Cechą charakteryzującą przemysł na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX w. był rozwój wytwórczości maszyn i narzędzi rolniczych. Jednym z powstałych wówczas urządzeń pomocniczych dla gospodarstw wiejskich był młynek „Excelsior”, który wynalazł Edmund Schmeja i opatentował w 1877 r. Początkowo używany do rozdrabniania zboża, z czasem stał się urządzeniem uniwersalnym mającym zastosowanie w innych dziedzinach przetwórstwa, w tym także w odlewniach. W artykule przedstawiona została historia powstania młynka „Excelsior” na tle losów jego twórcy. Opisane zostały także szczegóły konstrukcji młynka, jego odmiany oraz niektóre parametry
EN
A characteristic feature of industry in the Polish lands in the second half of the 19th century was the development of the manufacture of agricultural machinery and tools. One of the auxiliary devices for rural farms created at that time was the “Excelsior” grinder, which was invented by Edmund Schmeja and patented in 1877. Initially used for grinding grain, over time it became a universal device used in other areas of processing, including foundries. The article presents the history of the creation of the “Excelsior” grinder against the background of the fate of its creator. The details of the grinder’s design, its variants and some parameters are also described.
Niekorzystne zawirowania historii na ziemiach polskich na przełomie XVIII i XIX w. nie sprzyjały rozwojowi przemysłu. Dopiero utworzenie Królestwa Polskiego zapoczątkowało zmiany tej sytuacji. Sprzyjało temu sprowadzanie zagranicznych rzemieślników różnych specjalności i udzielanie im licznych ułatwień w osiedlaniu się i zakładaniu warsztatów. W miarę upływu czasu niektóre z nich rozwijały się w prężnie działające zakłady przemysłowe. Artykuł, składający się z trzech części, przedstawia dzieje jednego z takich warsztatów – odlewni braci Evans. Ta pierwsza na ziemiach polskich odlewnia handlowa przekształcona została w późniejszym okresie w fabrykę maszyn, a jeszcze później w jedno z największych przedsiębiorstw przemysłu maszynowego – Zakłady Mechaniczne "Lilpop, Rau i Loewenstein". W prezentowanej pierwszej części zarysowane zostało tło historyczne wydarzeń, które doprowadziło do powstania odlewni, a także przybliżone zostały sylwetki jej założycieli oraz ich współpracowników. Opisany został również początkowy okres działalności odlewni.
EN
Unfavourable historical events in on the Polish territories at the turn of the 18th and 19th centuries did not encourage industry development. It was only the establishment of the Kingdom of Poland that initiated changes to that situation. This was encouraged by the import of foreign craftsmen in various specialisation, as well as various facilitations in settlement and workshop opening. With time, some of them developed into thriving industrial plants. The article, comprising three parts, presents the history of one of such workshops: the Evans Brothers Foundry. The first commercial foundry on the Polish lands was later transformed into machine factory, and yet later into one of the largest machine industry plants: Zakłady Mechaniczne “Lilpop, Rau & Loewenstein.” The first part presents historical background for the events that led to the establishment of the foundry, as well as the profiles of the founders and their collaborates. The article also presents the initial period of the foundry operation.
W artykule przedstawiona została krótka historia rozwoju maszynek do mięsa, które w obecnym kształcie znane są od blisko 140 lat. Te niewielkie urządzenia, w większości zbudowane z odlewanych elementów, odgrywają doniosłą rolę w procesie wyżywienia ludzi. Omówione zostały pierwsze konstrukcje maszynek, a także maszynki wynalezionej przez Johna Bakera i stosowanej do dzisiaj. Przedstawiona została także historia produkcji maszynek do mięsa przez polskie odlewnie.
EN
A short history of the development of meat mincers, which - in the present shape - are known since nealy 140 years is presented in this paper. These small devices, mainly built of cast elements, are very important in the process of feeding people. First constructions of such devices and also the machine developed by John Baker, which is applied up today, are described. The history of the production of such devices by Polish foundries is also presented.
Produkcja i zbyt odlewów, jak każdego innego wyrobu, podlega kapryśnym prawom rynku. Wiadomo również, że umiejętna reklama może pomóc w dotarciu do potencjalnych odbiorców. W artykule przedstawiony został udział polskich artystów plastyków okresu międzywojennego w promowaniu produktów największych polskich przedsiębiorstw przemysłu odlewniczego.
EN
The production and sales of casts, like any other product, are subject to the capricious laws of the market. It is also known that skilled advertisement may help to reach potential customers. This article presents the participation of Polish visual artists of the interwar period in promoting the products of the largest Polish casting industry companies.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.