Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Poszukiwanie korzeni polskiej historii wizualnej

100%

Banek D.

|

nr 50

EN

Contemporary humanities, succumbing to fashions, sometimes forget about their past achievements. In Polish historiography, the author seeks reflection on visuality as a subject of research, as a form of presenting the past, as a means of documentation and, lastly, as an epistemological issue, bringing up the sensual nature of historical cognition in Lelewel. It is precisely in Lelewel’s works that he still finds references to earlier traditions. Following the works of Mieczysław Porębski, he describes numerous strands of Polish thought devoted to reflection on the significance of images for historiography, from visual arts to photography to film, tracking the manner of thinking about the past which we now call visual, in historians’ and sometimes artists’ writings.

PL

Współczesna humanistyka, ulegając modom, zapomina niekiedy o dawniejszym dorobku. Autor poszukuje w polskiej historiografii refleksji nad wizualnością i to zarówno jako przedmiotem badań, jako formą przedstawiania przeszłości, dokumentacją, jak i jako kwestią epistemologiczną, przywołując na początku zmysłowy charakter poznania historycznego u Lelewela. U Lelewela właśnie znajduje jeszcze odwołania do tradycji dawniejszych. Podążając za pracami Mieczysława Porębskiego opisuje w polskiej myśli szerokie pola refleksji nad znaczeniem obrazów dla historiografii, od sztuk plastycznych przez fotografię po film, tropiąc u historyków, a niekiedy także artystów, myślenie o przeszłości, które dziś nazywamy wizualnym.

2

Svalbard w filmach polskich z lat 30. XX wieku

100%

Szymala J. , Rogatchevski A.

Kwartalnik Filmowy

|

2020

|

nr 112 Polski dokument, polska animacja

161-180

PL

W 2020 r. minęła 100. rocznica zawarcia traktatu svalbardzkiego, na mocy którego archipelag ten przyznano Norwegii. Polska podpisała go w 1931 r. W roku następnym rozpoczęły się polskie wyprawy polarne. Ekspedycje te były związane z badaniami prowadzonymi z punktu widzenia nauk przyrodniczych, a ekipom towarzyszyli także fotografowie i/lub filmowcy. Celem artykułu jest przedstawienie, analiza i interpretacja materiału wizualnego, jaki pozostał po tych wyprawach, głównie filmowego. W tekście zostały omówione trzy produkcje z lat 30. (Wyspa mgieł i wichrów, Wśród mórz Arktyki oraz Do Ziemi Torella) stanowiące źródła z obszaru historii wizualnej. Filmy te mogą pomóc w studiowaniu historii nauki, zmian krajobrazu, historii cywilizacji oraz w analizowaniu badań polarnych itd.; są także ciekawym głosem na temat polskiej historiografii dotyczącej Arktyki. Autorzy tekstu poświęcają szczególną uwagę odnalezionemu w 2019 r. reportażowi Do Ziemi Torella (reż. Witold Biernawski). Istotną część opracowania stanowi zamieszczona na końcu tabela, w której znajdują się informacje o 40 polskich filmach na temat Svalbardu.

EN

Polish documentary films about Svalbard have been associated with polar research, conducted by Poles on a regular basis since the 1930s. Since then, over 30 films have been made. In their paper, the authors focus on the film reportage of the first Polish expedition to the island of Spitsbergen from 1934: Do Ziemi Torella (To Torell Land), which was found in 2019, digitized, translated into English and subtitled. They also discuss Polish experiences on the Bear Island and in Northern waters, briefly shown in Wyspa mgieł i wichrów (The Isle of Fogs and Winds) and Wśród mórz Arktyki (In Arctic Seas), both from 1937. Earlier, Polish Spitsbergen research was limited to natural sciences. They propose to approach it from the perspective of visual history side; then, the analysed films become historical sources – both in the direct and indirect sense (primary and secondary sources). Polish films about Spitsbergen can function as sources for the history of science, for landscape changes, for the history of civilization, polar research, etc. Of course, they also say a great deal about the propaganda and the image of the Arctic in Polish historiography of a given period. The article is a kind of provisional report on a broader project of (re-)discovering and sharing these films.

3

Obraz intelektualisty we współczesnym dyskursie filmowym lat 1968–1990

84%

Domke R.

Dzieje Najnowsze

|

2020

|

tom 52

|

nr 2

EN

In the article, I am going to present the image of Polish intellectual based on selected film motifs. The cinema of the Polish People’s Republic created a distinct type of Polish intellectual who appeared in many films. He was not, however, a homogenous type, since a noble assistant or professor was contrasted with a cynical associate professor. I will try to capture the common features and answer the question whether it is possible to talk about a specific, consistent image of an intellectual in the then Polish People’s cinema, or whether the discussed types differ from each other.

PL

W artykule zamierzam zaprezentować obraz polskiego inteligenta na wybranych motywach filmowych. Kino PRL wykreowało osobny typ inteligenta, który pojawiał się w wielu filmach. Nie był jednak typem jednorodnym, gdyż szlachetnemu asystentowi czy profesorowi przeciwstawiano cynicznego docenta. Postaram się uchwycić cechy wspólne i odpowiedzieć na pytanie, czy możemy mówić o pewnym spójnym wizerunku intelektualisty w ówczesnym kinie Polski Ludowej, czy też omawiane typy różnią się od siebie.

4

Ten obcy z pierwszej strony. Funkcje perswazyjne fotografii w prasie okresu Polski ludowej na przykładzie „Odry” w latach 1945–1950

67%

Sarna P.

|

tom 25

|

nr 4

55-71

EN

Press photography was a tool of propaganda in the Polish People's Republic. However, the period itself was not at all homogeneous, and the introduction of the Leninist model of the press in Poland was preceded by several years of planning. In addition to the propaganda and agitation press, there were also non-Marxist magazines, such as Odra in Katowice. The extent of their liberty shrank over time. This is evidenced by, among other aspects, photographs: next to labor leaders, cartoonish images of Germans were published, being an element of the anti-German discourse serving to justify forced expulsions. In the article, the author investigates the functioning of photography in the pages of a magazine gradually succumbing to the pressure of propaganda.

PL

Fotografia prasowa w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej była narzędziem propagandy. Wprowadzenie w Polsce leninowskiego modelu prasy poprzedził kilkuletni okres planowania. Oprócz gazet mających charakter propagandowo-agitacyjny działały między innymi czasopisma określające się jako niemarksistowskie, jak katowicka „Odra”. Margines ich swobody z biegiem czasu coraz bardziej się kurczył. Świadectwem tego są między innymi fotografie. Obok przodowników pracy zamieszczano karykaturalne wizerunki Niemców, będące elementem dyskursu antyniemieckiego ukierunkowanego między innymi na uzasadnienie słuszności wysiedleń. W niniejszym artykule autor stawia pytanie o funkcjonowanie fotografii na łamach czasopisma stopniowo ulegającego naciskom propagandy.