Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

The patterns of recording the names of German residents in Kėdainiai in the nineteenth century: Introductory remarks

100%

Ragauskaitė A.

Acta Baltico-Slavica

|

2018

|

tom 42

EN

The patterns of recording the names of German residents in Kėdainiai in the nineteenth century: Introductory remarksThe article analyses the patterns of recording German surnames in the town of Kėdainiai in the nineteenth century on the basis of about 350 names extracted from archival records; all of them refer to different individuals. Although the settlers of German origin who arrived in Kėdainiai from 1629 already had their surnames, the patterns of their recording varied. This is particularly obvious in cases where members of the same family (e.g. husband and wife) were recorded side by side. In some instances, the woman’s given and maiden names were omitted. Furthermore, some record files of the magistrate indicate only the surname of the litigating spouses. Also, a person (plaintiff, defendant, etc.) mentioned in one document could be referred to in a shorter, simpler or just different form in another record of the trial. More diversity can be observed in the case of the names of female members of the German community in Kėdainiai. On the 1840 list of persons who fulfilled religious rites (received communion) in Kėdainiai (in Keydan), as well as in other parish registers, the surnames of women of German ancestry appear in the same form as those of their husbands or fathers, i.e. without Slavic suffixes (unlike in the book of acts of Kėdainiai of the seventeenth and eighteenth centuries). The surnames were recorded in German by persons who were ethnic Germans or had a good command of the language. Formy zapisu nazwisk mieszkańców Kiejdan pochodzenia niemieckiego w XIX wieku. Uwagi wstępneArtykuł analizuje formy zapisu niemieckich nazwisk mieszkańców Kiejdan w XIX wieku na podstawie materiału obejmującego około 350 nazw osobowych wyselekcjonowanych z zapisów archiwalnych. Pomimo tego, że osoby pochodzenia niemieckiego, które osiedlały się w Kiejdanach od 1629 roku, miały już uformowane nazwiska, sposób ich zapisu był niejednorodny. Jest to wyraźnie widoczne zwłaszcza w przypadkach, gdy członkowie jednej rodziny (np. mąż i żona) figurują w księgach obok siebie. Imię kobiety i jej nazwisko panieńskie niejednokrotnie pomijano. Niektóre zapisy ksiąg magistrackich podają jedynie nazwisko małżonków będących stroną procesu. Zdarza się również, że osoba występująca w procesie cywilnym (powód, pozwany itd.) jest określana różnie w rozmaitych zapisach odnoszących do tej samej sprawy: forma może być krótsza, prostsza lub po prostu inna. W kiejdańskich źródłach archiwalnych zaobserwowano większą rozbieżność form zapisu w przypadku niemieckich nazwisk osób płci żeńskiej. Na pochodzącej z roku 1840 liście osób, które przystąpiły do sakramentu komunii, jak również w innych księgach parafialnych nazwiska pojawiają się w identycznej formie bez względu na płeć, tzn. bez słowiańskich przyrostków żeńskich (czyli odmiennie niż w księgach kiejdańskich z XVII i XVIII wieku). Nazwiska zapisywane były przez osoby pochodzenia niemieckiego lub dobrze posługujące się niemczyzną.

2

Obcojęzyczne XIX-wieczne nazwiska mieszkańców Piotrkowa Trybunalskiego z sufiksem -er

86%

Klimas A.

|

tom XXIII/2

217–228

PL

Praca została poświęcona niepolskim nazwom osobowym, zgromadzonym w SNMP, zawierającym sufiks -er. Z analizy nazw własnych wynika, że są one charakterystyczne dla ludności pochodzenia żydowskiego lub niemieckiego. Podstawami derywacyjnymi onimów są: imiona hebrajskie, nazwy osobowe poświadczone w SNMP oraz w antroponomastykonach żydowskich i niemieckich, nazwy miejscowe z różnych części Polski – zniemczone i w rodzimej postaci, nazwy miejscowe z różnych części Europy, a także appellativa niemieckie i jidysz. Obce nazwiska z sufiksem -er realizują kategorie kognitywne, takie jak: pokrewieństwo, pochodzenie oraz wygląd i charakter. Reprezentują czasem dwie lub trzy kategorie jednocześnie, wchodząc tym samym w relacje homonimii.

EN

This article is devoted to non-Polish personal names gathered in the SNMP and containing the suffix -er. The undertaken analysis shows that these names are characteristic of people of Jewish or German origin.. Their derivative bases are: Hebrew names, personal names gathered in the SNMP and Jewish and German anthroponomic dictionaries, Germanized and native local names from different parts of Poland, local names from different parts of Europe and German and Yiddish appellativa. Foreign surnames with the suffix -er represent such cognitive categories as: kinship, origin, appearance and character. These surnames sometimes belong to two or three cognitive categories simultaneously and create homonymous relations.

3

Poznańskie album civium – charakterystyka właściwości graficznych i językowych dokumentu

86%

Banderowicz K.

|

tom 18

|

nr 1

75-88

PL

The present article, though far from being exhaustive, makes a contribution to support the standpoint, expressed by many researchers, that there is the growing need for an inclusion of elements of paleography to studies on the history of the Polish language. The article should be viewed as an attempt at an examination of the graphical and linguistic properties of the text under scrutiny (libri iuris civilis or alba civilia of the city of Poznan from the years 1575–1793) that constitutes onomastic material excerpted from historical sources. The present article demonstrates typical characteristics of linguistic features of the document; diversity of the texts is highlighted, writing ductus instantiated in the flow of writing the text is discusses, as well as individual styles of handwriting and the tendency of the city’s scribes to differentiate letters and signs graphically (multifunctionality of signs, the influence of non-Polish handwriting styles, abbreviations).

4

Nazwiska historyczne chłopów okolic Brańska na Podlasiu oparte na leksemach zachodzić, przychodzić

72%

Złotkowski P.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2018

|

tom 18

311-320

EN

This article discusses the historical anthroponyms of the peasantry around Brańsk in the Podlasie region based on lexemes zachodzić, przychodzić. In this research were used the personal names excerpted from the historical records (16th–mid-19th century). It was established that in the area personal names of this type become gradually less popular and finally disappeared from the anthroponymic system. The purpose of this study is to investigate this process.

5

Sposoby identyfikacji kobiet w XVII-wiecznej antroponimii parafii Daleszyce

58%

Łojek A.

|

nr 4

78-94

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie sposobów identyfikacji kobiet w parafii Daleszyce w XVII wieku. Materiał badawczy (liczący niemal 13 tys. notacji) wyekscerpowałam z ksiąg chrztów i urodzeń z lat 1602–1700 spisanych w języku łacińskim. Dotychczas nie był on przedmiotem oglądu onomastycznego. Przedstawiam w nim wnioski dotyczące powszechności i stopnia stabilizacji dodatkowych określeń antroponimicznych kobiet w XVII w. (tzn. określeń występujących w pozycji po imieniu). W zebranym materiale wyróżniam kilkanaście różnych sposobów identyfikowania kobiet – od określeń jednoelementowych, po dwu- i wieloelementowe. Materiał potwierdza bardzo częste mieszanie formantów charakterystycznych dla nazwisk panien z tymi typowymi dla nazwisk mężatek. Zauważalne są duże dysproporcje pomiędzy oznaczeniami identyfikującymi matki a oznaczeniami identyfikującymi matki chrzestne. Badane dodatkowe określenia antroponimiczne nie spełniają jeszcze podstawowych cech definicyjnych nazwiska, m.in. jego obowiązkowości i niezmienności.

EN

The aim of the article is to present the methods of identifying women in the anthroponym system of the Daleszyce parish in the 17th century. I excerpted the research material (consisting of almost 13,000 notations) from baptism and birth registers from 1602–1700 written in Latin. So far, it has not been the subject of onomastic examination. I present the conclusions regarding the universality and degree of stabilization of additional anthroponymic terms for women in the 17th century (i.e. terms appearing after the name). In the collected material, I distinguish several different ways of identifying women – from single-element terms to two- and multi-element terms. The material confirms the very frequent mixing of formants characteristic of maiden surnames with those typical of married women’s surnames. There are large disproportions between the markings identifying mothers and the markings identifying godmothers. The additional anthroponymic terms examined do not yet meet the basic definitional features of the surname, including: its obligatory and immutable character.