przenośnego rozumienia pojęcia świętość na poszerzoną sferę życia duchowego mieszkańców miast. Sacrum w przestrzeni wybudowanej może być umiejscowione tylko w obiektach i przestrzeniach religijnych, ale współczesne miejsca zbiorowej pamięci poświęcone czci czynów heroicznych i ofiar w imię dobra ogółu, czci ofiar zamachów terrorystycznych, wojen, prześladowań uznaje się za miejsca uświęcone. Elementem wspólnym jest obietnica nieśmiertelności, jaką dają religie i o jaką starają się społeczeństwa w miejscach świeckich, w których pamięć o ważnych dla nich wydarzeniach, związanych z cierpieniem, chcą wyrazić. Autorka stawia hipotezę, że być może z charakterystyczną dla współczesności konwersją obiektów sakralnych na obiekty świeckie wiąże się nowa formuła duchowości znajdująca również wyraz w uświęconych świeckich miejscach pamięci.

EN

The contemporary attitude towards sacrum is a result of extending the understanding of the term sanctity over the expanded field of the spiritual life of the citizens of the cities. Sacrum In the built environment can be located in the religious spaces only, but the so called lieux de memoire are considered as the holy places also. The element which is common to the religious sanctity and secular holiness is the immortality - promised by religions and expected from the memorial spaces, often devoted to suffering. The author presents a hypothesis that the phenomenon of observed conversions of the religious buildings into the secular use can be related to the accelerated emerging of the secular spiritual places showing the new formula of the human spirituality.

3

Czy ponowoczesność potrzebuje autorytetów ? Błogosławiony ks. kmdr Władysław Miegoń i jego przesłanie

86%

Perszon J.

Studia Gdańskie

|

2015

|

nr 37

159-174

PL

Współcześnie dużo się mówi o autorytecie i jego kryzysie. Kryzys autorytetu dotyczy przede wszystkim instytucji opartych na tradycji (Kościół, rodzina, szkoła, państwo), ale – wraz z błyskawiczną transformacją społeczną – ogarnął też wymiar wzorców osobowych. Przez wieki kultura europejska nasycona była konkretnymi ideałami, przede wszystkim religijnymi (Chrystus, Maryja, konkretni święci), które nie tylko powszechnie podziwiano i czczono, ale przede wszystkim naśladowano. W epoce nowożytnej człowiek – jak dawniej – by się rozwijać i w człowieczeństwie wzrastać, potrzebuje prawdziwych (tj. moralnych) autorytetów. Jest o nie jednak trudniej. Przede wszystkim dlatego, że kultura masowa, popularna, wylansowała i wypromowała „nową”, w wielkiej mierze sztuczną i pozorną grupę „autorytetów”. Są nimi – kreowani na wyrocznię we wszystkich kwestiach – artyści, dziennikarze, sportowcy. Za ich rzekomym autorytetem nie stoi jednak wielkość zakorzenionego w prawdzie człowieczeństwa, ale fakt, że – dzięki elektronicznym mediom - są „znani”, podziwiani i sławni. Autorytetem sui generis jest kmdr Władysław Miegoń, kapelan Marynarki Wojennej, który w latach 1919-1942 służył żołnierzom z wielką pasją, by w godzinie próby złożyć najpiękniejsze świadectwo przez dar swego życia. Jego niezwykle pracowite życie, poświęcone Chrystusowi przez służbę kapłańską może być także dla ludzi współczesnych „miarą” prawdziwej wielkości.

EN

Nowadays authority and its crisis are much debated. The crisis of authority refers mostly to institutions based on tradition such as the Church, family, school or state, but due to rapid social transformations it concerns also authority figures. Over the centuries European culture has been imbued with ideals, particularly in the form of religious figures such as Christ, Virgin Mary or saints who were publicly admired, worshipped and above all imitated. Nowadays in order to develop and grow in humanness a man needs real, namely moral, authority figures. It is increasingly difficult to find them, however, as popular culture promotes a “new” and, to a great extent, artificial and false group of “authority figures.” They are artists, journalists or sports personalities presented as authorities in all respects. However, their greatness is not rooted in the truth of humanness but in the fact that they are well-known and admired thanks to electronic media. Cmdr Władysław Miegoń, the chaplain of the Polish navy in 1919-1942, is an authority figure sui generis. He served his soldiers with great devotion and in testing times he gave his life as the most beautiful testimony. His incredibly active life dedicated to Christ through priesthood might be the measure of true greatness also for contemporary people.

4

Problem świętości władców we wczesnym i pełnym średniowieczu - przypadek polski na tle środkowoeuropejskim

86%

Pac G.

Historia Slavorum Occidentis

|

2016

|

nr 2(11)

90-121

EN

The text looks at the issue of the sanctity of the rulers, especially non-martyrs, in Latin Europe in the Early and High Middle Ages. The starting point for the discussion is a frequently asked question about the reasons for the lack of such a phenomenon in Poland. The analysis of narrative and archaeological sources has detected no worship of the fi rst Polish rulers – Mieszko I and Bolesław the Brave. The paper examines whether the absence of the cult of saint kings in Poland was in fact unusual. The author comes to the conclusion that the religious cult of rulers-confessors was in fact a rare phenomenon in medieval Europe, most probably due to the diffi culties in linking the king’s role with the standards of holiness applicable in the period.

5

Koncepcje świętości w okresie patrystycznym. Zarys problematyki

72%

Wysocki M.

Resovia Sacra : Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej

|

2016

|

nr 23

421-448

EN

The above article presents the concepts of holiness developed in the patristic period by the Church Fathers and early Christian writers. Ancient Christianity has not worked out one specific model of holiness. Attempts of this kind of unification in the Western Church did not appear until the time of the scholastic theology and medieval legal theology of canonization. For patristic theology only God is holy in the full and the only sense, the holiness of a man and the things is a derivative of a relationship to this fundamental source of holiness. The article consists of two major parts: in the first – Indications of holiness – different meanings of holiness and realities referred as holy by early Christian writers have been presented. In the second part – The ways to holiness – five, the most common in the writings of the Church Fathers, concepts of holiness and sanctification of man were presented, among which we can distinguish: a deification of man, man’s sanctification in the Holy Spirit, the sanctification of man in grace, the perfection and holiness of man as a model of life promoted by the Church. To understand modern understanding of holiness and to present as a whole the issue of holiness one must consult the Tradition of the Church in the first centuries, and the writers who not only wrote about holiness, but in many cases they have become saints.

6

Marriage as a way to holiness

72%

Skreczko A.

|

tom 2

PL

Istotą świętości jest miłość Boga i bliźniego. Uświęcenie dokonuje się więc na płaszczyźnie wertykalnej i horyzontalnej i obejmuje wszystkich chrześcijan. To właśnie w perspektywie powołania wszystkich chrześcijan do świętości można mówić o drodze do świętości małżonków chrześcijańskich, pytając, jakie jest ich miejsce w powołaniu powszechnym oraz jak w ich szczególnym powołaniu mają się stać świętymi. Łaska sakramentu małżeństwa daje nową moc małżonkom dla przekazywania wiary, dla uświęcania i przemiany współczesnego społeczeństwa wedle zamysłu Bożego. Zasadnicza problematyka artykułu została ujęta w trzech punktach: źródła świętości małżeństwa, sposób rozumienia świętości małżeńskiej, współczesne rozumienie świętości małżeńskiej.

7

Biblijna nauka o świętości człowieka

72%

Charkiewicz J.

ELPIS

|

2013

|

tom 15

99-106

EN

The concept of holiness is one of the key theological issues. Semantically the term “holiness” focuses on God, the only absolutely Holy, who lives and works in the Church, and is also the source of the holiness of the Church. Visible reflection of the holiness of the Church on earth are the countless saints – people who are called by God to be holy, and with the proper spiritual life, had grown up in perfection and become able to accept the special sanctification by the Holy Spirit. But God is calling to be holy not only those who have tasted holiness – which formally announced to the world bythe church in an act of canonization – but all Christians. The term “holy” is used by Bible not only in reference to God, but also to the people, places and things, sanctified bycontact with God, exalted by him, dedicated to the service of God. The article deals on the holiness of the human in the Old and New Testaments only. The New Testament repeats call to be holy directed by God to man in the Old Testament (cf. 1 Peter 1:15). But at the same time God calls the human to be perfect (Mathew 5:48). The source of human holiness in the New Testament is Jesus Christ, who received it from God the Father. The New Testament sacrifice of Jesus Christ replaced the Old Testament sacrifice rendered by archpriest. This sacrifice is the source of human sanctification and forgiveness of sins (Hebrews 10:14). Christ sacrifice has opened the way for every man to God, and this path is not limited neither by time nor by space. The New Testament reveals the concept of human holiness much wider and deeper than the Old Testament did. On the pages of Gospels and Epistles of the Apostles there are shown the human patterns that make up the definition of holiness.Then they are repeated and explained in the Church by Holy Fathers mainly. It is thanks to the action of the Holy Trinityevery Christian can be saint. It is thanks to the adoption by the Son of God the human nature, members of the Church are given the possibility to recover the original nature of the man, soiled by sin, to transform it by the grace of God. Following Jesus Christ, participating in His Divinity and by His grace Christians became saints.

8

Droga do świętości w rozumieniu Orygenesa

72%

Romanek J.

|

tom 64

|

nr 4: Historia Kościoła

5-22

EN

The article displays the concept of the path leading to saintliness found within the extant early Christian works of the renowned theologian – Origen of Alexandria (185-253/254). The Alexandrian theologian creatively construes Saint Paul’s notions simultaneously employing allegorical exegesis to the biblical texts of the Old Testament. According to Origen, a Christian life is a dynamic process driven by two important life moments: 1) the conversion and baptism as a recovery of the slurred by sin God’s image and attaining of the state of initial holiness; 2) complete state of saintliness in the last days, towards which a Christian is progressing in his earthly life in order to perfect the semblance to God in himself through the acquisition of virtues. In Origen’s view of holiness, it is neither a state intricate to attain nor reserved only for the chosen ones, yet a bequest given by God at baptism, and at the same time tasked to every believer for life.

PL

Artykuł ukazuje na podstawie zachowanych dzieł wybitnego teologa wczesnochrześcijańskiego Orygenesa z Aleksandrii (185-253/254) jego koncepcję drogi prowadzącej do świętości. Aleksandryjczyk twórczo interpretuje myśl św. Pawła, odwołując się także do egzegezy alegorycznej starotestamentalnych tekstów biblijnych. Według Orygenesa życie chrześcijanina jest dynamicznym procesem rozciągającym się między dwoma istotnymi momentami: 1. nawrócenie i przyjęcie chrztu jako odzyskanie obrazu Bożego zatartego przez grzech i uzyskanie wstępnej świętości; 2. osiągnięcie pełni świętości w czasach ostatecznych, do którego chrześcijanin zmierza w ziemskim życiu, rozwijając w sobie podobieństwo do Boga przez zdobywanie cnót. W koncepcji Orygenesa świętość nie jest stanem trudnym do zdobycia i zastrzeżonym dla wybranych, ale darem udzielonym przez Boga podczas chrztu, a równocześnie zadanym każdemu wierzącemu człowiekowi na całe życie.

9

Współczesny stan badań nad prawosławną hagiologią

72%

Charkiewicz J.

ELPIS

|

2013

|

tom 15

129-137

EN

Hagiology is relatively young branch of theology. It deals with issues related to the study of holiness from theological perspective. The modern state of research on Orthodox hagiology in Poland is not advanced. The study on holiness in our country essentially boils down to the issues connected to the lives of saints. Therefore it is usually limited to the hagiography and is conducted more from literately than theological perspective. A bit more advanced study in the field of Orthodox hagiology than in Poland can be observed abroad. The researches in this area deal mainly by a few Russians, Greeks and Serbs. Some hope for the development of Orthodox hagiology can be associated with organized more frequently, mainly in Russia, in the beginning of this century, scientific conference on this subject. Favorable, although slow, changes can be seen also in the curricula of some universities of theology, where the subject named “hagiology” appeared recently.

10

Namaszczenie chorych czy ostatnie namaszczenie?

72%

Lekan J.

|

tom 64

|

nr 2: Teologia dogmatyczna

135-151

EN

Present study is a trail to think about the Sacrament of Anointing of the Sick in three dimensions: purposefulness of institution of the sacrament, rediscovering it in the practice of the Church and consciousness of its meaning among modern catholics. The Anointing of the Sick is an element of “sacramental economy” which means new presence of Christ among us in the Church, who acts through sacraments. The purposes of the sacraments are also: the sanctification of man, building of the Church and giving glory to God. Since ages this sacrament has been practiced in the very last moments of human life, which made it “occasional” gracious help and not an effective sign of saving presence of God in the process of human's difficult experiences. Therefore, there is a need of a good mediation of the doctrine in order to explain the essence of the sacrament and to overcome false visions and theories, also those connected with calling it “extreme unction,” What is more, the practice of administering this sacrament to all people of bad health, either physically or mentally, should be emphasized, as well as its ecclesial dimension.

PL

Obecne studium jest próbą spojrzenia na sakrament namaszczenia chorych w trzech wymiarach: celowość ustanowienia sakramentu i jej odkrywanie w praktyce Kościoła oraz świadomość współczesnych katolików dotycząca jego znaczenia. Sakrament namaszczenia jest elementem „ekonomii sakramentalnej”, czyli nowej obecności Chrystusa pośród nas w Kościele, który działa poprzez sakramenty. Celem sakramentów jest jednoczesne uświęcenie człowieka, budowanie Kościoła i oddawanie czci Bogu. Wielowiekowa praktyka z naciskiem na sprawowanie tego sakramentu w ostatnich chwilach ludzkiego życia uczyniła z niego „wydarzeniową” pomoc łaski, a nie skuteczny znak zbawczego towarzyszenia Boga człowiekowi w procesie trudnych doświadczeń. Potrzeba więc dobrego przekazu doktryny w celu wyjaśnienia istoty sakramentu i przezwyciężenia różnych błędnych wizji i teorii związanych również z nazywaniem go „ostatnim namaszczeniem”. Warto też podkreślić stosowność tego sakramentu dla wszystkich będących w trudnej sytuacji zdrowotnej, zarówno w wymiarze chorób cielesnych, jak i psychicznych, a także mocniej uwypuklać eklezjalny wymiar tego sakramentu.

11

„Chrześcijanin na tronie”, czyli o religijności i patriotyzmie w Czerwonym Kole Aleksandra Sołżenicyna na przykładzie postaci Mikołaja II

58%

Sidor M.

Roczniki Humanistyczne

|

2015

|

tom 63

|

nr 7: Słowianoznawstwo

61-81

PL

W artykule podjęto temat oryginalnego pojmowania religijności odzwierciedlonego w cyklu powieściowym Czerwone Koło Aleksandra Sołżenicyna. Autor artykułu koncentruje się na kilku wybranych aspektach charakterystyki cara Mikołaja II, które zostały wyakcentowane w utworze. Na przykładzie postaci ostatniego rosyjskiego imperatora ukazano Sołżenicynowską ocenę religijności w odniesieniu do dobra Rosji. Badania ukazują, że głównym kryterium literackiej oceny postawy religijnej postaci historycznych, niezależne od ich rzeczywistego heroizmu cnót, a nawet oficjalnie uznanej świętości, dla Sołżenicyna jest przede wszystkim stosunek do ojczyzny. Mikołaj II jest odpowiedzialny za katastrofę Rosji i nawet jego męczeństwo, przedstawione symbolicznie w ostatniej księdze Marca Siedemnastego, nie zmienia tego krytycznego obrazu. Ostatecznie zaś narratorskie rozważania o religijności mają charakter dydaktyczny, a ich odniesieniem jest współczesność rosyjska.

RU

В статье поднимается вопрос понимания религиозности в романном цикле Красное Колесо Александра Солженицына. Автор статьи фокусирует свое внимание на нескольких аспектах характеристики царя Николая II, на которые делается акцент в произведении. На примере лица последнего русского императора видно, что Солженицын оценивает индивидуальную религиозность с точки зрения добра России. Проведенные исследования показывают, что в произведении главным критерием оценки религиозной позиции человека, несмотря на индивидуальные подвиги или даже официальное признание святости, остается отношение к отечеству. По Солженицыну, царь несет ответсвенность за катастрофу России и даже мученичество Николая, представленное в последней книге Марта 17, не меняет общего критического образа.

EN

The article deals with the issue of the religious position of individuals in ‘the Red Wheel’ by A. Solzhenitsyn. The main attention is focused on features of tsar Nicholas II. Analyzing an example of the last Russians Emperor proves that Solzhenitsyn presents the religious theme from patriotic point of view. Despite individual devotion, honesty and even officially admitted holiness of Nicholas II Solzhenitsyn shows rather negative sides of the tsar. According to the writer the Emperor takes responsibility for spreading the revolution and the catastrophe of Russia. The Solzhenitsyn attitude is revealed in the narrative technique, particularly the usage of irony in characterizing of figures. Even tsar’s martyrdom, which is shown in the last part of ‘March 1917’, doesn’t change the specific critical picture of him in the Solzhenitsyn’s epic.

12

Zadania katolickiego wychowawcy

58%

Dziewiecki M.

Roczniki Pedagogiczne

|

2016

|

tom 8(44)

|

nr 2

9-35

PL

Katolicki wychowawca to realista, czyli ktoś, kto w sposób całościowy rozumie wychowanka, jego naturę, a także jego możliwości i ograniczenia. Specyfiką człowieka jest świadomość, wolność i zdolność do miłości. Te cechy sprawiają, że człowiek to ktoś podobny do Boga. W konsekwencji podstawowym zadaniem katolickiego wychowawcy jest pomaganie wychowankom, by uczyli się mądrze myśleć, w odpowiedzialny sposób decydować oraz dojrzale kochać. Warunkiem wychowania katolickiego jest przyprowadzanie wychowanków do Jezusa, który jako jedyny wychowawca wypełnia wszystko, czego sam naucza. Ostatecznym celem i sprawdzianem wychowania katolickiego jest świętość wychowanków, bo ona oznacza, że – na wzór Jezusa – stają się oni dobrzy i mądrzy jednocześnie.

EN

The Catholic educator is a realist, in other words, someone who has a holistic understanding of a ward, their nature, possibilities and limitations. The specificity of a human being is consciousness, freedom and ability to love. These characteristics and qualities make the man similar to God. Consequently, the primary task of a Catholic educator is to help pupils to learn to think wisely, to decide responsibly and love in a mature way. The condition of Catholic education is to bring young people for Jesus, who as the only educator, fills everything he teaches. Therefore, the ultimate goal and test of Catholic education is holiness of pupils, thus it means that − on the model of Jesus – they become good and wise at the same time.

13

Kościół z Ducha Świętego. Pneumatologiczne podstawy jedności w różnorodności

58%

Guzowski K.

Roczniki Teologiczne

|

2015

|

tom 62

|

nr 2: Teologia dogmatyczna

69-89

EN

The author of the article presents one of the main subjects of pneumatological ecclesiology: pneumatological foundations of the Church's unity in diversity. The Holy Spirit is shown here not only as the creator of unity, but also as the subject of the Church' communion. This “top-down” look at the origin of the Church and its structure allows rejecting all unjustified juxtaposition of the charismatic element and the institutional one. Unity in the Church, whose source is the Holy Spirit, for sinful members of the Church is not only a fact, but also a task. The author of the article emphasizes that there is a threat of mistaking conclusions of the sociological nature for ones of the theological nature.

XX

Autor artykułu przedstawił jeden z głównych tematów eklezjologii pneumatologicznej: pneumatologiczne podstawy jedności Kościoła w różnorodności. Duch Święty jest tu ukazany nie tylko jako twórca jedności, ale także jako podmiot komunii Kościoła. To „odgórne” spojrzenie na genezę Kościoła i jego strukturę pozwala odrzucić wszelkie nieuzasadnione przeciwstawianie elementu charyzmatycznego instytucjonalnemu. Jedność w Kościele, której źródłem jest Duch Święty, jest dla grzesznych członków Kościoła nie tylko faktem, ale i zadaniem. Autor artykułu zwraca uwagę na niebezpieczeństwo pomieszania wniosków natury socjologicznej i teologicznej.

14

That they be all – together holy in truth (Jn 17,19)

51%

Burakowska A. , Eggen W.

Studia Gdańskie

|

2011

|

nr 29

29-43

EN

In a succinct formula, Jn 17,19 describes the foundation of the Church as our sharing in the holiness and truth to which Jesus commits himself. To ponder the depth of this verse the article calls on René Girard’s mimetic theory and Jan Patočka’s phenomenology. The latter’s notion of ‘care of the soul’ in Socratic sense illustrates what it means to shun any distraction from commitment to the ‘wholeness of the world’, whereas Girard’s theory of the dominant mimesis shows how this openness is constantly pulled into the mechanism of scapegoating and rivalry. Together they portray the immense challenge of humanity, being called to a total truthfulness of integrity, to which the faith of Christ opens the way. For them the truth has a practical dimension: responsibility for oneself and the world (Patočka) and overcoming in oneself sacrificial logic.

PL

Interpretacja J 17,19 przy pomocy fenomenologii Jana Patočki oraz teorii mimetycznej René Girarda przedstawia ustanowienie Kościoła jako nasz udział w świętości i prawdzie, dla których Jezus oddaje siebie. Patočka nazywa prawdę oddaniem się dla świata, do czego skłania człowieka ‘troska o duszę’, a francuski antropolog kładzie nacisk na prawdę o mimetycznej rywalizacji, jednak ich myśl jest zbieżna. Obaj uczeni odwołują się do idei etycznego powołania ludzi i dopominają się o prawdę w sensie uczynienia jej imperatywem relacyjności i integralności. Prawda ma dla nich wymiar praktyczny: odpowiedzialność za siebie i świat (Patočka) oraz pokonanie w sobie tendencji do prześladowania (Girard).

15

Communional Marian Anthropology

51%

Jagodziński M.

Roczniki Teologiczne

|

2015

|

tom 62

|

nr 7: Teologia ekumeniczna

75-87

EN

Renewal of human communion with God and among people through the Incarnation of the Son required the preparation of a woman who was to be his Mother. God chose Mary, who was outstanding in terms of religious, moral perfection and pure love, so his Son could be born in human nature without any moral blemish. Mary lasted in communion with the Holy Trinity and his Son Jesus Christ. This fact constitutes a base for communional mediation and intercession of Mary, who was also the Mother of the communion of the Church, marked also by extraordinary communional holiness. Communional Marian anthropology provides the basis for the systematic design of communional Mariology.

PL

Odnowienie komunii ludzi z Bogiem i między ludźmi przez wcielenie Syna wymagało przygotowania kobiety, która miała być Jego Matką. Bóg wybrał Maryję, która była wyjątkową pod względem relacji religijnej, doskonałości moralnej i miłości najczystszej, aby Jego Syn mógł się narodzić w naturze ludzkiej bez żadnej skazy moralnej. Maryja trwała w komunii z Trójcą Świętą i swoim Synem Jezusem Chrystusem. Na tym fakcie opiera się komunijne pośrednictwo i orędownictwo Maryi, która stała się także Matką komunii Kościoła, nacechowaną niezwykłą świętością komunijną. Komunijna antropologia maryjna dostarcza podstaw do systematycznego projektu mariologii komunijnej.

16

Феномен святости в системе религиозно-философских воззрений

44%

Kuca Z.

ELPIS

|

2014

|

tom 16

61-73

XX

Świętość (άγιότης, sanctitas) jako przejaw życia religijnego stanowi fundamentalny koncept chrześcijaństwa. Jednakże jej istotowe rozpoznanie i uzmysłowienie możliwe jest na drodze zsyntetyzowania ujęć różnych nurtów i dyscyplin religioznawczych, fenomenologicznych, filozoficznych, socjologicznych i językowych. Teologia mistyczna Kościoła prawosławnego zgłębia sens świętości na podstawie Pisma Świętego, dzieł Ojców Kościoła i mistyków, pojmując go jako współudział człowieka w naturze boskiej, osiągnięcie przez człowieka stanu przebóstwienia (theosisu), czyli przemiany całego jego jestestwa przez łaskę Boga w sakramencie eucharystii. Święty Antoni wyznaczył ostateczny cel chrześcijanina jako „życie w Bogu” i określił to „szczytem doskonałości”. W tym traktowaniu świętości szczególną rolę odgrywa teologia apofatyczna i jej warsztat terminologiczny. Fenomenologiczne pojmowanie świętości odstępuje od tradycyjnego, teologicznego traktowania i skupia uwagę przede wszystkim na opisie wewnętrznych przeżyć psychologicznych podczas kontaktu z bóstwem. Za twórcę tego podejścia uważa się Rudolfa Otto, używającego pojęcia numinosum zamiast terminu „świętość”. Niemiecki fenomenolog wyodrębnia kluczowe formy przeżywania sacrum w doświadczeniu religijnym. W jego ujęciu doznania psychiki ludzkiej w kontakcie z numinosum są następujące: a) uczucie zależności stworzenia; b) mysterium tremendum – uczucie mistycznego przerażenia, składające się z czterech elementów (zgrozy, majestatu, mocy i tajemnicy); c) mysterium fascinans – uczucie zachwytu i fascynacji. Poglądem charakterystycznym dla filozofa jest przekonanie o racjonalnej i irracjonalnej obecności świętości, której najwyższym przejawem jest Chrystus. Otto definiuje nie tylko procesy zachodzące w psychice homo religiosus, ale również mechanizmy „przyciągania” jej do świętości. Mircea Eliade kontynuuje rozważania Otto, skupiając się nie tyle na świecie wewnętrznym osoby religijnej, ile na zewnętrznych przejawach sacrum w postaci zmysłowo dostępnych objawień – hierofanii. Źródłem hierofanii w filozofii religii Eliadego jest bezosobowa postać Absolutu, podczas gdy sacrum staje się absolutną, ontologicznie pierwotną rzeczywistością, pełnią bytu, przyczyną wszelkiego istnienia. Amerykański religioznawca William James określa stan świętości człowieka jako boskie opanowanie i odrodzenie duszy, przejawiające się w określonym stanie psychicznym. Wyodrębnia on cztery główne właściwości stanu duszy osoby świętej: ascetyzm, siłę wewnętrzną, czystość i miłosierdzie. Rosyjski filozof religii, Mikołaj Bierdiajew, traktuje świętość w kategoriach daru Bożego i powołania – gdy człowiek je realizuje, zbliża się ku wolności i pełni swojej osobowości. Uczony wprowadza nowe pojęcie w tym kontekście – świętości pojmowanej jako ofiara na drodze twórczości, na drodze ku genialności. Współczesna filozofia religii, której wybitnym przedstawicielem badającym fenomen świętości jest Lui Dupré, rozpatruje sacrum jako kategorię subiektywną, opisując ją w opozycji do kategorii profanum. Takie podejście, mimo znacznego uproszczenia i zawężenia, również uwzględnia obecność ontologicznej rzeczywistości, która – wedle Duprégo – dąży do wchłonięcia względnej rzeczywistości profanicznej. Dzięki temu sacrum odgrywa konstruktywną i konsolidacyjną rolę w społeczeństwie. Podejście socjologiczno-etyczne skupia uwagę na moralnym i duchowym doskonaleniu się człowieka oraz na tych namacalnych efektach jego świętości, które w sposób istotny wpłynęły na otoczenie. Podejście to charakterystyczne jest dla Starego Testamentu oraz większości słowników encyklopedycznych, traktujących o świętości jako właściwości konkretnej osobowości. Właśnie starobiblijne pojmowanie świętości utożsamiane jest z doskonałością moralną. Święty człowiek zawsze był obdarzony wysokim poziomem moralności, czystości duszy i ciała. Natomiast semantyka rdzenia свят sięga korzeni prasłowiańskich i posiada głęboki przedchrześcijański sens sakralny. W ten sposób fenomen świętości jako zjawisko można rozpatrywać na czterech płaszczyznach semantycznych: 1) świętość jako świętość, tzn. właściwość cechująca Boga i Jego wybrańców, której osiągnięcie jest dla nich możliwe w procesie theosisu (ubóstwienia); 2) świętość jako numinosum, czyli szczególny wymiar transcendencji, wywołujący w psychice ludzkiej określone przeżycia; 3) świętość jako sacrum, czyli wyższa sfera bytu, ontologiczna rzeczywistość, pierwotne realia objawiające się w hierofaniach; 4) świętość jako doskonałość, cnota moralna osiągana przez człowieka w trakcie osobistego rozwoju.

EN

The analysis of the phenomenon of sanctity from the religious, philosophical, theological and Orthodox perspective is conducted by means of a semantic, etymological and structural examination of this concept. One of the work’s objectives is to highlight the different conceptual meanings of sanctity called for by the use of a comparative method. The point of departure was the biblical understanding of sanctity which substantially approaches the idea as the quality of deity, later developed in the Patristic teachings and supplemented by religion experts and philosophers. Based on that, the concept of sanctity is viewed in four semantic levels: 1) sanctity as sanctity, i.e. a quality typical of God and His chosen ones; its achievement is possible through the process of theosis [deification]; 2) sanctity as numinosum, or a particular dimension of transcendence leading to a unique experience in the human psyche; 3) sanctity as sacrum, or a higher level of being, ontological reality, the original reality manifested in hierophanies; and finally 4) sanctity as perfection, moral virtue achieved by a person through personal development.

17

Męstwo a świętość

44%

Kieliszek Z.

Studia Warmińskie

|

2012

|

nr 49

9-22

PL

W artykule Męstwo a świętość autor, zainspirowany hasłem X Dnia Papieskiego „Odwaga świętości”, który był obchodzony w Polsce 10 października 2010 r., próbuje określić relację pomiędzy cnotą męstwa a świętością. W pierwszej części rozważań analizie poddana zostaje cnota męstwa. Zostaje ona ukazana jako cierpliwe, wytrwałe i ufne stawienie oporu złu, oraz długomyślne i wielkoduszne dążenie do prawdy, dobra i piękna. Część druga jest poświęcona refleksji nad świętością. W świetle prowadzonych badań jawi się ona jako wartość, którą człowiek realizuje, dążąc do doskonałości. W ostatniej części zostają wskazane punkty, w których cnota męstwa i dążenie człowieka do doskonałości wiążą się ze sobą. Na podstawie przeprowadzonych analiz autor dochodzi do przekonania, że kształtowanie w sobie przez człowieka cnoty męstwa należy uznać za strukturalnie konstytutywną część realizowania przez człowieka wartości świętości.

EN

In the article the author of “Courage and Holiness”, inspired by the theme of the X Pope Day “Courage of holiness”, which was celebrated in Poland on 10 October 2010, is trying to determine the relationship between the virtue of courage and holiness. In the first part of the discussion analyzed the virtue of fortitude. It has been shown to be patient, persistent and confident to resist evil and generous pursuit of truth, goodness and beauty. Part two is devoted to a reflection on holiness. In light of the studies, it appears as the value of which man realizes, striving for perfection. As indicated in the last part of people's attitudes, in which the virtue of courage and human desire for perfection coincide with each other. On the basis of analysis the author comes to the conclusion that the process of human striving for holiness is linked to the development of the human virtues of courage.

DE

In dem Artikel der Autor von „Mut und Heiligkeit“, inspiriert durch das Thema des zehnten Papstesteges „Mut und Heiligkeit“, der in Polen am 10. Oktober 2010 gefeiert wurde, versucht, die Beziehung zwischen der Tugend des Mutes und der Heiligkeit zu bestimmen. Im ersten Teil der Diskussion analysierte er die Tugend der Tapferkeit. Es hat sich gezeigt, geduldig zu sein, zuversichtliche Ablegnung des Böses und großzügige Streben nach Wahrheit, Güte und Schönheit. Der zweite Teil ist einer Reflexion über die Heiligkeit gewidmet. Im Licht der Studien ist sie der Wert für den Menschen und das Streben nach Perfektion. Die Tugend des Mutes und die Sehnsucht der Menschen nach Perfektion sind miteinander verbunden. Der Autor kommt zum Schluss, dass der Prozess des menschlichen Strebens nach Heiligkeit für die Entwicklung der menschlichen Tugenden sehr wichtig ist.