Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

MIĘDZY PRAWDĄ A FIKCJĄ LITERACKĄ. UWAGI NA MARGINESIE WYBRANYCH OPOWIADAŃ Z CYKLU ZŁOTA KORONA MARII KRÜGER

100%

Dmowska E.

|

2016

|

tom 10

|

nr -

199-211

PL

The article concerns the concepts of truth and fiction in the selected works of Maria Kruger as part of the series a Gold Crown”. In the content of the analysed work, references to the specific events and historical figures have been pointed out. It has also been emphasized that despite the dominance of ficitious elements, the writer familiarizes the young reader with the realia of the life of the Poles in distant past. The didactic character of the short stories has been ob-served.

2

Druze Tito, Sveti Rilski. Sissevaateid tanapaevasesse palverannakute traditsiooni

86%

Koiva M. , Kuperjanov A.

Mäetagused

|

2013

|

tom 54

67-96

EN

Catholic abbeys destroyed during the 16th century reformation, as well as Orthodox abbeys abandoned in the 20th century, have recently become the centre of restoration movement in Estonia. Various institutions and people have contributed to the reviving of catholic-style pilgrimages, which are both organised institutionally and undertaken privately, sometimes differing from a sightseeing tour mainly in name. As the Estonian pilgrimage culture is re-arising, it is characterised by its oecumenical nature. In Estonia, the tradition of pilgrimages has been historically continuous only to the Orthodox abbeys of Kuremäe and Petseri (Pechory). Everything else is religion tourism. Both private and organised treks involve a geographically wide scope outside Estonia. The following pilgrimage destinations are compared: a) the Svete Gore sacral complex in Slovenia – a reanimated religious Catholic centre, b) key Orthodox centres in Bulgaria: the abbey and chapel of Rila Ivan, carrier of national identity, symbolic of religious continuity throughout the Middle Ages and modern times, and ancient cultural and religious sites of Momchilovtsi village chapels. The latter with its sacral architecture represent an expression of personal perception of religion, used as a building ground for tourism, specifically a village environment living off on religion tourism. The newest layer, the so-called secular pilgrimage sites, in which celebrations include many traits of festivals, is found in Kumrovec, where a monument was erected at the birthplace of Josip Broz Tito, the former president of Yugoslavia. The revival of pilgrimages shares many common traits in post-socialist countries. Of particular interest is the integration of existing and created natural and other sacred sites in the culture of new spiritual and religious movements.

3

L’Histoire vue de « l’Autre côté » dans les récits d’Amin Maalouf

72%

Elmoudden S.

Svět literatury – Časopis pro novodobé literatury (World of Literature – Journal for Modern Literatures)

|

2020

|

nr 61

148-157

EN

The article aims to analyze the relationship between history and fiction in Amin Maalouf ’s novels. Fascinated by history and literature, the Franco-Lebanese writer, tries, in several of his works, to combine history and romance and to make real and fictitious characters coexist in one universe. However, far from being limited to a simple transcription of history, Amin Maalouf has set himself the audacious goal of shedding light on the other side of history, as it was seen and lived on the “other side”; and at the same time he tries to revive the memory of certain figures forgotten or even denigrated by the official historiography. Thus, by rediscovering and reinterpreting history from a new perspective, Amin Maalouf aspires to understand the present and to build bridges between the two shores of the Mediterranean, between the North and the South, and between the East and the West. KEYWORDS (en)

4

Фарміраванне пантэона дзеячаў эпохі Вялікага Княства Літоўскага ў беларускай палітыцы памяці (1988–2023 гг.)

58%

Marozau S.

Studia Białorutenistyczne

|

2023

|

tom 17

45-64

PL

Artykuł poświęcony jest procesowi przezwyciężania depersonalizacji historiografii białoruskiej, która miała miejsce do połowy lat 80. XX wieku. Jego celem jest odpowiedź na pytanie, jak w kontekście kształtowania się białoruskocentrycznego paradygmatu historii wprowadzano do nauki, kultury i pamięci zbiorowej „nowe” lub nowo odkryte postacie historyczne Wielkiego Księstwa Litewskiego (WKL). Tekst podzielony został na 5 części. W pierwszej ukazano fakt, że wyeliminowanie WKL z pamięci Białorusinów wykształciło u nich kompleks niższości historycznej. W drugiej części opisano proces „zasiedlania” historii Białorusi w latach 1988–1995 przez nowych bohaterów, aż do ich utrwalenia w pierwszych wydaniach encyklopedycznych Republiki Białoruś i podręcznikach historii. Część trzecia opowiada o ciosie, jaki w latach 1995–1996 zadali zwolennicy resowietyzacji nauk historycznych białoruskiemu panteonowi narodowemu i liderom jego formowania, którego skutki dały się odczuć na początku XXI wieku. Сzęść czwarta poświęcona została uzupełnianiu panteonu bohaterów WKL przez przedstawicieli arystokracji. W piątej części ujawniono kanały transmisji nazwisk i czynów bohaterów białoruskiego panteonu historycznego do pamięci zbiorowej, które są wykorzystywane od przełomu XX i XXI wieków. Artykuł uzasadnia fakt popularności rekonstrukcji biograficznej we współczesnych dziełach naukowych i literackich. Zaprezentowano „obszary ryzyka” i „konflikty pamięci” w promocji nowego panteonu – z byłymi sojusznikami w WKL, różnymi białoruskimi strategiami interpretacyjnymi i nowymi próbami rewizji panteonu.

BE

Артыкул прысвечаны працэсу пераадолення дэперсаніфікацыі беларускага гісторыяпісання, якая мела месца да сярэдзіны 1980-х гг. Яго мэта – адказаць на пытанне, як у кантэксце фарміравання беларускацэнтрычнай парадыгмы гісторыі адбывалася ўвядзенне ў навуку, культуру і калектыўную памяць „новых” або наноў адкрытых гістарычных асоб з ліку дзеячаў Вялікага Княства Літоўскага (ВКЛ). Тэкст падзелены на пяць частак. У першай з іх паказана, што выключэнне ВКЛ з памяці беларусаў абярнулася для іх комплексам гістарычнай непаўнавартаснасці. У другой - прасочаны працэс „засялення” ў 1988–1995 гг. беларускай гісторыі сваімі героямі аж да замацавання персанальных змен у пантэоне ў першых энцыклапедычных выданнях Рэспублікі Беларусь і падручніках гісторыі. Трэцяя частка распавядае пра ўдар, які ў 1995–1996 гг. нанеслі прыхільнікі рэсаветызацыі гістарычнай навукі па нацыянальным пантэоне і лідарах яго фарміравання, і вынікі якога былі адчувальныя ў пачатку ХХІ ст. Чацвёртая частка прысвечана паказу папаўнення пантэона прадстаўнікамі арыстакратыі. У пятай частцы ўстаноўлены каналы трансляцыі імёнаў і спраў герояў беларускага гістарычнага пантэона ў калектыўную памяць, якія пачалі выкарыстоўвацца на мяжы ХХ–ХХІ ст.ст. У артыкуле абгрунтаваны факт папулярнасці біяграфічнай рэканструкцыі ў навуковай і літаратурнай творчасці сучаснаснага перыяду. Выяўлены „зоны рызыкі” і „канфлікты памяці” ў прасоўванні новага пантэона – з былымі саюзнікамі па ВКЛ, розныя беларускія інтэрпрэтацыйныя стратэгіі і новыя спробы перагляду пантэона.

EN

The article is devoted to the process of overcoming the depersonalization of Belarusian historiography, which took place until the mid-1980s. Its aim is to answer the question of how, in the context of the formation of the Belarusian-centric paradigm of history, «new» or newly discovered historical figures of the Grand Duchy of Lithuania (GDL) were introduced into science, culture and collective memory. The text is divided into 5 parts. The first one shows the fact that the elimination of the GDL from the memory of Belarusians has formed a complex of historical inferiority. The second part describes the process of «settling» the history of Belarus in 1988–1995 by new heroes, until their fixation in the first encyclopaedic editions of the Republic of Belarus and history textbooks. The third part tells about the blow that in 1995–1996 the supporters of the re-Sovietisation of historical science inflicted on the Belarusian national pantheon and the leaders of its formation, the consequences of which were felt at the beginning of the 21st century. The fourth part is devoted to replenishment of the pantheon of GDL heroes by representatives of the aristocracy. The fifth part reveals the channels for transferring the names and deeds of the heroes of the Belarusian historical pantheon to the collective memory, which have been used since the turn of the 20th and 21st centuries. The article justifies the fact of the popularity of biographical reconstruction in modern scientific and literary works. “Risk zones” and “memory conflicts” were presented in the promotion of the new pantheon – with former allies in the GDL, various Belarusian interpretive strategies and new attempts to revise the pantheon.

5

Літаратурна-міфалагічныя партрэты: героі і архетыпы ў народных і мастацкіх паданнях Беларусі ды Іспаніі

44%

Espinosa Ruiz Á.

Acta Albaruthenica

|

2020

|

nr 20

87-94

PL

W artykule przeanalizowano ogólne cechy podań ludowych i literackich, w których bohaterowie pełnią główne funkcje formalne, narracyjne i symboliczne. Postacie podzielono na dwie grupy zgodnie z klasyfikacją J. Caro Baroja: z jednej strony rozważono przykłady, gdy w podaniach pojawiają się prawdziwe postacie historyczne (Lady Godiva, Napoleon Bonaparte); z drugiej strony wzięto pod uwagę archetypy bohaterów bez znaczenia historycznego (rozbójnik, czarownica, Żyd). Na podstawie tych przykładów rozpoczęto analizę porównawczą tego rodzaju podań w literaturze hiszpańskiej i białoruskiej, zarówno w prozie ludowej, jak i w literaturze pięknej, odzwierciedlonej w utworach Jana Barszewskiego i Gustava Adolfa Bécquera.

EN

Our article explores the general features of folk and literary legends in which the characters perform the main formal, narrative and symbolic functions. We divided said characters into two groups according to the classification of J. Caro Baroja: on the one hand, we considered examples when real or fictional historical characters appear (Lady Godiva, Napoleon Bonaparte); on the other hand, we took into account some archetypes of characters of no historical significance (bandit, witch, Jew). Based on these examples, we began a comparative study of this type of legends in Spanish and Belarusian literature, both in folk prose and in authorial fiction, which is reflected in the works of Jan Barščeŭski and Gustavo Adolfo Bécquer.

BE

У артыкуле даследуюцца агульныя рысы паданняў у народнай і мастацкай літаратурах, у якіх дзейныя героі выконваюць галоўныя фармальныя, наратыўныя і сімвалічныя функцыі. Мы падзялілі герояў на дзве групы паводле класіфікацыі Х. Кара Барохі: з аднаго боку мы разгледзелі прыклады, у якіх рэальныя гістарычныя постаці з’яўляюцца ў паданнях (ледзі Годзіва, Напалеон Банапарт); з іншага ж боку, мы прынялі на ўвагу архетыпы герояў без гістарычнага значэння (бандыт, вядзьмарка, габрэй). На аснове пералічаных прыкладаў мы далі пачатак параўнальнаму аналізу гэтага тыпу паданняў у іспанскай і беларускай літаратурах, як у народнай прозе, так і ў мастацкай, адлюстраванай у творчасці Яна Баршчэўскага і Гус¬тава Адольфа Бэкера.

6

Асаблівасці мастацкага свету трагедыі У. Караткевіча Кастусь Каліноўскі (Смерць і неўміручасць) як мастацкай версіі гістарычных фактаў

44%

Makarevich A.

Acta Albaruthenica

|

2022

|

nr 22

97-122

PL

W artykule charakteryzowane są następujące składniki świata przedstawionego sztuki U. Karatkiewicza Kastuś Kalinouski (Śmierć i nieśmiertelność) jako artystycznej wersji faktów historycznych: 1) czas i miejsce wydarzeń, 2) zdarzenia i fakty, 3) postacie historyczne, 4) pozycja ideowa przedstawionych postaci historycznych, 5) elementy koncepcji artystycznej autora dotyczące postaci i wydarzeń historycznych. Te wskaźniki przedstawionego świata dzieła świadczą o tym, że W. Karatkiewicz łączy przedstawienie obiektywnych faktów i wydarzeń z powstania pod kierownictwem K. Kalinowskiego w ich historycznej dokładności (dokumentalność tekstu literackiego) z obrazami stosunków międzyludzkich. Jednocześnie pisarz koncentruje uwagę na motywacji działań interpersonalnych i obywatelskich, na ich istocie i skuteczności. Taka artystyczna rekonstrukcja wydarzeń historycznych i występujących w nich postaci z góry przesądziła o poszerzeniu granic prototypowej przestrzeni historycznej i subiektywnym wypełnieniu jej znaczeniem hipotetycznej prawdy o ludzkim charakterze w okolicznościach historycznych.

BE

Характарызуюцца складнікі мастацкага свету п’есы Кастусь Каліноўскі. Смерць і неўміручасць У. Караткевіча як мастацкай версіі гістарычных фактаў: 1) час і месца падзей; 2) падзеі і факты; 3) гістарычныя постаці; 4) ідэйная пазіцыя адлюстраваных гістарычных асоб, а таксама дапаможных для іх раскрыцця драматургічных вобразаў; 5) складнікі аўтарскай мастацкай канцэпцыі ў выяўленні сутнасці гістарычных постацей і падзей. Гэтыя паказчыкі мастацкага свету твора сведчаць пра наступнае. Адлюстраванне аб’ектыўных фактаў і падзей паўстання пад кіраўніцтвам К. Каліноўскага ў іх гістарычнай дакладнасці (дакументальнасць мастацкага тэксту) драматург спалучае з карцінамі чалавечых узаемаадносін, улічваючы матывацыю міжасабовых і грамадзянскіх учынкаў, іх сутнасць і выніковасць. Такая мастацкая рэканструкцыя гістарычных падзей і характараў у іх вымагала рассоўвання межаў гістарычнай прасторы, даступнай для аўтара на момант стварэння трагедыі, і суб’ектыўнага напаўнення яе сэнсам гіпатэтычнай праўды пра чалавечы характар у гістарычных абставінах.

EN

The following elements of the play Kastus Kalinouski (Death and Immortality) by U. Karatkevich viewed as an artistic version of historical facts are characterized: 1) the time and place of the action; 2) the events and facts; 3) the historical figures; 4) the ideological position of the depicted historical figures and of the supporting characters; 5) the components of the author's artistic conception in revealing the essence of the historical figures and events. These indicators of the artistic world of the work prove the following. The playwright combines the depiction of the facts and events of the uprising led by K. Kalinovski and their historical authenticity (documentary text) with the pictures of human relationships, taking into account the motivation of interpersonal and civil actions, their essence and outcomes. Such an artistic reconstruction of the historical events and characters involved the expansion of the historical space within the boundaries possible at the time when the author was working on the tragedy, and the subjective filling of the play with a sense of the hypothetical truth about human nature in certain historical circumstances.